Batı, Çin ve Rusya arasında gelecekteki savaşlar nasıl olacak?

Siber korsan haberleri yaygınlaştı (Arşiv)
Siber korsan haberleri yaygınlaştı (Arşiv)
TT

Batı, Çin ve Rusya arasında gelecekteki savaşlar nasıl olacak?

Siber korsan haberleri yaygınlaştı (Arşiv)
Siber korsan haberleri yaygınlaştı (Arşiv)

İngiltere’de 2021 yılı savunma ve güvenlik politikasında temel bir değişime sahne oldu. Dijital teknoloji, yapay zeka ve siber çalışmalar için bütçe artarken, daha geleneksel donanımlar için düştü, askeri birlik sayısı da azaldı.
BBC’nin haberine göre, bu dönüşümler, Rus kuvvetlerinin Ukrayna sınırlarına yığılmasıyla, Rusya’nın NATO’dan Ukrayna ve Gürcistan’a verdiği üyelik taahhüdünü geri çekmesini talep etmesiyle ve Çin’in Tayvan’ı gerekirse güç kullanarak geri almak konusunda her zamankinden daha yüksek ses çıkarmasıyla aynı zamana denk geldi.
Küçük, bölgesel çatışmalar hala dünya çapında patlak veriyor. Etiyopya’da bir iç savaş var, Ukrayna’nın ayrılıkçı çatışması 2014’ten bu yana 14 binden fazla insanı öldürdü, Suriye’deki çatışma devam ediyor ve DEAŞ Afrika’nın bazı bölgelerine yayılıyor.
Ancak görünen o ki, İngiltere ve diğer ülkelerin yeni yıllardaki planları, bu ülkeler arasındaki çatışmaları yeni bir forma sokacak.
Rusya 16 Kasım’da uzayda bir füze denemesi yaparak kendi uydularından birini imha etti. 
Çin ise, yaz boyunca ses hızının birçok katı hızda hareket edebilen gelişmiş hipersonik füzelerinin testlerini gerçekleştirdi.
Eski Başkanlar Bill Clinton ve Barack Obama döneminde ABD Savunma Bakanlığı’nın stratejisini tasarlamaktan sorumlu olan Michele Flournoy konuya dair şu yorumu yaptı;
“Batı’nın son 20 yılda Ortadoğu’ya odaklanması, rakiplerinin çeşitli teknolojileriyle askeri olarak gelişmek için çok şey yapmasına izin verdi. Biz ve Batı, 20 yirmi yılda terörle mücadele ve isyanla mücadele politikasına, Irak ve Afganistan’daki savaşlara odaklanmamız nedeniyle gerçekten stratejik bir dönüm noktasındayız. Ancak artık diğer teknolojilerle yeni bir savaşta olduğumuzun da farkındayız.”
Flournoy, “Rusya ve Çin, uzun vadede Batı için ‘akut tehdit ve stratejik rakip’ konumundalar. Biz daha geniş Ortadoğu’ya odaklanmışken, bu ülkeler bir dizi yeni teknolojiye büyük yatırımlar yapmaya başladılar” diye konuştu.
Son yıllarda Batı ile Rusya ve Çin arasındaki çatışmaların çoğu, Batı toplumunun yapısını baltalamak, seçimleri etkilemek ve hassas verileri çalmak için yıkıcı siber saldırılar yapma eğilimindeydi.
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nde (IISS) kıdemli araştırma görevlisi olan Meia Nouwens şu açıklamayı yaptı; 
“Çin Halk Kurtuluş Ordusu, uzaya, elektronik savaşa ve siber yeteneklere bakan Stratejik Destek Gücü adlı yeni bir teşkilat kurdu. Peki bu pratikte ne anlama geliyor? Herhangi bir düşmanlık durumunda meydana gelebilecek ilk şey, her iki tarafın da büyük siber saldırıları olacaktır. Uydular da dahil olmak üzere iletişimi devre dışı bırakarak veya hatta veri taşıyan hayati denizaltı kablolarını keserek diğerini ‘körleştirme’ girişimleri olur.”
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nde gelecekteki savaş konusunda uzman olan Franz-Stefan Gady ise, askeri çatışmaların önümüzdeki dönemde tanık olacağı büyük dönüşümler hakkında aynı fikirde olduğunu ifade etti.
Gady, “Büyük güçler, yalnızca saldırgan siber yeteneklere değil, aynı zamanda uyduları ve iletişimi bozabilecek elektronik savaş yeteneklerine de büyük ölçüde yatırım yapıyor. Dolayısıyla gelecekteki çatışmalarda yalnızca ordu değil, genel olarak toplumlar da ana hedef olacak” diye uyardı.



İran'daki reformistler ve radikaller Pezeşkiyan'ı kuşatıyor ve rejimi zor durumda bırakıyor

Mesud Pezeşkiyan hükümeti şu anda çoğunluk olan “reformistler” ile karar alma mekanizmasındaki son kalelerini korumaya çalışan radikal güçler arasında bölünmüş durumda (AFP)
Mesud Pezeşkiyan hükümeti şu anda çoğunluk olan “reformistler” ile karar alma mekanizmasındaki son kalelerini korumaya çalışan radikal güçler arasında bölünmüş durumda (AFP)
TT

İran'daki reformistler ve radikaller Pezeşkiyan'ı kuşatıyor ve rejimi zor durumda bırakıyor

Mesud Pezeşkiyan hükümeti şu anda çoğunluk olan “reformistler” ile karar alma mekanizmasındaki son kalelerini korumaya çalışan radikal güçler arasında bölünmüş durumda (AFP)
Mesud Pezeşkiyan hükümeti şu anda çoğunluk olan “reformistler” ile karar alma mekanizmasındaki son kalelerini korumaya çalışan radikal güçler arasında bölünmüş durumda (AFP)

Hasan Fahs

İran'daki durumu takip eden Arap ve uluslararası çevrelerin yanı sıra İran siyasi çevrelerinin önemli bir kısmı, birkaç gün önce “Reformist Partiler Cephesi” tarafından yayınlanan bildiriyle meşguldü. Bildiride, kendisini imzalayanların bakış açısına göre İran'ın iç ve dış krizlerden çıkışı için bir yol haritası yer alıyordu. Konuyu takip edenler için bu yol haritasının belki de en önemli noktası, “ABD ile kapsamlı ve doğrudan müzakerelerin başlatılması ve ilişkilerin onur, bilgelik ve karşılıklı çıkar temelinde normalleştirilmesi amacıyla, yaptırımların kaldırılması karşılığında uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin gönüllü olarak askıya alınması ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) denetiminin kabul edilmesi” çağrısını içeren maddeydi.

Bu tutumu, İran'ın tutumu içinde veya reformist güçler ile rejimin karar alma hiyerarşisinde bu partilerin büyük ölçüde temsilcisi olarak kabul edilen Mesud Pezeşkiyan liderliğindeki devlet arasında ya da “reformistler” ile rejim arasında bir ayrışma olarak yorumlamadan önce, bu açıklamanın, iç boyutlarıyla nükleer faaliyetler ve Washington ile diyalogla ilgili taleplerden ziyade rejimin yapısına yönelik daha fazla meydan okuma oluşturan talepler içerdiğini belirtmek gerekir.

Bu noktada, çeşitli yönelimleri ile İran siyasi güçleri arasında, otorite ve yönetim mekanizmalarında köklü bir değişiklik yapılması gerekliliği konusunda geniş çaplı bir tartışmanın döndüğüne işaret edilmeli. Bu tartışma, son haftalarda İran'ın yeni bir saldırıya maruz kalma olasılığı hakkındaki konuşmaların artmasıyla yoğunlaştı. Saldırının bu sefer Tel Aviv’le sınırlı kalmayacağı, ABD ve NATO ülkelerinin de katılacağı öngörülüyor. Keza rejimin devrilmesinin neden olacağı çöküş ve sonuçları ister bir iç savaş ister İran coğrafyasının güç mücadelesi veren zayıf devletlere bölünmesi olsun, yeni saldırının amacının, rejimi ortadan kaldırmaktan başka bir şey olmayacağı da tahmin ediliyor.

Reformist Cephe’nin bildirisi, İran'ı yakın tehlike çemberinden çıkarmak için çalışma yönündeki açık arzu ve niyetini dile getirdi ki, karar alma çevreleri ve hatta Devrim Muhafızları eski komutanı Hamaney'in askeri danışmanı Yahya Rahim Safevi gibi Dini Lider'e yakın çevreler bile, bu yakın tehlikenin gerçekleşebileceğini inkar etmiyorlar. Buna rağmen, muhafazakâr ve radikal güçler, daha sert önlemlerle kendi vizyonları doğrultusunda değişim çağrısında bulunuyorlar. Ancak, devlet ve hükümetin, önceki dönemlerden miras kalan kronik ve birikmiş krizlere ilave olarak, ABD ile artan çatışmanın yol açtığı krizlere hızlı bir çözüm üretme konusundaki açık yetersizliğinin eşlik ettiği sert, boğucu günlük ekonomik baskılar altında ezilen sokakta bir patlama yaşanması ihtimalini hesaba katmıyorlar.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analizde Reformist Cephe bildirisinde nükleer programdan vazgeçmeye veya sona erdirmeye dair herhangi bir atıf yer almıyor, yalnızca İran müzakere heyetinin Amerikan tarafıyla müzakere masasına geri dönmek için bir giriş noktası olarak önerdiği “zenginleştirme faaliyetlerini askıya alma” ilkesine başvurma olasılığına değiniliyor. Bu atıf, Dışişleri Bakanı'nın siyasi danışmanı ve müzakere heyeti üyesi Mecid Taht Revançi'nin birkaç gün önce İran'ın yaptırımların kaldırılması karşılığında faaliyetlerini askıya alabileceğine yönelik açıklamasında da yer aldı.

Ancak bu, Mesud Pezeşkiyan hükümetine yönelik kuşatmayı tamamlıyordu. Zira hükümet, özellikle İran üzerindeki olası yıkıcı etkileriyle birlikte yeni bir savaşın patlak vermesi durumunda, önümüzdeki dönemde yaşanabilecek olumsuz gelişmelerin sonuçlarından kaçınmaya çalışan reformist çoğunluk ile karar alma yapısındaki son kalelerini korumaya çalışan radikal güçler arasında bölünmüş durumda. Dahası radikaller aşırılık ve fanatizmlerinde öyle ileriye gittiler ki, Cumhurbaşkanının yeterliliğini sorgulamaya başladılar, onu bu yeterlilikten mahrum bırakıp cumhurbaşkanlığından uzaklaştırmak amacıyla, bunları bir parlamenter mekanizmaya dönüştürmek için harekete geçtiler. Bu, ilk Cumhurbaşkanı Ebu'l-Hasan Beni Sadr'ın yaşadığı deneyimin yeniden canlandırılmasıydı.

Bildirideki özellikle nükleer kriz ve uluslararası toplumla ilişkilerle ilgili olan önemli başlıklar göz önüne alındığında, UAEA ile ilişkilerle ilgili hükümet tarafından meclis ve Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi aracılığıyla onaylanan mekanizmaların reddedilmesine dair hiçbir atıf yer almıyordu. Bildiriye imza atanların UAEA ile ilişkilerin yeniden kurulması ve denetim sürecinin yeniden başlatılması çağrısı, özellikle ABD-İsrail'in İran tesislerine yönelik saldırısı sonucunda iki taraf arasındaki güvenin sarsılmasının ardından, Ulusal Güvenlik Konseyi'nin değerlendirmesi ile bağlantılı resmi tutumla da uyumlu.

Radikaller, hükümeti ve diplomatik mekanizmalarını İran'ın hak ve kabiliyetlerinden feragat etmekle suçluyor. Batılı ülkelerin, özellikle de “troyka”nın, tetikleyici mekanizmayı harekete geçirip Güvenlik Konseyi yaptırımlarını yeniden yürürlüğe koyamayacaklarına, çünkü bunun kendi çıkarları pahasına olacağına inanıyorlar. Bu arada, reformcular, bu “troyka” ile ilişkilerin sürdürülmesinin ekonomik krizi daha da kötüleştirebileceğini, İran'ı “yaptırımlar cehennemine” sürükleyebileceğini ve BM Şartı'nın 7. Bölümü kapsamına geri alınmasına yol açabileceğini savunuyor.

ABD ile müzakerelerle ilgili temel hususa gelince, bildiri yeni bir şey sunmuyor. Tahran, mevcut çalkantılı dönemin, ciddi çözümlere ulaşmak için bir seçenek olarak dışlamadığı veya göz ardı etmediği doğrudan müzakerelere girmesini gerektirdiğinin farkında. Ayrıca, İranlı ve Amerikalı müzakereciler, bu müzakerelerin kapsamlı ve sonuç odaklı olmasını, normalleşme sürecinin önünü açmasını şart koşuyor. Bu ciddiyet, İran müzakere heyetinin, dolaylı müzakerelerin dördüncü turundaki önerisiyle belirginleşmişti. İran heyeti, Amerikan yatırımlarının İran pazarına giriş yapabileceğinden ve İran ekonomisinin çeşitli alanlarda Amerikan şirketlerine 1 trilyon dolardan fazla teklifler sunma kapasitesinden bahsetmişti.

Tahran'ın jeopolitik boyutta karşı karşıya kaldığı muazzam baskılar ki bunların sonuncusu ABD’nin himayesinde imzalanan Azerbaycan-Ermenistan anlaşmasıydı, keza genel olarak Ortadoğu'da, özellikle de Irak ve Lübnan'da stratejik düzeyde güç ve nüfuzunu yeniden tesis etme girişimleri, her türlü yeni saldırıya karşı tam hazırlıklı olma çabaları karşısında, liderlik, otorite ve karar alma sistemi, bir yandan rejim ile halk arasındaki ilişkiyi onarmaya çalışıyor. Reformist Cephe’nin bildirisinde siyasi özgürlükler ve ekonomik krizlerle ilgili olarak değinilen sorunlu konularda, halk ile rejim arasında sarsılan ve önemli ölçüde azalan güveni yeniden tesis etmeye çabalıyor. Diğer yandan da iç çekişmeleri büyük bir temkin ve ihtiyatla, bunlardan kaynaklanabilecek tehlikelerin farkında olarak ele alıyor. Zira değişim, on yıllar içinde birikmiş ideolojik söylemden acelesiz ve telaşsız bir şekilde vazgeçmeyi gerektiriyor. Kaldı ki hızlı tepki, işlerin kontrolden çıkmasına yol açabilir ve maruz kalınan iç ve dış baskılar karşısında geri çekilme ve zayıflık olarak yorumlanabilir.