Tunus'ta Ulusal Halk İstişareleri’ne dair endişeler artıyorhttps://turkish.aawsat.com/home/article/3404376/tunusta-ulusal-halk-i%CC%87sti%C5%9Fareleri%E2%80%99ne-dair-endi%C5%9Feler-art%C4%B1yor
Tunus'ta Ulusal Halk İstişareleri’ne dair endişeler artıyor
Tunus Ulusal Halk İstişareleri’nin kuruluşu, siyaset sahnesinde keskin bir bölünme ile çakışıyor. Ülke sivil toplumun yokluğunu ve kişisel bilgilerin manipülasyonunu bekliyor
Tunus Ulusal Halk İstişareleri, katılımcıların kişisel verilerinin korunması için anlaşma imzaladı. (Tunus İletişim Teknolojileri Bakanlığı)
İstanbul / Şarku'l Avsat
TT
TT
Tunus'ta Ulusal Halk İstişareleri’ne dair endişeler artıyor
Tunus Ulusal Halk İstişareleri, katılımcıların kişisel verilerinin korunması için anlaşma imzaladı. (Tunus İletişim Teknolojileri Bakanlığı)
Hamadi Mimari*
Tunus İletişim Teknolojileri Bakanlığı, daha sonra değiştirilecek olan sistemi değerlendirmek için Ulusal Halk İstişareleri platformunun pilot aşamasını başlattı. Tespit edilen eksiklikler ve yapılan gözlemler sonucunda 15 Ocak’ta halkın fiili katılımına sunulması bekleniyor.
Pilot aşamada başlatılan Ulusal Halk İstişareleri uygulaması, esas olarak siyasi ve ekonomik konular, seçim ve kalkınma meseleleri bunun yanı sıra dijital dönüşüm, eğitim, kültür, sosyal statü, sağlık ve yaşam kalitesi ile ilgili eksenlerde Tunusluların önerilerini izlemeyi amaçlıyor. Her eksen, özgür ifade için bir alana sahip sorular içeriyor. Katılımcı, platformda kişisel bilgilerini koruyup isteğe bağlı olarak soruları serbestçe yanıtlarken, sisteme girişi için gizli bir numara kullanacak.
Genel ve uzun sorular
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre İbn Rüşd Arap ve Afrika Araştırmaları Kurumu Başkanı Kemal bin Yunus, yaptığı açıklamada platformun, özellikle de toplumun tutum ve eğilimlerini ifade etmek için modern teknolojileri kullanmasını sağlamanın yanı sıra Tunus toplumunun gençliğine ve bileşenlerine açılacak olması nedeniyle birçok çevrede memnuniyetle karşılandığını vurguladı. Ancak, projeyi tamamlamak için bir Tunus-Fransız özel şirketinin görevlendirilmesi konusunda çekinceler olduğunu ayrıca platformun, kullananların kişisel kimlik bilgilerini gizlemesi gerekirken giriş için ulusal kimlik kartı numarası talep ettiğini belirtti. İstişare platformunda yöneltilen sorular oldukça genel ve sayıca fazla olduğuna dikkat çeken Kemal bin Yunus, öncesinde parti liderleri, sendikalar ve sivil toplum liderleriyle diyalog kurulmadıkça kamuoyunun bu tür istişarelerle etkileşime girmeyeceğini ifade etti.
Sivil toplumun yokluğu
Öte yandan Tunus Seçimlerin Dürüstlüğü ve Demokrasisi Derneği (ATIDE) Başkanı Leyla Şaraibi, Independent Arabia’ya yaptığı özel açıklamada, geçtiğimiz 1 Ocak’ta açılması planlanan Ulusal Halk İstişareleri platformun açılışının ertelendiğine işaret ederek sivil toplum ve derneklerin soru formüle etme, süreci takip etme ve çıkarılacak sonuçların inandırıcılığını sağlama işlerinde yer almadığını kaydetti. Şaraibi, platformu düzenleyenleri ‘sivil toplum ve partileri aynı kefeye koymakla’ suçladı. Platformda yöneltilen sorulan uzun olduğunu vurgulayan Şaraibi, “Soruların basitleştirilmesi, sıradan vatandaşa yönelik olması ve daha titiz olunması gerekiyordu” şeklinde konuştu. Sorunun, teknik olarak platforma sunulacak kişisel verilerin nasıl ele alınacağı konusunda olacağını söyleyen ATIDE Başkanı, söz konusu platformun Tunuslular için kişisel verileri ve genel eğilimleri toplayan bir alan haline geleceğine işaret etti.
Şaraibi, sivil toplumu ve çeşitli sosyal bilimlerdeki uzmanları platformla ilgilenen ekibe dahil etmenin gerekliliğine vurgu yaptı. İstişare platformunun sağlayacağı sonuçların sanki önceden biliniyor olduğu sonucuna vararak, sorulan sorularda bir yönlendirmenin söz konusu olduğuna dikkat çekti.
Anonim olarak katılım
Öte yandan Tunus Teknoloji ve İletişim Bakanı Nizar bin Naci, geçtiğimiz Çarşamba günü Cumhurbaşkanı Kartaca Sarayı’nda Kays bin Said’in denetiminde düzenlenen ve Ulusal Halk İstişareleri girişiminin lansmanı için hazırlıkların ilerlemesinin konu alındığı bir toplantıda bu platforma katılının anonim bir şekilde gerçekleşeceğini vurguladı. Anonim katılım kodunu kısa mesajla almak için ulusal kimlik kartı ile giriş yapılması gerektiğini ifade eden Bakan, “Sistem veri tabanındaki görüşler şifre ile yayınlanacak ve katılımın gizliliğini sağlamak için şifreler 3 ay içerisinde silinebilecektir” şeklinde konuştu.
Nizar bin Naci gerçekleştirdiği bir basın açıklamasında, “Beş soru, Tunusluların meşgalelerini içeriyor. Bunun yanı sıra diğer sorularda değinilmeyen konularda ifade özgürlüğüne de imkan tanınıyor. Tunus'un küresel sıralaması, genel toplumsal eğilimleri bilmek konusunda vatandaş katılımı üzerinde çalışan bu tür danışmanlıkta sonlarda yer alıyor. Bu istişare ile ilgili etkileşim, sosyal medya platformlarında bir sayfa aracılığıyla yapılacaktır” ifadelerini kullandı.
Kişisel verilerin korunması sözleşmesi
Katılımın münferitliği ve gizliliğini garanti etmek için İletişim Teknolojileri Bakanlığı, geçtiğimiz Salı günü Ulusal Kişisel Verilerin Korunması Kurumu başkanının huzurunda, Ulusal Medya Merkezi ve kamu telekomünikasyon ağlarının operatörleri ile bir anlaşma imzaladı. Söz konusu anlaşma, elektronik platformda katılımın şahsiliği ve gizliliğini garanti eden gizli katılım numarasının atanmasında görev alan herkesin görev ve sorumluluklarını belirliyor. İletişim Teknolojileri Bakanı, kişisel veri tabanının Ulusal Medya Merkezi'nde şifreli numaralar kullanılarak güvenli bir şekilde korunduğunu da sözlerine ekledi.
Cumhurbaşkanı Kays Said, geçtiğimiz Aralık ayı ortasında, bu ayın başında başlayıp 20 Mart 2022'de sona erecek bir elektronik referandum düzenleyerek ülkeyi istisnai durumundan çıkarmak için birçok karar açıklamıştı.
Tunusluların ifade edeceği çeşitli önerileri, uzmanlardan oluşan bir komite, 25 Temmuz 2022'de yapılacak referanduma tabi anayasa değişikliği temelinde formüle edecek. Ulusal Halkı İstişareleri girişiminin başlatılması, siyaset sahnesinde keskin bir bölünme ile aynı zamana denk geliyor. Bu, bundan sonraki aşamada Tunus'un siyasi yüzünü belirleyecek sonuçlarla ilgili çekinceler arasında, talebinin kapsamı ve katılımıyla ilgili olarak ülkeyi ciddi zorluklarla karşı karşıya bırakacak.
Suriye'nin Suveyda ilindeki es-Savra el-Kubra beldesinde konuşlanan Suriye güvenlik güçleri mensupları, 2 Mayıs 2025
Sobhi Frangieh
Dürzileri korumak, Suriye'yi bölmek, Türkiye'nin nüfuzunu engellemek, radikallerle mücadele etmek… Tüm bu başlıklar İsrail tarafından yetkilileri ve medyası aracılığıyla Suriye’deki Beşşar Esed rejiminin düşmesinden bu yana sona ermeyen, askeri saldırılarla başlayan ve Suriye'nin askeri alt yapısını hedef alan müdahalelerini meşrulaştırmak için kullanılırken Suriye devleti ile Ceramana, Eşrefiye Sahnaya ve Suveyda'daki Suveydalı gruplar arasındaki gerilimin perde arkasında İsrail, 2 Mayıs Cuma sabahı Şam'daki Başkanlık Sarayı yakınlarını ‘uyarı’ amaçlı bombaladı.
İsrail'in bu saldırısından birkaç saat sonra İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, İsrail'in Suriye'de yeni hedefler vurmaya hazırladığını bildirdi. İsrail ordusundan yapılan açıklamaya göre saldırılarda Suriye'de bir askeri alan, uçaksavar silahları ve karadan havaya füze altyapısı hedef alındı. Açıklamada ayrıca ‘ordunun ihtiyaç duyulduğunda harekete geçmeye devam edeceği’ belirtildi.
İsrail, Şam kırsalındaki Harasta Askeri Hastanesi ve Tel Menin bölgesi yakınlarındaki 41. Alay Kışlası, Dera kırsalındaki İzraa beldesi yakınlarında bulunan 175. Alay Kışlası ve Dera'da Sanameyn bölgesi yakınlarındaki Musbeyn köyü çevresindeki füze taburunu hedef aldı.
Suriye Savunma Bakanlığı’ndan bir yetkiliye göre İsrail’in hedef aldığı bu mevkiler ‘neredeyse silahsız’ olmasına rağmen, İsrail'in Suriye'deki Dürzileri korumak için bahane olarak kullandığı bu gerilim, Suriye'deki iç barış, birçok ülkenin çatışan çıkarları ve Suriye'nin taşıması gereken geleceğe ilişkin algıları nedeniyle bölgesel ve uluslararası siyasi iklim üzerinde önemli sonuçlar doğuruyor.
İç barış tehlikede
Geçtiğimiz aylarda İsrail, Dürzileri koruma söylemini olası bir müdahale için bahane olarak kullandı. ‘İsrail’in Suriye’deki Dürzileri korumaya kararlı olduğunu’ söyleyen Başbakan Binyamin Netanyahu başta olmak üzere İsrailli yetkililer birçok kez uyarı mesajı gönderirken İsrail, bu söylemi desteklemek için hava saldırıları düzenledi. İsrail'deki Dürzilerin ruhani lideri Muvaffak Tarif de Suriyeli Dürzilerin çoğunun, İsrail'in Suriye'ye müdahalesini meşrulaştırmak için ‘dayanaksız bir bahane’ olarak gördüğü bu söylemi destekledi.
Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı habere göre konuşan Suriye Savunma Bakanlığından yetkili, “Dürzi kardeşlerimiz İsrail'in onları korumak istemediğini, aksine kendi çıkarlarını korumak istediğini biliyor. Bunu Suveydalı grupların liderleriyle yaptığımız birçok görüşmede gördük. Suveyda'daki cemaatin dini aktörleri ve şeyhleri, Dürzileri koruma bahanesiyle İsrail'in müdahalesini reddettiklerini defalarca kez açıkladılar.
Suriye'deki Dürziler arasında İsrail'in Dürzileri koruduğu söylemini destekleyen bazı sesler olsa da bunlar Suriye ve Lübnan'daki Dürzilerin İsrail’in müdahalesini reddeden seslerin çokluğuyla kıyaslanamaz bile. İsrail'in söylemini gerçek dışı ve Suriye Dürzileri tarafından talep edilen bir gereklilik olmaktan çıkarıyor.
Bu yasadışı ve haksız müdahale bir yandan Suriye ve Lübnan'daki Dürzilerin birliğini zora sokarken, diğer yandan Suriye’de Dürziler ile ülkenin diğer kesimleri arasında daha büyük bir gerilim yaratıyor. Bu da Dürzi toplumunun kendi içinde ve Suriye'nin dini dokusunda çatışmanın fitilini ateşleyebilecek bir tehdit oluşturuyor.
Gelen bilgilere göre Suriye hükümeti ve Dürziler, İsrail’in bu söylemine karşı koymak için ellerinden geleni yapıyorlar. Suriye hükümeti ile Dürzi aktivistler arasında yapılan Suveyda Anlaşması, İsrail'in saldırıları ve söylemleriyle körüklediği Suriye-Suriye gerginliğini azaltmaya yönelik bir girişimdi. Suriye hükümeti, Suveyda'da bizzat Suveydalılar tarafından yönetilen yerel bir yönetim gibi görünen bir yapıyı kabul etti. Ancak bu gelişme, Suriye hükümetinin, Suriye'nin birliğine ve merkezileşmesine tehdit olarak gördüğü Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile benzer bir anlaşmayı reddetmesi, silahların kendi bölgelerini yönetmek üzere belirli bir kesimin elinde olmasına izin vermeme yaklaşımına aykırıydı.
Suriye'deki Dürziler arasında İsrail'in Dürzileri koruduğu söylemini destekleyen bazı sesler olsa da bunlar Suriye ve Lübnan'daki Dürzilerin İsrail’in müdahalesini reddeden seslerin çokluğuyla kıyaslanamaz bile.
Al Majalla’nın edindiği bilgilere göre Suriye ordusu ve Suriye'nin güneyinde Savunma Bakanlığı'na bağlı olmayan yerel gruplar arasında İsrail'in Suriye'ye yönelik saldırılarına karşı büyük bir öfke hakim. Bu öfke sadece İsrail’in düzenlediği hava saldırılarından değil, aynı zamanda Suriye hükümetinin karşılık vermeme yaklaşımından da kaynaklanıyor.
Suriye Genel Güvenlik İdaresi’nden bir yetkili Al Majalla’ya yaptığı açıklamada, “İsrail’in hava saldırılarının ve karadan müdahalesinin devam etmesi, Suriye hükümetinin askeri güçlerini birleştirmesine ve özellikle güneydeki yerel gruplardan silahlarını çekmesine engel oluyor. Bu grupların pek çok üyesi devletle müzakere sürecinde ellerindeki silahların kendilerini herhangi bir İsrail kara müdahalesinden korumak için olduğunu söylüyor” ifadelerini kullandı.
Al Majalla’ya konuşan Dera'daki yerel bir grubun lideri, bu durumu doğrulayarak “İsrail'in düşman hatlarına yakınız ve bize ne zaman geleceklerini bilmiyoruz, onları beklemeli ve köylerimizde onları izlemeli miyiz? Suriye ordusu hala oluşum sürecinde, hükümetin adımlarına ve politikasına bağlıyız ancak tehlike her an köylerimize girebileceği sürece silahlarımızı teslim etmeyeceğiz” şeklinde konuştu.
Savunma Bakanlığı'na bağlı Dera'daki bir askeri yetkiliye göre bazı yerel grupların İsrail'in Dürzileri desteklediği iddiasına öfkelenmesi, onları toplanmaya ve İsrail'in kendilerini korumak için müdahale ettiğini söyleyenlerle çarpışmak için Suveyda'ya doğru hareket etmeye itti. Bu yüzden ordu ve Genel Güvenlik İdaresi derhal müdahale ederek söz konusu grupların Suveyda’ya ulaşmalarını engelledi ve silahlarını ellerinden aldı. Askeri yetkili, “Ceramana’ya gitmek üzere Suveyda'dan ayrılan silahlı grupları hedef alan Bedeviler koordinasyonsuz bir şekilde hareket ettiler. Bir kez daha aynı şeylerin yaşanmasını önlemek için onlarla çatışmaya girmek zorunda kaldık” dedi.
Suriye ordusu halen oluşum sürecinde, hükümetin adımlarına ve politikasına bağlıyız, ancak tehlike her an köylerimize girebileceği sürece silahlarımızı teslim etmeyeceğiz.
Öte yandan İran'ın İsrail'in müdahalesinin yarattığı kaostan faydalanmaya çalışacağına ve bunu da birkaç adımda gerçekleştireceğine şüphe yok.
Bu adımların başında medyada Suriye hükümetini şeytanlaştırmak ve Suriye hükümetinin İsrail bombardımanını kabul ettiği ve iktidarda kalmak karşılığında bu konuda sessiz kaldığı fikrini yaymak geliyor. İkinci adım ise bombardıman sırasında ortaya çıkan güvenlik dengesizliğini istismar etmek ya da İsrail tarafından körüklenen gerilimi kontrol altına almaya çalışmak olacak. Suriye hükümeti Suveyda ve Dera'nın güvenliğini sağlamak ve buralardaki mezhepsel ve sivil halk arasında çatışmaların patlak vermesini önlemek için Genel Güvenlik İdaresi’nden binlerce personeli bölgeye gönderdi. Bu durum, Suriye ordusu ve kamu güvenliği personelinin yetersizliğini de hesaba katarsak, coğrafi boşluklar olduğu anlamına geliyor. Bu boşluklar, İran'ın kendi çıkarlarına hizmet edecek yerel hücrelerin oluşumunu desteklemek ya da silah transfer etmek için kaçırmayacağı bir fırsat. Bazılarına göre İsrail’in hava saldırıları rejimin kalıntıları ve İranlı milislerin Suriye devletine karşı saldırılar düzenlemesine fırsat verebilir. Zira son iki günde Deyrizor’da bazı Genel Güvenlik İdaresi üyelerine yönelik çok sayıda saldırı düzenlendi.
İran'ın İsrail'in Suriye’ye müdahalesinin yarattığı kaostan, başta Şam hükümetini medyada şeytanlaştırmak olmak üzere çeşitli adımlarla faydalanmaya çalışacağına şüphe yok.
İsrail’in saldırıları, özellikle Şam yönetiminin İsrail’in bombardımanlarından korumak amacıyla personelini askeri alanlardan uzaklaştırması durumunda Suriye’nin askeri gücünün ve Genel Güvenlik İdaresi’nin kırılganlığını da artıracak. Bu da ülkeyi eski rejimin kalıntıları, nüfuzunu ve silahlarını güçlendirmeye çalışan DEAŞ ve İran destekli milislerin kalıntılarının Suriye’deki olası eylemlerine karşı daha savunmasız hale getirecek. Bu durum ise Suriye'de istikrarı desteklemeye yönelik herhangi bir hükümet ya da uluslararası çabayı kaçınılmaz olarak geciktirecek.
İsrail, Suriye'deki rejimin düşmesinden sonra Türkiye'nin Suriye'de artan nüfuzuna, Suriye'ye askeri müdahalede bulunarak karşı koymaya çalışıyor. Bu amaçla İsrail geçtiğimiz ayın başlarında, Türkiye'nin askeri üsse dönüştürmeye çalıştığı söylenen (bu doğrulanmış bir bilgi değil) T4 Hava Üssü de dahil olmak üzere askeri bölgeleri bombaladı ve Washington'ı Türkiye'nin Suriye’de artan nüfuzunun kendi güvenliği için bir tehdit olduğuna ikna etmeye çalıştı. Edinilen bilgilere göre İsrail ayrıca Washington'ı, Rusya'nın Suriye'deki nüfuzunu Türkiye'nin nüfuzuna karşı arttırmasına izin vermeye de ikna etmeye çalışıyor. Ancak Washington, bunu kabul etmiş görünmüyor.
Dürzi köyü es-Savra el-Kubra sakini Selman Aleyvi, Suveyda’daki çatışmaların ardından hasar gören evini incelerken, 2 Mayıs 2025 (Reuters)
İsrail'in Rusya’nın Suriye'deki nüfuzunu güçlendirme girişimi, Avrupa ve İngiltere'nin engelleriyle karşılaşacak. Çünkü Avrupa’nın önde gelen bazı ülkeleri, Beşşar Esed rejiminin düşmesini Rusya'nın Suriye'deki nüfuzunu sona erdirmek için bir daha yakalanamayacak bir fırsat olarak gördüklerinden Suriye coğrafyasını Moskova'nın hesaplarından çıkarmak amacıyla Suriye hükümetini destekleme yönünde hareket etti. Al Majalla’ya konuşan Avrupalı bir yetkili, AB ve İngiltere'nin Suriye'nin istikrara kavuşmasını ve başta Rusya ve İran olmak üzere dış müdahalelerden korunmasını desteklemeye çalıştığını söyledi. Öte yandan İsrail’in, Suriye devletinin zayıflığını derinleştiren ve iç anlaşmazlıkları çözme adımlarını zorlaştıran müdahalesi, Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ülkeleri başta olmak üzere birçok Arap ülkesi tarafından da hoş karşılanmayacağı gibi, İran'ın İsrail’e karşı direniş bahanesiyle Suriye ve Lübnan'da yeniden nüfuz kazanması için bir fırsat yaratması nedeniyle ABD tarafından da hoş karşılanmayacaktır. Suriye'nin istikrarını desteklemeye çalışan bu ülkelerin hiçbiri böyle bir durumun olmasını istemiyor. Bu da bölgesel ve uluslararası istikrara mutlaka yansıyacaktır.
Kısa ya da muhtemelen uzun vadede İsrail'in Suriye'ye müdahalesini meşrulaştırmak için Dürzileri koruma ve Türkiye'nin nüfuzuna karşı koyma kartını kullanmaya devam etmesi bekleniyor. Sonuç olarak İsrail Suriye'nin zayıf, askeri açıdan kırılgan ve istikrarsız kalmasını istiyor gibi görünüyor. Çünkü bu durum, birçok İsrailli liderin de söylediği gibi ‘İsrail’in ulusal güvenliğini’ koruyor. Ancak bu politika aynı zamanda Ortadoğu'da bölgesel ve uluslararası güvenliği tehdit eden bir infiale sebep olabilir. İsrail'in de bu infialin, korumaya çalıştığı ‘ulusal güvenliği’ üzerindeki yıkıcı yansımalarından kurtulması pek olası görünmüyor.
