Libya’da 742 DEAŞ mensubunun cesedi, ülkelerine iade edilmeleri için bekletiliyor

Misrata şehrinin güneydoğusundaki bir yerleşim biriminde, bölgenin bir köşesine bir grup büyük soğutmalı konteyner yığılmış durumda. 5 yıl önce 742 DEAŞ mensubun cesedi, ülkelerine iade edilmek üzere buraya koyuldu. Ancak geçen perşembe günü Reuters tarafından yayınlanan bir araştırmaya göre göre söz konusu bu cesetlerin depolanmasında karşılaşılan zorluklar ve ait oldukları ülkelerin onları geri almak istememesi sorun yarattı. Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin (UMH) 2016 sonlarında Sirte şehrinde örgüte karşı kazandığı zaferin ardından enkazların altında yığılan militanların cesetlerinin toplanması emri verildi. Kimlikleri belirlenip, ait oldukları ülkelere veya Libyalı ailelerine teslim edilene kadar cesetler, arkadaşlarının alelacele kazdıkları mezarlara ve yiyecek saklamak için tasarlanmış büyük soğutuculara koyuldu.

Libya’da çatışma devam ederken hükümetler değişti ve zamanla cesetler soğutmalı konteynerlerde yaşanan elektrik kesintileriyle birlikte çürümeye başladı. Cesetler Sirte şehrinin batısındaki Misrata’ya götürüldü. Sirte, DEAŞ’ın hezimetine yol açan savaşa öncülük etmişti.

Libya’daki bazı politikacılar, bu cesetlerin Sudan, Tunus ve Mısır gibi ait oldukları ülkelerine gönderilmesine izin verilmesinin söz konusu ülkelerin hükümetleri için hassas bir konu olduğu görüşündeler. Politikacılara göre bu ülkelerin bazıları, terör örgütüne katılmak üzere ülkelerinden ayrılan vatandaşların sayısını onaylamakta çekimser davranıyor. Polis gözetiminde, çitler ve güvenlik kameraları ile çevrili yerleşkede, çürüyen cesetlerin kokusu hissedilebiliyor. Konteynerlerin arasında yabani otlar büyüyor ve güneşin altında terk edilmiş bir adli tıp çadırı duruyor.

Libya, 2011 yılında 17 Şubat Devrimi’nin patlak vermesinden sonra ülkenin tanık olduğu güvenlik kaosunun ardından ülkede kimliği belirsiz cesetler olduğunu birçok defa dile getirdi. Şubat Devrimi, Arap ve Asya ülkelerinden silahlıların Libya’ya girişini, ‘Bingazi Devrimciler Şura Konseyi’ ve ‘Derne Devrimciler Şura Konseyi’ kontrolünde şehirlere entegrasyonu ve Libya’nın güneyine yayılmayı kolaylaştırmıştı.

Libya Ulusal İnsan Hakları Komitesi Raportörü Ahmed Abdul Hakim Hamza, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada Sirte’nin tanık olduğu savaşlar sırasında düşen bu cesetlerin akıbetinin halen belirsiz olduğunu söyledi. Yerleşkeyi yöneten polis biriminden Salah Ahmed ise uzun süreli elektrik kesintilerinin durumu daha da kötüleştirdiğini ve koku yayıldığını belirtti.

Bu cesetlerin toplanmasının amacı, başlangıçta kimliklerini tespit etmek ve uygun şekilde gömülmelerini sağlamaktı. Bunun yanı sıra ülkede hüküm süren kaosun ortasında Arap Baharı ayaklanması sonrasında da yeni bir aşırıcılık dalgası ortaya çıktı. DEAŞ yandaşları, devrik lider Muammer Kaddafi’nin doğum yeri olan Sirte şehri de dahil olmak üzere saldırılar düzenlemeye ve toprakları ele geçirmeye başladı.

Yüzlerce DEAŞ mensubu, Libya’ya destek için seferber olan yerel savaşçılara katılma umuduyla Libya’ya sızdı. Birçokları için, Libya’daki bu büyük şehrin üzerinde dalgalanan siyah DEAŞ bayrağı ülkenin çöküşünü simgeliyordu.

Libya makamları, belgelere, görüntülere ve yakalanan silahlı adamlarla yapılan görüşmelere dayanarak çoğu Arap ve Afrika ülkelerinden gelen 50’den fazla ceset tespit etti. Ancak aynı zamanda bir İngiliz kadın ve bir de Fransız çocuğun da kimliği tanımlandı. Fakat belgelerle veya eski yoldaşların yardımıyla kimlikleri tespit edilen savaşçılar bile yabancı ülkelerin veya aile bireylerinin cesetleri teslim almak üzere ilgisini uyandırmadı ve cesetler Trablus hükümetinde kaldı.

2015 yılında örgüt tarafından ele geçirilen ve bir yılı aşkın süre DEAŞ’ın kontrolünde kalan Sirte kentinde mezarlık tahsis edilme planı başarısız oldu. Cephe hatları değiştiğinde ise bu cesetleri, Libya’dan Avrupa’ya geçmeye çalışırken ölen göçmenlere tahsis edilmiş bir mezarlığa gömme planı da suya düştü. Bu seferki neden ise mezarlığın yeterince büyük olmamasıydı. 14 Ocak’ta Reuters’a göre yerleşkenin sorumluluğunu üstlenen polis birimi, Abdulhamid Dibeybe başkanlığındaki Ulusal Birlik hükümetinin, cesetleri yakın zamanda gömmek üzere bir bütçe ayırdığını ancak defin için belirli bir tarih veya yer açıklanmadığını aktardı.

Şu anda cesetleri koruyan polis birimi, hükümetin hızlı bir çözüm bulmasını umut ediyor. 10 soğutma ünitesinden dördü şu an çalışmıyor ve cesetlerin elektrik kesintisinin yaşanmadığı soğutma ünitelerine taşınması gerekiyor.