Pedersen, Suriye’deki siyasi sürecin stratejik çıkmazından ümitsiz

Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkede on yıldan fazla süredir devam eden acımasız savaşı sona erdirmek için talep edilen siyasi çözüme yönelik çabalarının ‘somut bir ilerleme kaydetmediğini’ kabul etti. Pedersen, herhangi bir tarafın çatışmayı çözememesi nedeniyle bir ‘stratejik çıkmaza’ dikkati çekerken, bu durumun askeri çözümün bir hayal olduğunu gösterdiğini ifade etti.
Pedersen, New York’taki Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) üyelerine krizdeki son gelişmeler ve diplomatik çabalar hakkında brifing verdi. İlk olarak Suriye’nin bu ay boyunca tanık olduğu başlıca şiddet olaylarını sıralamaya başlayan Geir Pedersen, son olarak ise DEAŞ üyesi olduğundan şüphelenilen binlerce tutuklunun, Haseke vilayetindeki Geveran (Sanayi) hapishanesinden kaçmaya çalışmasına değindi. “Bu olay, örgütün 2014- 2015 yıllarında ortaya çıkışına eşlik eden hapishaneden kaçış eylemlerinin üzücü hatırasını hatırlatıyor” diyen Özel Temsilci, durumun ‘uluslararası düzeyde sınıflandırılmış terör operasyonları tehdidiyle mücadelede birliğin önemine’ ve ‘kaçınılmaz olarak terörizmin yayılmasına katkıda bulunan daha geniş çatışmayı çözme gerekliliğine’ dair bir mesaj olduğunu vurguladı. Suriye halkının trajedisinin derinleştiğini vurgulayan Pedersen,, “Çünkü on binlerce tutuklu, kaçırılmış ve kayıp kişinin yanı sıra, şu anda insani yardıma ihtiyacı olan 14 milyon sivil var ve 12 milyonu hala yerinden edilmiş durumda” dedi. Eğitim durumunun, kurumların ve altyapının da ciddi bir bozulmaya tanık olduğunu ifade eden Pedersen, Suriye’nin fiili olarak bölündüğünü, toplumun ciddi şekilde parçalandığını ve Suriyelilerin siyasi çözüme yönelik somut bir ilerleme görmediğini belirtirken, “Mevcut koşullar, bir stratejik çıkmaza tanık oluyor. Zira çatışmanın gidişatını belirleyebilecek veya sonuçlarını çözebilecek hiçbir taraf yok. Bu durum ise askeri çözümün hayal olarak kaldığını doğruluyor” dedi.
Bölgesel ve uluslararası çabalara da değinen BM Temsilcisi, çatışma dinamiklerini değiştirmeye, Suriyeliler ve uluslararası ortaklar arasında güven inşa etmeye ve 2254 sayılı kararın uygulanmasında adım adım ilerlemeye katkıda bulunacak bir dizi adımla ilgili ciddi diplomatik görüşmeler çağrısında bulundu. Tutuklular, kaçırılanlar, kayıplar, insani yardım, mültecilerin onurlu ve güvenli dönüşü ve ülkedeki sosyal ve ekonomik koşulların iyileştirilmesi konularında ‘paralel olarak uygulanacak kademeli, karşılıklı, gerçekçi, kesin olarak tanımlanmış ve doğrulanabilir adımların belirlenmeye başlanabileceğini söyledi. Anayasa Komitesi’nin çalışmalarıyla ilgili hayal kırıklığını da dile getiren Pedersen, “Mevcut zorluk, heyetlerin yalnızca anayasa metinlerini sunmakla sınırlı kalmayıp, aynı zamanda ortak bir zemin bulma tartışmaları ortasında bunları değiştirmeye istekli olmalarını sağlamakta yatıyor” dedi. Yetkili ayrıca, Suriye hükümeti, muhalefet, Suriye toplumunun kadın erkek tüm kesimleri ve tüm büyük uluslararası ortaklar ile ilişki kurma çabalarına devam edeceği taahhüdünde bulundu.
ABD’nin BM Daimi Temsilci Vekili Richard Mills ise ülkesinin çatışmaya barışçıl ve kalıcı bir çözüm bulmak için birden fazla hedefi ilerletmeye devam ettiğini söyledi. Bu hedeflerden ilkinin, ABD ve koalisyonunun DEAŞ’ın yeniden ortaya çıkmasını önlemek için yürüttüğü eylemlerin devamı olduğunu belirten Mills, “Bu gelişmeler, terör örgütü tehdidinin devam ettiğini gösteriyor” dedi. Richard Mills, ülke genelinde ateşkesin sürdürülmesi çağrısında bulunarak, insani yardımların erişiminin hiçbir engel olmadan genişletilmesi gerektiğini vurguladı. Mills, BMGK’yı da Bab el-Hava Sınır Kapısı’ndan erişimi sağlamak için verilen görevi uzatmaya değil, aynı zamanda el-Yaarubiyah ve Bab-us Selam sınır kapılarını yeniden açmaya çağırdı.
Öte yandan BM’nin Daimi Temsilci Yardımcısı Dmitry Polyanski de DEAŞ’ın Haseke’ye düzenlediği saldırılarla ilgili olarak BMGK’dan bir toplantı talep etti. Polyanski, “Suriye’nin kuzeydoğusundaki son DEAŞ saldırılarına ilişkin raporlardan ve ülkenin bu bölgesindeki genel durumdan derin endişe duyuyoruz” dedi. Rus yetkili, 27 Ocak Perşembe günü BM Terörle Mücadele Dairesi Başkanı Vladimir Voronkov’ın bu konuya ilişkin son gelişmeler hakkında brifingini dinlemek üzere bir toplantı düzenlenmesinin beklendiğini söyledi.
Diğer taraftan Suriyeli yetkili Bessam Sabbağ, Suriye Demokratik Güçleri (SDG) milisleri tarafından işlenen katliamlara ek olarak, Haseke şehrindeki DEAŞ saldırısını kınadı. Sabbağ, ABD’yi de ‘Washington’un DEAŞ’ı geri döndürme girişimlerinin bir parçası olarak’ altyapıyı yok etmekle suçladı. Suriyeli yetkili, “Haseke’de yaşananlar, BMGK’nın ‘ABD güçlerinin Suriye’nin kuzeydoğusundaki varlığına son vermek üzere’ çalışmasını gerektiriyor” şeklinde konuştu.

Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, İran’daki rejimin çöküşüne ilişkin ‘aceleci hesaplamalar’ konusunda uyarıda bulunarak, bunun bütün bölgenin istikrarını bozacağını ve zaten istikrarsız olan bölgede bir güvenlik boşluğu yaratacağını söyledi.

Sudani, dün İngiliz haber ağı BBC'ye verdiği röportajda şunları söyledi:

“İran'daki rejim, hızla çökecekmiş gibi gösterildiği kadar zayıf değil. Bu rejim köklü bir rejim ve çok sayıda destekçisi ve yandaşı var.”

Irak Başbakanı İran'daki rejimin çöküşünün Irak'a etkisiyle ilgili bir soruya verdiği yanıtta, “Mantık, komşularda herhangi bir yerde çıkan yangının tüm bölgeye yayılacağını söylüyor. Bu yangından kimse korunamaz” ifadelerini kullandı.

Sudani, Irak'ın savaşın tüm bölgeye yayılmasından ‘gerçek bir endişe’ duyduğunu söyledi.

İsrail savaş uçakları, geçtiğimiz ay 12 gün süren savaş sırasında Irak hava sahasını kullanarak İran’daki hedefleri bombaladı. Başbakan Sudani bunu ‘ülkenin egemenliğinin ihlali’ olarak nitelendirdi.

Hükümetinin ülkenin savunma yapısında bir zayıflık tespit ettiğini, bunun üzerine Güney Kore ve Fransa'dan hava savunma sistemleri satın almak için çalışmalara başladığını ve son gerginliklerin ardından da bu süreci hızlandırmaya karar verdiğini söyleyen Irak Başbakanı, “Bizim bu tür ihlallere karşı koyacak yeterli ve ileri teknolojiye sahip bir hava savunma sistemimiz yok. Bu, aslında Irak'ı dahil olmadığı bir savaşa sürüklemek anlamına geliyordu” şeklinde konuştu.

Sudani, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Planlarımızı kesinlikle sürdüreceğiz ve İsrail ya da başka herhangi bir ülkenin Irak hava sahasını ihlal etmesine izin vermeyeceğiz. Mümkün olan tüm araçları kullanacağız.”

Irak'ın yeni radar sisteminin bazı parçalarını teslim aldığını ve bu yıl içinde sistemin büyük bir kısmını teslim alacağını belirten Sudani, “Güney Kore'den ilk sevkiyatı alacağız, ancak daha fazlasına ihtiyacımız var” dedi.

İsrail ile İran arasındaki ateşkesin kırılganlığından duyduğu endişeyi dile getiren Sudani, ateşkesi tehdit eden en önemli unsurlardan birinin İsrail hükümetinin başında Binyamin Netanyahu'nun bulunması olduğunu söyledi.

Irak Başbakanı, şunları söyledi:

“Bu, tüm bölge için bir endişe kaynağı, çünkü savaşları ve çatışmaları tüm bölgeye yaymak bu kişinin hayatta kalma stratejisidir. Bu da bölgedeki tüm ülkelerle sorunlar yaratıyor. Gazze'de ateşkes sağlanamadı, Lübnan'da da durum aynı, Suriye'ye istediği zaman saldırıyor. Bu endişe verici bir durum.”

Pedersen, Suriye’deki siyasi sürecin stratejik çıkmazından ümitsiz

Haseke olayları, DEAŞ’ın yeniden dirilişine dair uluslararası endişeleri artırıyor.