Zebra balığı, insanın sosyal davranışının sebeplerini ortaya çıkarıyor

Zebra balığı
Zebra balığı
TT

Zebra balığı, insanın sosyal davranışının sebeplerini ortaya çıkarıyor

Zebra balığı
Zebra balığı

Bir parti vermeye, akrabalarımızı yemeğe davet etmeye veya bir deniz yolculuğuna çıkmaya karar verdiğimizde, sosyal davranışın en temel bileşeni olan başkalarıyla vakit geçirme isteğiyle motive oluyoruz. Bu isteğin genetik temeli sosyalleşme ile ilgilidir, bu nedenle genetik faktörlerin sorumluluğunun boyutunu belirlemek zordur. Ancak Portekiz, İtalya ve İsrail'den uluslararası bir araştırma ekibi, bu soruna ‘zebra balığına bağlı olarak’ bir çözüm buldu. Çalışmanın sonuçları ise önceki gün Journal of Neuroscience'da yayınlandı.
Dişi zebra balığı, herhangi bir ebeveyn bakımı almadığı için davranışın doğuştan gelen temelini incelemek için idealdir, çünkü dişi bir zebra balığı yüzlerce yumurta doğurur, yumurtanın bir parçası olan proteinler bir ‘yemek kesesi’ sağlar, ancak bununla beraber yavrularına mesajı ‘kendi işini kendin yap’tır. Yaklaşık dört haftalıkken, larva aşamasından yeni çıkmış olan küçük, santimetre uzunluğundaki balıklar, motivasyon arayan insanlar gibi, diğerleriyle kaynaşmaya başlar ve grup onlara yiyecek arama, akıntıları aşma, yırtıcılardan kaçınma ve arkadaş bulma konusunda avantajlar sağlar. Doğuştan gelen faktörün sosyal davranıştaki sorumluluğunu belirlemek için araştırmacılar, bağlanma da dahil olmak üzere sosyal etkileşimleri geliştirdiği bilinen oksitosin hormonuna odaklanmaya karar verdi. Araştırmacılar, hormonun zebra balığı larva beyinlerinin gelişimi üzerindeki etkilerini araştırmak için bir sistem geliştirdiler ve oksitosin üreten nöronları içeren transgenik larvalar ürettiler. Araştırmacılar daha sonra suya antibiyotik ekleyerek bu nöronları farklı gelişim aşamalarında larva beyinlerinden yok ettiler.
Bilim insanları, beyinlerinde oksitosin eksikliği olan larvaların, özellikle dönemin ilk iki haftasında, sosyalleşme yeteneği zayıf yetişkin balıklara dönüştüğünü keşfettiler. Beyinleri yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde oksitosin nöronlarını yenilese de, bu yetenek geri kazanılmamıştır, yani yetişkin balıkların sosyal davranışlarda bulunabilmesi için, kritik bir süre boyunca beyinlerinin oksitosin tarafından belirli bir şekilde düzenlenmesi gerekir.
 



Yeni gerilim filmi izleyenleri soluk soluğa bırakıyor

Fotoğraf: The Match Factory
Fotoğraf: The Match Factory
TT

Yeni gerilim filmi izleyenleri soluk soluğa bırakıyor

Fotoğraf: The Match Factory
Fotoğraf: The Match Factory

Sinemaseverler, izleyicileri her zamankinden daha fazla nefes nefese bırakan "unutulmaz" bir psikolojik dramayı sabırsızlıkla bekliyor.

Sirât, 2025 Cannes Film Festivali'nin ilk prömiyerlerinden biriydi ve insanlar film hakkında ne düşünürse düşünsün herkesin ortak görüşü, bu filmin mutlaka izlenmesi gerektiği yönündeydi.

Fransız-İspanyol yönetmen Óliver Laxe'nin yönettiği Sirât, kayıp kızını arayan baba Luis (Sergi López) ve küçük oğlu Esteban'ın (Bruno Núñez Arjona) hikâyesini anlatıyor.

Luis ve Esteban'ın arayışı onları kızın en son görüldüğü Fas çölündeki yasadışı bir rave partisine götürür.

Film, Luis ve Esteban'ın partide dans edenlere fotoğraflar dağıtırken başlar ancak tesadüfi bir karşılaşma onları çölün derinliklerinde başka bir rave partisine yönlendirir.

Arayışları devam ederken, filmin yardımcı karakterlerinin sağladığı düşünülen güvenlik, birkaç kez yerini dehşete bırakıp eşsiz bir korku hissi yaratır. Sirât, sinemada duyduğumuz en büyük iç çekişlerin bazılarına neden olan, yavaş yavaş gelişen, Sorcerer benzeri bir cehenneme iniş.

Genel olarak eleştirmenler filmi beğendi. IndieWire'ın derlediği film eleştirmenlerinin sıralamaları, Sirât'ı Cannes 2025'in en iyi filmi olarak göstererek, Joachim Trier'in Sentimental Value ve Jafar Panahi'nin Palme d'Or ödüllü Un simple accident'ının önüne yerleştiriyor.

33 değerlendirmenin ardından film, Rotten Tomatoes sitesinde 100 puanlık mükemmel bir skora sahip. Laia Casanova'nın filmdeki ses tasarımı özellikle övgü topladı.

Time Out'tan John Bleasdale, filmi beğenip beğenmemenizin "filmin ikinci yarısındaki çılgın değişimlere ne kadar uyum sağlayabileceğinize bağlı" olduğunu belirterek, filmi "Dehşet Yolcuları (The Wages of Fear) ve The Vanishing'in sihirli mantar etkisi altında birleşimi" diye tanımladı.

Cineuropa'dan Fabien Lemercier ise filmi "unutulmaz" ve ‘deneyimsel’ diye nitelerken, Variety'de yazan Jessica Kiang, Sirât'ın "sınırları zorlayan insan psikolojisinin parlak bir şekilde tuhaf, kült olmaya hazır bir vizyonu" olduğunu söyledi.

Görsel kaldırıldı.
Sirât, Cannes 2025'in en iyi filmlerinden biriydi (The Match Factory)

Filmin vizyon tarihi henüz belli değil ancak Birleşik Krallık'ta Altitude ve ABD'de Neon tarafından dağıtım hakları satın alındı.

Independent Türkçe