Guterres, Afganistan'ın ‘buzdan bir cehenneme’ dönüşeceği konusunda uyardı

Aileler ısınmak için mallarını yakıp yiyecek almak için çocuklarını satıyor

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres (AP)

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, sert kış koşulları ışığında milyonlarca Afgan'ın yaşamının ‘buzdan bir cehenneme’ dönüşmesi konusunda uyarıda bulunup, uluslararası toplumu Afganistan'dan ‘kitlesel bir göç’ endişesi içinde hayat kurtaran insani yardımları yoğunlaştırmaya çağırdı. Taliban’a her genç kız ve kadının temel insani haklarını tanıyarak, uluslararası güveni kazanmak için çaba gösterme çağrısında bulundu.
Uluslararası örgütün Genel Sekreteri, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) bir oturumunda yaptığı konuşmada, Taliban’ın geçtiğimiz Ağustos ayında Afganistan’ın kontrolünü ele geçirmesinden altı ay sonra bugün, oradaki günlük yaşamın bir buzdan bir cehenneme dönüştüğüne dikkat çekti. Afganların ‘kuvvetli rüzgarlar, soğuk ve karla kaplı başka bir sert kışın pençesinde’ olduğunu söyleyen Guterres, ailelerin çadırlarda plastik örtülerin altında yaşadıklarını, ısınmak için eşyalarını bile yaktıklarını belirtti. Afganların sadece koronavirüs (Kovid-19) salgınının değil ayrıca kızamık, ishal ve hatta çocuk felci gibi önlenebilir ölümcül hastalıkların tehdidiyle karşı karşıya olduğunu söyledi. Afganların yarısından fazlasının ‘ağır düzeyde açlıkla karşı karşıya’ olduğuna dikkati çeken Guterres ‘bazı ailelerin yiyecek almak için çocuklarını sattığına’ dikkati çekti. BM Genel Sekreteri, ‘kadın aktivistlerin keyfi tutuklamaları ve kaçırılmaları’ hakkındaki son raporlarla ilgili ‘derin endişeyi’ dile getirerek serbest bırakılmalarını talep etti. ‘Hayat kurtarmak için insani operasyonları genişletmek’ için çağrıda bulundu. Bunun normal insani çağrının çok ötesinde olduğuna dikkat çekti. BMGK’yı ‘donmuş döviz rezervlerini serbest bırakmanın ve Afganistan Merkez Bankası'nı yeniden devreye sokmanın yollarını bulmaya’ çağırdı. ‘Afgan ekonomisinin çöküşünün, ülkeden kaçmak için toplu bir göçe yol açabileceği’ konusunda uyardı. ‘Güvenliği güçlendirmenin ve terörle mücadelenin çok önemli olduğunu’ vurguladı. ‘Afganistan'ın çok uzun zamandır terörist gruplar için verimli bir zemin olduğunu’ hatırlattı. Taliban'ı ‘bu fırsatı değerlendirip, her kız ve kadının temel insan haklarını tanıyarak ve koruyarak uluslararası güven ve iyi niyet kazanmaya’ çağırdı.
BM Afganistan Özel Temsilcisi Deborah Lyons, bir video kaydından “İnsani ihtiyaçlar acil olmaya devam ediyor” dedi. 2022 için tahmini olarak 4,4 milyar dolarlık ek insani yardıma ihtiyaç olduğunu açıkladı. Devam eden likidite krizine ve bankaların çalışamamasına işaret ederek ‘temel hizmetlerin tam olarak sunulmasını engelleyen yaptırımların’ hafifletilmesi çağrısında bulundu. Lyons, Taliban'dan ‘uluslararası toplumla gelecekteki angajman yoluna’ olan bağlılığına ilişkin ‘sadece açıklamalar değil, açık eylemler’ görmeyi umduklarını söyledi. ‘Siyasi aktörler ve sivil toplumla daha geniş kapsamlı istişarelerin bazı göstergelerine’ dikkat çekti.  Ayrıca ‘insan haklarına saygıda bozulmanın ortaya çıktığı bir ortamın zemininde ikna edici kanıtlar bulunduğunu’ vurguladı. Savaşın bittiğini, ancak barışın henüz kurulmadığı uyarısında bulundu. İnsanların gerçek ihtiyaçlarına odaklanarak, güven ve hesap verebilirlik oluşturacak şekilde yönetişim için önlemler alınması çağrısında bulundu. Kızların eğitimi de dahil olmak üzere, Taliban'ın Afganistan'daki teröristleri ve terörist grupları kontrol altına alma sözünü desteklemek için daha anlamlı eylemlerde bulunmaya çağırdı.
Lyons ayrıca İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) dışişleri bakanlarının Pakistan'daki son olağanüstü toplantısında ‘bölgedeki ülkelerin geçtiğimiz Ağustos ayından bu yana Afganistan'a karşı aldıkları temkinli ama yapıcı yaklaşım’ hakkında bir konuşma yaptı. Söz konusu toplantıda, Afganistan için bir insani yardım fonu kurulması, başına İİT’nin Afganistan Özel Elçisi olan Tarık Ali Bakhit'in atanması kararlaştırılmıştı.