Sudan muhalefetinden ‘devrim güçleri için birleşik merkez kurulması’ çağrısı

Beşir rejimi yanlısı protestocular Birleşmiş Milletler Entegre Geçiş Yardım Misyonu’nun (UNITAMS) kapatılmasını talep ediyor.

BM Misyonu önünde toplanan göstericiler, misyonun kapatılması çağrısı yaptı.
BM Misyonu önünde toplanan göstericiler, misyonun kapatılması çağrısı yaptı.
TT

Sudan muhalefetinden ‘devrim güçleri için birleşik merkez kurulması’ çağrısı

BM Misyonu önünde toplanan göstericiler, misyonun kapatılması çağrısı yaptı.
BM Misyonu önünde toplanan göstericiler, misyonun kapatılması çağrısı yaptı.

Sudan muhalefet ittifakı Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) devrimin zafere ulaşması ve askeri darbenin düşürülmesinin muhalefetin birleşmesine ve üzerinde anlaşma sağlanan bir liderliğe sahip birleşik bir muhalefet merkezinin kurulmasına bağlı olduğunu belirtti. ÖDBG, ordunun kışlalarına dönmesi ve gelecekte hiçbir siyasi rol üstlenmemesi gerektiği yönündeki kararlılığını yineleyerek, Komünist Parti ve halk direniş komiteleri ile muhalefet saflarını birleştirmek için çalıştığını duyurdu.  Birleşmiş Milletler Entegre Geçiş Yardım Misyonu (UNITAMS) ise devrik lider Ömer el-Beşir yanlısı göstericilerin misyonun ülkeden gitmesi talebiyle düzenlediği gösterilere verdiği yanıtta ülkedeki varlığının Hartum’un talebi ve Birleşmiş Milletler Genel Konseyi (BMGK) kararına dayandığını kaydetti.
ÖDBG Yürütme Ofisi Üyesi ve Kongre Partisi lideri Ömer ed-Dakir, dün düzenlediği basın toplantısında, direniş güçlerinin birleşmesi sayesinde Nisan 2019’da Beşir rejiminin düşürüldüğünü hatırlatarak, “Sudanlıların canlarını alan korkak cinayet şebekesinin serbest bırakılması ve Sudan’daki vahşet günleriyle” barışçıl kitlesel hareketle mücadele etmeye devam etmek için önlerindeki tek yolun barışçıl direnişi sürdürmek olduğunu belirtti.
Dakir, “Bu darbeyle mücadelemiz barışçıl. Darbeciler ne kadar şiddet uygularsa uygulasın sadece barışçıl olmalıdır. Tarihten çıkarılan dersler, despotluk ve despotların şiddetinin ne kadar büyük olursa olsun sona ereceğini ve tarihi kazanacak olanın halkların iradesi olduğunu söyler. Darbeyi yenilgiye uğratmak için gereken şart, devrimin hedeflerini gerçekleştirmek için devrimin bugününe ve geleceğine hitap eden birleşik bir liderlik ve ortak bir vizyonla muhalif güçlerin üzerinde buluşacağı geniş tabanlı siyasi bir cephe oluşturmaktır” dedi.
Dakir, kendi tanımıyla “Dünyanın özgür halkları ve bireyleri” ne Sudanlılar ile dayanışma, taleplerini destekleme ve “şiddet ile baskı aygıtını” durdurma çağrısı yaptı. Dakir, “Halkımızın çıkarlarını sağlayacağını düşündüğümüz vizyon doğrultusunda uluslararası toplumun aktörleriyle irtibat halindeyiz. Ancak kazanılması gereken asıl savaştan halk sorumludur. ÖDBG, UNITAMS’a sunduğu bakış açısında, darbe haline ve bunun üzerine inşa edilen kararlara son verilmesi gerektiğini ifade etti. Onunla (Ordu Komutanı Abdulfettah Burhan) uzlaşma imkanı yok. Masumlara yöneltilen baskı durdurulmalı. Askerler yönetimden uzaklaştırılmalı. Dondurulan geçiş dönemi görevlerini tamamlayacak ve geçiş döneminin sonunda özgür ve adil seçimleri hazırlayacak tamamen sivil bir yönetim kurulmalı” ifadelerini kullandı.
Dakir, ÖDBG adına, direniş komitelerindeki “tüm devrimci güçlere” birleşme görevini mümkün olan en kısa sürede yerine getirme çağrısı yaptı. Dakir, “Bu bağlamda birkaç adım attık. Direniş komitelerine seslendik. Bizimle oturacağı yanıtını veren birkaç komite ve oluşum var. Bazılarından cevap almadık. Birlikte oturarak ortak bir vizyon çevresinde birleşik bir cephe oluşturma konusunu düşünmek için yanıtlarının olumlu olmasını bekliyor ve umuyoruz” dedi.
ÖDBG’nin bazı meslek kuruluşlarıyla yaptığı görüşmelerde ortak bir vizyon üzerinde buluşmak için koordine halinde olma hususunda uzlaşıya vardığını aktaran Dakir, “Komünist Parti’ye iki mektup ulaştırdık. Gönderdiği cevapta ÖDBG ile bir blok olarak oturmayacağını ifade etti. Oysaki biz Özgürlük ve İnsan Hakları Cephesi’nde bir uzlaşıya varmıştık. Komünist Parti’deki meslektaşlarımızı darbeyi yenilgiye uğratmak için geniş tabanlı bir cephe oluşturmaya çağırıyoruz. Her tülü taktik hesabı bir kenara bırakıp acilen listeyi çıkarmayı umuyoruz. Çünkü düşman tek. Aynı bıçakla yaralanan yaralıların düşmanlarıyla mücadeleyi bırakıp taktiksel anlaşmazlıklarla uğraşması makul değil” şeklinde konuştu.

ÖDBG’den bir heyet, ülkenin diğer eyaletlerini ziyaret edecek
Dakir diğer eyaletlerdeki devrimci güçlerle koordinasyon kurmak amacıyla hazırladıkları bir program kapsamında ÖDBG’den bir heyetin ülkenin diğer eyaletlerini ziyaret edeceğini belirtti. Heyetin ilk ziyaretini Cuma günü El-Cezire eyaletinin başkenti Vad Medeni kentine gerçekleştireceğini, yaşadığı olaylar karşısında kent ile dayanışma halinde olacağını ve burada siyasi ve örgütsel bazı meseleler ile birleşik bir muhalefet merkezi kurma hususunu görüşeceğini aktardı.
Dakir, ÖDBG adına, ülkenin tarihi tecrübelerinden ve yeni oluşumlardan faydalanarak barışçıl direnişin yöntem, metot ve araçlarını geliştirme ve çeşitlendirme sözü verdi. Dakir, “Devrimin tüm güçlerini, muhalefet için birleşik bir merkez çağrısı yapmaya davet ediyorum. Çünkü bu her devrimin gerektirdiği temel bir şarttır” ifadesini kullandı.
Öte yandan UNITAMS, yaptığı basın açıklamasında, konutun önünde BM Misyonu’nun ülkeden gitmesini talep eden bir grup göstericinin olduğunu bildirdi.
UNITAMS, açıklamasında, toplanma ve düşünce özgürlüğünü savunduğunu ve bu nedenle gruptan bir heyeti misyon binasında karşılama teklifinde bulunduğunu ancak göstericilerin bu talebi reddettiğini kaydetti. UNITAMS, Sudan’daki varlığının Sudan hükümetinin talebine ve BMGK’nın 2524 sayılı açık kararına dayandığını kaydetti.
Askeri darbe yanlıları ve devrik lider Ömer el-Beşir liderliğindeki İslamcı rejim destekçilerinden oluşan gruplar, BM misyonunun ülkeden gitmesi talebiyle UNITAMS binası önünde gösteri düzenledi. UNITAMS’ın Sudan’daki varlığını ülkenin iç işlerine yönelik “yabancı müdahale” olarak niteleyen gösterici gruplar, “Yabancı müdahaleye hayır, ajanlara hayır” diye slogan attı. Göstericiler, bu müdahaleyi “yeni bir sömürge” olarak tanımladı.



Gazze’de ateşkes teklifi: Nihai çözümün kapısını aralayacak mı?

8 Temmuz'da Gazze'nin merkezindeki Bureyc Mülteci Kampında yerinden edilmiş kişilerin barındığı bir okula düzenlenen İsrail hava saldırısının yeri (Reuters)
8 Temmuz'da Gazze'nin merkezindeki Bureyc Mülteci Kampında yerinden edilmiş kişilerin barındığı bir okula düzenlenen İsrail hava saldırısının yeri (Reuters)
TT

Gazze’de ateşkes teklifi: Nihai çözümün kapısını aralayacak mı?

8 Temmuz'da Gazze'nin merkezindeki Bureyc Mülteci Kampında yerinden edilmiş kişilerin barındığı bir okula düzenlenen İsrail hava saldırısının yeri (Reuters)
8 Temmuz'da Gazze'nin merkezindeki Bureyc Mülteci Kampında yerinden edilmiş kişilerin barındığı bir okula düzenlenen İsrail hava saldırısının yeri (Reuters)

Salim er-Rayes

Hamas ve İsrail, ABD Başkanı Donald Trump'ın desteklediği bir ABD girişiminin ardından 60 günlük ateşkes anlaşmasına varmaya yakın. Girişim, esas olarak ABD Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un mayıs ayı sonlarında sunduğu belgeye dayanıyor. Söz konusu belge, belirtilen süre içinde ateşkesi ve esir takasını sağlamayı, kalıcı bir ateşkese varmak ve savaşı sona erdirmek amacıyla, anlaşmanın hükümlerinin uygulanmasıyla eş zamanlı olarak müzakereler yürütülmesini öngörüyordu.

Mevcut teklif her iki tarafın da ön onayını alırken, kalıcı ateşkesin şartları konusunda bir anlaşmaya varılamadı. Bu şartlar arasında müzakereler sırasında askeri operasyonların durması, Hamas başta olmak üzere Gazze'deki Filistinli direniş gruplarının elindeki İsrailli rehinelerin sayısını azaltma girişimleri sayılabilir. İsrail, savaşı sona erdirmek için Hamas’ın iktidardan tamamen vazgeçmesini ve Gazze Şeridi'nin tamamen silahsızlandırılmasını şart koşuyor. Hamas ise silahların teslim edilmesini kırmızı çizgi sayarak, teslim etmemekte ısrar ediyor. Buna karşılık, liderlerinden az sayıda kişinin sınırlı bir süre için Gazze Şeridi'nden ayrılması konusunda esneklik gösterdi.

Savaşın sona erdirilmesiyle ilgili şartlarda bir anlaşma sağlanamaması nedeniyle, Witkoff belgesine yakın zamanda güncellenmiş bir formül eklendi. Bu formül müzakere sürecinin geçici ateşkes süresince devam etmesine, müzakerelerde “iyi niyet” gösterilmesi halinde, altmış günlük sürenin ardından ateşkesin daha uzun bir süre uzatılabilmesine imkân tanıyor. İyi niyet gevşek bir ifade, zira İsrail'in Hamas'ın kalıcı bir ateşkese varılması konusunda iyi niyet göstermediğini düşünmesi halinde askeri operasyonlarını ve hava saldırılarını yeniden başlatmasına olanak tanıyor. Kalıcı ateşkes için daha önce de belirttiğimiz gibi hem İsrail hem de ABD, Hamas'ın iktidardan vazgeçmesini ve silahlarını tamamen teslim etmesini şart koşuyor, dolayısıyla İsrail, Hamas’ın iyi niyetli olmadığını ve silahlarını teslim etmekten ziyade “depolamayı” önerdiğini öne sürerek savaşa geri dönebilir.

Son haftalarda İsrail, Hamas’ın hem siyasi hem askeri liderlerini ve üyelerini hedef alarak hava bombardımanlarını ve topçu saldırılarını yoğunlaştırdı ve bunlar, Gazze Şeridi'nde onlarca Filistinli sivilin hayatına mal oldu. Ancak, askeri baskıyla yetinmedi; ayrıca Gazzelileri aç bırakarak ve BM’ye bağlı uluslararası kurum ve kuruluşlar aracılığıyla yardımların onlara ulaşmasını engelleyerek baskısını daha da yoğunlaştırdı. BM yerine Amerikan yardım dağıtım noktaları kurdu ve bunun sonucunda İsrail ordusunun ateşiyle, çocuklarına yiyecek götürmek isteyen 650'den fazla kişi öldü.

Buna ilave olarak, Hamas’a karşı savaşan silahlı Filistinli milis gruplar da ortaya çıktı ve bunlar, birkaç haftadır İsrail ordusu tarafından kontrol edilen bir bölge olan Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ın doğusunda bulunan bölgede konuşlanmış bulunuyorlar. Bu milisler, “Terörle Mücadele Birliği” veya silahlı grubu yöneten kişiye atfen “Yasir Ebu Şebab Grubu” olarak biliniyor. İsrail medyası, grubun İsrail ve Filistinli taraflarca desteklendiğini bildirdi, Ebu Şebab ise Wall Street Journal'a verdiği röportajda bu iddiayı reddetti.

İsrail'in Hamas’ın gerek askeri kanadı olan Kassam Tugayları'na gerekse İçişleri Bakanlığı'na bağlı polis kuvvetlerine mensup askeri unsurlarını yoğun bir şekilde hedef alması, İsrail ordusunun Gazze sakinlerine zorunlu tahliyeyi dayatması, Gazze Şeridi'nin 365 kilometrekarelik alanının yüzde 80'inden fazlasının kontrolünü ele geçirmesi ile birlikte, Hamas’ın iç güvenlik kontrolü azaldı. Gazze'deki önde gelen ailelere ait çeşitli gruplar arasında silahlanma yaygınlaştı. Bunlar yardım tırlarını gasp ettiler ve çaldıkları malları pazarlarda Gazzelilere normal fiyatlarının 300 ila 500 katı fiyatlara sattılar.

Haziran ayının ikinci yarısından itibaren, 2007'den beri silah zoruyla dayattığı Gazze Şeridi üzerindeki kontrol ve otoritesini kaybetmesi anlamına gelen, güvenlik gücünün zayıfladığını hissetmesiyle birlikte Hamas, yönetimini sessizce yeniden yapılandırdı. Şarku’l Avsat’ın al Majalla dergisinden aktardığı analize göre adının açıklanmasını istemeyen Hamaslı bir yetkili; “Hamas, açıklanmayan kararlarla kendisine bağlı iki yeni vali (biri eski bir güvenlik görevlisi) atadı. İsrail tarafından öldürülenlerin yerine yeni güvenlik liderleri belirledi” bilgisini verdi.

Kaynak, “Bazıları Hamas'ın bittiğini ve İsrail suikastları ile Gazze'nin geniş alanları üzerindeki kontrolü sonucunda iktidardan düşeceğini sanıyor. Ancak hareket her zaman kendini yeniden yapılandırarak, yönetim ve güvenlik kontrolünü dayatarak herkesi şaşırttı. İşgalin, varlığını ortadan kaldırma hedefine ulaşmasına da izin vermeyecek” değerlendirmesinde bulundu.

Gazze'deki hükümet atamalarına paralel olarak, “Delici Ok” adı verilen ve varlıklarını üç merkezi bölgede yoğunlaştıran silahlı gruplar da yaygınlaştı. Bu bölgeler, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'un güney-orta bölgesi, Gazze Şeridi'nin merkezi bölgesi Nuseyrat Kampı ve Deyr el-Belah şehri, Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Gazze Şehri'nin kuzeybatı ve orta bölgesidir. Bu gruplar, siyah giyinen, maske takan, silah ve sopa taşıyan yirmili yaşlarının başındaki genç erkeklerden oluşuyor. Yardım tırlarını gasp etmeye ve çalmaya çalışan çeteleri ve haydutları hedef alıyorlar.

Delici Ok grubu, 2006 yılında Hamas ve İslami Cihat'ın askeri kanatlarını da kapsayacak şekilde kurulan Filistin Direniş Grupları Ortak Harekât Odası'na bağlı. Oda, Hamas'ın askeri kanadı olan İzzeddin Kassam Tugayları başta olmak üzere, Filistinli direniş örgütlerinin 12 silahlı kanadını bünyesine kattıktan sonra 2018 yılında yeniden oluşturuldu ve canlandırıldı.

Grubun operasyonları son günlerde varlığını dayatma ve göreceli olarak güvenliği sağlama amacıyla gelişti. Delici Ok’un operasyonlarına ait onlarca video dolaşıma sokuldu ve bunlarda, Gazze Şeridi'nde yakın zamanda silahlanan ailelere mensup kişilerin kurşuna dizilerek infaz edilmesi de dahil olmak üzere hırsız çetelerinin dövüldüğü ve dağıtıldığı görülüyor. Bu uygulama, aşiretlerin, sivil bir yargılama olmaksızın hırsızlık suçlamasıyla öldürülen üyeleri için intikam talep eden açıklamalar yapmasına yol açtı.

Bütün bunlar, İsrail ordusunun tüm Filistin güvenlik güçleri unsurlarını hedef almaya devam ettiği sırada yaşandı. Nitekim yardım tırlarını korumaya çalışırken veya hırsızlara ve haydutlara kurdukları pusular sırasında “Delici Ok” unsurlarını hedef aldı ve bazılarını öldürdü. Delici Ok güçleri ise çalmaya ve hatta fiyatları yükseltmeye çalışan herkesi daha güçlü ve sert bir şekilde cezalandırarak bu saldırılara karşılık verdi. Piyasada sınırlı miktarda bulunan temel gıda maddelerini, yaklaşık 650 gündür devam eden savaştan psikolojik ve mali olarak bitkin düşmüş, ailelerinin ihtiyaçlarını karşılamak isteyen sıradan vatandaşların satın alamayacağı fiyatlarla satın alıp sattıkları için kendilerine doğrudan tehditler yöneltilen bir dizi esnafı, dükkanlarını kapatmaya zorladı.

Bazıları Hamas'ın bittiğini ve İsrail suikastları ile Gazze'nin geniş alanları üzerindeki kontrolü sonucunda iktidardan düşeceğini sanıyor. Ancak hareket her zaman kendini yeniden yapılandırarak, yönetim ve güvenlik kontrolünü dayatarak herkesi şaşırttı.

Hamas ve İsrail arasında önümüzdeki günlerde ateşkese varılmasının yakın olduğu konuşulurken, Delici Ok, kanun kaçağı olarak sınıflandırdığı Yasir Ebu Şebab Grubu gibi silahlı grupları tehdit eden bir bildiri yayınladı. Ayrıca, son haftalarda ortaya çıkan silahlı aileleri tehdit etti. Güvenlik ve kontrolü sağlamak için ateşkes döneminde hırsızları, çeteleri, haydutları ve tekelleşen büyük tüccarları takip etme ve hesap sorma ile tehdit etti.

Yukarıdaki tüm saha verileri göz önüne alındığında, Hamas'ın ateşkes ışığında savaşı kalıcı olarak sona erdirmek, İsrail’in askeri operasyonlarını, liderlerini ve üyelerini hedef almasını durdurmak için nihai çözümü, müzakere etmeyi seçtiği anlaşılıyor. Hamas, İsrail ordusunun geçen mart ayındaki sınırlara kadar geri çekilmesini şart koşuyor. Bu, ordunun güney, doğu ve kuzey sınırları boyunca 700 ila 1.000 metre derinliğe çekilmesi anlamına geliyor. Geri çekilme, Hamas’a 60 gün içinde serbestçe faaliyet gösterip, hareket etmesine ve güvenliği sağlamasına olanak tanıyacak. Böylece, iki yıllık soykırım savaşının ardından Gazze Şeridi'nde hükümet ve askeri olarak varlığını kanıtladıktan sonra, diğer tarafa -ABD tarafından desteklenen İsrail'e- kendi koşullarını dayatmaya çalışacak.

fgthy
İsrail’de askeri araçlar, İsrail ile Gazze arasındaki sınırın yakınında duruyor, 7 Temmuz (Reuters)

Hamas, üyelerinin kararlılığına, yaşamak için en temel ihtiyaçlarını, çocuklarını, mallarını ve işlerini kaybeden Gazze sakinlerinin fedakarlıklarına güveniyor. Ayrıca elinde kazançlı bir kart olan İsrailli rehinelerin veya onlardan geriye kalanların bulunmasına güveniyor. Ancak bir rehine takası gerçekleşirse ve bu kartını kaybederse, İsrail'in 60 gün geçtikten sonra savaşa geri dönmemesini nasıl garantiye alacak? İsrail ve ABD'nin kalıcı bir ateşkes için ön koşul olarak iktidardan vazgeçmesi ve tüm silahlarını teslim etmesi konusundaki ısrarı göz önüne alındığında, yönetiminin devamını nasıl sağlayacak ve savaşta yıkılanları yeniden inşa etme aşamasını nasıl başlatacak?

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir.