عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Sudan muhalefeti, orduyu siyasetten ve ülke yönetiminden uzak tutacak bir anayasa ilan edilmesini istiyor

Sudan muhalefeti, askeri liderleri daha önce memnuniyetle karşıladıkları BM girişiminin aleyhine çalışmakla suçladı.

Muhalefet koalisyonu liderleri dün UNITAMS Başkanı Volker Peretz ile bir araya geldi (Peretz’in sosyal medya hesabı)
Muhalefet koalisyonu liderleri dün UNITAMS Başkanı Volker Peretz ile bir araya geldi (Peretz’in sosyal medya hesabı)
    Hartum / Muhammed Emin Yasin
TT
TT

Sudan muhalefeti, orduyu siyasetten ve ülke yönetiminden uzak tutacak bir anayasa ilan edilmesini istiyor

Muhalefet koalisyonu liderleri dün UNITAMS Başkanı Volker Peretz ile bir araya geldi (Peretz’in sosyal medya hesabı)
Muhalefet koalisyonu liderleri dün UNITAMS Başkanı Volker Peretz ile bir araya geldi (Peretz’in sosyal medya hesabı)

Sudan muhalefetinin ana gövdesini oluşturan Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG), Sudan ordu komutanlarının “Birleşmiş Milletlerin ülkedeki krizi çözmek için başlattığı girişimini önemsiz göstermek amacıyla devrik rejimin artıklarından oluşan protesto kalabalığını yönlendirdiğini” söyledi. ÖDBG, ordunun gelecek dönemde her türlü siyasi düzenlemeden uzak tutulması yönündeki talebine bağlılığını vurguladı.
ÖDBG çatısı altındaki liderler dün (salı) Birleşmiş Milletlerin (BM) Sudan'daki Entegre Geçiş Yardım Misyonu (UNITAMS) Başkanı ve BM Sudan Temsilcisi Volker Peretz ile bir araya geldi. ÖDBG liderleri görüşmede ülkedeki krizle ilgili çözüm önerisini sundu. Bu öneriler arasında askeri darbeye son verilmesi, demokratik geçiş döneminin yeniden başlatılması ve geçiş dönemindeki rejim organlarının görev tanımlarının daha açık bir şekilde yapılması talepleri yer aldı.
ÖDBG liderlerinden Halid Ömer Yusuf yaptığı açıklamada, “BM Sudan Misyonu Özel Temsilcisi’nden ülkedeki siyasi süreçle ilgili müzakere için aldığımız davet üzerine temsilciyle bir araya geldik. ÖDBG, askeri darbe durumuna son verilmesi ve ülkede demokratik sivil geçiş sürecinin yeniden başlatılması şartıyla BM bu girişimi ilan ettiği anda girişimle olumlu bir ilişki kuracağını duyurmuştu. Darbeciler girişimi olumlu karşıladı fakat sivil göstericilere karşı cinayet ve şiddeti artırdı, devrik Cumhurbaşkanı’nın kalıntılarıyla ittifak kurdular ve BM’nin girişimini değersizleştirmek için BM Misyonu binası önünde protesto için kalabalık oluşturdular. BM Misyonu’na, geçiş döneminde geçişi yönetecek tamamen sivil bir devlet üzerine kurulu bir anayasa oluşturulmasıyla ilgili bazı konular sunduk” ifadelerini kullandı.
Yusuf, “ÖDBG’nin vizyonu, tümüyle sivil bir geçiş yönetimi kurumlarına yer verilen yeni bir anayasa ilan edilerek, Anayasa Belgesi’nin iptal edilmesi ve 25 Ekim askeri darbesinden önceki eski ortaklık formülüne geri dönülmemesine dayanıyor” dedi.
Yeni anayasanın sivil yönetim ile ordu arasındaki ilişkinin biçimini net bir şekilde tanımlaması gerektiğini söyleyen Yusuf, ordunun darbesiyle birlikte mezara gömülen sivil ve asker arasındaki eski ortaklığın bir daha tekrarlanmamasını istediklerini söyledi. Siviller ile askerler arasında doğru bir ilişki kurulması gerektiğini vurgulayan Yusuf, askerlerin siyasetten uzak durduğu ve demokratik bir toplumda sınırlı görevlerinin olduğu bir ilişki şekli talep ettiklerini kaydetti.
ÖDBG, adil ve özgür seçimlerin düzenlenmesi de dahil olmak üzere sınırlı öncelikleri bulunan ve en fazla iki yıl sürecek bir geçiş dönemi olmasını öneriyor. ÖDBG yeni anayasada, açık ve belirli mekanizmalarla güvenlik ve askeri birimlerin modernizasyonu sağlanarak bu sürecin sonunda ülkede birleşik bir ulusal ordu oluşturulması hedefine yer verilmesi gerektiğine vurgu yaptı. ÖDBG’ye göre yeni anayasada, Egemenlik Konseyi’nin tümüyle sivillerin idaresinde ve basit bir üyeliğe sahip olması ve geçiş dönemini yönetecek başbakan ve bakanlar kurulunun devrimci güçler tarafından belirlenmesi maddesinin eklenmesi talebini dile getirdi. ÖDBG “askeri darbenin düşmesinin hemen ardından geçiş dönemi kurumlarının oluşturulmasıyla ilgili istişarelere başlanmasını” istedi.
ÖDBG liderleri “sivil bir ismin başkanlığında Güvenlik ve Savunma Konseyi’nin yeniden kurulması” talebine bağlı olduklarını belirterek, konseyin düzenli güçlerin liderleri, silahlı mücadele liderleri ve bakanların yer alması önerisini sundu.
ÖDBG ayrıca “Genelkurmay Karargahı’nın önündeki göstericilerin dağıtılması olayı, askeri darbe sonrası gösterilerde ölenler ve bu ihlallerde parmağı bulunan tüm sorumluların yargılanması da dahil olmak üzere ülkede işlenen tüm suçlarda adalet ilkesinin gözetilmesi” gerektiğini vurguladı.
ÖDBG Merkez Konseyi Sözcüsü Cafer Hasan, “Askeri darbeyi hezimete uğratmak amacıyla direniş merkezini Geniş Cephe adı altında birleştirmek için pratik adımlar atmaya başladık. Bu cephe, tüm muhalif devrimci güçleri kapsıyor. ÖDBG mevcut askeri darbe durumuna son verilmesi ve bir sonraki geçiş döneminin kurulmasını öngören açık bir vizyon üzerinde anlaştı” dedi.
Muhalefet ittifakı, yeni siyasi sürecin aktörlerini “ÖDBG ve Cuba Anlaşması’nı imzalamayan ve imzalamayan direniş komiteleri ve silahlı mücadele güçleri” olarak tanımladı.
ÖDBG, BM girişimine katılmayı kabul ettikten sonra bu girişimin Troyka ülkeleri Avrupa Birliği ile Afrika ve Arap ülkelerinden etkili isimlerle uluslararası ve bölgesel aktörlerin katılımıyla yüksek düzeyli bir mekanizma inşa edilmesini önerdi.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
TT
TT

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)

Refik Huri

Ukrayna savaşı, bazen unutulmuş bir savaş gibi görünse de Gazze ve Lübnan’daki savaştan ve İran'ın başını çektiği tüm “direniş ekseninden” çok daha tehlikelidir. Burada Ortadoğu için yeni bir sahne ya da büyüklerin onayladığı bir bölgesel güvenlik sistemine götürecek beklentiler olmaksızın çok fazla gürültü, slogan ve yıkım var. Gazze, savaş bitmeden sona erdi ve kimse onu yönetmeye hazır değil. Önceki “statüko”nun geri gelmesi yönündeki bahisler arasında, herhangi bir siyasi sempati olmaksızın ya da herhangi bir ülke İsrail ile ilişkilerinin gidişatında herhangi bir değişikliğe gitmeden Lübnan neredeyse tamamen yerle bir oldu. Ama Ukrayna'da oyun daha büyük.

Bu, kıtalararası balistik füzelerle ve Rusya'nın nükleer tehdidinin eşiğinde yürütülen bir savaş. Avrupa'yı kontrol etme ve yeni bir çok taraflı dünya düzeni kurma konusunda belirleyici bir savaş. Hayati bir jeopolitik ve stratejik konum ile bağlantıyı sağlama veya koparma savaşı. Zira Başkan Carter döneminde Ulusal Güvenlik Danışmanı olan Profesör Zbigniew Brzezinski'nin tekrarladığı gibi, “Ukrayna olmadan Rusya'nın imparatorluk olmaktan çıktığı” tarihsel bir gerçektir. Tıpkı Batı'nın, Moskova'nın bir imparatorluk olmasını engellemek için Ukrayna'yı Rusya'dan uzaklaştırmakta ısrar etmesi gibi, Başkan Putin de imparatorluğu kurmak için Ukrayna'yı geri almakta ısrar etti. Eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel, başından beri bunu fark etmişti ve bunun nedenle anılarında Putin'i kızdırmamak için Ukrayna'nın NATO'ya katılımını ertelemeye çalıştığını söylüyor. Sovyetler Birliği ile Batı arasındaki Soğuk Savaş'ın sona ermesinden yıllar sonra, Rusya ile Batı arasında sıcak bir vekâlet savaşının yaşanması da bu nedenle kaçınılmaz.

ABD ile Çin arasında, Çin'in Tayvan'ı zorla ilhak etmeye karar vermesi durumunda daha da kızışabilecek soğuk savaşın kaçınılmazlığı da buradan kaynaklanıyor. Sahne her şeyi anlatıyor; ABD dünyanın zirvesinde endişeli ve gergin iken, Çin zirveye ulaştıktan sonra kendinden emin ve sakin. Rusya, korkutan ve korkan rolünde seferberlik halinde. NATO'nun kapısına kadar genişlemesinden korkuyor ve NATO'nun Ukrayna'yı kabul etmeyi düşünmesini engellemek için aceleyle savaşa girerek korkutuyor.

ABD, tüm uyarılara rağmen güçlünün yükselen güçten korkmasını simgeleyen “Thucydides” tuzağına düştü. Tarihçilere göre bu, Atina ile Sparta arasında yaşananların bir örneğidir. Güçlü Atina Sparta'nın artan gücünden korktuğu için kendisine savaş açmıştı. Ancak Çin, her ne kadar daha büyük, daha geniş bir tuzağa hazırlanıyor olsa da bu tuzağa düşmemeye çalışıyor.

Biden yönetimi Çin ile ilişkileri üç şekilde özetliyor: rekabet, husumet ve iş birliği. Trump yönetimi ise daha büyük bir şeyden söz ediyor. Başkan Şi Cinping iş birliği arzusunu kullanıyor ancak pratikte “dünyayı yeniden oluşturmak, Batı değerlerini uluslararası kurumlardan kovmak ve doları tahtından indirmek” istiyor. Stanford Üniversitesi'nden ve “Çin'e Göre Dünya” kitabı yazarının Elizabeth Economy’nin söylediğine göre, Şi ayrıca, “Kuşak ve Yol, küresel büyüme, küresel güvenlik ve küresel medeniyet” programlarını gerçekleştirmek için uluslararası uzlaşma çağrısında bulunuyor. Bu ise kısaca, sadece çok kutuplu bir sistemden ibaret olmayan yeni bir dünya düzenidir.

Ancak ABD'de ve tabii ki Avrupa'da, Çin ile anlaşmayı savunanlar da az değil. G7 ve G20 arasında ABD ve Çin’den oluşan “G2” fikrini öne sürenler var. Nitekim tarihçi Adam Tur, “Çin'in tarihsel yükselişine uyum” çağrısında bulundu. Siyaset bilimci Graham Allison, “Asya'daki Çin etkisinin” kabul edilmesi çağrısında bulundu. Ancak olumsuz dalga da artıyor. Tufts Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü Michael Buckley, “hayati çıkarların çatıştığına ve iki ülkenin sistemlerinde bunun güçlü köklere sahip olduğuna, güç dengesinde büyük bir değişiklik olmadan düşmanlığın azaltılamayacağına, düşmanlığın iki tarafın birbirini yanlış anlamasından değil, birbirini iyi tanımasından kaynaklandığına” inanıyor. Dahası eski ulusal güvenlik danışman yardımcısı Matt Pottinger ve eski kongre üyesi Mike Gallagher Çin ile rekabeti yönetmeyi reddedip, Pekin ile çatışmacı bir söylem ve böylece “rekabeti kazanmayı” talep ediyorlar.

Şi’ye gelince Çin'in yükselişte, ABD'nin ise düşüşte olduğuna inanıyor. Çin Komünist Partisi'nin 2021 yılında yayınlanan “100 Yıllık Resmi Tarihçe”sinde şu ifadelere yer verildi: “Çin, dünya sahnesinde merkeze eskisinden daha yakın. Kendi doğuşuna hiçbir zaman bugün olduğundan daha yakın olmamıştı.”  Şi'nin istediği, Çin ile savaşın üzerinde çok fazla duman görmek isteyen ABD ile “dumansız bir savaş” kazanmaktır. Gerçek şu ki her zaman soğuk savaş zihniyetinden uzaklaşma çağrısında bulunan Çin, ABD’ye karşı bir soğuk savaş başlattı. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre ABD'ye karşı koymak ve dünyadaki Amerikan hegemonyasını zayıflatmak için Rusya ile “sınırsız ortaklık” kurmayı tercih etti. Her ne kadar Çin, Kuşak ve Yol çerçevesinde yüzden fazla ülke ile anlaşmalar imzalamış olsa da Pew Vakfı'nın 2023 yılında tüm kıtalardan 24 ülkede yaptığı kamuoyu yoklaması, katılımcıların yüzde 22'sinin Çin'i tercih ettiğini, yüzde 60'ının ise ABD'ye olumlu baktığını ortaya koydu.

Oyun ikili bir oyun değil, üçlü bir oyun; Çin ve Rusya, ABD'ye karşı. Sıcak arena Ukrayna savaşı nedeniyle Avrupa, Gazze ve Lübnan savaşları nedeniyle de Ortadoğu ise ekonomik ve jeopolitik rekabetin soğuk arenası, Küresel Güney olarak adlandırılan bölgedir. Ama bu, Hindistan, Güney Afrika, Brezilya ve Endonezya gibi rolleri olan büyük ülkeleri içerdiğinden coğrafi olarak tamamen güneyli değil. Aynı zamanda İran, Türkiye ve İsrail gibi rolleri olan bölge ülkelerini de içeriyor.

Hiç kimse bir soğuk savaşı tamamen kazanamaz. İlk soğuk savaş bile bir ölü ve bir yaralı ile sona erdi. Zafer coşkusu ve “tarihin sonu” konuşmalarının ardından yaşanan olayların da doğruladığı gibi, ölen Sovyetler Birliği, yaralı ise ABD’deydi.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia'dan çevrilmiştir.