Libya’da siyasi tarafların birbirini seçimleri ertelemekle suçladığı ve her bir partinin çözüm için yeni görüşler sunarak öfkeli sokağa karşı kendini haklı göstermeye çalıştığı bir ortamda tüm Libyalıların onayını alan bir anayasanın hazırlanması meselesi yeniden gündeme geldi. Bazı taraflar anayasanın hazırlanmasını seçim süreci açısından doğru bir başlangıç olacağını ve anayasanın olmaması halinde sürecin tekrar çökeceğini belirtirken, bazı taraflar ise bu meselenin “seçimlerin yapılmasının sistematik bir şekilde baltalamaya devam edilmesi ve başlangıç noktasına dönüş” anlamına geldiği görüşünde.
Anayasa Taslağı Yazımı Kurucu Heyeti üyesi Nadiye Umran, heyetin 2017’de hazırladığı taslağın referanduma sunulmasını destekliyor. Şarku’l Avsat’a konuşan Umran, seçimlerin yapılmasını talep eden halkın ve hukuk çevrelerinin artan desteğinin ışığında bu meselenin 6 ay bile sürmeyeceğini söyledi. Ancak Umran, bunun, Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi’nin iyi niyetlerine bağlı olduğuna dikkat çekti. Umran, “Anayasa taslağında değişiklik yapma kapısı açılmak istenirse gereken sürenin ikiye katlanması muhtemeldir. Çünkü bu durumda anlaşmazlık noktalarını tespit edecek ve düzeltmek için çalışacak bir komitenin kurulması gerekecek” dedi.
Umran, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri’nin Libya Özel Danışmanı Stephanie Williams’ı, Libya sahasında etkili ülkeler aracılığıyla Siyasi Diyalog Forumu rolünü canlandırması için baskı uygulama, anayasa taslağını referanduma sunma seçeneğini görmezden gelmeye devam etme veya bu taslağı geçici bir anayasa olarak kabul etme gibi yollara başvurabileceği konusunda uyardı. Ayrıca, bu ihtimalin yeniden başarısızlıktan başka bir sonuca götürmeyeceğini vurguladı.
Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih geçtiğimiz günlerde anayasa yazımı için 30 kişiden oluşan bir komite kurulması çağrısında bulundu. Anayasa Taslağı Yazımı Kurucu Heyeti Salih’in bu çağrısına verdiği yanıtta, “Halk tarafından seçilen Heyet’in yasal konumuna hiç kimsenin zarar verme yetkisi yoktur” ifadelerini kullandı.
El-Bergusi, anayasa taslağının referanduma sunulmasını destekliyor
Temsilciler Meclisi Milletvekili Hasan el-Bergusi, seçimlerin düzenlenmesi hususunda bir anayasal zemin oluşturması açısından anayasa taslağının referanduma sunulmasını desteklediğini ifade etti. Siyasi Diyalog Forumu üyeleri arasındaki ciddi anlaşmazlıklar sebebiyle üyelerin kendilerine verilen uzun zaman dilimine rağmen herhangi anayasal bir zemin üzerinde uzlaşmakta başarısız olduğunu söyleyen Bergusi, Siyasi Diyalog Forumu’nun rolüne artık güvenmediğini belirtti. Bergusi Forum üyelerinden bazıları hakkında “mevcut yürütme otoritesini seçme sürecinde mali rüşvet aldıkları şüpheleri” bulunduğunu ve bazılarının “hükümet içinde kamu ve yürütme makamlarında görev yaptığını” kaydetti.
Bergusi, “Nihai karar BM Danışmanı’nın (Williams) olacak. Bazıları onun, Meclis’in yol haritası düzenlemekten sorumlu komitesine ek olarak Diyalog Forumu’na başvurmasını bekliyor. (Williams’ın) yürütme organı ve otorite makamları meselesinde değişiklik arayışına girmesinin yanı sıra seçimlerle bir süre belirlemesi bekleniyor” dedi.
Temsilciler Meclisi Milletvekili ve Siyasi Diyalog Forumu üyesi Rabia Ebu Ras, anayasa taslağının referanduma sunulması meselesinin yeniden konuşulması hakkında, “Hak sözle batıl murad ediliyor. Bu konuşmaların amacı seçimi baltalamayı sürdürmektir. Belki de seçimi ertelemek değil iptal ettirmektir” dedi.
Şarku’l Avsat’a açıklamalarda bulunan Ras, “Bazı siyasi çevreler şanlarının kötüye gitmesi sebebiyle seçimlere suikast düzenledi. Şimdi de ‘üzerinde anlaşma sağlanan bir anayasal zeminin olmaması sebebiyle seçimler başarısızlıkla sonuçlanacak’ diye mesaj vermeye çalışıyorlar. Maalesef onların medyası var. Onların sosyal medyayı harekete geçiren maaşlı trolleri var. Elbette anayasa herkesin haklı bir talebidir. Buna ihtiyacımız olduğu konusunda ihtilaf yok. Fakat şu anda istikrarsız bir siyasi zeminin gölgesinde buna çağırmak, Libyalıların meşruiyeti üzerinde ihtilafa düşeceği bir belge veya yeni bir anlaşmadan başka bir şeyle sonuçlanmayacak. Bu çekişmenin ortasından da seçimler unutulacak” diye konuştu.
Ras, Bingazi merkezli federalizm yanlısı Berka Federal Ulusal Birlik Yönetimi ve aynı şekilde Amazig, Tuareg ve Tebu gibi kültürel bileşenlerin hazırlanan anayasa taslağının kendilerine yönelik tarihi zulümler içermesi ve kendilerinin uzlaşısıyla hazırlanmadığı için taslağı reddettiklerini söyledi. Ras, açıklamasının devamında şunları kaydetti:
“Seçim sürecini kurtarmanın hakiki anlamda tek çözümünün Diyalog Forumu’nun rolünü aktifleştirmek olabilir. Bazıları seçimlerle ilgili düzenlemeler içeren yasaları çıkardığı için Temsilciler Meclisi’ni sorumlu tutuyor. Ulusal Seçim Komisyonu’nun Temsilciler Meclisi’ne sunduğu raporda herhangi bir yasal eksiklikten bahsedilmiyor. Aksine sadece şaibeden ve seçmen kütükleri arasında yaklaşık yarım milyon yabancının bulunduğundan bahsediyor. Buna ek olarak hakkında yargı kararı bulunan adaylar var. Seçim Komisyonu bu ayın 24’ü olarak sunduğu yeni tarihten önce bu sorunları nasıl çözeceğini açıklığa kavuşturmadı.”
Siyasi Diyalog Forumu üyesi Ahmed el-Şarkasi, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede, “Anayasadan veya Temsilciler Meclisi ile Devlet Yüksek Konseyi’nin üzerinde uzlaştığı bir anayasal zeminden bahsetmek, mevcut süreçten nemalananların eliyle başlangıç noktasına dönmektir. Birkaç yıldır herkes Temsilciler Meclisi ile Devlet Yüksek Konseyi arasında anayasal zemin ve otorite makamları konusundaki görüşmeleri takip ediyor. Fakat şu anki süreçte aralarındaki uzlaşmaların sonucunun hükümetin kısmen veya tamamen değiştirilmesiyle sınırlı olduğunu düşünüyorum. Seçim sürecinin hedef alındığından bahseden ve çatışma taraflarının eliyle çıkarılan bazı güvenlik raporlarından şüpheliyim” diye konuştu.