Tarık Dilovani
Daha iyi bir hayat arayışı, yatırım ve ikinci bir vatandaşlık alma Ürdünlülerin göç ederken Türkiye’ye yönelme ve burada yaşamayı tercih etme sebepleri arasında yer alıyor. Bazıları bunu iyi hesaplanmamış, tehlikelerle dolu ve ‘Türk rüyasını’ teşvik etmek için dizi ve filmlerin yarattığı ‘propaganda’ sonucunda oluşan bir macera olarak görüyor.
Ancak Türkiye'yi bir turizm ve eğitim destinasyonu ve emekliliklerinin tadını çıkarma fırsatı olarak görenler de var. Kimileri de siyasi nedenlerle buraya sığınmayı tercih ediyor.
Az sayıda Ürdünlü burada yaşamayı başarırken, birçoğu özellikle Türkiye'deki son ekonomik koşullardan sonra eli boş bir şekilde ülkelerine döndü. Zira Türk lirası dolar karşısında eşi görülmemiş bir değer kaybı yaşadı.
Ancak Türkiye’ye kaçmayı ve burada yaşamayı tercih eden Ürdünlülerin büyük bir kısmı mali açıdan sıkıntılı kişiler.
Gayrimenkul aracılığı ile ikamet
Sadece geçen yıl Türkiye'ye gelen Ürdünlü sayısı yaklaşık 300 bini bularak gözle görülür bir artış yaşandı. İlgili makamlar Ürdünlülerin Türkiye topraklarına göçünü dikkatli bir şekilde incelemeye başladı.
Yetkililerin endişesi, Ürdünlülerin projeler başlatarak ya da daire ve gayrimenkul satın alarak işletmelerini ve sermayelerini taşımalarının yanı sıra Türkiye'de ikamet alanların sayısının artmasından kaynaklanıyor. Ürdünlüler, dünya çapında Türkiye'de en çok konut gayrimenkul satın alan 20 uyruk arasında yer alıyor.
Türk vatandaşlığı alan Ürdünlülerin sayısını gösteren resmi bir istatistik yok. Ancak yaklaşık 15 milyon dolar değerinde yatırımla Türk vatandaşlığı alanlar listesinde Ürdünlülerin yedinci sırada yer aldığına dair tahminler mevcut.
Gözlemciler Ürdünlülerin yaşamak için Türkiye’ye yönelmelerini Türk hükümeti tarafından çıkarılan değiştirilmiş bir kanuna bağlıyorlar. Söz konusu kanun mucibince bir yabancının Türk vatandaşlığı almasını sağlayan gayrimenkulün değeri üç yıl satılmaması şartıyla 250 bin dolara düşürüldü.
Ürdünlü yatırımcıların fabrikalar ve şirketler de dahil olmak üzere tüm projelerini Türkiye'ye taşıdığı konuşuluyor. Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre 2020'de Türkiye'de ikamet eden Ürdünlü sayısı 20 bine ulaştı.
Siyasi iltica
Ürdünlülerin Türkiye'ye siyasi ilticada bulunması başlı başına genel bir olgu değil. Ancak iki ülke arasında ‘vize’ gerekmediği için son yıllarda, özellikle de Arap Baharı'ndan sonra Ürdünlü bir gazeteci, siyasi bir aktivist ve iki muhalif olmak üzere en az 4 kişi Türkiye'ye sığındı.
Ürdün ve Türkiye iyi ilişkilere sahip ancak aralarındaki bu ilişki sıcak bir düzeyde değil. Bunda aralarında baskılardan ve haklarındaki güvenlik soruşturmalarından kaçmak ya da yatırım amacıyla gelenlerin de bulunduğu, İhvan (Müslüman Kardeşler) mensubu Ürdünlü İslamcıların çoğu için Ankara, İstanbul ve diğer şehirlerin birer ikamet yerine dönüşmesinin de bir payı var.
Yakın bir zamanda İhvan yanlısı medya projeleri, Amman'daki güvenlik ve bürokratik baskılardan ötürü İstanbul'a taşındı ve çalışmalarını burada devam ettiriyor.
Eğitim ve ikamet
Amman Yunus Emre Enstitüsü Müdürü Cengiz Eroğlu’na göre Türk dilini öğrenmeye yönelik eşsiz bir talebe paralel olarak Türk üniversite eğitiminin Ürdünlüler arasındaki namı arttı ve Türk üniversitelerindeki Ürdünlü öğrenciler için ayrılan burslar yükseldi.
Ürdünlü ve Arap ailelerin çocuklarına hizmet vermek üzere İstanbul ve diğer şehirlerde açılmış olan Ürdün okulları mevcut. Türk yükseköğretim kurumlarındaki Ürdünlü öğrenci sayısı 2014'te 128 iken şu anda bu sayı 3 bin 716'ya çıkmış durumda.
Ürdünlüler, Türk lirasının dolar karşısında değer kaybetmesinden dolayı kur farkından yararlanıyor. Ürdün dinarı, birkaç hafta önce Türk lirası karşısında en yüksek değerini kaydetti ve bir dinar 25 liraya ulaştı. Bu, birçok emekliyi dil ve entegrasyon zorluklarına rağmen emekliliklerinin tadını çıkarmak için destinasyon olarak Türkiye'yi tercih etmeye teşvik ediyor.
Türkiye'de yaşayan Ürdünlü yatırımcılardan birine göre, Ürdünlülerin en çok tercih ettiği illerin başında İzmir, Bursa ve İstanbul geliyor. Zira buralarda 60 bin dolara bir daire satın alınabiliyor. Bu rakam da Ürdün'deki daire fiyatlarına göre mütevazı bir rakam sayılıyor.
Aynı zamanda TÜİK verilerine göre 2014 yılında Türkiye’de doğan Ürdünlü bebeklerin sayısı 373 iken bu sayı 2018 yılında 2 bin 345’e çıktı.
İç karartıcı bir tablo
Türkiye’de ikamet eden birçok Ürdünlü, üç ay sonra sona eren ve bir yıl için yenilenen turist ikametine güvenirken yetkililerin çalışma izni veya aile birleşimi ile belirlenecek şekilde ikamet yenileme şartlarında değişiklikler yaptıktan sonra Türkiye'deki bazı Ürdünlülerin tecrübeleri iç karartıcı bir tablo ortaya koyuyor.
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia kaynaklı haberine göre, özellikle İstanbul'daki bazı Ürdünlüler, paravan şirketler tarafından dolandırılıp gaspa maruz kalırken, bazıları da hayal ettikleri pembe tablonun iç karartıcı bir tabloya dönüşmesinin ardından kendilerini işsiz bir halde buldu.
Yazar Mahir Ebu Tayr’a göre, yüzlerce Ürdünlünün ikametgah izni Türk makamları tarafından iptal edildi ve bunların çoğunun turistik ikametgah izinleri vardı. Ebu Tayr İstanbul'da ve Türkiye'nin diğer şehirlerinde yaşamayı bir hayal olarak lanse eden tipik bir tablo yüzünden Ürdün'den Türkiye'ye kaçan ailelerden bahsediyor. Tayr çok geçmeden çoğu kişi için bu tablonun bir kabusa dönüştüğünü söylüyor.
Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)