2022'nin en güçlü pasaportları belirlendi: Türkiye'nin yeri 7 sıra değişti

Japonya ve Singapur ilk sıradaki yerlerini koruyor

Bir adam elinde iki pasaport tutuyor (Reuters)
Bir adam elinde iki pasaport tutuyor (Reuters)
TT

2022'nin en güçlü pasaportları belirlendi: Türkiye'nin yeri 7 sıra değişti

Bir adam elinde iki pasaport tutuyor (Reuters)
Bir adam elinde iki pasaport tutuyor (Reuters)

2006'dan bu yana dünyanın en güçlü pasaportlarını açıklayan Henley Pasaport Endeksi, bu yılın ilk çeyreğine yönelik listeyi dün yayımladı.
110 ülkenin vizesiz kabul ettiği Türkiye, 7 basamak yükselerek 50. sırada yer aldı.
Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği'nin sağladığı özel verilere dayanan listede, Kovid-19 önlemleri kapsamında getirilen kısıtlamalar hesaba katılmadı.
2006'da vizesiz gidilebilecek ülke sayısı ortalama 57'yken bu sayı 2022'de 107'ye çıktı. Ancak hazırlanan rapor, zengin ve fakir ülke yurttaşları arasındaki uçurumun giderek arttığını bildirdi.
Örneğin Japonya, İsveç ve ABD pasaportu taşıyanlar 180'den fazla ülkeyi vize almadan gezebiliyor. Angola, Kamerun ve Laos yurttaşları için bu sayı 50.
Listede yerlerini koruyan Japonya ve Singapur, sıralamanın en üstünde yer aldı. Bu iki ülkenin pasaportunu taşıyan kişiler, 192 ülkeye vizesiz seyahat edebiliyor. 190 ülkenin vizesiz kabul ettiği Almanya'yla Güney Kore ikinci sırada yer aldı. Bunları Finlandiya, İtalya, Lüksemburg ve İspanya (189) takip etti.
Henley Pasaport Endeksi'nde ilk 10 sırada yer alan ülkeler şöyle:
1- Japonya ve Singapur (192)
2- Almanya ve Güney Kore (190)
3- Finlandiya, İtalya, Lüksemburg ve İspanya (189)
4- Avusturya, Danimarka, Fransa, Hollanda ve İsveç (188)
5- İrlanda ve Portekiz (187)
6- Belçika, Yeni Zelanda, Norveç, İsviçre, Birleşik Krallık ve ABD (186)
7- Avustralya, Kanada, Çekya, Yunanistan ve Malta (185)
8- Polonya ve Macaristan (183)
9- Litvanya ve Slovakya (182)
10- Estonya, Letonya ve Slovenya (181)
Henley Pasaport Endeksi'nde son 10 sırada yer alan ülkeler şöyle:
102- Lübnan, Sri Lanka ve Sudan (41)
103- Bangladeş, Kosova ve Libya (40)
104- Kuzey Kore (39)
105- Nepal ve Filistin (37)
106- Somali (34)
107- Yemen (33)
108- Pakistan (31)
109- Suriye (29)
110- Irak (28)
111- Afganistan (26)
2022 raporunda TC pasaportunun gücü Birleşik Arap Emirlikleri (15), Meksika (24) ve Paraguay (35) gibi ülkelerin altında; Çin (64), Suudi Arabistan (65) ve Azerbaycan (74) gibi ülkelerin üstünde yer aldı.



10 bin yıl önce eriyen buzulların, kıta kaymasını hızlandırdığı bulundu

Grönland Buz Tabakası yaklaşık 3 milyon kilometreküp buz içeriyor (NASA)
Grönland Buz Tabakası yaklaşık 3 milyon kilometreküp buz içeriyor (NASA)
TT

10 bin yıl önce eriyen buzulların, kıta kaymasını hızlandırdığı bulundu

Grönland Buz Tabakası yaklaşık 3 milyon kilometreküp buz içeriyor (NASA)
Grönland Buz Tabakası yaklaşık 3 milyon kilometreküp buz içeriyor (NASA)

Bilim insanları 10 bin yıl önce buzulların erimesinin, kıtaların hareketini hızlandırmış olabileceğini buldu. 

26 bin yıl önce Kuzey Amerika'nın büyük bir bölümünü kaplayan Laurentide Buz Tabakası erimeye başlamıştı. Buzun erimesiyle su, okyanusa akmış ve küresel çaptaki deniz seviyeleri yılda ortalama 1 santimetre yükselmişti.

Colorado Boulder Üniversitesi'nden jeofizikçiler, Dünya'nın bu döneme ait bilgisayar modelini oluşturarak buz tabakasının erimesinin sonuçlarını analiz etti. 

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (23 Nisan) yayımlanan çalışmaya göre buzların erimesi,  Kuzey Amerika kıtası levhasının hareketini yüzde 25 hızlandırmış olabilir. 

Hesaplamalar ayrıca Kuzey Amerika ve Avrasya levhaları arasındaki Atlantik Ortası Sırtı'nın genişleme hızının 6 bin ila 12 bin yıl önce yüzde 40 oranında arttığına işaret ediyor.

Araştırmacılar trilyonlarca ton buzun eriyip okyanusa karışmasıyla kıtanın ağırlık kaybettiğini ve levhanın saat yönünde döndüğünü düşünüyor. Modele göre Atlantik Ortası Sırtı'nın genişlemesindeki artış da bundan kaynaklanıyor.

Makalenin yazarlarından Tao Yuan, "Buz hacmi büyük ölçüde azaldığında, yerkabuğunda büyük bir hareket meydana geldi" diyerek ekliyor: 

Bilim insanları, buzun erimesinin plakaların yükselmesine neden olduğunu biliyordu. Ancak biz, buzun erimesi nedeniyle plakaların yatay olarak da epey hareket edebildiğini gösterdik.

Yeni çalışma, kıta kayması ve deniz tabanı genişlemesinin, milyonlarca yıla yayılan yavaş süreçlerin yanı sıra çok daha kısa zaman aralıklarında da gerçekleşebileceğini gösteriyor.

Bilim insanları Grönland buz tabakasının erimesinin, bugün İzlanda'da yıkıcı sonuçlar doğurabileceğini de söylüyor. 

Atlantik Ortası Sırtı, İzlanda'dan geçiyor ve yaklaşık 10 bin yıl önce adada yoğun bir volkanik aktivite yaşandığı biliniyor. Bu volkanik faaliyetlerin, sırtın genişlemesindeki artışla bağlantılı olup olmadığı henüz kesinlik kazanmadı. Ancak böyle bir durumda genişleme, magmanın yüzeye çıkmasına ve volkanların patlamasına yol açmış olabilir.

Çalışmanın diğer yazarı Shijie Zhong "Bu volkanizma örüntüsü, kısmen bizim incelediğimiz buzul erimesinden kaynaklanmış olabilir" diyor.

Grönland'daki buzların günümüzdeki erime hızı, kıtaların hareketini etkileyecek seviyede değil. Ancak araştırmacılara göre özellikle bu hız artarsa gelecek birkaç yüz yıl içinde İzlanda'da ciddi etkiler yaratabilir.

Yuan, "Grönland ve Batı Antarktika'daki buz tabakaları hâlâ eriyor" diyerek ekliyor: 

Buzların erimesinin gelecekte deniz tabanının yayılmasını ve yakınlardaki okyanus ortası sırtlarında volkanizmayı artırabileceğini düşünüyoruz.

Independent Türkçe, Phys.org, Discover Magazine, IFLScience, Nature