Suriye’nin kuzeyinde yerinden edilmiş insanların yaşadığı kampları sırtlanlar basıyor

Dün Suriye’nin kuzeybatısındaki İdlib kırsalındaki bir çocuk çadırının üstündeki karları temizlerken (AFP)
Dün Suriye’nin kuzeybatısındaki İdlib kırsalındaki bir çocuk çadırının üstündeki karları temizlerken (AFP)
TT

Suriye’nin kuzeyinde yerinden edilmiş insanların yaşadığı kampları sırtlanlar basıyor

Dün Suriye’nin kuzeybatısındaki İdlib kırsalındaki bir çocuk çadırının üstündeki karları temizlerken (AFP)
Dün Suriye’nin kuzeybatısındaki İdlib kırsalındaki bir çocuk çadırının üstündeki karları temizlerken (AFP)

Suriye’nin kuzeybatısındaki kamplarda, son zamanlarda bölgeyi vuran, insanların hayatlarını tehlikeye atan ve yaşadıkları güçlüklerin artmasına neden olan kar ve yağmur fırtınalarının ortasında, sırtlan gibi yırtıcı hayvanların kamplara inmeleri yerinden edilmiş insanların paniğe kapılmasına neden oldu.
İdlib’in kuzeyindeki el-Fukara kampındaki yetkililer, WhatsApp’ta grupları aracılığıyla kampta yaşayanlara bir sırtlanın kampta dolaştığına yönelik uyarıda bulunuldu. Yetkiler sırtlana ateş açılmadan önce gözden kaybolduğunu belirttiler. Kamp sakinlerine “Dikkatli olmaları ve sırtlanı gördükleri anda kamp yönetimine haber vermeleri” uyarısı yapıldı. Uyarı, kamp sakinleri arasında korku ve paniğe yol açtı. Bazıları çadırların kapılarını korumak için sert nesnelerle destek kurdu.
Halep’in güney kırsalından, İdlib’in kuzeyindeki el-Dana bölgesindeki el-Fukara Kampına göç eden Ebu Hasan, “Birkaç komşusu kampta dolaşan ve korkunç sesler çıkararak onlara saldırmaya çalışan bir sırtlan görmüş. Ateş açmışlar ancak kamp sakinlerin vurulmasından korkarak tam nişan alamadıkları için, sırtlan çadırlar arasında kaybolmuş” dedi.
Ebu Hasan sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bunu hemen kamp yetkililerine bildirdik, onlarda yaklaşık 1000 aileden oluşan kamp sakinlerine kampta bir sırtlanın bulunduğu bu nedenle dikkatli olmaları gerektiğine yönelik bir uyarıda bulundular. Bu durum, sakinler arasında korku ve paniğe neden oldu. Bazıları sırtlandan korunmak için çadırının kapısını kilitleyip demir ve sert eşyalarla sağlamlaştırdılar. Bazıları da kamptaki çiftlik hayvanlarını korumaya gittiler. Bazıları da sırtlanı bulmak için kampın her yerini sabaha kadar aradılar.” dedi.
Halep’in batısındaki Telada ve Darat İzza yakınlarındaki el-Nakir kampının yöneticilerinden Enes Kadur’a göre, dağlık alanda bulunan kamp sakinleri, kampta dolaşan bir grup sırtlanın olduğunu belirterek, dikkatli olunması gerektiği konusunda uyardı.
Yetkili açıklamasını şu ifadelerle sürdürdü:
“Halep’in kuzey kırsalına yağan ve dağları kaplayan yoğun kar yağışı, sırtlanlar başta olmak üzere yırtıcı hayvanların yiyecek aramak için İdlib’in kuzeyinde kar yağmayan kamp bölgelerine yönelmelerine neden oldu. Kah, Tel Ade, Darat İzze geçtiğimiz günlerde hedef aldıkları kamplardı. Yerinden edilmiş insanlar arasında paniğe yol açan olay, onlar ve çocukları için tehdit haline geldi. Kamp sakinlerinden bir grup sırtlanların kamplara girmesini ve insanlara saldırmasını önlemek için, ateşli silahlar ve sopalarla kampı koruma altına aldı.”
Bu olaylar, Suriyeli aktivistlerin, bölge halkı arasında paniğe yol açan, Halep’in batısındaki Darat İzza şehir merkezindeki mahallelerde, yiyecek aramak için dolaşan bir grup sırtlanı gösteren bir videoyu yayınlamasından günler sonra geliyor.
Darat İzze şehrinin sakinlerinden Ebu Mustafa sırtlanların kamplara inmesini şu sözlerle değerlendirdi: “Bazı şehir sakinleri 21 Ocak cuma günü gece yarısından sonra, korkunç sesler çıkararak şehirde dolaşan, çöp konteynırlarında yiyecek bir şeyler arayan 4 sırtlan görmüş. Bazı kişiler ise, dağlık bir alan olan kuzeyde, şehrin etrafında gezinen sırtlanlar görmüş. Yıllardır, kimse şehir yakınlarında sırtlan görmüyordu, ancak son zamanlarda Halep’in kuzey kırsalında kar yağışının artması ve dağların karla kaplamasının yanı sıra geceleri etkili olan aşırı soğuk hava ve sis nedeniyle sırtlanlar yiyecek aramak için bu bölgelere yöneldi.  Darat İzze şehrini çevreleyen dağlık alanlar onlarca yıldır sırtlanlara ev sahipliği yapıp, onların yaşaması için uygun bir alan oldu. Şu anda oluşturduğu tehlike, şehirlerden uzakta açık dağlık alanlara yayılmış yerinden edilmişler kişilerin kaldığı kamplara saldırmalarına dayanıyor. Bu durum, kamplardaki insanların saldırıları önlemek için mümkün olan tüm şekillerde yırtıcı hayvanlarla mücadele edilmesini gerektiriyor.”



Ankara, Şam ile Tel Aviv arasında olası bir barışın ardından Suriye'deki nüfuzunu kaybeder mi?

Suriye meselesini takip edenler, olası barış anlaşmasının Türkiye'nin Suriye’deki özellikle askeri ve siyasi nüfuzunu azaltacağını düşünüyor (Independent Arabia)
Suriye meselesini takip edenler, olası barış anlaşmasının Türkiye'nin Suriye’deki özellikle askeri ve siyasi nüfuzunu azaltacağını düşünüyor (Independent Arabia)
TT

Ankara, Şam ile Tel Aviv arasında olası bir barışın ardından Suriye'deki nüfuzunu kaybeder mi?

Suriye meselesini takip edenler, olası barış anlaşmasının Türkiye'nin Suriye’deki özellikle askeri ve siyasi nüfuzunu azaltacağını düşünüyor (Independent Arabia)
Suriye meselesini takip edenler, olası barış anlaşmasının Türkiye'nin Suriye’deki özellikle askeri ve siyasi nüfuzunu azaltacağını düşünüyor (Independent Arabia)

Mustafa Rustem

Suriye’nin ABD'nin arabuluculuğunda İsrail ile barış anlaşması imzalaması halinde bölgeyi çok önemli bir jeopolitik değişim bekliyor. Bu anlaşma, tüm bölgede bir değişim yaratacak ve hatta özellikle Suriye topraklarında olanlar olmak üzere bölgedeki aktörlerin yapısı ve rolleri değişecek ve bazılarının nüfuzu azalacak.

ABD’nin planlaması

Suriye'ye gönderilen ABD'nin Suriye Özel Temsilcisi ve Ankara Büyükelçisi Tom Barrack, özellikle halkları aynı söylemlerden bıktığı için diyaloğa hazır ‘yeni bir Ortadoğu’dan bahsetti. Barrack, normalleşmeyle ilgili son açıklamalarında, “Öncelikle Gazze'deki durumun iyileşmesiyle birlikte herkesin İbrahim (Abraham) Anlaşmaları’na geri döneceğini göreceksiniz” dedi.

Barrack, İran ile İsrail arasındaki savaşın Ortadoğu'da yeni bir süreç başlattığını ve savaşın ardından Tel Aviv ile Beyrut ve Şam arasında normalleşmenin gerekli hale geldiğini belirtti.

Türkiye ile ABD arasında F-35 savaş uçakları programı ve ABD tarafından Ankara'ya uygulanan yaptırımlarla ilgili anlaşmazlıkların bu yıl sonuna kadar çözüleceğini öngören Barrack, “Türkiye ile İsrail arasında mükemmel ilişkiler vardı ve bu tekrar olabilir. Dolayısıyla görüşmeler ve diyalog olacak. Suriye ile İsrail ve Lübnan ile İsrail arasında da aynı şey olacak” şeklinde konuştu.

Şartlı anlaşma

Şarku’l Avsat’ın i24NEWS’ün İbranice kanalından aktardığı habere göre Suriyeli bir kaynak 2025 yılının sonlarında bir anlaşma imzalanacağını belirtti. Söz konusu barış anlaşması, Tel Aviv'in 8 Aralık 2024’te Beşşar Esed rejiminin düşüşünün ardından tampon bölge içinde ilerlediği, Şeyh Dağı (Hermon Dağı) zirvesi de dahil olmak üzere tüm Suriye topraklarından kademeli olarak çekilmesini öngörüyor.

Buna karşın yakınlaşma konusunda hızla gelişen olayları doğrulayan veya yalanlayan resmi bir açıklama yapılmadı. Ancak İsrail'de Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara’nın da aralarında bulunduğu Arap liderlerin, arzu edilen barışı ifade eden bir reklam panosunda yer aldığı bir afiş ortaya çıktı.

sdfrgt
Suriye'deki bir askeri üssün üzerinde dalgalanan Türk bayrağı (Independent Arabia)

Öte yandan Şara ve Netanyahu’nun Washington'da bir araya geleceklerine dair söylentiler gün geçtikçe artıyor. İsrail Dışişleri Bakanı Gidon Sa'ar, düzenlediği bir basın toplantısında, ülkesinin Golan Tepeleri'nden (Tel Aviv tarafından 1967'de işgal edildi) vazgeçmeyeceğini vurgulayarak, İsrail'in İbrahim Anlaşmaları'nın kapsamını genişletmek ve Suriye ve Lübnan gibi yeni ülkeleri barış çemberine dahil etmekle ilgilendiğini belirtti.

Genişleme ve daralma arasındaki etki

Bu arada, Suriye meselesini takip edenler, olası barışın Türkiye'nin Suriye’deki özellikle askeri ve siyasi etkisini azaltacağını düşünüyorlar. Uzmanlar bu durumu, Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyinde, özellikle de eski rejimin düşmesinden ve tehditlerinin sona ermesinden sonra, uzun süreli askeri varlığının gerekçelerinin azalması ve birkaç ay önce İsrail'in Şam'ı işgal etmekle tehdit ederken Şeyh Dağı'nın zirvesini işgal etmesinden sonra kararlaştırıldığı gibi Suriye'nin orta kesimleri ve güneyinde askeri üsler kurma planı ile gerekçelendiriyorlar.

Ankara'nın eskisi gibi siyasi bir aktör olarak ortaya çıkması ve ABD’nin devreye girmesiyle nispeten izole olması bekleniyor. Washington'ın özellikle de Şara yönetiminin, Türk ordusu da dahil olmak üzere tüm yabancı güçlerin Suriye topraklarından çekilmesini talep etmesinden sonra Şam'a verdiği desteğin artmasıyla rollerin değişmesi ihtimali de göz ardı edilemez. Bu durum, Ankara’nın ülkenin güneyindeki Suriye ile ortak sınırlarını Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ve Kürt silahlı güçlerinin tehdidinden korumak için hazırladığı planını zayıflatıyor.

Türk siyasi analisti ve yazarı Firas Rıdvanoğlu, beklenen barışın gerçekleşmesi durumunda bunun Türkiye'nin Suriye’deki nüfuzuna herhangi bir etkisi olmayacağını belirtti. Çünkü kararın Tel Aviv ile Ankara arasındaki ilişkileri dengeleyen Şam tarafından alındığını söyleyen Rıdvanoğlu, ‘Türkiye'nin İsrail ile çatışmaya girmeyeceğini de’ sözlerine ekledi. Bu durumun Şam'ın gücü ve ordusuyla ilgili olduğunu, ABD'nin gelişmiş silahlar veya benzeri silahlar edinmesine izin verip vermeyeceğinin bu noktada önem arz ettiğini belirten Rıdvanoğlu, “Suriye'nin İsrail'le rekabet edecek askeri gücü olmadan ekonomik olarak canlanan bir ülke olabileceğini düşünüyorum, bu yüzden Türkiye'nin varlığı her iki taraf için de garanti sağlayacaktır” ifadelerini kullandı. Türkiye'nin nüfuzunun zayıflamayacağını, çünkü Suriye-Türkiye ilişkisinin İsrail ile olan ilişkiyle karşılaştırılamayacağını söyleyen Rıdvanoğlu, “Türk ve Suriye halkları özellikle son 14 yıl içinde birbirleriyle kaynaştılar. Dolayısıyla bu karşılaştırmayı yapmak oldukça zor. Türkiye, halkın kabulü nedeniyle nüfuzunu sürdürecektir. Bu ilk orta aşamadır ve gelecekte durum değişebilir” ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin ilkeleri ve barışın tozu

Ankara, terörle mücadele gerekçesiyle Suriye’de yeni askeri üsler kurmayı planlıyor. Bunlar arasında DEAŞ tehdidiyle mücadele etmek amacıyla inşa edilmesi planlanan bir hava üssü ve bir deniz üssü de bulunuyor. Bunun yanında Suriyeli yetkililere askeri ve güvenlik alanında yardım sağlanacak. Ayrıca Milli Savunma Bakanlığı geçtiğimiz mayıs ayından bu yana, özellikle son altı ayda İsrail'in 700'e yakın hava saldırısı sonucu Suriye ordusunun stratejik ve askeri kapasitesinin tahrip edilmesinden sonra, yeni Suriye ordusunun kapasitesini güçlendirmek amacıyla bir eğitim üssü kurmayı değerlendiriyor.

Şam ve Ankara, Suriye’ye hava koruması sağlamak amacıyla ortak bir savunma anlaşması müzakerelerine başlamışlardı. Anlaşma, Türkiye'nin Suriye’nin orta kesimlerindeki Palmira (Tedmur) kenti yakınlarındaki askeri noktalarda ve üslerde konuşlanmasını ve T4 Hava Üssü’nde Hisar Savunma Sistemi kurulmasını öngörüyordu.

Yeni Türkiye Araştırma Merkezi araştırmacısı Ali el-Esmer yaptığı değerlendirmede, Türkiye’nin Suriye'deki askeri üsleri ve barış konusunun, İsrail'in katı tutumuna bakılmaksızın ABD tarafından kabul edilebilir konular olduğunu belirtti. ABD Başkanı Donald Trump'ın İsrail Başbakanı Netanyahu'ya “(Cumhurbaşkanı Recep Tayyip) Erdoğan ile sorunlarınız varsa, biz çözeriz” dediğini hatırlatan Esmer, “Türkiye, özellikle NATO'nun aktif bir üyesi olarak ABD’nin Suriye'de bıraktığı boşluğu doldurabilecek tek güç. İsraillilerin hepsi Türkiye'ye Netanyahu gibi bakmadığı bir gerçek. Aksine Türkiye'nin Suriye'deki varlığının İran'ın varlığından çok daha iyi olduğunu söylüyorlar. Bölgenin politikaları Netanyahu hükümetinin istediği gibi şekillendirilemez, çünkü bu hükümet kalıcı değil geçici bir hükümet. Suriye ile İsrail arasındaki normalleşme Türkiye ile İsrail arasında bir çatışmayı önleyecektir. Öte yandan Türkiye daha önce Suriye'deki üslerinin İsrail için bir tehdit oluşturmayacağını açıklamıştı” değerlendirmesinde bulundu.

Firas Rıdvanoğlu ise Türkiye’nin Suriye’deki askeri üslerinin son derece önemli olduğunu ve Tel Aviv'in güney tarafının silahsızlandırılmasını istediğini, ABD’nin Suriye'nin bölünmesini engellemesi halinde İsrail'in hiçbir rolünün kalmayacağını söyledi.

Müzakere baskısı

Bu bağlamda Şara ile Netanyahu'nun görüşme olasılığı artıyor. Yahudi insan hakları örgütü Simon Wiesenthal Merkezi'nin direktörü olan ABD’li Haham Abraham Cooper, “ABD Başkanı Donald Trump, Şara’ya Suriye'nin yeniden inşasında yardım etme sözü verdi” dedi. Şam’ın ziyaret ettiğini söyleyen Cooper, burada Suriye Cumhurbaşkanı ile Şam ve Tel Aviv arasında su ve tarım alanlarında iş birliği girişimleri ve iki taraf arasında kayıp kişilerin akıbeti hakkında görüştüğünü açıkladı.

Ali el-Esmer Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile ilgili değerlendirmesinde ABD’deki Yahudi lobisinin SDG konusunda Başkan Trump'a baskı uyguladığını, ancak Trump’ın silahlı unsurlar uğruna Türkiye ve Suriye hükümetlerini feda etmeyeceğini belirtti.

Esmer, değerlendirmesini şöyle sürdürdü:

“ABD, SDG'nin nihayetinde Suriye ordusuna katılmasının gerekli olduğunu vurguluyor. Bu bir oyun ve tüm taraflar en güçlü kartlarını oynamaya çalışıyor. İsrail'in kartı, bölgedeki azınlıkları kendi çıkarları için kullanmak. Türkiye ise diplomatik yollarla bu planı engellemeye çalışıyor. Türkiye aynı zamanda bir yandan içeride uzlaşıya vararak PKK’nın silah bırakmasını sağlarken, diğer yandan Suriye hükümeti ve Trump yönetimi ile koordinasyon içinde hareket ediyor.”

Türkiye'nin birden fazla kartla oynadığını ve Suriye'nin sosyal, ekonomik, askeri ve güvenlik alanları açısından yeni bir vizyona sahip olduğunu vurgulayan Esmer, buna karşın İsrail’in Suriye'ye karşı tamamen bencil bir güvenlik vizyonuna sahip olduğunu, bunun da ABD’nin Suriye konusunda Türkiye ile daha fazla uyum içinde olmasını sağladığını söyledi.