Libya Temsilciler Meclisi’nden Dibeybe’nin görevden alınması talebi

Libya Temsilciler Meclisi’nin çok sayıda üyesi, Abdulhamid Dibeybe başkanlığındaki Ulusal Birlik Hükümeti’nden ‘güven oylarını’ geri çektiklerini belirterek yönetimin görevden alınması ve sınırlı bir ‘teknokrat’ hükümetin kurulması için yeni bir ismin belirlenmesi çağrısı yaptı. Aynı şekilde Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih de ülkenin doğusundaki Tobruk şehrinde pazartesi günü resmi bir toplantı düzenlenmesini talep etti.

15 milletvekili tarafından kabul edilen bu talep, Dibeybe’nin ülke içinde ziyaretlerine hız verme ve yaşlıların bakımı için projeleri, hastaneleri veya klinikleri denetleme konusundaki adımlarıyla eş zamanlı geldi. Açıklamaya imza atan milletvekilleri, Meclis Başkanı’na Dibeybe hükümetinden ‘güven oylarını’ geri çektiklerini ileterek belirli görevlere sahip kısa bir ‘teknokrat’ hükümet kurmak için gelecek oturumların gündemine yeni bir başbakan seçilmesine ilişkin bir madde eklemesini talep ettiler. Milletvekilleri açıklamalarında “Özellikle güven oyunun geri çekilmesinden sonra hükümetin faydasız olmasının ve yolsuzluğunun sorumluluğunu üstlenmiyoruz” ifadesini kullandılar.

Milletvekilleri söylemlerine hız verirken hükümetin faaliyetlerini durdurmaya ve ‘medya yoluyla ortaya atılan tüm suçlar, yasal ihlaller ve yolsuzluk şüpheleri’ konusunda Başsavcı tarafından hükümeti soruşturmaya kararlı olduklarını vurguladılar. Talal el-Mihub ve Tarık el-Carusi de dahil olmak üzere birçok milletvekili, Libya arenasını bir an önce seçimlere hazırlamak amacıyla alternatif hükümete, ‘mücbir sebep durumunu ortadan kaldırmak, kurumları birleştirmek, halkın acılarını yok etmek için güvenlik düzenlemeleri ve yolsuzluğun durdurulması’ da dahil olmak üzere belirli görevler verileceğini bildirdiler.

Kimliklerinin açıklanmasını istemeyen parlamento kaynakları, cumhurbaşkanlığı adayı Büyükelçi Arif en-Nayed’i mini bir hükümet kurmaya çağırdı. Öte yandan Meclis Sözcüsü Abdullah Buleyhik, bir sonraki toplantının gündemi belirlenmeden, pazartesi günü Tobruk’ta resmi bir toplantı düzenleme çağrısı yaptı.

Temsilciler Meclisi geçen eylül ayında 113 milletvekilinden 89’unun oy çoğunluğuyla hükümetten güvenini geri çekti. Ancak Muhammed el-Menfi liderliğindeki Başkanlık Konseyi, hükümete çalışmalarına devam etmesi talimatı verdi.

Diğer yandan ABD’nin Libya Özel Temsilcisi ve Trablus Büyükelçisi Richard Norland geçen perşembe akşamı Rusya’nın Libya Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Jamshid Poltaev ile Tunus’ta bir araya geldiğini açıkladı. Norland, Twitter hesabı aracılığıyla yaptığı açıklamada, toplantının ‘Libya’daki cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinde hızın geri kazanma beklentilerine ilişkin notları karşılaştırmayı’ amaçladığını ifade etti.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden önce parlamento seçimleri çağrıları karşısında ise ‘Yenilenme’ Partisi Başkanı ve cumhurbaşkanlığı için muhtemel adaylardan olan Süleyman el-Bayudi, yaptığı basın açıklamasında şunları söyledi:

“Kim bu yol için çabalarsa, tüm süreci yok etmeye çalışır. Seçimleri dayatmak isteyenler, yabancıların gündeminden uzakta, sokaklara çıkıp iradesini dayatmak için gösteri yapmalıdır.”

Libya’daki siyasi çevrelerin, ‘Birleşmiş Milletler (BM) Libya Özel Danışmanı Stephanie Williams’ın gelecek haziran seçimlerinin yapılması için belirlediği tarihe’ yaklaşımlarına ilişkin açıklamalarda bulunan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Libya’da birkaç yıldır ilk kez şahit olunan olumlu gelişmeler olduğunu söyledi.

Guterres, geçen perşembe günü New York’ta düzenlediği basın toplantısında şu ifadeleri kullandı:

“Libya’nın tüm bölgelerini temsil eden Temsilciler Meclisi üyeleri bir araya gelerek yol haritası hazırlamak üzere bir komite kurdu.”

Guterres ‘bu haritanın, seçimlerin bir an önce yapılmasına izin vermesini sağlamak’ için konseyle birlikte çalışma sözü verdiği açıklamasının devamında “Çünkü ülkede meşru kurumların kurulmasının önemli olduğunu düşünüyorum” dedi.

Diğer taraftan Dibeybe, hükümetinin görevden alınması talebini görmezden gelerek 14 Ocak’ta, Cuma Namazı sonrasında ‘El-Vefa Engelli ve Yaşlı Bakımı Evi’ni ziyaret etti. Dibeybe’nin medya ofisine göre bakım evi, yirmi yılı aşkın bir süredir ilk kez restorasyondan geçirildi. Yaşlılarla bir araya gelen Dibeybe, yapılan imar çalışmalarıyla ilgili bakım evinin çalışanlarının görüşlerini dinledi. Dibeybe, geçen perşembe günü de Nalut şehrinde bir çimento fabrikasını ziyaret etmişti. Aynı şekilde İçişleri Bakanı Tümgeneral Halid Mazen ve çok sayıda yetkilinin de eşliğiyle Tunus’la sınır kapısı olan ‘Vazin’e gitti. Bölgede çalışmaların ilerleyişi, gümrük ve güvenlik unsurlarının sınırları kontrol etmek ve iki ülke arasında mal ve yolcuların hareketini kolaylaştırmak için aldığı önlemler hakkında kendisine bilgi verildi.

İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch), Ulusal Birlik Hükümeti’nin seçilmesinden başlayarak, yıl sonundan önce yapılması planlanan seçim sürecinin başarısızlığa uğramasına kadar, 2021 yılına hâkim olan Libya’daki koşulları ele aldı. Açıklamada Libya’nın halen kalıcı bir anayasası olmadığı ve sadece 2011 yılındaki ‘kurucu anlaşmasının’ geçerli olduğu belirtildi. Ayrıca Temmuz 2017’de Anayasa Hazırlama Komisyonu tarafından önerilen bir anayasa taslağının varlığına da dikkat çeken örgüt ancak taslağın halk oylamasına sunulmadığını bildirdi. Örgüt, 14 Ocak’ta yayınladığı raporda şu ifadelere yer verdi:

“Yüksek Mahkeme’deki Anayasa Dairesi, 2014 yılından bu yana silahlı çatışma nedeniyle kapalı. Bu durum, Anayasa Mahkemesi’nin seçimlerle ilgili noktalar da dahil olmak üzere anayasaya aykırı sayılan yasaları incelemesine ve iptal etmesine neden oldu.”

Örgüt, Libya ceza adaleti sisteminin, yıllarca süren çatışmalar ve siyasi bölünme nedeniyle bazı bölgelerde işlevsiz kaldığını vurguladığı açıklamasında ayrıca Libya mahkemelerinin, kayıt ve sonuçlar da dahil olmak üzere seçim anlaşmazlıklarını çözmeye izin vermeyen kısıtlı bir konumda bulunduğuna dikkat çekti.

Örgüt açıklamasının sonunda şu ifadelere yer verdi:

“Vatandaşlar hakkında kovuşturma ve yargılamalar yapıldı. Askeri mahkemeler sivilleri yargılamaya devam ederken hakimler, savcılar ve avukatlar silahlı grupların tacizlerine ve saldırılarına maruz kaldılar.”