عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

Guterres, Afganistan'ın ‘buzdan bir cehenneme’ dönüşeceği konusunda uyardı

Aileler ısınmak için mallarını yakıp yiyecek almak için çocuklarını satıyor

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres (AP)
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres (AP)
    Washington/ Ali Barada
TT
TT

Guterres, Afganistan'ın ‘buzdan bir cehenneme’ dönüşeceği konusunda uyardı

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres (AP)
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres (AP)

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, sert kış koşulları ışığında milyonlarca Afgan'ın yaşamının ‘buzdan bir cehenneme’ dönüşmesi konusunda uyarıda bulunup, uluslararası toplumu Afganistan'dan ‘kitlesel bir göç’ endişesi içinde hayat kurtaran insani yardımları yoğunlaştırmaya çağırdı. Taliban’a her genç kız ve kadının temel insani haklarını tanıyarak, uluslararası güveni kazanmak için çaba gösterme çağrısında bulundu.
Uluslararası örgütün Genel Sekreteri, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) bir oturumunda yaptığı konuşmada, Taliban’ın geçtiğimiz Ağustos ayında Afganistan’ın kontrolünü ele geçirmesinden altı ay sonra bugün, oradaki günlük yaşamın bir buzdan bir cehenneme dönüştüğüne dikkat çekti. Afganların ‘kuvvetli rüzgarlar, soğuk ve karla kaplı başka bir sert kışın pençesinde’ olduğunu söyleyen Guterres, ailelerin çadırlarda plastik örtülerin altında yaşadıklarını, ısınmak için eşyalarını bile yaktıklarını belirtti. Afganların sadece koronavirüs (Kovid-19) salgınının değil ayrıca kızamık, ishal ve hatta çocuk felci gibi önlenebilir ölümcül hastalıkların tehdidiyle karşı karşıya olduğunu söyledi. Afganların yarısından fazlasının ‘ağır düzeyde açlıkla karşı karşıya’ olduğuna dikkati çeken Guterres ‘bazı ailelerin yiyecek almak için çocuklarını sattığına’ dikkati çekti. BM Genel Sekreteri, ‘kadın aktivistlerin keyfi tutuklamaları ve kaçırılmaları’ hakkındaki son raporlarla ilgili ‘derin endişeyi’ dile getirerek serbest bırakılmalarını talep etti. ‘Hayat kurtarmak için insani operasyonları genişletmek’ için çağrıda bulundu. Bunun normal insani çağrının çok ötesinde olduğuna dikkat çekti. BMGK’yı ‘donmuş döviz rezervlerini serbest bırakmanın ve Afganistan Merkez Bankası'nı yeniden devreye sokmanın yollarını bulmaya’ çağırdı. ‘Afgan ekonomisinin çöküşünün, ülkeden kaçmak için toplu bir göçe yol açabileceği’ konusunda uyardı. ‘Güvenliği güçlendirmenin ve terörle mücadelenin çok önemli olduğunu’ vurguladı. ‘Afganistan'ın çok uzun zamandır terörist gruplar için verimli bir zemin olduğunu’ hatırlattı. Taliban'ı ‘bu fırsatı değerlendirip, her kız ve kadının temel insan haklarını tanıyarak ve koruyarak uluslararası güven ve iyi niyet kazanmaya’ çağırdı.
BM Afganistan Özel Temsilcisi Deborah Lyons, bir video kaydından “İnsani ihtiyaçlar acil olmaya devam ediyor” dedi. 2022 için tahmini olarak 4,4 milyar dolarlık ek insani yardıma ihtiyaç olduğunu açıkladı. Devam eden likidite krizine ve bankaların çalışamamasına işaret ederek ‘temel hizmetlerin tam olarak sunulmasını engelleyen yaptırımların’ hafifletilmesi çağrısında bulundu. Lyons, Taliban'dan ‘uluslararası toplumla gelecekteki angajman yoluna’ olan bağlılığına ilişkin ‘sadece açıklamalar değil, açık eylemler’ görmeyi umduklarını söyledi. ‘Siyasi aktörler ve sivil toplumla daha geniş kapsamlı istişarelerin bazı göstergelerine’ dikkat çekti.  Ayrıca ‘insan haklarına saygıda bozulmanın ortaya çıktığı bir ortamın zemininde ikna edici kanıtlar bulunduğunu’ vurguladı. Savaşın bittiğini, ancak barışın henüz kurulmadığı uyarısında bulundu. İnsanların gerçek ihtiyaçlarına odaklanarak, güven ve hesap verebilirlik oluşturacak şekilde yönetişim için önlemler alınması çağrısında bulundu. Kızların eğitimi de dahil olmak üzere, Taliban'ın Afganistan'daki teröristleri ve terörist grupları kontrol altına alma sözünü desteklemek için daha anlamlı eylemlerde bulunmaya çağırdı.
Lyons ayrıca İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) dışişleri bakanlarının Pakistan'daki son olağanüstü toplantısında ‘bölgedeki ülkelerin geçtiğimiz Ağustos ayından bu yana Afganistan'a karşı aldıkları temkinli ama yapıcı yaklaşım’ hakkında bir konuşma yaptı. Söz konusu toplantıda, Afganistan için bir insani yardım fonu kurulması, başına İİT’nin Afganistan Özel Elçisi olan Tarık Ali Bakhit'in atanması kararlaştırılmıştı.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Erdoğan, Karadeniz'in "çatışma bölgesine" dönüştürülmesine karşı uyarıda bulundu

Rusya'nın Ukrayna'nın Çornomorsk limanına düzenlediği saldırının ardından çıkan yangını söndürme çalışmaları (Reuters)
Rusya'nın Ukrayna'nın Çornomorsk limanına düzenlediği saldırının ardından çıkan yangını söndürme çalışmaları (Reuters)
TT
TT

Erdoğan, Karadeniz'in "çatışma bölgesine" dönüştürülmesine karşı uyarıda bulundu

Rusya'nın Ukrayna'nın Çornomorsk limanına düzenlediği saldırının ardından çıkan yangını söndürme çalışmaları (Reuters)
Rusya'nın Ukrayna'nın Çornomorsk limanına düzenlediği saldırının ardından çıkan yangını söndürme çalışmaları (Reuters)

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, son haftalarda yaşanan bir dizi saldırının ardından, Karadeniz'in Rusya ve Ukrayna arasında bir "çatışma bölgesi" haline gelmemesi konusunda bugün uyarılarda bulundu.

Anadolu Ajansı’nın (AA) haberine göre Cumhurbaşkanı Erdoğan uçakta gazetecilere yaptığı açıklamada, "Karadeniz bir çatışma bölgesi olarak görülmemeli. Bu ne Rusya'ya ne de Ukrayna'ya fayda sağlayacaktır. Karadeniz'de herkesin güvenli denizcilik yollarına ihtiyacı var" ifadelerini kullandı.

Dışişleri Bakanlığı bugün yaptığı açıklamada, Ukrayna'nın Çornomorsk limanında ticari gemilere yapılan saldırının, Ankara'nın mevcut savaşın Karadeniz'e sıçramasıyla ilgili endişelerini doğruladığını ifade etti.

Açıklamada, dün Ukrayna'nın Çornomorsk limanında Türk şirketine ait yabancı bandralı bir gemiye zarar veren saldırının, "bölgedeki devam eden savaşın Karadeniz'e sıçraması ve bunun deniz güvenliği ve seyrüsefer özgürlüğü üzerindeki etkisine ilişkin daha önce dile getirdiğimiz endişelerimizin geçerliliğini teyit ettiği" belirtildi.

Açıklama şöyle devam etti: "Bu vesileyle, Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşa acilen son verilmesinin önemini bir kez daha teyit ediyor ve Karadeniz'deki gerginliğin durdurulması amacıyla, her iki taraftaki denizcilik güvenliğini, enerji tesislerini ve liman altyapısını hedef alan saldırıların askıya alınması gerektiğinin altını çiziyoruz."

DÜNYA

Hamaney'in halefliği mücadelesinde “gölge filo” petrol milyarderlerinin oynadığı rol

ABD Hazine Bakanlığı, Muhammed Hüseyin Şemhani'nin gölge filosunun büyüklüğünü 50'den fazla gemi olarak tahmin ediyor (AFP)
ABD Hazine Bakanlığı, Muhammed Hüseyin Şemhani'nin gölge filosunun büyüklüğünü 50'den fazla gemi olarak tahmin ediyor (AFP)
TT
TT

Hamaney'in halefliği mücadelesinde “gölge filo” petrol milyarderlerinin oynadığı rol

ABD Hazine Bakanlığı, Muhammed Hüseyin Şemhani'nin gölge filosunun büyüklüğünü 50'den fazla gemi olarak tahmin ediyor (AFP)
ABD Hazine Bakanlığı, Muhammed Hüseyin Şemhani'nin gölge filosunun büyüklüğünü 50'den fazla gemi olarak tahmin ediyor (AFP)

The Maritime Executive dergisi, İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney'in sağlığının kötüye gittiğini belirten bir makale yayınladı. Makalede Hamaney’in halefi meselesinin artık açıkça tartışıldığı, bu durumun rejim içinde bir iktidar mücadelesinin yaşanma olasılığını artırdığı vurgulandı.

Bu gelişmeler, Batı'nın yaptırımlarını aşmak için ağlar kuran petrol milyarderleri için özellikle büyük önem taşıyor.

Makaleye göre İran rejiminin üst düzey yetkilileri, rejimin hayatta kalmasını ve iktidar çevresine yakın olanlara büyük karlar sağlayan yolsuzluk ağlarına ve suç gruplarına güveniyor.

Dini Lider Hamaney'in halefi konusunda yapılan tartışmalarda iki isim öne çıkıyor. Her ikisi de İran petrolünün ihracatından sorumlu ‘gölge filosunun’ faaliyetlerinden büyük servetler elde ederken, bu faaliyetleri nedeniyle uluslararası yaptırımlar listesine alındı.

Dergi, bu kişilerin faaliyetlerinin kesin kayıtlarının, yarı yasal ticari cephelerin arkasında aracı rollerini gizleme yetenekleri nedeniyle kamuya tam olarak açık olmadığını vurguluyor. Ancak, mevcut bilgiler, kâr güdüsünün Batı'nın kısıtlamalarına uymaktan daha ağır bastığı için belirli faaliyetlere devam etmelerine rağmen, yaptırım listelerine dahil edilmelerini haklı göstermek için yeterliydi.

Hamaney’e yakınlığıyla bilinen eski Ulusal Güvenlik Danışmanı Ali Şemhani’nin oğlu Muhammed Hüseyin Şemhani, bu isimler arasında en öne çıkanlardan biri. Şarku’l Avsat’ın aktardığı Independent Persian kaynaklı analize göre 2011'den bu yana, şirketleri Admiral ve Milavous aracılığıyla ‘İran petrolünü Rusya petrolüyle karıştırmak ve sevkiyatların nereden yapıldığının anlaşılmasını engellemekle’ suçlanan Hüseyin Şemhani, yıllarca bu petrolü prestijli Batılı petrol şirketlerine satmayı başardı.

Aynı yıl Avrupa yaptırımlarına tabi tutuldu ve en son Avrupa yaptırım güncellemesinde Rusya’nın ‘gölge filosu’ operasyonlarının kilit ismi olarak tanımlandı. Buna rağmen Şemhani, Milavous'un faaliyetlerine veya İran'ın Rusya'ya insansız hava aracı (İHA) sevkiyatına herhangi bir şekilde dahil olduğunu reddediyor.

ABD Hazine Bakanlığı, 30 Temmuz 2025 tarihinde, bağlantılı oldukları gerekçesiyle aralarında Marvis, Armada Global, Koban Shipping, Kryos Shipping ve Fractal Marine şirketlerinin de olduğu Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki (BAE) onlarca şirkete de yaptırım uyguladı. Bakanlık, İran’ın gölge filosunda 50'den fazla geminin olduğunu tahmin ediyor.

Geniş bir bağlantı ağına sahip olan İranlı iş adamı Babek Zencani, 2013 yılında yolsuzlukla suçlandı ve tutuklandı. Uzun süre hapis yatan Zencani, 2021 yılında, organize yolsuzluk ve ticaret ağı aracılığıyla Petrol Bakanlığı'nın gelirlerinden 2,7 milyar dolar çalma suçlamasıyla ölüm cezasına çarptırıldı. Ancak 2024 yılında, Hamaney’in emriyle cezası 20 yıl hapis cezasına çevrildi ve daha sonra serbest bırakılarak faaliyetlerine geri döndü.

Zencani'nin sahibi olduğu BAE merkezli Sorinet Grup Holding, kozmetik, finans ve bankacılık hizmetleri, oteller, ticari havacılık, altyapı, inşaat malzemeleri, bilgi teknolojisi ve uluslararası gayrimenkul geliştirme alanlarında, Türkiye, Tacikistan, Malezya ve Çin'de faaliyet gösteriyor. Zencani, 2013 yılında net servetini yaklaşık 13,5 milyar dolar olarak açıklamıştı.

O yıla kadar sürdürdüğü ticari faaliyetleri, özellikle yaptırımları atlatmak amacıyla petrol ve ilgili fonların nakliyesinde oynadığı rol ve İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) ile bağlantılı kuruluşlarla iş birliği yapması nedeniyle, Avrupa ülkeleri ve ABD’nin yaptırım listelerine alınmasına neden oldu. Malezya'nın doğu kıyılarında gemiden gemiye petrol transferi yapmakla suçlandı.

Zencani, hapis cezasına çarptırıldıktan sonra, hükümet kurumları ve DMO ile bağlantılı kuruluşlarla olan bağlantıları sayesinde ‘Awan Group’ adı altında faaliyetlerine devam etti.

İranlı iş adamı 2 Aralık'ta sosyal medya platformu X hesabından Hamaney’in olası halefi olarak gösterilen eski İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'ye sert eleştirilerde bulundu.

The Maritime Executive dergisine göre Şemhani ve Zencani halen serbestçe seyahat edebiliyor gibi görünüyor, ancak son zamanlarda güvenliklerinden endişe duydukları için İran’da daha uzun süreler geçirmeyi tercih ediyorlar.

* Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.

DÜNYA

İran, Umman Körfezi'nde ele geçirilen yabancı tankerin mürettebatından 18 kişiyi gözaltına aldı

İran tarafından daha önce ele geçirilen bir petrol tankeri (Arşiv – Reuters)
İran tarafından daha önce ele geçirilen bir petrol tankeri (Arşiv – Reuters)
TT
TT

İran, Umman Körfezi'nde ele geçirilen yabancı tankerin mürettebatından 18 kişiyi gözaltına aldı

İran tarafından daha önce ele geçirilen bir petrol tankeri (Arşiv – Reuters)
İran tarafından daha önce ele geçirilen bir petrol tankeri (Arşiv – Reuters)

İran medyası bugün, yetkililerin dün Umman Körfezi’nde alıkonulan yabancı bir petrol tankerinin mürettebatından 18 kişiyi gözaltına aldığını bildirdi. Yetkililer, tankerin 6 milyon litre kaçak yakıt taşıdığını öne sürerken, yürütülen soruşturma kapsamında gemi kaptanının da gözaltına alınanlar arasında bulunduğunu açıkladı.

İran Devrim Muhafızları Ordusu’na (DMO) bağlı Fars Haber Ajansı, mürettebatın Hindistan, Sri Lanka ve Bangladeş uyruklu olduğunu aktardı.

Yetkililer, tankerin ‘dur ihtarına uymamak, kaçmaya teşebbüs etmek ve seyrüsefer ile yük belgelerinin bulunmaması’ gibi birçok ihlal gerçekleştirdiğini belirtti.

Şarku’l Avsat’ın Reuters’tan aktardığına göre, yakıt fiyatlarının yoğun sübvansiyonlar ve ulusal para biriminin değer kaybı nedeniyle dünyadaki en düşük seviyeler arasında yer aldığı İran, hem komşu ülkelere kara yoluyla hem de deniz yoluyla yapılan yaygın yakıt kaçakçılığıyla mücadele ediyor.

Öte yandan İran, devlet destekli benzinde yeni bir fiyat seviyesini uygulamaya koydu. Bu adım, ülkede 2019’dan bu yana yapılan ilk fiyat düzenlemesi olurken, para biriminin değer kaybettiği ve ekonomik yaptırmaların sürdüğü bir dönemde atıldı.

Ülkede yaklaşık altı yıl önce yapılan son büyük fiyat artışı, ülke genelinde protestolara yol açmış ve güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu 300’den fazla kişinin hayatını kaybettiği bir süreci tetiklemişti.