Koronavirüs ile mücadelenin geleceği için ‘evrensel aşı’ mı düşünülüyor?

Tayland'da bir hemşire bir kadına bir doz koronavirüs aşısı uyguluyor (DPA)
Tayland'da bir hemşire bir kadına bir doz koronavirüs aşısı uyguluyor (DPA)
TT

Koronavirüs ile mücadelenin geleceği için ‘evrensel aşı’ mı düşünülüyor?

Tayland'da bir hemşire bir kadına bir doz koronavirüs aşısı uyguluyor (DPA)
Tayland'da bir hemşire bir kadına bir doz koronavirüs aşısı uyguluyor (DPA)

Bilim insanları, yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) tüm varyantlarına karşı koruma sağlayacak bir ‘pan-koronavirüs’ aşısı üzerinde çalışıyor.
Böyle bir aşının yalnızca Kovid-19 için değil aynı zamanda bazı soğuk algınlığı ve henüz tanımlanamamış tüm koronavirüslere etki edecek olması umut veriyor.
CNN’in haberine göre, ABD Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Direktörü Dr. Anthony Fauci, önceki gün Beyaz Saray’da yaptığı açıklamada bu tür aşıların geliştirilmesinin yıllar alacağını söyledi.
İlk olarak 1960 yılında keşfedilen ve yedi türü olan koronavirüslerin dördü soğuk algınlığına neden oluyor.

Fauci, Eylül 2020’den bu yana Alfa, Beta, Gama, Delta ve Omikron olmak üzere endişe kaynağı olan beş farklı koronavirüsün olduğunu ifade etti.

Küresel aşı, yeni varyantlarla savaşmaya yardımcı oluyor
Koronavirüs pandemisi sırasında dünya çapında virüsün birçok mutasyonu olduğu ortaya çıktı. Bu durum mevcut aşıların hastalığa karşı koruma etkinliğini azalttı. Ancak halk sağlığı yetkilileri, aşı yaptırmanın önemli olduğunu vurguluyor.

Aşılar ilk uygulandıkları dönemde yüzde 90'ın üzerinde koruma sağlıyordu, ancak yeni varyantların ortaya çıkıp bu korumayı aşmaya başlamasıyla etkileri yüzde 90'ın altına indi. Bu oran Omikron ile yüzde 66’ya düştü. Ancak ek dozlar yeni varyantlara karşı korumayı iyileştirebiliyor.

Evrensel bir koronavirüs aşısı ise stratejiyi tamamen değiştirebilir
Ulusal Sağlık Enstitüleri'ne (NIH) bağlı Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü (NIAID), virüse karşı kapsamlı bir aşı geliştirmeye yönelik birden fazla proje de dahil olmak üzere koronavirüs aşı araştırmalarına en az 1,2 milyar dolarlık yatırım yaptı. Geçtiğimiz Eylül ayında NIAID, Wisconsin Üniversitesi, Brigham Kadın Hastanesi Boston ve Duke Üniversitesi olmak üzere üç akademik kuruma, birden fazla tipte koronavirüse ve türevlerine karşı koruma sağlayacak aşıları incelemek ve geliştirmek için yaklaşık 36.3 milyon dolar para verdiğini duyurdu.

Koronavirüse karşı kapsamlı bir aşının yakın zamanda mümkün olmayacağını belirten Fauci, bunun yıllar alacağını çünkü bazılarının klinik demelerin ilk aşamasında olduğunu söyledi.



Filistinli aşiret liderlerinden El Halil Emirliği planı

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten beri Batı Şeria ve Doğu Kudüs'e düzenlediği saldırılarda 167'si çocuk yaklaşık bin Filistinli öldürüldü, 7 bine yakın kişi de yaralandı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten beri Batı Şeria ve Doğu Kudüs'e düzenlediği saldırılarda 167'si çocuk yaklaşık bin Filistinli öldürüldü, 7 bine yakın kişi de yaralandı (Reuters)
TT

Filistinli aşiret liderlerinden El Halil Emirliği planı

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten beri Batı Şeria ve Doğu Kudüs'e düzenlediği saldırılarda 167'si çocuk yaklaşık bin Filistinli öldürüldü, 7 bine yakın kişi de yaralandı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten beri Batı Şeria ve Doğu Kudüs'e düzenlediği saldırılarda 167'si çocuk yaklaşık bin Filistinli öldürüldü, 7 bine yakın kişi de yaralandı (Reuters)

Batı Şeria'daki Filistinli aşiret liderleri İsrail'le çatışmaları sonlandırmak için "alternatif barış planı" sundu. 

İsrail işgali altındaki Batı Şeria'nın en büyük şehri El Halil'deki şeyhler, Filistin Ulusal Yönetimi'nden ayrılarak İsrail devletini tanımayı ve İbrahim Anlaşmaları'na katılmayı öneriyor.

El Halil'in en güçlü aşiret liderlerinden Şeyh el-Caabari'nin de aralarında bulunduğu 4 Filistinli şeyh, İsrail'le tam işbirliği isteyen bir mektuba imza attı. Mektupta, Batı Şeria'da Filistin Ulusal Yönetimi'nden bağımsız bir "El Halil Emirliği" kurulması teklif ediliyor. Tel Aviv yönetiminin, bölgedeki Arapların lideri olarak bu "emirliği" tanıması ve Batı Şeria'daki işgalini sonlandırması isteniyor. 

Ayrıca uzun vadede 50 bin Filistinliye İsrail'de çalışma izni sağlanması talep ediliyor.

Batı Şeria'da 204 bin kişiyi temsil eden 8 şeyh ve 350 bin kişiyi temsil eden 13 şeyh de plana destek veriyor. Filistinli aşiret liderleri, bölgede Filistin Ulusal Yönetimi'nin iktidarına son verileceğini de ileri sürüyor.

Şeyhler, Oslo Anlaşmaları'nın geçersiz kılınması gerektiğini savunuyor. Dönemin İsrail Başbakanı İzak Rabin ve Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) lideri Yaser Arafat arasında 1993'te imzalanan ilk anlaşma, 1999'a kadar bağımsız Filistin Devleti'nin kurulmasını öngörüyordu. 

sdfrgty
48 yaşındaki Şeyh Caabari, Filistin Ulusal Yönetimi'nden ayrılma teklifinin mimarı (Caabari/WSJ)

İkincisi 1995'te imzalanan anlaşma kapsamındaysa işgal atındaki Batı Şeria A, B ve C bölgelerine ayrılmıştı. Batı Şeria'nın yüzde 18'ini kapsayan "A bölgesi"nin yönetimi idari ve güvenlik olarak Filistin'e, yüzde 21'lik "B bölgesi"nin idari yönetimi Filistin'e, güvenliği ise İsrail'e devredilirken, yüzde 61'ini kapsayan "C bölgesi"nin idare ve güvenliği İsrail'e bırakılmıştı.

Caabari, iki devletli çözümün özellikle Hamas'ın 7 Ekim 2023'teki Aksa Tufanı'yla başlayan savaşın ardından imkansız hale geldiğini iddia ederek, Wall Street Journal'a (WSJ) şunları söylüyor: 

Filistin devleti kurulmayacak, 1000 yıl geçse de kurulamayacak. 7 Ekim'den sonra İsrail bunu kabul etmeyecek.

Mektubun gönderildiği İsrail Ekonomi Bakanı Nir Barkat bu süreci destekliyor. WSJ'nin aktardığına göre şubattan bu yana Barkat ve Filistinli aşiret liderleri arasında pek çok görüşme düzenlendi. 

Diğer yandan İsrail'in iç istihbarat teşkilatı Şin-Bet ve İsrail Savunma Kuvvetleri'nden (IDF) bazı kesimlerin teklife temkinli yaklaştığı aktarılıyor. Emekli Tümgeneral Gadi Şamni, "Her biri silahlı, onlarca farklı aileyle nasıl başa çıkacaksınız? Bu bir kaos ve felaket yaratır" diyor. 

Tel Aviv Üniversitesi'nde Filistinli aşiretler üzerine çalışma yapan Harel Chorev de teklifin uygulanabilir olmadığını belirterek, bunun "Filistin Yönetimi'ni düşman olarak gören bazı radikal sağcı İsraillilerin fantezisinden ibaret olduğunu" söylüyor.

Gazze Şeridi, 1996-2006'da Filistin Ulusal Yönetimi'ne bağlıydı. Ancak Hamas, 2006'da yapılan seçimlerde, Fetih'i geçerek 132 sandalyeli mecliste 74 koltuk kazanmış, Fetih ise 45 sandalyede kalmıştı. Daha sonra taraflar arasında yaşanan anlaşmazlık nedeniyle 2007'de Gazze'de patlak veren çatışmalarda, Hamas bölgenin kontrolünü ele geçirmişti.

Independent Türkçe, Jewish Telegraphic Agency, Times of Israel, Wall Street Journal