Sudan: Darbeciler, barışçıl devrimi sona erdirmek için çaba harcıyorhttps://turkish.aawsat.com/home/article/3414226/sudan-darbeciler-bar%C4%B1%C5%9F%C3%A7%C4%B1l-devrimi-sona-erdirmek-i%C3%A7in-%C3%A7aba-harc%C4%B1yor
Sudan: Darbeciler, barışçıl devrimi sona erdirmek için çaba harcıyor
Sudan'da sivil yönetim talep etmek amacıyla başkentin üç şehrinde kitlesel protestolar düzenleniyor (AFP)
Hartum / Ahmed Yunus
TT
TT
Sudan: Darbeciler, barışçıl devrimi sona erdirmek için çaba harcıyor
Sudan'da sivil yönetim talep etmek amacıyla başkentin üç şehrinde kitlesel protestolar düzenleniyor (AFP)
Sudan'ın başkenti Hartum ve bazı kentlerde binlerce kişi, askerin, yönetimi bir an önce sivillere teslim etmesi talebiyle sokaklara çıktı. Güvenlik güçleri ve barışçıl protestocular arasında dün yeni bir çatışma yaşandı. Bu çatışmada göstericilerden biri canlı mermiyle öldürülürken, bir emniyet amirinin de öldürüldüğü açıklandı. Emniyet amirinin ölüm nedeni ise belirtilmedi.
Aktivistler, yetkililerin ‘devrimi suç sayma ve barışçıl doğasından koparma’ girişiminde olduklarını savundular.
Hartum'un güneyindeki Başdar bölgesinde toplanan binlerce protestocu, Halk Direniş Komiteleri ve siyasi güçlerin, ‘askeri darbeyi protesto etme, tam sivil yönetim talep etme, şehitlerin katillerini yargılama ve askerleri kışlaya döndürme’ çağrılarına yanıt olarak cumhurbaşkanlığı sarayına akın etti.
Kuzey Hartum ve Omdurman kentlerinde toplanan binlerce kişi köprüleri geçerek cumhurbaşkanlığı sarayına ulaşmaya çalıştı. Ancak güvenlik güçleri, protestoculara gaz ve ses bombası, plastik ve gerçek mermi ile karşılık verdi.
Basın kaynakları, en az bir protestocunun gerçek mermiyle karnından vurularak öldürüldüğünü ve çok sayıda protestocunun farklı derecelerde yaralandığını söyledi.
Sudan Merkezi Doktorlar Komitesi, canlı mermilerin neden olduğu çok sayıda yaralanma nedeniyle Kuzey Hartum Hastanesi'nde cerrahlar ve cerrah yardımcılarına ihtiyaç duyulduğunu açıkladı.
Direniş Komiteleri yaptıkları kısa açıklamada, gerçek mermi ve göz yaşartıcı gazdan kaynaklanan yaralanmalara ek olarak devrimcilerin tutuklandığını ve askeri güçlerin onlara bıçak darbesi indirip ağır yaralı olarak serbest bıraktığını söyledi.
İçişleri Bakanlığı'nın Facebook sayfasında yayınlanan bir açıklamada, polis şunları söyledi: “Emniyet Amiri Ali Berima Hammad, göstericilerin cumhurbaşkanlığı sarayına yaklaşmasını engellemeye çalışan güvenlik kordonunun kurulduğu bölge yakınında protestocuların konvoylarını koruma görevini yerine getirirken öldürüldü” Emniyet amirinin ölüm nedeni açıklanmadı.
Güney Hartum'dan gelen protestocular güvenlik kordonunu kırmayı başardı ve cumhurbaşkanlığı sarayına yaklaştı. Güvenlik güçleri ise onlara göz yaşartıcı gaz ve ses bombasının yanı sıra yoğun canlı mermi ateşiyle karşılık verdiler. Bu hamle, protestocuları geri çekilmeye zorladı. İki taraf arasındaki vur-kaç operasyonları birkaç saat devam etti. Güvenlik güçleri barışçıl protestoculara karşı aşırı şiddet kullandı ve onları şehrin sokaklarında kovaladı.
Sudan Doktorlar Merkez Komitesi, yaptığı açıklamada, “darbecilerin gerçek mermi ve her türlü silahı kullandıkları 13 Ocak gösterilerinde protestocuları dağıtmak için en iğrenç ihlalleri yaptığını ve acımasız baskı ve yöntemlere imza attığını” ifade etti.
Komiteden yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Devrimci halkımıza karşı işlenen gerçek suçlar var. Darbecilerin gerçek mermi, bıçaklama ve göz yaşartıcı gazla uyguladığı baskı ve vahşi yöntemler protestocular arasında düzinelerce yaralanmaya neden oldu. Dünya, uluslararası toplum ve insan hakları alanında faaliyet gösteren kurumlar, "darbe otoritesinin Sudan'ın barışçıl halkına karşı yaptığı ihlallere" dikkat çekmeli.”
Doktorlar Komitesi ve sosyal medyadaki aktivistler, dünkü olayları barışçıl devrimi suç haline getirme ve şiddete sürükleme girişimi olarak gördü. Komite ve aktivistlerin açıklamalarında şu ifadeler yer aldı: “Darbe otoritesi, güvenlik aygıtı ve eski rejimin kalıntıları aracılığıyla, cesur Sudan devriminin barışçıl olmadığı konusunda aldatıcı bir söylem formüle etmeye çalışıyor. Milyonlarca insanının barışçıl yürüyüşlerini şiddetle yok etme girişimleri, devrimcilerin dirayetini kaçırmıyor. Halkımız onların bayatlamış planlarının kurbanı olmayacak. Kuşkusuz, insanların devrimi kutlamasının arkasında, barışçıllığın devrimin doğal bir özelliği olması yatıyor. Barış, devrimcilerin tüm cephanelerinden daha güçlüdür ve onların komplolarına karşı en güçlü silahtır.”
Diğer yandan gazeteciler de darbecilerin acımasız baskılarından kurtulamıyor. Bir asker, gazeteci Şemail en-Nur'a şiddetli bir şekilde saldırdı. Gazeteci Nur, Facebook sayfasında yaptığı açıklamada, yanında bulunan başka gazetecilerle birlikte saldırıya uğradığını ve kendilerine kuduz köpekler gibi saldıran askerler tarafından ciddi şekilde darp edildiklerini söyledi.
Gazeteci Osman Fazlullah askeri bir araç tarafından ezilme girişiminden sağ kurtuldu. Bu girişim Fazlullah’ın vücudunda bazı morluklara neden oldu. Ordu’ya ait bir askeri araç üzerinden geçmek için onu kovalıyordu ama o mucizevi bir şekilde (araç bacağının üzerinden geçtikten sonra) kaçmayı başardı.
Askeri güçler Al-Arab TV'nin ofisine baskın düzenleyerek basın ve teknik personeli gözaltına aldı. Baskın sırasında ofis operatörü güvenlik güçleri tarafından coplarla dövüldü.
Güvenlik güçleri, 25 Ekim darbesinden bu yana kullanmadıkları yeni bir taktikle 13 Ocak yürüyüşüne karşı hamlede bulundular. Hartum'un üç şehrini birbirine bağlayan köprüler sabahın erken saatlerinde kapatılıp buralara çok sayıda kuvvet mevzilendirildi.
Sudan Merkezi Doktorlar Komitesi, 25 Ekim 2021'den bu yana güvenlik güçlerinin gösterilere müdahalesi sonucunda teyit edilen ölü sayısının 64'e ulaştığını bildirmişti. Komitenin açıklamasına göre bazıları ağır olmak üzere yüzlerce kişi yaralandı. Çok sayıda yaralı halen hastanelerde tedavi görmektedir.
ABD’li eski yetkili Jon Alterman ve David Makovsky, Şarku’l Avsat’a ‘Gazze’de Hamas ve Netanyahu hükümetinin devrilmesinin ertesi günü’ hakkında konuştu: ‘İsrailliler Gazze’nin belediye başkanı olmak istemiyor’https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4700451-abd%E2%80%99li-eski-yetkili-jon-alterman-ve-david-makovsky-%C5%9Farku%E2%80%99l-avsat%E2%80%99-%E2%80%98gazze%E2%80%99de
ABD’li eski yetkili Jon Alterman ve David Makovsky, Şarku’l Avsat’a ‘Gazze’de Hamas ve Netanyahu hükümetinin devrilmesinin ertesi günü’ hakkında konuştu: ‘İsrailliler Gazze’nin belediye başkanı olmak istemiyor’
David Makovsky ve Jon Alterman (Şarku’l Avsat)
Birbirini izleyen ABD yönetimlerinde üst düzey görevlerde bulunan ve Ortadoğu konularında uzman olan iki eski ABD’li yetkili, İsrail’in Hamas’ı ortadan kaldırma hedefine ulaşabileceğinden şüpheli. Ancak Gazze’deki yönetimin de devrilebileceğini belirten iki yetkili, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hükümetinin beklenen düşüşü ve bunun ABD barış çabaları üzerindeki etkisine ilişkin soruların ortasında, Gazze Şeridi’ni yönetecek çokuluslu bir güç gibi bir uluslararası bileşene ihtiyaç olduğunu vurguladı.
Şarku’l Avsat, 7 Ekim’de Hamas’ın Gazze çevresindeki İsrail yerleşkelerine yönelik gerçekleştirdiği geniş çaplı saldırıyla başlayan savaşın sonuçlarının araştırılması kapsamında, Washington Enstitüsü’nde Ortadoğu Barış Süreci Projesi Direktörü ve New York’ta Dış İlişkiler Konseyi ve Londra’da Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü üyesi David Makovsky ve Washington’daki Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nin Birinci Başkan Yardımcısı, aynı zamanda Merkezdeki Küresel Güvenlik ve Strateji ve Ortadoğu Programı’ndan sorumlu Zbigniew Brzezinski Kürsüsü Başkanı John Alterman ile Amerikalıların Gazze’deki ertesi gün algısı hakkında röportaj yaptı. Hamas’ın 7 Ekim saldırısı sonrasında İsrail’in askeri operasyonları ve kara işgali, Gazze Şeridi’nde büyük çoğunluğu çocuk ve kadın olan 15 binden fazla Filistinlinin öldürülmesine yol açtı. İkili, özelde Filistinliler ile İsrailliler arasında barışı sağlamaya, genel olarak da Arap-İsrail ilişkilerini normalleştirmeye yönelik arabuluculuk çabaları da dahil, ABD’deki bazı başkanlık dönemleri sırasında hassas pozisyonlarda edindikleri deneyimlere dayanarak bu savaşın nasıl sonuçlanabileceğine değindi.
Hamas ve DEAŞ arasında
Makovsky, İsrail ile Hamas arasında dört turluk çatışma olduğunu belirtirken, bu turların Hamas’ı kontrol altına alma girişimi ve İsrail’in 2005’te Gazze’den çekilmesinin ardından caydırıcılık gösterme girişimi ve buna ek olarak İslami Cihad’ı içeren iki tur olduğunu ifade etti. Hamas’ın 7 Ekim’deki saldırılarını 11 Eylül 2001’de ABD’ye yönelik saldırılara benzeten Makovsky, “Bu bir şoktu. İsrail’in Hamas’ı DEAŞ olarak görmeye başladığına inanıyorum. Dolayısıyla artık birbiriyle bağlantılı iki ana hedef var. Birincisi onu iktidardan uzaklaştırmak, ikincisi ise büyük silah sistemlerini ortadan kaldırmak” şeklinde konuştu. “İsrailliler, bunu başarabilecek mi bilmiyorum” diyen David Makovsky, “Hamas insanların kalplerinden ve akıllarından çıkarılamaz. Bu imkânsız” ifadelerini kullandı.
Alterman da büyük ölçüde aynı fikirde. “Savaştan önce Hamas, Gazze’de pek sevilmiyordu” diyen Alterman, bunun etkisiz ve yozlaşmış olmasından kaynaklandığını belirtti. Ayrıca Gazze Şeridi’nde Filistinlilerin ihtiyaç ve arzularını karşılayan daha etkili bir yönetim yapısının kurulmasına yardımcı olmak için ihtimalin bulunduğuna dikkati çekerek, çoğu Amerikalının ‘İsrail devletini yok etmeyi amaçlayan öldürücü bir ideolojiye sahip olmayacak’ yeni yapıyı desteklediğine vurgu yaptı. Alterman, “Bu bir kazan- kazan durumudur. Gazze halkı için daha iyi bir hükümet ve İsrail halkı için daha iyi bir komşu” dedi.
ABD’deki çeşitli yönetimlerde çalışmış olan Makovsky’e göre ise İsrail’in şu anda yürüttüğü savaş meşru müdafaa amaçlı. Ne yapılması gerektiğiyle ilgili olarak da “Düşmanınız. ‘Dinleyin. Biz iki devlet istemiyoruz. Sizinle uzlaşmak istemiyoruz. Sizin gayri meşru olduğunuza inanıyoruz. Ya siz ya biz’ diyor. Bu çok kötü bir duygu” şeklinde konuştu.
Bazı Arap rolleri
Makovsky, “Önemli olan Hamas sonrası dönemde Gazze için daha iyi bir gelecek bulmaktır” dedi. Küresel Güvenlik ve Jeostrateji alanında Zbigniew Brzezinski Kürsüsü’nü de yürüten ve merkezin Ortadoğu programını yöneten Alterman ise “Hamas yalnızca baskıyla yıkılamaz. Ancak insanların daha iyi olduğunu düşündüğü şeyin yaratılması konusunda da yardım alması gerekiyor. Her ne kadar alternatif yapının sahip olduğu belirli bir düzeyde halk desteği ve meşruiyetin olması gerektiğine inanıyor olsam da bu, mutlaka seçimlerin hızlandırılması yoluyla olmaz” dedi. Bazı uluslararası unsurların olacağını dile getiren John Alterman, “Arap rolü olmadan bunu yapmak çok zor olacak” şeklinde konuştu. Alterman, özellikle Arap hükümetlerinin ‘sanki bir Amerikan tankına biniyormuş gibi görünmelerini sağlayacak’ herhangi bir rol oynama konusundaki isteksizliklerine dikkati çekerken, Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen es-Safadi’nin Filistin Yönetimi’nin çökmesi hakkında söylediklerine de atıfla, Filistin Yönetimi’nin kolay bir şekilde gelmeyeceğini söyledi. ABD’li yetkili, “Filistin Yönetimi’nin bağımsız hareket edebilecek bir konumda olacağını hayal edemiyorum” dedi. Ancak Mısır, Suudi Arabistan, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve belki Katar veya Fas’ın oynayabileceği rollerden de bahseden yetkili, “Çok fazla potansiyel görebiliyorum. Peki bu nasıl görünecek? Onu kim kullanacak? Hangi koşullar altında? Hangi sürede? BM ve diğer otoritelerle bağlantısı var mı? Bildiğiniz gibi Sina’daki çokuluslu güç ve gözlemcilerin BM ile bağlantısı yok” değerlendirmesinde bulundu.
1701 sayılı karar uygulanmıyor
Makovsky, “Sorun, Gazze’de Hamas sonrası dönemde yaşanacak” diyerek, “İsrail her zaman Hamas’ın yeniden inşa edilmeye çalışılacağından korkacak” ifadelerini kullandı. İsraillilerin Gazze Şeridi’ni yeniden işgal etmeyi planlamadıklarını belirten David Makovsky, “Gazze’yi bataklık gibi görüyorlar. Geri dönmek istemiyorlar, inanın! Bununla birlikte güvenlik açısından bir sorun var. BM’den de korkuyorlar. Çünkü 2006 tarihli 1701 sayılı karar, Lübnan’daki UNIFIL gücünü yeniden düzenlemişti. Anlaşma, Hizbullah’ın Litani Nehri’nin güneyindeki askeri varlığının önlenmesini ve Lübnan’a yasa dışı silah girişinin engellenmesini öngörüyor. Ama bu olmadı. Yani 2006’da Lübnan’da kitabı beğenmediyseniz, filmi 2023’te Gazze’de izlemek istemeyeceksiniz” açıklamasında bulundu. İsraillilerin BM’ye güvenememeleri ve Filistin Otoritesi’ni çok zayıf görmeleri nedeniyle bir ikilem yaşandığına dikkati çeken Makovsky, dolayısıyla Arapların veya başka bir tarafın hukuk dosyasıyla ilgilenmesi şartıyla güvenlik dosyasını devralmasını istediklerini vurguladı. “Bu bir işgale benzeyecektir” diyen ABD’li yetkili, ikilemin, bu iki konu arasında bir arada yaşamak olduğunu söyleyerek, “Geçici bir aşama olarak BM’ye bağlı olmayan, Arap olmayan çok uluslu bir güce ihtiyaç var” ifadelerini kullandı.
İsrail’de değişim
Gazze’yi yeniden inşa etmenin bir yolu olacağını, daha rasyonel bir hükümet olacağını, onurunu korumanın ve iki devletli çözümü yeniden tesis etmenin bir yolu olacağını umut ettiğini belirten Makovsky, bunu başarmanın zor olacağını kabul ederek, “Koşullar, İsrail’de farklı bir hükümete ihtiyaç duyulacağını söylüyor. Çünkü 7 Ekim saldırılarına hazır olmayan Netanyahu’nun istifasını, halkın yüzde 76’sı istiyor” dedi. David Makovsky, Gazze’nin İsrail’in yeniden işgale mecbur kalmaması için tercihen Arap dünyasından geçici oluşumlara teslim edilmesi gerektiğini belirterek, “Böylece Filistin Yönetimi, başarısızlık riskine girmez. Çünkü İsrail tankıyla Gazze’ye girişi yanlış. Bunun yanı sıra Batı Şeria’nın sorumluluğunu bile üstlenecek kadar güçlü değiller” şeklinde konuştu. Yetkili ayrıca, “Eğer Filistinlilerin gerçekten başarılı olmasını istiyorsanız, bunu Arap dünyasının yeniden yapılanmanın önünü açacağı şekilde yapmalısınız” dedi.
Lübnan’ın güneyindeki Akabe kasabasında konvoyun silah sesine maruz kalması sonrasında hasar gören UNIFIL aracı (AP)
Alterman ise, İsraillilerin ne istediğini sorgulayarak, “Bana öyle geliyor ki Arap ülkeleri bu aşamada bir rol oynamayı kabul etmeye yakın değiller” dedi ve “Eğer akıllılarsa, stratejik hedefleri Hamas yönetimini ortadan kaldırmaktır ve bir alternatifin tohumlarını atmaları gerekir. Ben onların bunu yaptıklarını görmüyorum” şeklinde konuştu. Alterman, “Şiddetin azaldığı bir zaman gelecek. Soru şu: Azaldığında kendinizi yararlı görüşmelerde konumlandırmak için şimdi ne yapabilirsiniz? Diplomasi böyle çalışır” ifadelerini kullandı. Alterman, “Ancak şu an ile o zaman arasında ‘İsrail çok sayıda üst düzey Hamas liderini öldürebilir. Veya birçok ülkenin İsrail hakkındaki düşüncesini değiştiren, kitlesel ölümlere yol açan bir saldırı meydana gelir. Ya da kayıplardan duyulan tiksinti nedeniyle İsrail kendisini dünyada derinden yalnız hisseder’ gibi olabilecek çok sayıda şey var. Ayrıca hesaplamaları değiştirecek birçok şey var” ifadelerini kullandı.
Başlangıç ve bitiş
Oslo Anlaşmaları hakkında ‘Mitler, Yanılsamalar ve Barış: Ortadoğu’da Amerika için Yeni Bir Yön Bulmak’ başlıklı bir kitap yazan Makovsky, “Oslo’nun tüm anlayışı, iki ulusal hareket olmak üzere Siyonist ve Filistin’in, Norveç’te toprağın nasıl paylaşılacağını tartışmak üzere bir araya gelmesiydi” dedi. Birçok kişinin bunu Madrid Konferansı’ndan sonra, Körfez Savaşı’ndan sonra ve Soğuk Savaş’tan sonra başlangıç noktası olarak gördüğünü söylerken, “Kudüs, mülteciler, geri dönüş hakkı, yerleşimler, devlet ve sınırlar gibi nihai çözüm konularında ise konunun çok karmaşık ve hiçbir konuda anlaşamayız” şeklinde konuştu. İki tarafın uzlaştığı ilk konunun Gazze olduğunu belirten ABD’li yetkili, 1993’te Beyaz Saray’da Filistin lideri Yaser Arafat ile İsrail Başbakanı İzak Rabin arasındaki tokalaşma sırasında orada bulunduğunu hatırlattı. Makovsky, ikinci büyük anın 2005 yılında, Ariel Şaron liderliğindeki İsrail’in 8 bin 500 yerleşimciyi Gazze’den çekmesiyle yaşandığına dikkati çekti. Şaron’un yerleşim hareketinin mimarı olduğunu ifade eden Makovsky, üçüncü anın ise Gazze’nin Hamas’ın toprağı haline geldiği, Haziran 2007’de Hamas’ın Fetih’ten iktidarı alması ile yaşandığını vurguladı. Makovsky ayrıca, “Bu, liderlerinin ‘karşılığında hiçbir şey alamadıklarını’ düşündükleri İsrail için şok niteliğinde oldu. Aksine İsrail, Hamas’ın onların ne yaptığınızı umursamadığını anladı ve dışarıda kaldılar. Size füze atacaklar ve siz de karşılık olarak kuşatmayı başlatacaksınız” ifadelerini kullandı.
Savaşın genişlemesi
Savaşın Batı Şeria’ya, Lübnan’a veya belki de ötesine yayılacağına dair artan korkular ortasında Alterman, “Endişeli olmalıyız, çünkü kasıtlı bir gerginlik tırmanışı riski var. Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah’ın konuşması, gördüğüm kadarıyla, bana nispeten temkinli geldi. Ama yanlış hesaplamadan dolayı bir gerilim var” şeklinde konuştu. İran destekli gruplar tarafından saldırıya uğrayan Amerikan üslerinin sayısı hakkında Wall Street Journal tarafından yayınlanan bir habere dikkati çeken Alterman, “Beş ABD askeri ölseydi tablo tamamen farklı olacaktı. Şu an ‘Bakın ABD (İran’ın Devrim Muhafızları’na bağlı Kudüs Gücü Komutanı) General Kasım Süleymani’yi öldürdü, hiçbir şey olmadı’ diyenler var. İranlılardan intikam alabilirsiniz ama onlar hiçbir şey yapmayacaklar, çünkü korkuyorlar. Bu argümanı birçok kez duydum. Belki. Ama bu aynı zamanda tehlikeli” açıklamasında bulundu.
Filistinliler, Gazze Şeridi’nin güneyindeki Han Yunus kampında İsrail bombardımanında yıkılan evlerini inceliyor (Reuters)
Makovsky ise derin bir nefes alarak, “Hizbullah’la yaşanan çatışmalara rağmen henüz ikinci bir cephe yok” dedi ve savaşın, kuzeyden daha zor olacak olan Gazze’nin güneyinde kaymasını beklediğini vurguladı.
Yer değiştirmeye hayır
ABD Dışişleri Bakanlığı’nda üst düzey pozisyonlarda çalışan Alterman, Filistinlilerin Mısır veya Ürdün’e transfer edilmesi veya sınır dışı edilmesi fikrine ilişkin sorulara ise “Bunun herhangi bir ABD yönetimi tarafından kabul edilebilir olacağını hayal etmek çok zor” şeklinde yanıt verdi.
İsraillileri sömürgeci olarak nitelendirmeyi reddeden Makovsky, onlar ve Filistinlileri eşit tutarak ‘iki yerli halk’ nitelendirmesi yaptı. Ayrıca her iki tarafın da iki bağımsız devletin onurunun tadını çıkaracağı toprak paylaşımı yapması çağrısında bulundu. Makovsky, İsrail’in Filistinlileri Gazze’den çıkarmaya çalışmadığını söyleyerek, Biden’ın barış sürecini canlandırmaya çalışacağına inandığını dile getirdi. Makovsky ayrıca, “Bu, biraz zaman alır. İsrailliler Gazze’nin belediye başkanı olmak istemiyorlar. Ve orada olmak da istemiyorlar” dedi. David Makovsky, “İsrail Filistinlileri el-Ariş’e, Akabe’ye veya İrbid’e itmeyecek. Biliyorsunuz bu gerçek değil” şeklinde konuştu.
Gazze’de iki Rus rehine serbest bırakıldı… Moskova, Hamas’a minnettarhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4700376-gazze%E2%80%99de-iki-rus-rehine-serbest-b%C4%B1rak%C4%B1ld%C4%B1%E2%80%A6-moskova-hamas%E2%80%99-minnettar
Hamas medya ofisi tarafından yayınlanan, Hamas savaşçılarının yeni serbest bırakılan İsrailli-Rus rehineleri Kızıl Haç'a teslim ettiğini gösteren bir video klipten alınan görüntü ( AFP)
Gazze’de iki Rus rehine serbest bırakıldı… Moskova, Hamas’a minnettar
Hamas medya ofisi tarafından yayınlanan, Hamas savaşçılarının yeni serbest bırakılan İsrailli-Rus rehineleri Kızıl Haç'a teslim ettiğini gösteren bir video klipten alınan görüntü ( AFP)
Rusya Dışişleri Bakanlığı, iki Rus rehinenin serbest bırakılmasının ardından Hamas'a minnettar olduklarını ve Gazze'deki Filistin hareketi tarafından gözaltına alınan diğer Rus vatandaşlarının serbest bırakılması için çalıştıklarını söyledi.
Bakanlık, “Acil çağrılarımıza olumlu yanıt verdikleri için Hamas hareketinin liderlerine minnettarız. Gazze Şeridi'nde kalan Rusların bir an önce serbest bırakılması için çaba göstermeye devam edeceğiz" ifadelerini kullandı.
Açıklama, Hamas'ın iki Rus'u serbest bırakmasından bir gün sonra geldi. Hamas, söz konusu 2 kişiyi Moskova'dan gelen talep üzerine bıraktıklarını açıklamıştı. İki Rus Refah üzerinden Mısır’daki Kızılhaç’a teslim edildi.
Geçtiğimiz hafta Hamas, saldırıyı gerçekleştirdiği sırada İsrail'deki Süpernova festivalinde ses mühendisi olarak çalışan Rus vatandaşı Ron Krivoi'yi serbest bırakmıştı.
Moskova, “Rus vatandaşlarına, İsrail ile Hamas arasında mutabakata varılan şartların uygulanmasına bağlı kalmaksızın anavatanlarına dönme olanağının verildiğini not ediyoruz” dedi.
Açıklamada halen Gazze'de rehin tutulan Rus vatandaşlarının sayısına değinilmedi.
Hizbullah, direnişe nasıl el koydu ve komünistlerden nasıl kurtuldu?https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4700341-hizbullah-direni%C5%9Fe-nas%C4%B1l-el-koydu-ve-kom%C3%BCnistlerden-nas%C4%B1l-kurtuldu
Lübnan Komünist Partisi (LKP) Genel Sekreteri George Havi, 1976 iç savaşı sırasında bir kampı ziyaret ederken (Fotoğrafçı Diyab el-Kursayfi'nin arşivinden)
TT
TT
Hizbullah, direnişe nasıl el koydu ve komünistlerden nasıl kurtuldu?
Lübnan Komünist Partisi (LKP) Genel Sekreteri George Havi, 1976 iç savaşı sırasında bir kampı ziyaret ederken (Fotoğrafçı Diyab el-Kursayfi'nin arşivinden)
Sevsan Mehanna
Lübnan'ın direniş hareketleri ile ilişkisi bölgedeki tüm ülkeler arasında en zengin olanı olabilir. Lübnan, siyasi koşullar ve İsrail ile paylaşılan sınırların dayatılmasıyla İsrail hedefleri ve saldırı çemberi içinde kaldı. Bunun sebebi de Lübnan’ın, 1969 Kahire Anlaşması’yla Filistin Kurtuluş Örgütü’nün (FKÖ) topraklarındaki varlığını onaylayarak örgütün kuruluşuna ev sahipliği yapmasıdır.
Kahire Anlaşması bazı sonuçlar doğurdu. Anlaşmanın en önemli sonuçlarından biri, Lübnan-Filistin ilişkilerinin düzenlenmesi ve Filistin direnişinin güney Lübnan'da, özellikle de el-Arkub bölgesi ile bu bölgenin orta ve doğu kesiminde FKÖ’nün askeri üsler kurmasına izin verilmesiydi.
1970 yılında Ürdün'de gerçekleşen eylül olaylarından sonra Filistinli örgütler, mevcut bireylerini ve silahlarını Lübnan'a taşıdı ve çalışmalarını Lübnan sınırları içinde sürdürdü. Bu nedenle Lübnan'ın sınır köyleri, 1970’li yılların başından beri İsrail saldırılarına maruz kalmıştır.
Esed ve El Fetih hareketi
İsrail, 1 Haziran 1982'de Lübnan'ı işgal ettikten sonra başkent Beyrut'un kuşatılması sırasında, dönemin FKÖ lideri Yasir Arafat, Suriye Devlet Başkanı Hafız Esed'i Filistin devrimini desteklememekle suçladı. 6 Eylül'de Fas'ın Fez kentinde düzenlenen olağanüstü Arap zirvesi sırasında Filistinli yazar ve hikâye anlatıcısı Heysem el-Cerro, “Esed, Arafat ile görüşmekten kaçındı. Esed, Filistin devriminin siyasi ve askeri kararlarını kontrol etmek amacıyla FKÖ Başkanı’nın yaklaşımına itiraz eden bir dizi Filistin devrimi liderinin eşliğinde zirveden ayrıldı. Böylece Esed, Filistin saflarını bölmek için çalışmaya başladı. Esed, Arafat'ın Filistin sorununa barışçıl bir çözüm arama yaklaşımının yanı sıra Filistin kararındaki dışlayıcılığı nedeniyle Albay Ebu Musa ve Ebu Halid el-Umle de dahil olmak üzere önemli sayıda liderin öfkesinden yararlandı” ifadelerini kullandı.
Dürzi lider, Lübnanlı Arap düşünür Kemal Canbolat, ‘This is My Will’ adlı kitabında “Yaser Arafat, 27 Mart 1976'da Hafız Esed'le yaptığı görüşmede, ‘Direnişin kalbi ve geleceği Lübnan'dadır. Suriye ordusunun terörizmi ve yıldırımı da direnişe yardımcı olmayacaktır. Siyonist düşmanın toplarının ve Amerikan 6. Filosu’nun menzilindeyken Suriye ordusuyla çarpışmamız zor’ ifadelerini kullanarak Esed’e hitap etmiştir” satırlarını aktarmıştır. Buna karşılık Esed de Arafat’a şu yanıtı verdi:
Filistin diye bir oluşum yok. Filistin halkı diye bir halk da yok. Aksine Filistin, Suriye'nin bir parçasıdır ve bu yüzden sorumlu olan biziz. Suriyeliler Filistin halkının gerçek temsilcileridir.
Filistin direnişi ve Arafat, 30 Ağustos 1982 günü İsrail ordusu tarafından kuşatılmış olan Beyrut'tan ayrıldı. Aynı yılın 16 Eylül'ünde Canbolat'ın Msaytbeh mahallesindeki evinde Lübnan Komünist Partisi (LKP) Genel Sekreteri George Havi ve Lübnan Komünist Eylem Örgütü Genel Sekreteri Muhsin İbrahim, Lübnan Ulusal Direniş Cephesi (LUDC) fikrini ortaya attılar. Bu fikrin omurgasını LKP, 1969-1970 yılları arasında kurulan LKP’ye tabi olan Ensar güçleri, Suriye Sosyal Milliyetçi Partisi, Baas Partisi, Nasırcılar gibi farklı milliyetçi örgütler oluşturdu. Buradan hareketle Lübnan Direniş Alayları ve Emel Hareketi’nin kurulmasına öncülük edildi.
Komünist Parti'nin parçalanması
Solcu yazar, üniversite profesörü Muhammed Ali Muklad, kendi tabiriyle “direnişin kurtuluşu sormadığını, çünkü direniş eyleminin esas olarak kurtuluş için yapıldığını, daha ziyade kurtuluştan sonra ne olacağını sorduğunu” düşünüyor. Muklad, Independent Arabia’ya verdiği demeçte, “LUDC, sosyalizmi inşa etmek ya da sosyalizmin önünü açmak için mücadele ederken, o dönemde koşullar Sovyetler Birliği'ne ve sosyalist sisteme doğru meylediyordu. Aynı zamanda kurtuluş hareketleri yükselerek zirveye ulaşmıştı. Dünyada art arda darbeler meydana geliyordu. Sovyetler Birliği, sessizce çökmeye başlayınca 1985 itibariyle direniş de gerilemeye başladı. Direnişin gerilemesi, kurtuluş sonrası projesinin gerilemesinden kaynaklandı” ifadelerini kullandı.
Muklad, “İslami Direniş savaşa, açık dini hedefler ve sloganlarla girdi. Hizbullah ise 1985'teki kuruluş belgesinde kendisini, Lübnan'da örgütlü ya da kapalı bir parti değil, ulusal sınırları aşan Şii İslami bir oluşum olarak sundu. Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah bu durumu, ‘Liderlik, yönlendirme, yetkilendirme, savaş ve barış kararları vs. Veliyyi Fakih’in elindedir’ sözleriyle ifade etti” dedi.
Muklad, Hizbullah’ın 1992'de Suriye rejiminin öfkesini çekmesi ve güneye girmesi yasaklandığında hızla siyasi hayata girdiğine işaret etti. 1989'da Lübnan'da Hizbullah ile Emel Hareketi arasındaki savaş sırasında Lübnan Temsilciler Meclisi Başkanı Nebih Berri, “Biz Güney'in parçalanmasına karşıyız. Biz Güney'in Arapçılığından yanayız” dedi. Bundan sonra İran ve Suriye, Hizbullah'ın sadece İran'a ait olmadığı, aynı zamanda Suriye'ye de ait olduğu konusunda anlaştı. Hizbullah Suriye'ye bağlandı. Bu olay, eski Suriye Devlet Başkanı Hafız Esed döneminde gerçekleşti. Muklad, bu olaydan sonra Suriye’nin Hizbullah'a güçlenmesi için tüm direniş imkanlarını sunduğunu söyledi.
Güney'i komünistlerden arındırmak
Beyrut'taki LKP gençlik ve öğrenci grubu liderliğinin eski bir üyesi olan Mesut Muhammed'in Eylül 2016 tarihli detaylı bir makalesinde, Hizbullah’ın eski Genel Sekreter Yardımcısı Kerim Merve’nin, ‘Deneyimlerimden Bölümler’ adlı kitabından şu bölümü aktardı:
“Cephenin kurulması, şehit lider Kemal Canbolat’ın evinden yayınlanan kuruluş bildirisinin yayınlanmasına eşlik eden direniş ve ilk operasyonlar, komünistler tarafından özellikle Lübnanlıların ve onları her yönden temsil eden siyasi güçlerin İsrail tarafından temsil edilen ana düşmana karşı vatanı savunmak için etrafında birleşecekleri yeni bir Lübnan yurtseverliğinin koşullarını yaratmayı amaçlıyordu. Ancak o dönemdeki talihsizlik, bu samimi ulusal haykırışın birden fazla güçle karşılanmasıydı. Komünistlerin karşılaştığı en acımasız güçler, Emel Hareketi ve yeni ortaya çıkan Hizbullah'tı. Bu karşılaşma sonucunda birçok savaşçının hayatına mal olan suikastlar ve adam kaçırmalar gerçekleşti. Kurbanların ön saflarında düşünür Hüseyin Merve ve Mehdi Amel, onların önünde ise komünist liderler Süheyl Tavile ve Halil Naus vardı. Onlarla birlikte direniş cephesinin en iyi kahramanlarından bazıları da kurbanlar arasında yer alıyordu.”
Muhammed, Hizbulah’ın katıldığı gizli direniş için nitelikli savaşçılar seçtiğini ve kurtuluş misyonunu yerine getirmek için çalıştığını belirtti. Muhammed “Sayda ve çevresinin kurtarılmasından ve sınır şeridine geri dönülmesinden sonra bu iş kolay olmadı. İşgal altındaki topraklarda operasyonlar yürütmek için Emel Hareketi’nin nüfuz bölgelerine sızmak zordu. Emel Hareketi, Zefta'da komünistler için özel hapishaneler kurdu ve direnenlere burada işkence yapıldı. Kurtarılmış bölgelere sızmak İsrail mevzilerini geçmek kadar zordu” ifadelerini kullandı.
Muhammed, sözlerine şöyle devam etti:
Emel Hareketi, komünistlere kötü muamelede mükemmeldi. En çirkin sindirme, saldırı ve yerinden etme yöntemlerini kullandı. 600'den fazla komünist, güneydeki kasaba ve köylerinde istenmeyen kişiler oldukları gerekçesiyle baskı altına alındı. Bunların çoğu Sayda yakınlarındaki sahil kasabası Rumeyle eş-Şufiyye’ye sığındı. Ardından Emel Hareketi, İsrail işgaline ve işkencesine karşı direnenleri tutukladı.
Muhammed, Emel Hareketi’nin, envanterindeki işkence türlerini tattırmadan direnişin bir üyesini -tanınmış bir aktivist, bir sosyal hizmet uzmanı, bir eğitim personeli, bir doktor ya da bir sendikacı- bırakmadığına dikkat çekti. Kâmil Sabah, Ahmed Salih (Kalkınma ve Özgürlük Bloğu'ndaki mevcut temsilci Abdulmecid Salih'in kardeşi), Halil Reyhan (bir suikast girişiminden kurtuldu), Hasan Sabbağ, Hani Zeyneddin, Hasan Hadrac, Edib Vehbe, Dib el-Cesim ve lider İbn Hare Hureyk, 4 Mayıs 1985'te güney banliyösündeki Bi’rul Abd bölgesinde bir Hizbullah güvenlik merkezine birkaç metre mesafeden kaçırıldı. Hureyk, 6 Şubat 1986'da Aynu’l Mreisseh'deki (Beyrut) Aziz George Plajı’nda cesedi parçalanmış bir halde ölü olarak bulundu. Hureyk’in suçu, Emel Hareketi ve Hizbullah tarafından kimliği ve finansmanı bilinen bir dizi tüccar vasıtasıyla korkutma ve yıldırma politikası uygulanarak arazileri en düşük fiyatlarla satın alınıp bölgeden sürülen Hristiyanları geri döndürmeye çalışmaktı. Çünkü Emel Hareketi ve Hizbullah, daha sonra Güvenlik Meydanı olarak adlandırılacak şeyi kuracaktı. Bunu da tek mezhepsel renkten oluşturdular.
Mehdi olarak bilinen Hasan Abdullah Hamdan, LKP’nin sembol isimlerinden biriydi ve 1987 yılında bir suikast sonucu öldürüldü. / Fotoğraf: Sosyal paylaşım siteleri
İsrail'in ikinci çekilmesiyle (2000'deki çekilme) güneydeki çatışma ve direnişin parlak tablosunun değiştiğine dikkat çeken Muhammed şu ifadeleri kullandı:
Çünkü ondan sonra genel siyasi atmosfer tamamen değişti. Milliyetçi ve komünist gruplardaki bir dizi direniş lideri suikasta uğradı. Bu suikastlar, direnişin mezhepçi ve İslami karakteri nedeniyle çarpıtılmış versiyonunun yükselişine giden yolu açtı. Güney cephe halkından arındırıldı. Komünistler Nebatiye, Tire ve diğer yerlerdeki lider ve kadrolara yönelik zulüm ve suikastlar sonrasında kovuldu. Böylece güneydeki ve direnişteki mevcut dokudaki çeşitlilik ortadan kaldırıldı. Hizbullah, bazılarının ilk başta fark etmediği ya da belki de fark edip yüzleşemediği bir projeye ulaşmak için direnişe İran pelerinini giydirdi. Böylece direniş, Suriye vesayet yönetiminin dayattığı oldu bittilere boyun eğdi.
Muhammed, “Bu girişime sadece LKP karşı koydu. Ancak Sovyetler Birliği'nin çöküşünün başlangıcı, destek eksikliği, kabiliyet kaybı, komünistler arasında meydana gelen öldürme ve istismarın vahşeti daha sonra onları baskı altında geri çekilmeye zorladı. Böylece Lübnan ve bölge tarihinde sarı bir dönem başladı. İran hakimiyetini kırmak amacıyla yola çıkan bu mezhepçi direniş, Lübnan’da İran rejimine bağlı bir orduya dönüştü” ifadeleriyle sözlerini tamamladı.
Sessiz protesto
Araştırmacı Muhammad Mukallid, 1983 sonbaharından bu yana Komünist Parti içinde yaklaşım ve performanstaki bir hataya karşı sessiz protesto görüntülerinin ortaya çıkmaya başladığını, bunun da bazı savaşçıların partinin kıyılarına yerleşmesine yol açtığını söyledi. Mukallid, “Her siyasi birleşmede bazıları protesto için ortaya çıktı, ancak İsrail'in Lübnan topraklarından kesin olarak çekilmesine kadar partinin sayısı artmaya devam etti” dedi.
Mukallid, sözlerini şöyle sürdürdü:
Sonbaharda, yani partinin yeni tarz bir parti kurmaya karar verdiği toplantılar sırasında Ebu Ammar Trablus'a döndü. Onu Suriye'nin müttefikleri eliyle Beyrut'tan çıkarmanın maliyeti, İsrail güçleri tarafından Beyrut'tan çıkarmanın maliyetiyle karşılaştırılabilecek düzeydeydi. Yıkım ve kan. Ancak bu sefer maliyette Komünist Parti’nin payı çok büyük oldu. Bunun bedelini, Ebu Ammar'ın geri dönüşü için savaşan, partiye zulmeden, merkezlerini sabote eden ve partizanlarını şehir halkından uzaklaştıran İslami gruplardan müttefikleri eliyle ödedi.
Solcu yazar, partinin çok geçmeden, özellikle 6 Şubat 1984'te, başka bir İslami örgüt olan Şii Emel Hareketi’nin müttefiki olarak bulduğunu ve Lübnan ordusunun Beyrut'un güney banliyösünden atılması konusunda iş birliği yaptığını belirtti.
Suriye rejiminin suikastları
Yazar Mesut Muhammad makalesinde şöyle diyor:
18 komünist lider, direniş savaşçıları ve sendikacılar, Suriye rejiminin emri ve onun Emel Hareketi ve Hizbullah'taki ajanları tarafından öldürüldü. Suriye rejimi ve onun müttefikleri, kendileriyle aynı fikirde olmayanları boyun eğdirmek için her türlü korkutma, ihanet ve suikast yöntemini kullanmaya devam etti. Rejime karşı gelerek teslim olmayı reddeden bu şehit grubuna daha sonra İsrail'e karşı direnişin lideri ve kurucusu George Havi de katıldı.
Şubat 2004'te Lübnanlı solcular, Suriye'yi Lübnan solunu marjinalleştirmek ve siyasi sahneden uzaklaştırmakla suçladı. Ayrıca onu, 1980'lerde 18 solcu aktivisti tasfiye etmekle de suçladılar. Aralarında Demokratik Sol Hareket Sekreteri İlyas Atallah'ın da bulunduğu imzacılar, 1980'lerden bu yana, “Suriye hükümetinin Lübnan solunu dışlama, onu marjinalleştirme ve siyasi eylem alanından uzaklaştırma yönündeki tercihi açık ve somut hale geldi” dedi.
İmzacılar, “Sovyetler Birliği tarafından direniş çalışmalarına gönderilen teknik yardımın durdurulması, isimleri derin ve tehlikeli çağrışımlar taşıyan 18 yoldaşın öldürüldüğü en korkunç suikast kampanyasının başlatılmasına yol açan saha saldırgan eylemleri” gibi, siyasi ve entelektüel sistemlerini marjinalleştirmeye yönelik erken çabaların kanıtı olarak gördükleri şeylerden bahsettiler.
1988'de Şii Emel Hareketi’yle yaşanan kanlı çatışmaların ardından Beyrut'ta Hizbullah üyeleri için bir kontrol noktası. / Fotoğraf: Lübnan Savaşı hakkında bir blog
Mehdi Amel olarak bilinen Hasan Abdullah Hamdan, 18 Mayıs 1987'de Beyrut'ta üniversiteye giderken sokakta suikasta kurban gitti. Bu gibi suikastlar, Lübnan sol direnişinin liderliğini rahatsız etti. Lübnan gazetesi en-Nehar, 19 Mayıs'ta şunları yazdı:
Suriye güçlerinin Batı Beyrut'a girmesinden bu yana türünün ilk örneği olan olayda, silahlı kişiler, Lübnan Üniversitesi'nde felsefe profesörü olan ve Mehdi Amel olarak da bilinen komünist lider Dr. Hasan Hamdan'a suikast düzenledi.
O dönemde Suriye kuvvetlerinin Lübnan'daki enformasyon şubesi başkanı olan Gazi Kenan, Vata el-Musaytbeh'deki Komünist Parti merkezinde şehit Mehdi Amel için taziyeleri kabul ettiği sırada parti liderliğine seslenerek, “Bu bedeli ödemek gerekli miydi?” dedi.
Lübnanlı Arap düşünür Hüseyin Merve, 17 Şubat 1987'de Ramlet el-Beyda bölgesindeki (Beyrut) evinde, yaklaşık 80 yaşında, hasta yatağındayken suikasta kurban gitti. Daha sonra Komünist Parti'nin Beyrut örgütünden sorumlu olan siyasi büro üyesi ve en-Nida gazetesi yazarı Halil Naus, 20 Şubat 1986'da Msaytbeh bölgesindeki evinden Vata el-Musaytbeh'de bulunan parti merkezine giderken suikasta uğradı.
Dönemin parti lideri İbn Hare Hureyk, 4 Mayıs 1985'te güney banliyösündeki Bi’rul Abd bölgesinde bir Hizbullah güvenlik merkezine birkaç metre mesafeden kaçırıldı. Hureyk, 6 Şubat 1986'da Aynu’l Mreisseh'deki (Beyrut) Aziz George Plajı’nda cesedi parçalanmış bir halde ölü olarak bulundu. Dönemin en-Nida gazetesinin genel yayın yönetmeni ve partinin siyasi büro üyesi Suheyl Tavile, 24 Şubat 1986'da aynı mahalledeki evinden kaçırıldıktan sonra suikasta kurban gitti. Komünistler ile Hizbullah arasındaki çatışmanın ardından Hizbullah'ın dört üyesi öldürüldü. Suheyl Tavile, kaçırılmasından 24 saat sonra başına altı kurşun sıkılarak öldürülmüş, parçalanmış ve gözü oyulmuş bir biçimde Aynu’l Mreisseh'deki bir çöplükte bulundu.
*Bu makale Şarku'l Avsat tarafından Independent Arabai'dan çevrilmiştir.
Guterres: Ateşkesin uzatılması yeterli değilhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4700281-guterres-ate%C5%9Fkesin-uzat%C4%B1lmas%C4%B1-yeterli-de%C4%9Fil
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Gazze savaşında İsrail ile Hamas arasındaki ateşkesin uzatılmasının yeterli olmadığını vurguladı.
Guterres X platformundan yaptığı açıklamada, “Ateşkesin uzatılması için müzakereler sürüyor ve bunu memnuniyetle karşılıyoruz ancak gerçek bir insani ateşkese ihtiyacımız var” dedi.
Bugün sona ermesi beklenen ve bir gün daha uzatılan ateşkes kapsamında İsrail, Hamas'ın 7 Ekim'de güney İsrail'e düzenlediği saldırı sırasında elinde tuttuğu 240 rehinenin serbest bırakılması karşılığında Filistinli bazı mahkumları serbest bıraktı.
Günün erken saatlerinde Katar Dışişleri Bakanlığı, Filistin ve İsrail tarafının ateşkesin bir gün daha uzatılması konusunda anlaşmaya varıldığını duyurdu.
Katar Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Macid el-Ensari, Gazze Şeridi'nde kalıcı ateşkes sağlanması amacıyla çabaların yoğunlaşmaya devam ettiğini aktardı.
Önceki anlaşma uyarınca bu sabaha kadar sınırlı kalan ateşkes, sağlanan yardımlarla Gazze Şeridi'nde iyileşmeye yol açtı.
Guterres, sağlanan ateşkes anlaşmalarıyla birlikte ‘karanlığın içinde bir umut ve insanlık ışığı’ gördüğünü bildirdi.
BM Genel Sekreteri, yardımın düzeyinin 2 milyondan fazla insanın devasa ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kaldığını ifade ederek, sivillerin hayat kurtarıcı insani yardım akışına ihtiyacı olduğunu aktardı.
Irka dayalı şiddetin her zaman ve her yerde kınanması gerektiğini vurgulayan Guterres, BM çalışanları da dahil olmak üzere sivillerin korunması çağrısında bulundu.
Mısır ve İtalya arasında insan kaçakçılığına karşı iş birliğihttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4700266-m%C4%B1s%C4%B1r-ve-i%CC%87talya-aras%C4%B1nda-insan-ka%C3%A7ak%C3%A7%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1na-kar%C5%9F%C4%B1-i%C5%9F-birli%C4%9Fi
Mısır ve İtalya arasında insan kaçakçılığına karşı iş birliği
Mısır-İtalya, "teknik çalışanların eğitimi ve vasıflandırılması" için bir merkezin kurulmasını tatışıyor (Mısır Bakanlar Konseyi)
Mısır, "kaçak göç" sorununu azaltma çabalarını artırarak, Kuzey Afrika kıyılarından Avrupa sahillerine giden göçmenlerin tehlikeli yolculuklarını engellemeyi hedefleyen projeleri hayata geçirme konusundaki çabalarını artırdı. Bu projeler, Mısır ve Avrupa ülkeleri arasında iş birliği yaparak göçmenler için güvenli göç yolları oluşturmayı ve her iki taraf için fayda sağlamayı amaçlıyor. Aynı zamanda "ölüm tekneleri" olarak adlandırılan tekne ve botlarla yapılan tehlikeli yolculukların önlenmesi amaçlanıyor.
Bu bağlamda, Mısır Göç ve Yurtdışı Mısırlılar İşleri Devlet Bakanı Seha Cundi İtalya İçişler Bakanı ve göç dosyasından sorumlu Matteo Piantedosi ile bir araya geldi. Toplantıda, İtalya'ya yasal göç kanalları oluşturmak ve Mısırlı işçileri İtalya'da çalışmaya hazırlamak ve eğitmek için Mısır-İtalyan Merkezi'nin kurulması ve desteklenmesi konuları ele alındı.
İtalya, Avrupa'da "kaçak göç" sorunuyla en fazla karşılaşan ülkelerden biri olarak öne çıkıyor. 2022 yılında Akdeniz üzerinden İtalya'ya gelen göçmen sayısı bir önceki yıla göre yüzde 55,8 artarak 105 bin'e ulaştı. İtalya en çok Mısır, Tunus ve Bangladeş gibi ülkelerden göçmen alıyor.
Mısır'ın göçü azaltma çabaları, göçmen kaçakçılarına ceza veren ve insan kaçakçılığını önlemeyi amaçlayan bir yasa ile destekleniyor.
Mısır'ın bu çabaları, genç nüfusa sahip ülkelerde işsizliği azaltmaya ve yaşlanan nüfusa sahip Avrupa ülkelerine ihtiyaç duydukları nitelikli işçileri ve eğitimli iş gücünü sağlamaya yardımcı olmayı amaçlıyor. Aynı zamanda, Kuzey Afrika ülkeleri ile işbirliği yaparak düzensiz göçü azaltmaya yönelik bölgesel çözümler aranıyor.
Sonuç olarak, Mısır, kaçak göçü azaltma ve yönetme konusunda iç ve dış düzeyde çeşitli adımlar atıyor. Bu çabaların başarılı olması, hem Mısır hem de Avrupa ülkeleri için olumlu sonuçlar doğurabilir ve göçmenlerin güvenli bir şekilde seyahat etmelerine yardımcı olabilir.
İsrail, ABD’nin onayı olmadan Lübnan topraklarına saldırı düzenlemekten çekiniyorhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4700256-i%CC%87srail-abd%E2%80%99nin-onay%C4%B1-olmadan-l%C3%BCbnan-topraklar%C4%B1na-sald%C4%B1r%C4%B1-d%C3%BCzenlemekten
İsrail, ABD’nin onayı olmadan Lübnan topraklarına saldırı düzenlemekten çekiniyor
Lübnan vatandaşı, İsrail'in sınır köylerini bombalaması sonucu evinde meydana gelen yıkımı inceliyor (Reuters)
Lübnan'ın güney cephesi, İsrail ve Hamas arasındaki ateşkesin geçtiğimiz Cuma günü yürürlüğe girmesinden bu yana göreceli bir sessizlik yaşıyor. İsrail'in zaman zaman gerçekleştirdiği ihlalleri, sınıra yakın Lübnan bölgelerini sınırlı bir şekilde de olsa bombalayarak devam ediyor. İsrail’in bu saldırılarına herhangi bir karşılık vermeyen ve insani ateşkesi yakından takip eden Hizbullah, ateşkesin kendi ekseni için bir askeri zafer olarak değerlendirilebileceğine inanıyor.
Lübnan'la ilan edilmemiş ateşkes altı gündür devam ederken, Hizbullah tehdidi devam ettiği sürece, başta yerleşimcilerin Lübnan sınırına yakın bölgelere dönmeyi reddetmesi olmak üzere birçok faktörün ışığında, İsrail'in herhangi bir zamanda kuzey cephesinde bir savaş başlatması olasılığı ortadan kalkmış değil. Ancak gelişmeleri takip edenler, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun, ABD'den yeşil ışık almadan Lübnan'la savaşa girmeyi göze almayacağına inanıyor. Bu ışık ise şu an için mevcut görünmüyor.
Lübnan'ın güneyinde gerginlik azalmasına rağmen, hayat normale dönmedi. Şarku'l Avsat’a konuşan üst düzey bir güvenlik kaynağı, "İsrail'in devam eden teyakkuzu nedeniyle durum hala endişe verici" dedi. Kaynak, "Sınır kasabasından tahliye edilen vatandaşlar hala evlerinden dışarıda ve güvende değiller. Ancak, geçim kaynaklarına uğrayan hasarı kontrol ettikten sonra Lübnan'ın iç kesimlerine dönenler var" dedi. Aynı zamanda kaynak, "İsrail ordusu hala tam teyakkuzda ve Hizbullah tarafından hedef alınan yerlerdeki hasarı onarmaya başladı. Bu da gerginliği ortadan kaldırmıyor" dedi.
27 Kasım'da İsrail'in kuzeyindeki Kibbutz el-Manara'dan çekilen bu fotoğraf, güney Lübnan'daki Hula köyünü gösteriyor (AFP)
Lübnan-İsrail sınırı, İsrail tarafından gerçekleştirilen tekrarlanan ihlallere sahne oldu. Bu ihlaller, geçtiğimiz Pazar gecesi İsrail ordusunun Maruniye kasabasının eteklerini vuran dört obüs mermisi ile başladı. Geçtiğimiz Salı günü sabah saatlerinde de bir İsrail top mermisi, sınır kasabası Ayta eş-Şa’b'ı hedef aldı. Bu ihlallerin sonuncusu ise, İsrail askerlerinin, Lübnan ordusunun bir devriyesine, UNIFIL olarak bilinen Birleşmiş Milletler Lübnan Barış Gücü'nün üssüne yakın bir noktadan ateş açması oldu. Bu olayda herhangi bir yaralanma yaşanmazken, gözlemciler, söz konusu gelişmelerin, İsrail'in Hizbullah’ı büyük bir yanıt vermeye teşvik etme çabalarının bir parçası olduğunu düşünüyor. Bu yanıtın Tel Aviv'in, kuzey cephesini ateşe vermek için bir bahane olarak kullanabileceği belirtiliyor.
Gazze ile ateşkes, rehine ve esir değişimi süreci devam ettiği sürece uzatılabilir. Ancak bu, Netanyahu'nun, iç krizinden ve hükümetinin geleceğinden kaçmak için Hizbullah ile savaşa girmesini engellemez. Eski milletvekili Faris Said, "Güney cephesini ateşe verme tehlikesi güçlü bir şekilde mevcuttur. Çünkü kuzeydeki yerleşim yerlerinden tahliye edilen İsrailli yerleşimciler, Netanyahu'yu Hizbullah tehdidinden kurtularak güvenliklerini sağlamanın zorluğuyla karşı karşıya bırakıyor" dedi. Said, "İsrail'in kuzey güvenliğini sağlamak Netanyahu hükümetinin sorumluluğundadır. Bu ya Hizbullah ile savaşla ya da Hizbullah'ın Lübnan cephesinin kararını elinde tutan İran ile anlaşmayla gerçekleşir. Bence işler İran ile anlaşma yönünde ilerliyor. Bu durumda Hizbullah bu cepheyi ateşe vermez" dedi.
Netanyahu, Dışişleri Bakanı Yoav Galant ve Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi'nin ağzından Lübnan'a yönelik tehditler sürerken, Tel Aviv yönetimi, ‘Hizbullah'ın İsrail'in derinliklerinde stratejik hedefleri bombalaması halinde Lübnan'ı Orta Çağ'a geri döndürme’ tehdidinde bulunuyor. Ancak Hizbullah'ın İsrail’e ‘bu fırsatı’ çeşitli nedenlerle vermek istemediği görülüyor. Faris Said'e göre, İran, 7 Ekim operasyonunun meyvelerini topladı. ABD ile Katar aracılığıyla gizli müzakereler yürüterek yabancı tutukluları serbest bırakmayı başardı. Ayrıca, İsrail'in kuzey güvenliğini garanti etmek için gizlice müzakereler yürütüyor. Bu nedenle, savaşın patlak verme riski, ateşkesin başlamasından önce olduğundan daha düşük. Said, "7 Ekim'de Gazze Şeridi'ndeki yerleşimlere girerek, İsraillileri öldüren ve sivilleri esir alan Hamas, şimdi tüm dünyanın gözü önünde tutukluları serbest bırakarak insani bir imaj çizmek için geri döndü. Ateşkesle geçen her gün, İran için bir kazançtır" dedi.
İsrail güçleri Lübnan sınırı yakınındaki Kiryat Shmona'da askeri tatbikat yapıyor (AFP)
Tel Aviv ve Hizbullah, aralarındaki savaşın bir eğlence olmadığını ve her iki taraf için de yıkıcı sonuçlar doğuracağının farkında. Lübnan hükümetinin eski UNIFIL güçleri koordinatörü Tuğgeneral Munir Şehade, Netanyahu hükümetinin istifasından veya kişisel olarak yargılanmaktan kaçmak için kuzey cephesini ateşe verebilme ihtimalini dışlamadı. Ancak Şehade, İsraillilerin bu savaşın sadece Lübnan için değil, tüm İsrail için yıkıcı olacağının farkında olduklarını belirtti. Şehade, Şarku'l Avsat’a yaptığı açıklamada, "Hizbullah, ateşkesin üzerinden günler geçmesine rağmen güney sınırında tam teçhizatlı bir şekilde hazır bekliyor ve her ihtimale karşı hazırlanıyor" dedi. Şehade ayrıca, "Ateşkes, İsrail'in Lübnan ile Mavi Hat boyunca uğradığı kayıpları ortaya çıkardı ve beş büyük hedefin Burkan füzeleriyle imha edildiğini gösterdi" dedi. Şehade, "Lübnan'a muazzam bir yıkım verebilen İsraillilerin, Hizbullah'ın önemli askeri kabiliyetlere sahip olduğuna ikna olduklarını düşünüyorum" dedi.
Bazı insanlar, İsrail'in dizginlenmesi ve yeni bir cephede savaşa girmekten alıkonulması için ABD'nin rolüne güveniyor. Şehade, "ABD, Netanyahu'ya Lübnan'a savaş açması için yeşil ışık yakmaya niyetli değil. Kesin olan şu ki, Netanyahu savaşı ancak ABD'nin onayıyla başlatacak" dedi.
Lübnan Başbakanı Mikati: Önceliğimiz savaşı durdurmakhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4700236-l%C3%BCbnan-ba%C5%9Fbakan%C4%B1-mikati-%C3%B6nceli%C4%9Fimiz-sava%C5%9F%C4%B1-durdurmak
Lübnan Başbakanı Mikati: Önceliğimiz savaşı durdurmak
Başbakan Necib Mikati, kabine oturumuna başkanlık ediyor (NNA)
Başbakan Necib Mikati, Fransa’nın Lübnan Özel Temsilcisi Jean-Yves Le Drian’a önceliğin İsrail’in Güney Lübnan ve Gazze’ye yönelik saldırganlığını durdurmak olduğunu bildirdiğini açıkladı.
Mikati, Lübnan’ın Arap kardeşlerinin ve dünyadaki dostlarının, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin hızlandırılması yönündeki çabaları dolayısıyla teşekkürlerini dile getirdi.
Mikati, hükümet oturumu sırasında açıklamada bulundu. Oturum sırasında bankaların yeniden düzenlenmesine ilişkin yasa tasarısı tartışıldıktan sonra özel bir oturumda görüşülmek üzere ertelenmesine karar verildi.
Açıklama sırasında Mikati, “Gazze’de 55 gün süren savaş, buna eşlik eden İsrail’in Lübnan’a yönelik saldırıları ve şehitlerin olması, kanla yaşadığımız bir tarihtir. Güney’deki koşullara yansıyan ateşkes deneyiminden sonra durumun barış içinde sonuçlanmasını umuyoruz” dedi.
Yaptığı toplantı ve gerçekleştirdiği temasların, uluslararası eğilimlerin iki devletin kurulması ve insani adalet sistemi temelinde bir çözüm geliştirme arayışında olduğunu gösterdiğine dikkat çekti.
Mikati, Lübnan’ı ziyaret eden ve savaşı sona erdirmek ve barışın temellerini oluşturmak için temaslarda bulunan Arap kardeşlerimizden ve Lübnan’ın uluslararası dostlarından gelen temsilcilere, cumhurbaşkanlığı seçimlerini hızlandırma ve İsrail saldırıları, provokasyonları ve can kayıpları açısından Güney’de yaşanan gelişmeleri izleme çabalarından dolayı teşekkür etti. Lübnan Başbakanı, “Bu durumu bugün Fransa Cumhurbaşkanlığı elçisi Jean-Yves Le Drian’a bildirdim. Önceliğin İsrail’in Güney Lübnan ve Gazze’ye yönelik saldırganlığını durdurmak olduğunu vurguladım” şeklinde konuştu.
“Hükümet, zor koşullara rağmen sorumluluklarını yerine getirmeye devam ediyor ve güneydeki halkımıza hizmet sunmak için çok çalışıyor” diyen Mikati, “Onların kararlılığını ve fedakarlığını takdir ediyoruz” şeklinde konuştu. Ayrıca Ekonomi Bakanı’na da ‘fiyatların izlenmesi, bazı kişilerin açgözlülüğünün önlenmesi ve olayların ve tatil sezonlarının koşullarından faydalanılması konusunda sıkı olunması’ çağrısında bulundu.
Kamu sektörü çalışanlarının başlattığı grev konusuna da değinen Mikati, Maliye Bakanlığı ile çalışanlara yönelik teşvikler ve verimlilik ödenekleri konusunda bir aydan fazla süre önce bir çalışma başlatıldığına vurgu yaparak, “Mevcut maaş realitesiyle devam edemeyeceklerini düşünerek iki kararname hazırlamaya başladık. Bunlardan ilki kamu idareleri, bağımsız birimler ve kamu kurumlarının çalışanlarını ilgilendiriyor. Diğeri ise güvenlik ve askeri hizmetlerle ilgili olup, iki kararnamenin metni hakkında Şura Konseyi’nin görüşü alındıktan sonra kamu sektörü dosyası konusunda uzmanlaşmış bakanlık komitesi tarafından incelenecek. Şura Konseyi’nin görüşünü alır almaz, konuyu Bakanlar Kurulu’na sunmak üzere Bakanlar Komitesi’ni toplantıya davet edeceğim. Dolayısıyla grev meselesiyle ilgili üzerimize yapılan baskılar sonuçsuz kalıyor. Çünkü konuyu başından beri yürüten biziz ve konuyu tüm detaylarıyla takip ediyoruz” açıklamasında bulundu.
Mikati, Bakanlar Kurulu adına Suudi Arabistan’ı Riyad’da Uluslararası Expo 2030 sergisine ev sahipliği yapma zaferinden, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine odaklanmasından ve insanlığı geliştirmeye yönelik bir dizi çözümün başlatılmasından dolayı tebrik etti. Bu zaferin, Riyad’ın başarılarına ve attığı adımlara eklendiğini vurguladı.
Oturumun ardından Enformasyon Bakanı Ziyad Makkari ise Genelkurmay Başkanı’nın görev süresinin uzatılması konusunun gündeme gelmediğini söyleyerek, bankaların yeniden düzenlenmesine ilişkin yasa tasarısının görüşülerek ertelendiğini ve bunun için özel bir oturum düzenleneceğini belirtti.
Hükümetin güneydeki mülk ve altyapı hasarlarını saymak için yardım kuruluşlarına herhangi bir resmi yetki verip vermeyeceğiyle ilgili olarak ise Makkari, “Evet, bu konu mümkün ve takip edilecek” dedi.
Çalışma Bakanı Mustafa Bayram da bu konuya değinerek, “İlke onaylandı ve ölçüm konusu resmi makamlara bırakıldı. Karşılaştırma yapıldı, ardından Güney Lübnan’da gerçekleşen İsrail saldırılarından etkilenenlere ödeme yapılacak” ifadelerini kullandı.
Çin önemli bir arabulucu güç haline gelebilir mi?https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4700226-%C3%A7in-%C3%B6nemli-bir-arabulucu-g%C3%BC%C3%A7-haline-gelebilir-mi
Gazze’deki savaş devam ederken Çin, dikkat çekici bir şekilde sessizliğini koruyor. Bu durum, Çin’in son birkaç yıldır sergilediği tutumla bir tezat oluşturuyor. Nitekim Ortadoğulu güçler, Pekin’in, bölgede ticaret, yatırım ve diplomatik faaliyet hacmini artıran bariz bir rol oynamasına alışmıştı. Sonuç olarak bazı gözlemciler, Çin’in mevcut krizde daha büyük bir rol oynayıp oynayamayacağını merak ediyor.
20 Kasım’da aralarında Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan Âl-i Suud’un da olduğu Arap ve Müslüman liderlerden oluşan bir heyet, çatışmanın bitirilmesine yönelik daha fazla destek için baskı yapmak üzere Pekin’e gitti. Şi Cinping, İsrail’e kendine hâkim olma çağrısı yaptı, Filistinlilerin acılarına kayıtsız olmadığını ifade etti ve durumun kötüleşmesinden ABD’yi sorumlu tuttu. Bununla birlikte Çin, bazılarının görmeyi umduğu türde bir Çin arabuluculuğu sergilemedi. Halbuki mart ayında Suudi Arabistan Krallığı ile İran arasında arabuluculuk yapmış ve bir açılıma vesile olmuştu. Bu atılımın ardından da eylül ayında Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile iki ülkenin daha genişletilmiş BRICS grubuna dahil edilmesinde öncü bir rol oynamıştı. O zamandan bu yana Pekin’in bölgesel arabuluculukta daha belirgin bir rol oynayacağına dair beklentiler arttı.
Gelgelelim ABD başta olmak üzere diğer büyük güçlerin de bildiği gibi arabuluculuk, karmaşık ve belki de tehlikelerle dolu bir diplomatik faaliyettir. Şurası muhakkak ki Çin, zaman zaman kendini aşmaya hevesleniyor. Kendisine dünya çapında ‘dürüst bir arabulucu’ olarak bakılmasının ne kadar değerli olduğunun da farkında. Ancak aynı zamanda gücünün sınırlı olması ve içgüdüsel olarak ihtiyatı elden bırakmaması, Çin’in küresel arabulucu rolü oynama imkânını kısıtlıyor. Gazze meselesinde de çok fazla risk ve çok az olumlu getiri olabilir.
İran-Suudi Arabistan yakınlaşması
Çin’in Ortadoğu’ya olan ilgisi senelerdir artış gösteriyor. Onun gözünde bölgeyi özel bir öneme sahip kılan şey, enerji susuzluğu olabilir. Nitekim Çin, İran ve Suudi Arabistan petrolünün en büyük ve BAE petrolünün de ikinci büyük müşterisi haline geldi. Ekonomik ilişki, karşılıklıydı. Çinli şirketler, sadece Körfez’e değil, Ortadoğu’ya da geniş çaplı yatırımlar yaptı. İsrail, Mısır ve Ürdün de Pekin’le olan ticaretini artırdı. Kahire dışında yer alan Yeni İdari Başkent’teki ikonik kule ve Tel Aviv Metrosu’nun Kırmızı Hattı gibi büyük altyapı projelerinin arkasında da Çinli şirketler vardı. İsrail, Ürdün ve Filistin hariç bölgedeki her bir hükümet, Pekin’in Kuşak ve Yol Girişimi’ne katıldı. Bu büyük ekonomik varlığa karşın bölgeye yönelik artan askerî bir müdahale olmadı.
Çin’in ekonomik varlığı, güçlü bir askerî varlığı getirmedi. ABD’nin aksine Çin’in bölgede yalnızca bir askerî üssü var, o da Cibuti’de
Çin’den ekonomik varlığına karşılık güçlü bir askerî varlık göremiyoruz. ABD’nin aksine Çin’in bölgede yalnızca bir askerî üssü var, o da Cibuti’de. Bu üs de Çin’e, Ortadoğu’dan ziyade Afrika’daki yatırımları ve Hint Okyanusu’ndaki korsanlığın önlenmesi için hizmet ediyor. Bununla beraber ekonomik ortaklığının boyutu, ona nüfuz kazandırdı. Çin’in İran ile Suudi Arabistan Krallığı arasındaki yakınlaşmaya aracılık etme başarısından sonra, 2023 yılına tarihî bir yıl olarak bakılabilir.
Tahran ile Riyad’ın Suriye’den Yemen’e pek çok bölgesel çatışmada birbirine rakip tarafları desteklediği onlarca yıl boyunca yaşanan gerginlik, 2016 yılında iki ülke arasındaki ilişkilerin kopmasıyla sona ermişti. Ancak hem İran’la hem Suudi Arabistan’la güçlü ilişkilere sahip bir devlet olarak Çin’in arabuluculuğu, bu iki bölgesel düşmanı Mart 2023’te ilişkileri yeniden başlatma taahhüdünde bulunmaya sevk etti. O zaman beri de ilişkilerdeki bu açılım genişlemeye başladı. İran, Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın ileride Tahran’ı ziyaret etme davetini kabul ettiğini bildirdi. Yine kısmen Çin’in çabalarıyla bu iki ülke, BRICS grubuna katılma daveti de aldı.
Çin’in arabuluculuk rolünün artması
Çin’in 2023 yılında Ortadoğu’da oynadığı önemli arabuluculuk rolü, münferit bir hadise değildi. Bu arabuluculuk, ülkenin yıllardır bulunduğu ve bölgede artan ekonomik etkinliği sayesinde kolaylaşan bir dizi müdahalenin taçlandırılması mahiyetindeydi. Bu ilişkilerin tarihi 2004 yılına dayanıyor. O dönemde Çin, Güney Sudan petrolünün ana müşterisi olma konumundan faydalanarak Sudan’ı, BM barış güçlerinin Darfur’da konuşlandırılmasını kabul etmesi yönünde etkiledi. Son dönemlerde Suriye’yle normalleşme konusunda Arap ülkeleri üzerinde de üstü kapalı bir etki gösterdi, ki bu hamle, bu yılın başlarında Suriye’nin yeniden Arap Birliği’ne dahil olmasında rol sahibi oldu.
Çin’in arabuluculuk hevesleri, Ortadoğu’yla sınırlı değildi. Suudi Arabistan ile İran’ın bir araya gelmesinden bir ay önce Pekin, Ukrayna’daki savaşın sona ermesi için de 12 maddelik bir plan ortaya koydu. Ancak Pekin, bölgesel egemenlik ilkesini savunurken, Rusya’ya 2014 yılından bu yana ele geçirdiği topraklardan geri çekilme çağrısında bulunmadı. Ki bu, Kiev’in herhangi bir barış görüşmesinin başlangıç noktası olacak temel talebiydi. Özellikle Washington’daki eleştirmenlere göre bu barış teklifi, ciddi bir arabuluculuk çabasından ziyade, Çin’in çatışmada Rusya’nın tarafını tuttuğu yönündeki iddialardan sıyrılmak için ortaya koyduğu bir girişimdi. Yine de Pekin’in o zamandan bu yana defalarca sunduğu bu teklif, Çin’in kendisini küresel bir arabulucu güç olarak konumlandırdığının bir başka göstergesidir.
ABD Başkanı Joe Biden ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 15 Kasım’da Kaliforniya’nın Woodside ilçesinde düzenlenen APEC zirvesi münasebetiyle bir araya geldi (Reuters)
Washington, kötümser tutumunda haksız olmayabilir. Zira Çin’in tamamen diğerkâm sebeplerle arabuluculuk yapması pek muhtemel değil. Ukrayna’da bir barış planı ortaya koyması, Rusya’nın güçlü bir müttefiki olarak Pekin’in imajını zedeler belki ama, Ortadoğu’nun en büyük iki petrol ihracatçısı arasında bir anlaşma için arabuluculuk yapmak, ekonomik bakımdan Pekin için mantıklı bir şey. Çünkü bu, bölgesel çatışma yüzünden tedarikin zarar görmesi ihtimalini azaltacaktır. Benzer şekilde Sudan’ı Darfur’da barış güçlerinin varlığını kabul etmeye ikna etmek, güneyden gelen petrol akışını etkileyebilecek daha sert yaptırımların dayatılması ihtimalini azaltabilir. Suriye’yle tekrar normalleşme de Çin’in Ortadoğu’daki ekonomik çıkarlarını etkileyebilecek bölgesel gerilimleri azaltır.
Belki de Washington kötümser tutumunda haklıdır. Zira Çin’in tamamen diğerkâmlıkla arabuluculuk yapması pek muhtemel değil
Arabuluculuğun ekonomik mantığının ötesinde Çin, jeostratejik bir avantaja da sahip. Şöyle ki son yıllarda ABD’yle gerilimler arttıkça Pekin, kendisini Batılı olmayan ve büyüyen bir dünyanın kahramanı olarak sunmaya gayret gösterdi. Bunu yaparken ABD’yi de kendi çıkarlarının peşinde yeni bir sömürgeci güç olarak tasvir ediyordu. Öne çıkan uluslararası çekişmelerdeki arabuluculuk Çin’e kendisini, taraf tutan ve müttefiklerini destekleyen ABD’nin aksine gerçek bir ‘dürüst arabulucu’ olarak gösterme imkânı veriyor. Görünüşe bakılırsa bu, Çin’in küresel sahnede kendisini ABD’ye nazaran müdahaleci olmayan ve daha adil bir alternatif olarak sunma odaklı, daha kapsamlı bir stratejinin bir parçası.
Arabuluculuğun zorlukları
Arabuluculuk her zaman kolay bir başarı sağlamaz. Dahası olumsuz yanları da olabilir. Çin’in Suudi Arabistan-İran yakınlaşmasını kolaylaştırmadaki başarısı, bunun bariz bir örneğidir. Çin’in gösterdiği diplomatik çabalar, nihai boşlukların kapanması ve hem Riyad’ın hem de Tahran’ın bir anlaşmaya varmaya teşvik edilmesi konusunda hiç şüphesiz önemliydi. Ama bu arabuluculuğun her iki ülkenin de müzakereye zaten meyilli olduğu bir zamanda gerçekleştiğini belirtmek gerekir. Çin’in katılımından önce Irak ve Umman, yıllardır sessiz bir şekilde iki ülke arasında arabuluculuk ediyor ve yavaş da olsa anlamlı bir ilerleme kaydediyordu. Dolayısıyla Pekin, son aşamalarda önemli bir rol oynasa da isteksiz liderleri ikna etmek gibi bir zorlukla yüzleşmedi, zira her iki taraf da zaten müzakere yoluna girmişti. İran, devam eden Amerikan yaptırımlarının yükü altındaydı. Ayrıca 2022-2023 yıllarında Mahsa Amini protestolarının ardından bir iç muhalefetle de karşı karşıyaydı. Suudi Arabistan’ı ve diğerlerini öfkelendiren tüm bölgesel müdahalelerini sonlandırma konusunda isteksiz olsa da bazı alanlarda geri adım atıp uzlaşmaya hazırdı. Öte yandan Suudi Arabistan da yerel ekonomik çeşitliliğini artırmak üzere spor eğlencesi için küresel ve bölgesel bir merkez haline gelmek gibi hedeflerle, 2000’li yıllarda Ortadoğu’da yaşanan çatışmalardan uzaklaşmak istiyordu. İran’la yakınlaşma, komşu Yemen’de istikrarın sağlanmasına da yardımcı olabilirdi. O dönemde Çin, kapıyı tam olarak açmadığı gibi, anahtarı bulmak için büyük bir çaba harcamak zorunda da kalmadı.
Aynı durumu başka yerlerdeki başarılı arabuluculuklarda da görüyoruz. Mesela en meşhur Amerikan arabuluculuğu örneklerinden birini ele alalım: 1979 yılında Mısır ile İsrail arasında yapılan arabuluculukta, iki düşman birbirine çok da uzak olmayan tutumlarla sürece başlamıştı. Mısır, İsrail’i tanıma karşılığında Sina’yı geri almak istiyordu. İsrail de bunu kabul etmeye hazırdı, ancak geri çekilme için belirlenen takvime itiraz etti. Mısır ayrıca, Filistinlilerin haklarının ve barış süreci koşullarının iyileştirilmesine yönelik adımların atılması için de baskı yaptı. Ancak nihayetinde Enver Sedat, kendi nihai hedeflerine ulaşmak için bu konuda taviz vermeye hazırdı. Sedat’ın derdi; Sina’nın iadesi, ABD’den ekonomik destek ve yerel meşruiyetin artırılması idi.
ABD’nin İsrailliler ile Filistinliler arasında başarılı bir arabuluculuk yapamaması, yıllar geçtikçe küresel itibarının zarar görmesine sebep oldu
Öte yandan desteğini aldığı sağcı yerleşim hareketinin muhalefetine rağmen İsrail Başbakanı Menahem Begin de bu güçlü Arap ülkesini Arap-İsrail çatışmasının dışına çıkarmak için Sina’yı gözden çıkarmaya hazırdı. ABD, Camp David’de anlaşmazlıkları gidermek ve uygulanabilir bir anlaşmaya varmak üzere arabuluculuk yapmak için büyük bir çaba sarf etmek zorunda kaldıysa da yine de iki tarafın başlangıçtaki tutumları birbirine çok uzak değildi.
Ama başlangıçtaki tutumlar birbirine çok uzak olduğunda arabuluculuk yapmak daha da zorlaşıyor. ABD de daha sonra, İsrail ile Filistin Kurtuluş Örgütü ve sonra Filistin Yönetimi arasındaki müzakereleri defalarca gözetirken bu gerçekle yüzleşti. Oslo’daki ilk anlaşmalardan bu yana İsrail ile Filistin tarafları arasında halen büyük bir mesafe var.
Herhangi bir Filistin devleti, tam egemenliğe sahip olup sınırlarını kontrol edebilecek ve kendi ordusunu kurabilecek mi? Bu devlet hem Batı Şeria’yı hem de Gazze Şeridi’ni kapsayacak mı? Yerleşimlerin akıbeti ne olacak? Peki ya Doğu Kudüs? Filistinli mültecilerin dönüş hakkından ne haber?
20 Ekim’de Refah sınır kapısında Gazze’ye gidecek insani yardım tırlarının hazırlanma aşaması
Başından beri müzakere yapan iki taraf arasındaki temel anlaşmazlık noktalarından bazıları olan bu ve diğer konular, Oslo sürecinin rayından çıkmasına, sonra da birçok müzakere girişiminin başarısız olmasına katkıda bulundu. İki taraf üzerindeki nüfuzuna ve gücüne rağmen ABD, uygulanabilir bir anlaşmaya aracılık edemediğinin farkına vardı.
Herhangi bir hükümetin kendisini arabulucu olarak sunmasının tehlikesi de burada yatıyor. ABD’nin İsrailliler ile Filistinliler arasında başarılı bir arabuluculuk yapamaması, yıllar geçtikçe onun küresel itibarını zedeledi. Aslında ABD’nin İsrail’le güçlü ilişkilerinin, bu başarısızlıkta rol oynayan etkenlerden biri olduğu düşünülüyor. Çin gibi rakip ülkeler de bunu, ABD’nin ‘dürüst bir arabulucu’ olma kabiliyetine meydan okumak için kullanıyor.
Dahası 1993’teki arabuluculuk rolü nedeniyle Washington, bugünkü Gazze savaşında da gördüğümüz üzere, şu an başarısız barış sürecinin sonuçlarına ‘katlanıyor’. İsrailliler ve Filistinliler, tüm vaatlerinden ve girişimlerinden sonra ABD’den yolun sonunda varılan trajik durumun çözümünde öncü bir rol oynamasını talep edebilir. Velhasıl, bir arabulucu olarak öne çıktıktan sonra ABD’nin otuz yıl geçse bile, itibarını ciddi anlamda kaybetmeden geri çekilmesi çok zor.
Çin’in Gazze’deki kararsızlığı
Tüm bunlar, Çin’in neden halen Gazze’de arabuluculuk talebinde bulunmadığının cevabı olabilir. Dışarıdan bakıldığında müzakere teklifinde bulunmak, Pekin için mantıklı görünüyor. Nitekim İsrail’le güçlü ticari ilişkileri var. Filistin ekonomisindeki doğrudan katılımı daha az olsa da hem Filistin Yönetimi’nin ana destekçisi (Körfez ülkeleri) hem de Hamas’ın ana destekçisi (İran) ile yakın ilişkilere sahip. Teorik açıdan Çin, arabuluculuk için bu nüfuzu kullanabilir. ABD’nin otuz yıl boyunca başaramadığı şeyi başarırsa da bu ona büyük bir uluslararası şöhret kazandıracaktır.
Gelgelelim bu, ‘açık bir kapı’ değil ve savaşan taraflar birçok konuda halen taban tabana zıt. Üstelik Çin’le artan ticaretine rağmen İsrail, ABD safında kalmayı sürdürüyor. Pekin’in aracılık ettiği bir anlaşmaya varmak için de oradan vazgeçmeyecektir.
Çin öyle ya da böyle zorlukların üstesinden gelip de başarılı bir arabuluculuk yaptı diyelim. Ama o zaman da anlaşmanın ‘sahibi olacak’ ve ABD’nin 1993 yılından beri yaptığı gibi bu anlaşmanın yürütülmesinden sorumlu tutulacak.
Pekin, Filistin bataklığına çekilme konusunda temkinli davranacaktır. Bu, Çin’in son birkaç on yıldır benimsediği uluslararası stratejisiyle de bir çelişki arz eder. Zira Pekin, dış ortaklıklarında temkinlilik ve yüksek seçicilik hali gösterdi. O genelde sadece ekonomik veya diplomatik getiri sağlayabilecek alanlara yatırım yapıyor. Bu durum, arabuluculuğa, başarı sağlanma ihtimali yüksek ve canlı ekonomik ve stratejik faydalar sağlayacak alanlarda, sadece bir taktik olarak başvurulması gibi bir sonuç getirdi. Şurası kesin ki Pekin, arabuluculuğu yeni bir öğreti olarak benimsemedi. Bu yüzden de yalnızca Çin için açık bir fayda barındırdığında arabuluculuk yapmayı teklif eder.
Şu an Gazze, riskten uzak duran Çin için oldukça riskli görünüyor. O yüzden Pekin, muhtemelen bu meseleden bariz bir şekilde uzak duracak.
Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden tercüme edilmiştir.
Mısır: Müzakereciler Gazze ateşkesinin iki gün daha uzatılması için baskı yapıyorhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4700166-m%C4%B1s%C4%B1r-m%C3%BCzakereciler-gazze-ate%C5%9Fkesinin-iki-g%C3%BCn-daha-uzat%C4%B1lmas%C4%B1-i%C3%A7in-bask%C4%B1
Mısır: Müzakereciler Gazze ateşkesinin iki gün daha uzatılması için baskı yapıyor
Mısırlı ve Katarlı müzakereciler Gazze'deki ateşkesin iki gün daha uzatılması için bastırıyor ( AP)
Mısır Devlet Enformasyon Servisi bugün, Mısır ve Katarlı müzakerecilerin Gazze'deki ateşkesin daha fazla tutuklunun serbest bırakılması ve insani yardım teslimatların artırılması için ateşkesin iki gün daha uzatılması için baskı yaptığını açıkladı.
Şarku’l Avsat’ın Reuters’tan aktardığı habere göre bu çabalar, ateşkesin bugün son dakikada yedinci gün uzatılmasının ardından geldi.
Mısır Devlet Enformasyon Servisi Başkanı Ziya Rişvan, ateşkesin uzatılmasının Hamas tarafından tutulan 10 İsraillinin ve 30 Filistinli mahkumun serbest bırakılmasının yanı sıra, son altı gün içinde olduğu gibi aynı düzeyde insani yardım sağlanmasını içerdiğini bildirdi.
Rişvan, Mısır’ın, Gazze Şeridi'nin kuzeyine ve güneyine insani yardım akışının devamını sağlamak için elinden geleni yapmaya devam edeceğini aktardı.
Filistinli öğretmen, Gazze'deki çocukların eğitimden mahrum kalmaması için çaba harcıyorhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4700121-filistinli-%C3%B6%C4%9Fretmen-gazzedeki-%C3%A7ocuklar%C4%B1n-e%C4%9Fitimden-mahrum-kalmamas%C4%B1-i%C3%A7in-%C3%A7aba
Filistinli öğretmen, Gazze'deki çocukların eğitimden mahrum kalmaması için çaba harcıyor
Filistinli öğretmen Tarık el-Annabi (AA)
İngilizce öğretmeni 25 yaşındaki Annabi, İsrail ile Hamas arasında sağlanan mutabakat kapsamında 24 Kasım'da başlayan "insani ara" sürecinde çocukların eğitimden mahrum kalmaması için çaba gösteriyor.
Refah kentinde yer alan Taha Hüseyin Okulu'na sığınan çocuklara eğitim veren Annabi AA'ya konuştu.
Annabi, İsrail'in 7 Ekim'den itibaren başlattığı saldırılardan önce Gazze kentinin Zeytun Mahallesi'ndeki bir okulda mesleğini icra ettiğini söyledi.
İsrail'in saldırıları sonucu görev yaptığı okulun yerle bir olduğunu dile getiren Annabi, Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Filistinlilerin de güneye göçe mecbur bırakıldığını hatırlattı.
Gazze'ye yönelik 48 gün boyunca devam eden ağır saldırılardan eğitim sektörünün de olumsuz etkilendiğine işaret eden Annabi, şunları kaydetti:
Gazze kenti ve kuzey bölgesindekiler güneyde yer alan Refah kentindeki okullara sığınmak zorunda kaldı. Bizler de bireysel çabalarla öğrencilerin eğitimden kopmamaları için gönüllü olarak girişimlerde bulunduk.
İsrail'in saldırıları sonucu yerinden edilen Filistinli çocuklara hem İngilizce hem diğer derslerde eğitim vermeye gayret ettiklerini aktaran Annabi, "Çocuklara küçük kara tahta ve tebeşirler temin ettik. Çocuklar ellerindeki tahtalara yazdıklarıyla hem öğreniyorlar hem de dünyaya Gazze'nin güçlü olduğu mesajını veriyorlar." diye konuştu.
Gazze Şeridi'ne saldırıların yaklaşık 50 gün sürdüğünü hatırlatan Annabi, bu sürede eğitimden kopan Filistinli öğrencilerin daha önce öğrendiklerini de unutmaya başladığına vurgu yaptı.
Bu çabalarıyla Gazze'deki çocukların en azından öğrendiklerini unutmamalarını hedeflediklerine dikkati çeken Annabi, şunları kaydetti:
Bulunduğumuz okul binaları, Gazze'nin kuzeyinden kaçmak zorunda kalan ailelerle dolu. Bu şartlarda sizlerin de gördüğünüz gibi okul bahçesinde ders yapmaktan başka çaremiz yok. Ortam da eğitime elverişli değil ancak mevcut imkanlarla bunu yapmak zorundayız.
لم تشترك بعد
انشئ حساباً خاصاً بك لتحصل على أخبار مخصصة لك ولتتمتع بخاصية حفظ المقالات وتتلقى نشراتنا البريدية المتنوعة
