ISIS raporu: İran’daki yeni Natanz tesisi beklenenden daha büyük ve daha derinde yer alıyor

Bilim ve Uluslararası Güvenlik Enstitüsü (ISIS) tarafından hazırlanan bir raporda, İran’ın ana uranyum zenginleştirme sahasının güneyindeki dağlık alanda bulunan yeni Natanz yeraltı tesisinin, Fordo Nükleer Tesisi’nden daha derine gömülü bölümler içereceği öne sürüldü.
Rapora göre yeni tesis, ana Natanz Nükleer Tesisi’nde gömülü santrifüj salonlarından önemli ölçüde daha derinde, yerin 8 metre altında yer alıyor.
Dağın boyutu göz önüne alındığında, yeni yeraltı tesisi aynı zamanda, Temmuz 2020’de ağır hasar gören ana Natanz Nükleer Tesisi’ndeki İran Santrifüj Montaj Merkezi’nden (ICAC) çok daha büyük olma potansiyeline sahip.
Yeni yeraltı tesisinin potansiyel boyutu, sağlayacağı olanaklar ve santrifüjler için yeni bir montaj tesisi içerip içermeyeceği hakkında soruları gündeme getirdi.
Batılı bir istihbarat yetkilisi, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, “Natanz’ın yeni yeraltı sahasında, uranyum zenginleştirme çalışmalarının hızlandırılmasına katkıda bulunmak amacıyla bir tesisin inşa edildiğine inanmak için güçlü nedenler var” dedi.
Söz konusu raporda ise konuya ilişkin şu ifadelere yer verildi;
“İran’ın gizli nükleer tesisler inşa etme sicili göz önüne alındığında, yeni yeraltı Natanz sahasında ne yapmayı planladığı konusunda daha fazla netlik elde etmek Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ve ilgili tüm ülkeler için bir öncelik olmalıdır. İran bir uranyum zenginleştirme tesisi inşa ediyor ve bunu Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’na beyan etmemişse, bu ciddi bir güvenlik ihlali olacaktır.”
Yeni yeraltı tesisini inşa etmek, Tahran’ın Tel Aviv’i sorumlu tuttuğu, Nisan 2021’de Natanz Nükleer Tesisi’ne yönelik saldırıdan sonra İran’ın önceliği oldu.
Dönemin İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi, “Tüm hassas bölümlerimizi Natanz yakınlarındaki dağın merkezine taşımak için 7/24 çalışıyoruz” dedi.
Ancak aradan 18 ay geçmesine rağmen, yeni tesis hala tamamlanmadı. Söz konusu tesisin Tahran’ın beklediği gibi 2022 yılında işletmeye hazır olup olmayacağı ise henüz bilinmiyor.
Bilim ve Uluslararası Güvenlik Enstitüsü raporuna göre, İran yeni tesis hakkında kamuoyuna fazla bilgi vermedi.
Bununla birlikte, potansiyel boyutu ve derinliği, yeni kompleksin en azından ICAC kapasitesine sahip bir tesisi, belki de daha fazla faaliyeti bünyesinde barındıracağını ve bunların Fordo’daki yeraltı zenginleştirme tesisine benzer veya daha fazla bir şekilde korunacağını gösteriyor.