2021’de emtia fiyatları büyük oranda arttı

Asya’da doğal gaz fiyatları önemli ölçüde arttı (Reuters)
Asya’da doğal gaz fiyatları önemli ölçüde arttı (Reuters)
TT

2021’de emtia fiyatları büyük oranda arttı

Asya’da doğal gaz fiyatları önemli ölçüde arttı (Reuters)
Asya’da doğal gaz fiyatları önemli ölçüde arttı (Reuters)

Enerji ve minerallerden tarım ürünlerine kadar emtia fiyatları 2021’de güçlü bir şekilde yükseldi.
Aşılama kampanyalarının artmasının ardından dünya genelinde yeni tip koronavirüs ile mücadeleye yönelik kısıtlamaların hafifletilmesiyle birlikte elektrik üretiminde kullanılan yakıtlar, sıkı tedarik ve güçlü bir ekonomik toparlanma ile desteklenen artışa öncülük etti.
Analistler ve tüccarlar, emtialara yönelik küresel talebin 2022’de güçlü kalacağını ve dünya ekonomisi toparlanmaya devam ederken, her ne kadar benzer bir fiyat artışı olası olmasa da fiyatları desteklemesini bekliyor.
Oanda Kıdemli Piyasa Analisti Jeffrey Halley, “2021’de büyük ölçekte bir yükseliş yaşandı. Emtia fiyatlarının sağlam kalacağına inansam da, 2020’deki toparlanmanın ve 2021 yükselişinin istisnai yıllar olacağına inanıyorum ve bu nedenle önümüzdeki yıl aynı düzeyde kazanç beklemiyorum” dedi.
Enerji ve gıda fiyatları bu yıl arttı, Pekin’den Brüksel’e kadar kamu hizmetlerini ve tüketicileri olumsuz etkiledi ve enflasyon baskılarını artırdı.
Daha yüksek fiyatlar, üreticileri üretimi artırmaya teşvik etti, ancak bazı analistler, bu projelerin üretime başlaması için yıllara ihtiyaç duyduğu göz önüne alındığında, petrol ve sıvılaştırılmış doğal gaz gibi arzların yetersiz kalmasını bekliyor.

Enerji
Kömür ve doğalgaz fiyatlarındaki rekor artışlar 2021’de Avrupa’dan Hindistan ve Çin’e yayılan ciddi bir enerji krizine yol açtı.
Asya’da LNG fiyatları yüzde 200’den fazla artarken, kömür fiyatları ikiye katlandı.
Uluslararası petrol fiyatları 2021’de yüzde 50 ila 60 arasında yükseldi. Artan jet yakıtı talebinin desteğiyle önümüzdeki yıl da yükselmeye devam etmesi bekleniyor.

Metal
Çin ve Avrupa’daki elektrik krizi, alüminyum üretimini etkiledi. Ancak, dünyanın en büyük üreticisi olan Çin’deki çelik üretiminin azalması nedeniyle demir cevheri talebini de etkiledi.
Analistler, enerji geçişinin talebi artıracağı ve tedarik zinciri darboğazlarının devam edebileceği görüşüyle ana metallerin daha iyi performans göstermesini bekliyor.

Tarımsal emtia piyasalarının yükselişi
Chicago soya fasulyesi art arda üçüncü yıl artarken, mısır yaklaşık yüzde 25 ve buğday yüzde 20’den fazla arttı.
Tarımsal emtia piyasaları, genel olarak kötü hava koşulları ve güçlü talep nedeniyle arz kısıtlamaları ile desteklendi.
Ham şeker fiyatları yüzde 20’den fazla artarak üçüncü yıl için kazançlar kaydetti. Beyaz şeker, kuraklık ve don nedeniyle en büyük küresel üretici olan Brezilya’da üretimin düşmesiyle benzer kazanımlar elde etti.
Analistler, hisse senedi piyasalarındaki ve diğer piyasalardaki risk arzusunun güçlü olması nedeniyle değerli metal fiyatlarının düşebileceğini söylüyor.
Geçen yılki düşüşün ardından altının genel fiyatında çok az değişiklik olurken, gümüş iki yıldır güçlü bir performans sergiledikten sonra yıl sonunda düşüşe geçiyor.



Trump bir sonraki FED başkanını erken açıklayacak mı?

FED Başkanı Jerome Powell, Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi oturumunda konuşurken (EPA)
FED Başkanı Jerome Powell, Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi oturumunda konuşurken (EPA)
TT

Trump bir sonraki FED başkanını erken açıklayacak mı?

FED Başkanı Jerome Powell, Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi oturumunda konuşurken (EPA)
FED Başkanı Jerome Powell, Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi oturumunda konuşurken (EPA)

ABD Başkanı Donald Trump, 11 ay sonra görev süresi dolacak olan Jerome Powell'ın yerine FED'in yeni başkanı olarak seçeceği ismi alışılmadık bir şekilde erken açıklamayı düşünüyor.

Wall Street Journal'ın (WSJ) yakın tarihli bir haberinde yer alan bu karar, Trump'ın yönetim kurulunun faiz oranlarını düşürme konusundaki yavaş yaklaşımından duyduğu hayal kırıklığının bir sonucu olarak ortaya çıktı. Powell'ın halefi, üç ila dört aylık geçiş döneminin çok öncesinde, bu yaz ya da eylül veya ekim aylarında açıklanabilir.

ghyj
FED Başkanı Jerome Powell, FED Yönetim Kurulu toplantısında (EPA)

Trump'ın mevcut para politikasına karşı sabırsızlığının artması, onu seçim sürecini hızlandırmayı düşünmeye sevk etti. Şarku’l Avsat’ın WSJ’den aktardığına göre erken bir duyuru, başkan adayının mayıs ayında resmi olarak göreve başlamadan önce bile piyasa beklentilerini etkilemesine ve para politikasını yönlendirmesine olanak sağlayabilir.

Favori adaylar

FED başkanlığı için aralarında şu isimlerin de bulunduğu çok sayıda kişi yarışıyor:

  • Kevin Warsh: Eski bir FED yöneticisi ve Başkan George W. Bush'un danışmanı olan Warsh favoriler arasında. Trump, Warsh ile sekiz yıl önce bu pozisyon için ve geçen sonbaharda da Hazine Bakanlığı için görüşmüştü. Geçmişte bir ‘şahin’ (istihdamdan çok enflasyonla ilgilenen) olarak tanınmasına rağmen Warsh geçtiğimiz günlerde Trump'ın erken bir aday göstermesi halinde şaşırmayacağını belirtti. Ancak Trump'a yakın bazı isimler Warsh'ın fazla bağımsız olacağından endişe ediyor.
  •  Kevin Hassett: Ulusal Ekonomi Konseyi'nin şu anki direktörü olan Hassett'in bu göreve ilgisiz olduğu bildirildi.
  • Scott Bessent: ABD Hazine Bakanı'nın ismi çeşitli adayların müttefikleri tarafından dillendiriliyor. Uzun süredir yatırımcı olan Bessent, kamuoyu önünde mevcut görevine bağlı olmasına rağmen FED Başkanı olma fikrine sıcak baktığını ifade etti. Temsilcilere “Başkan Trump ne isterse onu yapmaktan mutluluk duyacağını” söyledi.
  • David Malpass: Trump'ın ilk döneminde atadığı Dünya Bankası eski başkanı, düşük faiz oranlarını desteklemesi ve FED'in ‘eski’ modellerini eleştirmesi nedeniyle Başkan'ın gözüne girmeyi başardı.
  • Christopher Waller: FED Yönetim Kurulu Üyesi Waller, Trump tarafından 5 yıl önce FED Yönetim Kurulu’na atanmış olsa da zayıf bir aday olarak görülüyor. Waller, yönetimin büyüme odaklı bir para politikası arzusu doğrultusunda, temmuz sonundaki bir sonraki FED toplantısında mümkün olan en kısa sürede faiz indirimi çağrısında bulunan ilk isim olarak Beyaz Saray'ın dikkatini çekti.

Beyaz Saray'ın tutumu ve FED'in bağımsızlığı

Beyaz Saray Sözcüsü Kush Desai, yönetimin ‘ekonomik büyümeyi, istihdamı ve yatırımı hızlandırmak için zemin hazırladığını ve para politikasının bu gündemi tamamlama ve ABD'nin ekonomik toparlanmasını destekleme zamanının geldiğini’ belirtti.

dfgrthy
FED Başkanı Jerome Powell, FED Yönetim Kurulu'nun bir toplantısına başkanlık ederken (AFP)

Siyasi baskılara rağmen FED Başkanı Jerome Powell, siyasetin Merkez Bankası’nın görüşlerini etkilemediğini sürekli olarak savundu. Powell bir Senato komitesine verdiği demeçte, faiz oranlarını düşürme konusundaki temkinli yaklaşımını şu sözlerle savundu: “Eğer burada bir hata yaparsak, bedelini insanlar öder... ödeyecektir.”

Erken açıklamanın riskleri ve dinamikleri

Erken bir açıklama, hem Trump hem de gelecek başkan için potansiyel dezavantajlar barındırıyor. Bu adım yeni başkanı zor bir duruma sokabilir, potansiyel olarak gelecekteki meslektaşlarının kamuoyu önünde eleştirilmesine yol açabilir veya çok uyumlu olarak algılanabilir, bu da Senato onayını tehlikeye atabilir. Ekonomist Douglas Rediker'in belirttiği gibi, ‘Trump seçimini ne kadar erken yaparsa, o kişinin karşılaşacağı zorluklar o kadar artar ve Powell'ın gerçek halefi olma ihtimali o kadar azalır.’

Dahası, Powell'ın FED'deki görev süresi 2028 yılına kadar devam ediyor, yani başkan olarak görev süresi sona erdikten sonra 18 ay daha Yönetim Kurulu’nda kalmayı seçebilir, ki o bu konuda yorum yapmayı reddetti.

Trump'ın sadık bir başkan arzusu, daha kolay bir faiz politikası isteğiyle uyumlu olsa da, mevcut Yönetim Kurulu üyeleri görevden erken ayrılmadığı sürece üyelerin çoğunluğunu atayamayacağı için, 12 üyeli faiz belirleme komitesini etkilemekte büyük bir zorlukla karşı karşıya. FED, Başkan Richard Nixon'ın faiz oranlarını düşük tutması için FED Başkanı’na gizlice baskı yaptığı 1970'lerden bu yana bağımsızlığını şiddetle koruyor.