Husilerin çatışmayı tırmandırması, Yemenliler açlıkla karşı karşıya bırakıyor

İran destekli Husi milislerinin barış önerilerini reddetmesi ve Yemen'deki askeri çatışmaların devam etmesi nedeniyle, yerinden edilen kişi sayısında yaşanan önemli artış ve mal taşıma yollarının kapatılmasıyla birçok ailenin açlıkla karşı karşıya kalmış durumda. Yemen meşru hükümetinin birçok bölgenin kontrolünü geri alması ve yerel para birimindeki düşüşü durdurmasına rağmen, uluslararası raporlara göre ülkedeki insani durum kötüleşiyor.

Tahıl hasat mevsiminin başlaması nedeniyle ülkenin kırsal kesimlerinde gıda arzında bir artış yaşanacağı beklentisi ve gıda ürünlerinin fiyatlarının da yüzde 30 oranında düşüşe rağmen yoksulluk hat safada.

Kıtlık Erken Uyarı Sistemleri Ağı (FEWS NET) tarafından yayınlanan raporda, gelir getirici fırsatların olmaması ve gıda fiyatlarındaki artışın, bu yılın ortasına kadar ortalamanın altında bir satın alma gücüne yol açacağı belirtilerek, yaygın kriz sonucunun uluslararası Gıda Güvensizliği Sınıflandırmasının üçüncü aşamasında devam ettiği aktarıldı.

Büyük ölçekli gıda yardımıyla bile, en çok etkilenen ailelerin acil durumlarla karşı karşıya kalma ihtimalinin yüksek olduğunu belirtildi. Bu da Uluslararası Gıda Güvensizliği Sınıflandırmasının dördüncü veya felaket olarak nitelendirdiği sınıflandırmanın beşinci aşamasına girmek demek.

Raporda, Yemen'de devam eden çatışmaların son aylarda yüksek düzeyde nüfusun yerinden edilmesine neden olduğu bildirildi. Özellikle Eylül-Kasım ayları arasında Marib’de 45 binden fazla kişi yerinden edilirken, Kasım ayında ise Hudeyde’de 25 bini aşkın kişi yerlerinden edildi. Çatışmalar, yaklaşık iki milyon yerinden edilmiş insanı barındıran Marib’e de sıçradı. Ayrıca, Hudeyde’nin güneyindeki ana ticaret yoluyla Aden’den ülkenin kuzeyine mal taşımak için kullanılan cephe hatlarının değişmesi ve kapatılmasıyla nakliye maliyetleri artarken bu durum fiyatlar üzerinde bir baskıya yol açabilir.

Rapora göre, yerinden edilmiş kişilerin sayısındaki artış ve yerinden edilmiş ailelerin ihtiyaçların artması nedeniyle insani ihtiyaçlarda bir artış bekleniyor. Ayrıca, yerinden edilmiş birçok ailenin, özellikle Hudeyde’deki Hays veTuhayta ilçelerinin yanı sıra, Taiz vilayetindeki Makbana bölgesindeki aktif çatışma ve erişim kısıtlamalarından etkilenenler arasında gıda tüketimi boşluklarıyla karşılaşması bekleniyor.

Gelir getirici fırsatların olmamasıyla birlikte satın alma gücünün zayıf olması nedeniyle çatışmadan doğrudan etkilenen bölgelerde ve kırsal alanlardaki hanelerde yoksulluğunu boyutu katlanıyor.

Raporda, Ağustos-Kasım 2021 döneminde değerinin yüzde 50'sini kaybettikten sonra ulusal paranın fiyatında meydana gelen iyileşmeyle, Yemen riyalinin uluslararası kabul görmüş hükümet tarafından kontrol edilen bölgelerde toparlandığı belirtildi. Bu toparlanmanın Aralık ayı başında Aden'de Merkez Bankası liderliğini değiştirmesinden sonra başladığını ve bunun devam ettiği kaydedildi. Bu iyileşme Yemen ekonomisini desteklemek için büyük bir yeni döviz mevduatını güvence altına almak için bağışçılarla devam eden müzakerelerle gerçekleşti.

Rapora göre, genel olarak Aralık ayı başlarında Husi milisler tarafından kontrol edilen bölgelerdeki resmi istasyonlardaki yakıt mevcuttu. Erişilebilirliğin, Eylül ve Ekim 2021'de Kızıldeniz limanlarından yapılan yakıt ithalat seviyelerindeki hafif artıştan kaynaklanabileceği bildirildi. Bununla birlikte resmi istasyonlar Aralık ayı sonunda kapatıldı. Kasım ayındaki çok düşük ithalat hacimleri göz önüne alındığında, önümüzdeki Mayıs ayına kadar olan dönemde resmi istasyonlarda periyodik yakıt sıkıntısı yaşanması bekleniyor. Bu da insanları ticari istasyonlardan daha yüksek fiyatlarla yakıt satın almaya zorluyor.

Diğer yandan, devlet kontrolündeki bölgelerde, yerel para biriminin değer kazanması ve küresel petrol fiyatlarındaki düşüşün yanı sıra resmi benzin fiyatları Aralık ayında yüzde 30 düşüş yaşadı. Buna rağmen, fiyatlar geçtiğimiz yılın başına göre yüzde 50 daha yüksek.

Kırsal alanlara da değinen raporda, yakın zamanda tamamlanan veya devam eden büyük tahıl hasadı göz önüne alındığında, birçok hanenin kendi mahsullerini üretmesinden dolayı geçici bir artış yaşamasının muhtemel olduğunu belirtiliyor. Bu arada, hükümet kontrolündeki bölgelerde ihtiyaçları için piyasaya bağımlı olan hane halklarının, para biriminin son zamanlarda değer kazanmasının ardından düşen fiyatlar nedeniyle gıdaya erişimde bir miktar iyileşme görmesi muhtemel. Ancak fiyatlar hala ortalamanın oldukça üstünde.