Suriye’de yılbaşından bu yana DEAŞ saldırılarında 20 rejim askeri öldü

DEAŞ yeni bir saldırı gerçekleştirdi

Halep'in kuzeyinde Ankara yanlısı grupların etki alanlarında meydana gelen patlamada bir ölü ve yaralılar var (SOHR)
Halep'in kuzeyinde Ankara yanlısı grupların etki alanlarında meydana gelen patlamada bir ölü ve yaralılar var (SOHR)
TT

Suriye’de yılbaşından bu yana DEAŞ saldırılarında 20 rejim askeri öldü

Halep'in kuzeyinde Ankara yanlısı grupların etki alanlarında meydana gelen patlamada bir ölü ve yaralılar var (SOHR)
Halep'in kuzeyinde Ankara yanlısı grupların etki alanlarında meydana gelen patlamada bir ölü ve yaralılar var (SOHR)

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) tarafından yapılan açıklamada, DEAŞ hücrelerinin Deyr-i Zor kırsalında, Suriye-Irak sınırındaki Ebukemal şehri yakınlarındaki Salhiya çölünde Ulusal Savunma Kuvvetleri’nin konuşlandığı yerleri hedef alan yeni bir saldırı sonucunda, 5 kişinin hayatını kaybettiği, 14'ünün de yaralandığı bildirdi. Öldürülenlerden bazılarının cesetlerinin de yakıldığı ifade edildi.  SOHR’a göre yılbaşından bu yana Suriye çöllerinde DEAŞ militanları tarafından gerçekleştirilen saldırılar sonucunda rejim güçlerinin 20 askeri hayatını kaybetti.
SOHR’un açıklamasına göre bu saldırı ile DEAŞ’ın Deyr-i Zor çölünde saldırıları sonucunda rejim güçleri ve Ulusal Savunma Kuvvetleri saflarında hayatını kaybedenlerin sayısının sekize çıktığını bildirdi. Geçtiğimiz Salı günü Deyr-i Zor kırsalındaki el-Keşme kasabasının eteklerinde rejim güçlerinin konuşlandığı noktalara düzenlenen saldırıda rejime bağlı 3 öldürüldü, 5 kişi de yaralandı.
SOHR’un belgelerine göre 2022 yılının başlangıcından bu yana rejim güçlerinin Suriye çöllerinde DEAŞ militanları tarafından gerçekleştirilen saldırılar sonucunda hayatını kaybedenlerin sayısı 20’ye ulaştı. Öte yandan Rusya Hava Kuvvetleri'ne ait savaş uçaklarının aynı bölgede örgütün konuşlandığı noktalara düzenlediği hava saldırıları sonucunda DEAŞ örgütünün 11 üyesi öldürüldü. SOHR’un istatistik ve bölgelerine göre 24 Mart 2019 tarihinden bugüne kadar geçen süreçte rejim güçleri ve onlara bağlı Suriyeli ve yabancı uyruklu milislerden bin 636 kişi hayatını kaybetti. Bunlar arasında en az 3 Rus ve Suriye vatandaşı olmayan 165 İran yanlısı milis bulunuyor. Hepsi Fırat'ın batısında, Deyr-i Zor çölünde, Rakka, Humus, Süveyde, Hama ve Halep'te DEAŞ saldırıları, bombalamaları ve pusuları sonucunda öldürüldü. Suriye Gözlemevi, örgütün saldırıları sonucunda gaz sahalarında çalışan dört sivil ile onlarca çoban ve aralarında çocukların ve kadınların da bulunduğu başka sivillerin öldüğünü de belgeledi. Gözlemevi, aynı dönemde bin 128 DEAŞ militanının saldırılar, bombalama ve hedef alma sırasında öldürüldüğünü de belgeledi.
Aynı bağlamda SOHR, geçtiğimiz saatlerde Rusya Hava Kuvvetleri'ne ait savaş uçaklarının örgütün Suriye'de özellikle de Humus'un doğusundaki Suhna ve Tedmur ve Deyr-i Zor çölünde konuşlandığı noktalara düzenlediği hava saldırıları sonucunda DEAŞ örgütünün 11 üyesinin öldürüldüğünü bildirdi. Uzun süreli Rus hava bombardımanı örgütün unsurlarının saklandığı mağaraları hedef aldı. Geçtiğimiz saatlerde meydana gelen yoğun saldırılar, bazıları ağır olmak üzere çeşitli derecelerde yaralanmalarla yaklaşık 20 kişinin de yaralanmasına neden oldu.
SOHR, Ocak ayının başından bu yana Rus savaşçılar tarafından Suriye çölünde gerçekleştirilen 229'dan fazla hava saldırısını tespit ettiğini bildirdi.
Dün sabah Halep'in kuzey kırsalında Ankara yanlısı grupların etkisinde olan Azez şehir merkezindeki el-Isana semtinde bomba yüklü bir aracın infilak etti. İlk belirlemelere göre, bir kişi öldü, bir kişi yaralandı.
Bu, 2022 yılında Halep'in kuzey kırsalında Türk kuvvetleri ve ona bağlu grupların etki alanlarındaki ilk patlama oldu.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi aktivistlerinin belge ve takiplerine göre, Halep kırsalındaki ‘Fırat Kalkanı’ alanları ve çevresi, 2021 yılında tamamı patlayıcı ve mayınlarla gerçekleştirilen 47 patlamaya tanık oldu. Bubi tuzaklı ve mayınlı araçlarla yapılan bu saldırılarda 6'sı çocuk, 3'ü kadın; 21’i sivil ve 11’i Ankara yanlısı gruba bağlı kişiler olmak üzere 32 kişi öldü. Ayrıca söz konusu saldırılarda yaklaşık 114 kişi yaralandı.



Suriye ve İsrail: Sıcak mı yoksa geçici bir barış mı?

Fotoğraf: AFP
Fotoğraf: AFP
TT

Suriye ve İsrail: Sıcak mı yoksa geçici bir barış mı?

Fotoğraf: AFP
Fotoğraf: AFP

İbrahim Hamidi

Son zamanlarda Suriye ve İsrail arasındaki barış olasılıkları hakkında çokça konuşuluyor. Bununla birlikte, iki tarafın içerik ve zaman dilimi açısından ne ölçüde ilerleyebileceğine dair beklentiler de çoğaldı. Öyle ki bir İsrailli gazeteci, Şam'ın, Lübnan Trablusu’na karşılık Suriye’nin Golan Tepeleri şeklinde bir takas önerdiğini bile öne sürdü.

Birçok arabulucunun Şam ve Tel Aviv arasında çeşitli başlıklar taşıyan mesajlar taşıdığı tartışmasız. Bunlar arasında Suriye ve İsrail arasında 1974’te varılan Kuvvetlerin Ayrıştırılması Anlaşması, milislere ve güvenlik tehditlerine karşı güvenlik bilgileri paylaşımı, Suriye ve Lübnan arasındaki sınırın ve Şeba Çiftlikleri'nin geleceğinin belirlenmesi, Şam'ın İbrahim Anlaşmaları’na katılımı sayılabilir.

Her bir madde ne anlama geliyor?

Kuvvetlerin Ayrıştırılması Anlaşması: 1948'deki Nekbe'den sonra Şam ve Tel Aviv arasında bir ateşkes anlaşması imzalandı ve tampon bölgeler oluşturuldu. Ateşkesin uygulanması şu anda BM güçleri tarafından denetleniyor. 1973’teki savaştan sonra ise dönemin ABD dışişleri bakanı Henry Kissinger arabuluculuk yaptı ve Suriye ile İsrail genelkurmay başkanları tarafından 31 Mayıs 1974'te Cenevre'de imzalanan Kuvvetlerin Ayrıştırılması Anlaşması’nı sonuçlandırdı. Bu, Golan cephesinin gelecekteki herhangi bir askeri eylemin tarafı olmayacağı anlamına geliyordu; bunun için 10 kilometre derinliğinde bir tampon bölge ve her iki tarafta 20 kilometre derinliğinde iki askerden arındırılmış bölge oluşturuldu. Birleşmiş Milletler Ayrılma Gözlem Gücü'nün (UNDOF) bin 250 personeli de her iki tarafın taahhütlere bağlı kalıp kalmadığını, yani anlaşmanın şartlarına göre buraya izin verilmeyen silah ve unsurların konuşlandırılıp konuşlandırılmadığını denetleyecekti.

O dönemde Tel Aviv adına Kissinger, Hafız Esed'i Golan'da “Suriyeli olmayan unsurların, yani Filistinli savaşçıların faaliyetlerinin engellenmesini” taahhüt eden yazılı bir maddeyi anlaşmaya eklemek için ikna etmeye çalıştı. Esed bunu reddetti, ancak Filistinli fraksiyonların bu bölgede herhangi bir faaliyetini yasaklayan gizli bir sözlü anlaşma ile bu maddeyi kabul etti. Bu anlaşma, onlarca yıl boyunca uygulandı ve birçok kişi Golan yakınlarında silahlı eylem düzenlemeye çalıştığı için hapse atıldı.

2011'den sonra UNDOF kuvvetleri geri çekildi ve Suriye'nin güneyindeki Golan Tepeleri yakınlarında Suriyeli muhalif gruplar, İran’a bağlı milisler ve Hizbullah'ın konuşlanmasıyla birlikte silahların yayılmasının doğurduğu bir kaos yaşandı. 2018'de Başkanlar Donald Trump ve Vladimir Putin arabuluculuk yaptılar ve “İsrail'in güvenliğinin garanti altına alınmasının” gerekliliği konusunda anlaştılar. Gerçekten de Suriye hükümet güçlerinin bölgeye geri dönmesi ve ABD'nin güneydeki silahlı Suriye muhalefetini desteklemekten vazgeçmesi karşılığında, “tüm Suriyeli olmayan unsurların” yani İran’a bağlı milislerin ve ağır silahlarının Golan Tepeleri'nden Suriye topraklarının 85 kilometre derinliğine çekilmesini içeren bir anlaşma imzalandı.

Rejimin 8 Aralık'ta devrilmesiyle birlikte İsrail, Golan Tepeleri'ndeki tampon bölgeye girdi, Hermon Dağı'ndaki (Şeyh Dağı) bir tepenin kontrolünü ele geçirdi, Şam yolunda çok sayıda bölgeyi işgal etti. Ayrıca Suriye'deki birçok bölgeye yüzlerce hava saldırısı düzenledi ve Suriye'nin stratejik askeri altyapısını yok etti.

İstenen, Suriye'nin Şeba Çiftlikleri ve Kafr Şuba Tepeleri üzerindeki egemenliğini teyit etmesi ve şu anda el-Gacar köyünü bölen BM “Mavi Hattı”nın yerini belirlemektir. Pratikte istenen ise Hizbullah'ın silahını korumak için öne süreceği gerekçeleri ortadan kaldırmaktır

Şeba Çiftlikleri: İsrail 2000 yılının ortalarında Güney Lübnan'dan çekilmeye karar verdiğinde, Şam'da bir siyasi toplantı düzenlendi ve ardından Hizbullah'ın silahını muhafaza etmesi için bir gerekçe “yaratılmasına” karar verildi. Söz konusu gerekçe Şeba Çiftlikleri'nin Lübnan'a ait ve Hizbullah'ın da “işgal altındaki toprakları kurtarmaya çalışan bir direniş hareketi” olduğuydu.

Bu nedenle şimdi Şam'dan istenen, Şeba Çiftlikleri ve Kafr Şuba Tepeleri üzerindeki egemenliğini teyit etmesi ve şu anda Gacar köyünü bölen BM “Mavi Hattı”nın yerini belirlemektir. Yani, Suriye hükümeti Beyrut'a iki bölgenin İsrail tarafından işgal edilen Suriye toprakları olduğunu yazılı olarak teyit etmelidir. Pratikte istenen ise Hizbullah'ın gerekçelerini ortadan kaldırmaktır.

Güvenlik bilgilerinin paylaşımı: Suriye sınırlarında milislerin yayılması, silah ve uyuşturucu kaçakçılığı yapılması nedeniyle, terörizm ve kaosla mücadele etmek ve bölgesel istikrarı sağlamak amacıyla Suriye ile İsrail'in de dahil olduğu bölgesel bir mekanizmanın kurulması öneriliyor.

İbrahim Anlaşmaları: Bahreyn, BAE, Fas ve Sudan ilk Trump yönetimi sırasında anlaşmalara katıldılar. ABD Başkanı şu anda Suriye'nin de bu anlaşmalara katılmasını öneriyor. Beyaz Saray bu talebi birden fazla kez duyurdu ve bunu toplu olarak duyurmak için Suriye ve İsrail liderleriyle bir zirve düzenlemeyi de önerdi.

Eğer Tel Aviv ABD güçlerinin UNDOF içinde konuşlandırılmasını isterse, büyük ihtimalle Şam da Arap ve Türk güçlerinin var olmasını talep edecektir

Mümkün olan nedir?

Trump yönetimi ve Batılı ülkeler Suriye hükümetine çok “kredi” verdiklerine inanıyorlar; tanınma, izolasyonunun sona erdirilmesi, yaptırımların kaldırılması ve yardım sağlanması. Bu nedenle İsrail ile ilişkiler kurma ve yeni Ortadoğu’ya yönelik bölgesel vizyonun bir parçası olarak İbrahim Anlaşmalarına katılma yolunda hızla ilerlemesini istiyorlar.

Şam'ın şu anda bu adımı atabileceğini düşünmek bir hatadır. Gerçekten mümkün olan, öncelikle acil ve gerekli adımları atmaktır. Yani Şam ve Tel Aviv'in “saldırmazlık” anlaşmasına varması, bir diğer deyişle Kuvvetlerin Ayrıştırılması Anlaşması’na olan bağlılıklarını yenilemeleridir. Ama bu fiili olarak İsrail'in Golan Tepeleri'ndeki tampon bölgeden ve 8 Aralık'tan sonra ele geçirdiği alanlardan çekilmesini içeriyor.

UNDOF'un Kuvvetlerin Ayrıştırılması Anlaşması’nın tüm maddelerinin uygulanmasını denetlemesinin, milislerin ve disiplinsiz unsurların varlığını, Tel Aviv'in Suriye'nin güneyinde “7 Ekim senaryosunun tekrarı” olarak adlandırdığı bir hadiseyi önleyecek tüm güvenlik garantilerini sağladığına şüphe yoktur. Zira anlaşma, askeri unsurların ve silahların sayısını, türünü ve menzilini belirlemektedir. Eğer Tel Aviv, ABD güçlerinin UNDOF içinde konuşlandırılmasını isterse, büyük ihtimalle Şam da Arap ve Türk güçlerinin var olmasını talep edecektir. Bu, Kissinger'ın ABD güçlerinin UNDOF içinde konuşlandırılmasını önerdiği ve Esed'in karşılığında Sovyet güçlerinin de konuşlandırılmasını talep ettiği 1974 müzakerelerini hatırlatıyor.

Sınırın kontrol altına alınması, silah ve uyuşturucu kaçakçılığının önlenmesi Suriye’nin çıkarına olduğundan Lübnan ile sınırları belirleme, Şeba Çiftlikleri'nin Suriye'ye ait olduğunu teyit etme gücüne sahiptir. Özellikle Türkiye, Suriye ve komşu ülkeleri (Irak, Ürdün ve Lübnan) kapsayan bir blok kurmayı önerdiğinden, büyük ihtimalle bölgesel bir terörle mücadele mekanizmasına katılmaya da istekli olacaktır.

Suriye'nin İbrahim Anlaşmaları'na katılması talebi, bu anlaşmayı imzalayan diğer Arap ülkeleriyle arasındaki farkı gündeme getirmektedir. Zira diğer dört Arap ülkesinin işgal edilmiş toprakları yok ve İsrail'e komşu değiller

İbrahim Anlaşmaları'na katılma konusuna gelince, bu, Suriye ile bu anlaşmayı imzalayan diğer ülkeler arasındaki farkı gündeme getirmektedir. Zira diğer dört Arap ülkesinin işgal edilmiş toprakları yok ve İsrail'e komşu değiller. Suriye'nin egemenliğini ve birliğini yeniden sağlamak, ordusunu kurmak ve yeniden inşa projesini uygulamakla meşgul olduğu doğru, ancak buna İbrahim Anlaşmaları'na katılmakla başlaması, önceliklerinin uygulanmasını kolaylaştırmaktan ziyade zorlaştıracaktır. Başka bir deyişle, yeni kurulacak askeri güçlerin birliği için bir meydan okuma oluşturacaktır.

Bu Suriye-İsrail maddelerinin ve bazı tarafların “sıcak barış” çabalarının, İran ve vekillerinin 7 Ekim 2023'ten bu yana yaşadığı büyük yenilgilerden sonra yeni bir bölgesel düzen arayışıyla bağlantılı olduğuna şüphe yoktur. Ancak, “ihlallerin” kolay görülmesi, İran'a kaos yaratma bahaneleri, Türkiye'ye de Suriye'nin yeni eğilimlerini “frenlemek” için gerekçeler sunacaktır ve bu da “barışı geçici” hale getirecektir. Şam ve Tel Aviv arasındaki müzakere masasının önceliklerini düzenlemek, Suriye'nin bir eksenden diğerine geçişini sağlamlaştırmak için hayati bir gerekliliktir.