ABD ile Taliban arasında DEAŞ’la mücadelede koordinasyon

DEAŞ liderleri hakkında bilgi sağlayanlara 20 milyon dolar ödül verileceği duyuruldu.

DEAŞ- Horasan unsurlarının Eylül 2020’de yayınlanan görüntüsü. (Twitter)
DEAŞ- Horasan unsurlarının Eylül 2020’de yayınlanan görüntüsü. (Twitter)
TT

ABD ile Taliban arasında DEAŞ’la mücadelede koordinasyon

DEAŞ- Horasan unsurlarının Eylül 2020’de yayınlanan görüntüsü. (Twitter)
DEAŞ- Horasan unsurlarının Eylül 2020’de yayınlanan görüntüsü. (Twitter)

ABD, Afganistan’da DEAŞ’a karşı mücadelede Taliban ile iş birliğini ve koordinasyonunu sürdürdüğünü duyurdu. Söz konusu iş birliği Taliban ile 2020 başlarında imzalanan anlaşma uyarınca güvenlik ve istihbaratta koordinasyon sağlanmasını kapsıyor.
Dışişleri Bakanlığı, Diplomatik Güvenlik Dairesi tarafından yürütülen ‘Rewards for Justice’ (Adalet için Ödül) programı aracılığıyla, Horasan-DEAŞ terör örgütü lideri Sanallah el-Gaffari’nin yakalanması için bilgi veren herkese 10 milyon dolar, Kabil Havalimanı’ndaki terör saldırısının failleri hakkında bilgi verenlere de 10 milyon dolar olmak üzere 20 milyon dolar ödül verileceğini duyurdu. ABD’nin 26 Ağustos 2021’de Kabil’den geri çekildiği sırasında düzenlenen saldırıda 13’ü ABD askeri olmak üzere 185 kişi yaşamını yitirmişti.
Terörle Mücadeleden Sorumlu Birinci Koordinatör Yardımcısı Christopher Landberg, 8 Şubat’ta düzenlediği basın toplantısında ABD’nin ‘DEAŞ-Horasan ile mücadeleye’ ve ‘Afganistan’ın bir daha asla uluslararası terörizm platformu haline gelmemesini sağlamaya’ kararlı olduğunu söyledi. DEAŞ’ın geçmiş yıllarda ABD ve NATO güçlerinden ağır kayıplar vermesine rağmen ‘dirençli bir düşman’ olduğuna dikkat çeken Landberg, örgütün geniş varlığının ve Afganistan’ın doğusunda geniş çaplı yoğunlaşmasının, ülke genelinde ölümcül saldırılar başlatma yeteneğini kanıtladığını vurguladı. ABD’li yetkili, ülkesinin terörle mücadele için mevcut tüm araçları kullanarak bu kalıcı tehdide karşı koymaya kararlı olduğunu vurguladı.
Şarku’l Avsat’ın ABD’nin Afganistan’da DEAŞ ile mücadelede Taliban hükümetiyle iş birliği ve örgütün bölgede sahip olduğu yetenekler hakkındaki sorusuna yanıt veren Christopher Landberg, “DEAŞ- Horasan koluna katılan savaşçı sayısı 3 bin ile 5 bin arasında değişmekle birlikte kesin sayıyı belirlemek zor” dedi. Söz konusu savaşçıların nüfus merkezleri de dahil olmak üzere ülkenin dört bir yanına saldırı düzenleme yeteneğine sahip olduklarına dikkat çeken yetkili sözleirni şöyle sürdürdü:
“Taliban, DEAŞ’ın düşmanı olarak görülüyor. Önceki yıllarda olduğu gibi DEAŞ-Horasan’ın peşine düşmek için büyük nedenleri vardı. Taliban’a karşı çok sayıda DEAŞ saldırısı gerçekleştirildi. Tabii ki geçtiğimiz ağustos ayında havaalanına yapılan korkunç saldırı da buna dahil. Taliban ile temas halindeyiz. Doha anlaşmasından ve bu duruma uzanan müzakerelerden bu yana Taliban’dan Afganistan’ın bir daha asla ABD’ye veya müttefiklerimize karşı dış terörizm için bir üs olarak kullanılmamasını sağlamasını beklediğimiz konusunda çok nettik. Taliban, ABD’nin Afganistan temsilcisiyle yaptığı görüşmelerde dile getirdikleri, DEAŞ’a karşı koyma taahhüdüne tam olarak uyuyor.”
Örgütün Horasan’daki kapasitesi ve Taliban’ın onlara karşı koyma kabiliyeti hakkında tartışmalar ise sürüyor.
Terörle Mücadeleden Sorumlu Birinci Koordinatör Yardımcısı, ülkesinin ABD hükümetinin terörist grupları belirlerken kullandığı ‘Adalet için Ödül’ önerisinin yanı sıra askeri ve diplomatik yetenekleri kullanmaktan çekinmeyeceğini söyledi. Landberg açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Afganistan ve ötesindeki terör ortamı, terör şiddetine karşı radikalleşmeyi etkili bir şekilde önlemek amacıyla birlikte çalışmak için esneklik ve sürekli bağlılık gerektiriyor. Geçen hafta liderlerinin öldürülmesiyle DEAŞ’a oldukça sert bir darbe indirdik. Yeteneklerini baltalamak ve dış planlama yapmalarını engellemek için her fırsatı değerlendirmeye devam edeceğiz. Sahra Altı Afrika da dahil olmak üzere birçok DEAŞ ağı ve DEAŞ’a bağlı şirket var. Birçok faaliyeti, bulundukları bölgede, yani yerel ve bölgesel olarak yürüttüklerini fark ettik. Bu noktada Avrupa’ya, ABD’ye ve diğer müttefiklerimize saldırma konusundaki çıkarlarından endişe duyuyoruz. Ancak bunu yapma yeteneklerini azaltmak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz.”
ABD’li yetkili, Afganistan’daki DEAŞ’a ulaşan fon kaynakları hakkında ise  herhangi bir terörist grubun, temel suç faaliyetlerine ek olarak gasp ve adam kaçırma yoluyla farklı para toplama araçlarına sahip olacağını söyledi. Landberg, örgütün Suriye ve Irak’taki örgütün kökeninden gelen halen büyük mali rezervleri olduğunu ve bunları gerektiği gibi dağıtabildiklerini belirtti. “Bu yüzden DEAŞ-Horasan’ın tüm bu fonları toplama girişimlerinin peşinde olduğunu düşünüyorum” ifadesini kullandı.
1984’te ortaya koyulmasından bu yana ‘Adalet için Ödül’ programı, dünya çapında 100’den fazla kişiye 200 milyon dolardan fazla ödeme yaptı. Bu kişiler, terörizmi önlemeye, terörist liderleri adalete teslim etmeye ve ABD’nin ulusal güvenliğine yönelik tehditleri çözmeye yardımcı olarak, eyleme geçirilebilir bilgiler sağladı.
Dışişleri Bakanlığı Haziran 2020’de, Şihab el-Muhacir olarak bilinen DEAŞ-Horasan lideri Sanallah el-Gaffari’yi terör listesine dahil etti. Ancak DEAŞ- Horasan, 2015 yılında yabancı terör örgütleri listesine alındı ve ABD yargı yetkisi altındaki tüm mal varlıkları yasaklandı. ABD’li isimlerin de genel olarak kendi çıkarları için onlarla herhangi bir ilişkiye girmesi yasak.

İç Güvenlik Bakanlığı’ndan uyarı
Teksas’taki bir sinagogda geçen ay yaşanan rehine krizi ve tarihi kolejleri ve üniversiteleri havaya uçurma tehditleri sonrasında ABD İç Güvenlik Bakanlığı, yerli ve yabancı radikalizm yanlısı gruplardan artan tehditlere karşı uyarı yaptı.
ABD ajansından gelen uyarılar, ülkedeki okulların geçen hafta derslerini iptal etmesi sonrasında geldi.  
Reuters tarafından aktarılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:
“Tarihi kolejler ve üniversitelere, diğer kolej, üniversite, sinagog ve kiliselere yönelik tehditler, endişe uyandırıyor. Bu tehditler, radikalizm yanlısı oluşumlara şiddet için harekete geçmeleri konusunda ilham verebilir.”
Bakanlık DEAŞ veya ona bağlı kuruluşların, ABD özel kuvvetlerinin ‘geçen hafta Suriye’de örgüt lideri Ebu İbrahim el-Haşimi el-Kureyşi’nin ölmesine neden olan’ bir saldırı- nedeniyle açık bir biçimde intikam çağrısında bulunabileceği konusunda uyardı.
İç Güvenlik Bakanlığı, yabancı terör örgütlerinin destekçilerinin, 15 Ocak 2022’de Teksas vilayetindeki Colleyville’deki sinagoga yapılan saldırı gibi tekrar eden eylemlere teşvik ettiğini kaydetti. ABD istihbarat servisleri, aylar önce beyaz fanatizmleri gibi ırkçılık ve radikalizm yanlılarının şiddete başvuracağı tehdidi konusunda uyarmıştı. İstihbarat, bu kesimlerin kitlesel sivil can kayıplarına neden olan saldırılar gerçekleştirmeye çalışabileceklerini belirtilmişti.
ABD istihbarat servislerinden şu açıklama yapıldı:
“Yabancı teröristler, ABD’yi ve halkını hedef almaya kararlılar. Saldırıları planlamak için yurt dışındaki güvenlik ortamından yararlanmaya çalışabilirler.”



Netanyahu'nun Büyük İsrail vizyonu: Bölgeyi tehdit eden yayılmacı bir proje

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, 4 Eylül 2024'te Kudüs'teki Hükümet Basın Ofisi'nde düzenlediği basın toplantısında Ortadoğu haritasının önünde konuşuyor (AFP)
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, 4 Eylül 2024'te Kudüs'teki Hükümet Basın Ofisi'nde düzenlediği basın toplantısında Ortadoğu haritasının önünde konuşuyor (AFP)
TT

Netanyahu'nun Büyük İsrail vizyonu: Bölgeyi tehdit eden yayılmacı bir proje

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, 4 Eylül 2024'te Kudüs'teki Hükümet Basın Ofisi'nde düzenlediği basın toplantısında Ortadoğu haritasının önünde konuşuyor (AFP)
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, 4 Eylül 2024'te Kudüs'teki Hükümet Basın Ofisi'nde düzenlediği basın toplantısında Ortadoğu haritasının önünde konuşuyor (AFP)

Amr İmam

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun yakın zamanda sözde Büyük İsrail vizyonuna gösterdiği bağlılık, bölgedeki yüz milyonlarca ılımlı Arap'ın bilincini uyandırması gereken bir anı ortaya koyuyor.

Netanyahu'nun İsrail merkezli i24News kanalına verdiği son röportajda dile getirdiği bu bağlılık, ülkesini komşularıyla barışa veya bir arada yaşamaya yönlendirme becerisi hakkında soru işaretleri doğuruyor.

Röportaj sırasında ve sunucu, İsraillilerin “Vaat edilmiş topraklar” olarak adlandırdığı haritanın muskasını kendisine sunarken, Netanyahu bu vizyonu gerçekleştirmek için kendisini “tarihi” ve “manevi” olarak görevlendirilmiş olarak gördüğünü belirtti. Netanyahu, Büyük İsrail diye adlandırılan vizyonun bir parçası olarak ilhak etmeyi hedeflediği belirli bölgeleri belirtmese de, bu vizyonun Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde kurulması beklenen Filistin devletinin bir parçası olması beklenen bölgeleri, Ürdün Nehri'nin doğusu ve batısındaki toprakları, Sina Yarımadası da dahil olmak üzere Mısır'ın Nil'in doğu kıyısına kadar uzanan kısımlarını kapsadığı biliniyor.

Bu sebeple Netanyahu'nun açıklaması, resmi bir açıklama talep eden Mısır ile aşırı sağcı İsrail Başbakanı’nın sözlerini şiddetle kınayan Ürdün'de bir öfke dalgasına yol açtı. Ancak Netanyahu'nun siyasi kariyerini ve düşüncelerinin doğasını takip edenler, son açıklamalarına şaşırmadı. Zira bunlar onun onlarca yıldır inandığı ve savunduğu şeylerle tamamen tutarlı.

Netanyahu'nun 1993 tarihli “Uluslar Arasında Bir Yer: İsrail ve Dünya” adlı kitabı bu bağlamda çok şey ortaya koyuyor.

Netanyahu, Oslo Anlaşmaları'na kesin bir muhalefet sergileyerek, Likud Partisi’ndeki hâkim düşünceyi yansıtıyor

Netanyahu bu kitapta, arzulanan Yahudi ulusu vatanı vizyonunu sunuyor. Bu vizyon, yukarıda bahsi geçen televizyon röportajında dolaylı da olsa değindiği Büyük İsrail’in küçük bir örneği olarak değerlendirilebilir.

Netanyahu, Batı'yı Yahudi halkını hayal kırıklığına uğratmaktan ve vaatlerinden, özellikle de Yahudiler için tüm Filistin'e ve Ürdün Nehri'nin doğusu ve batısındaki topraklara uzanan bir vatan öngören 1917 tarihli Balfour Deklarasyonu'ndan geri adım atmaktan sorumlu tutuyor. Aynı zamanda Netanyahu, kitabında arzulanan Yahudi vatanının haritasını da çiziyor ve Yahudi göçmenlerin sayı olarak milyonlarca Filistinliyi geride bırakarak, onları İsrail yönetimi altında yabancı gibi yaşamaya mahkûm edeceğini hayal ediyor. Netanyahu'nun inançları ve siyasi ideolojisiyle yoğrulmuş bu kitap, onun düşünce tarzını ve fırsat verildiğinde nasıl davranacağını açıklayan görüşler sunuyor.

sdfrtgy
Netanyahu'nun 1993 tarihli “Uluslar Arasında Bir Yer: İsrail ve Dünya” adlı kitabı (el-Mecelle)

Şu anda Ortadoğu'nun en ağır silahlı devletini yönetmesi ile birlikte bu fırsata sahip gibi görünüyor.

Barış yok

Kitap yayınlandığında, Filistinliler ve İsrailliler, İsrail ile Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) arasındaki ilk doğrudan anlaşma ve her iki tarafın da birbirlerinin meşruiyetini tanıdığı ilk belge olan Oslo Anlaşması'nı yakın zamanda imzalamışlardı. Anlaşma, Filistin-İsrail çatışmasının müzakere ile çözümü için bir çerçeve oluşturuyordu ve nihai hedefi iki devletli bir çözüme ulaşmaktı.

Netanyahu, kendi partisi Likud içindeki hâkim düşünceyi yansıtarak, kitabında Oslo Anlaşması'na sert bir muhalefet sergiliyor. Buna rağmen Netanyahu'nun Büyük İsrail vizyonu geçmişten ziyade gelecek ile bağlantılı.

İşgal altındaki Batı Şeria'da binlerce Yahudi yerleşim birimi inşa etme planları göz önüne alındığında, geleceğin herhangi bir Filistin devletinden tamamen yoksun kalma olasılığı yüksek görünüyor

Kitabı, o dönemde kendisinin ve partisinin çoğu üyesinin düşüncelerine dair ipuçları sunarken, aynı zamanda İsrail'deki mevcut ve gelecekteki düşünceye de bir bakış sunuyordu. Bu düşünce, İsrail'in tüm Gazze'yi işgal etme planından, Güney Suriye'nin bazı kısımlarını işgal etmesine ve Güney Lübnan'daki beş stratejik noktadaki varlığına, bazı İsrailli politikacıların Mısır'ın Sina Yarımadası'nı yeniden işgal etme veya Gazze halkını buraya gönderme çağrılarına kadar güncel gelişmelerin çoğunu açıklayabilir.

Mossad Direktörü David Barnea, 14 Ağustos'ta Doha'yı ziyaret ettiğinde, Katar Başbakanı’na Gazze’yi işgalin yalnızca Hamas'ı devam eden dolaylı görüşmelerde esneklik göstermeye zorlamak için kullanılan bir koz olmadığını, bilakis özellikle görüşmelerde ilerleme kaydedilemezse Filistin topraklarında kalıcı bir İsrail varlığını yeniden tesis etmeye yönelik fiili bir plan olduğunu söylediği bildirildi.

asdfrgty
Binyamin Netanyahu, 15 Nisan 2025'te Gazze Şeridi'nin kuzeyine yaptığı ziyaret sırasında (AFP)

Gazze’de yeniden yerleşim yerleri inşa etme projesi, İsraillilerin “İsrail Toprakları” olarak adlandırdığı toprakları tamamen geri alma ve İsrail devletinin geleceğini şekillendirme gibi dini hedeflerde ilerleme konusundaki güçlü kararlılığın ortasında, İsrail'de halk nezdinde bir ivme kazanıyor.

İşgal altındaki Batı Şeria'da binlerce Yahudi yerleşim birimi inşa etme yönündeki yeni planlar göz önüne alındığında, geleceğin herhangi bir Filistin devletinden tamamen yoksun kalma olasılığı yüksek görünüyor. Böyle bir devlet, üzerine kurulacağı hiçbir toprak kalmayacağı için, gerçekleşme şansı olmayan varsayımsal bir fikir olarak kalacak. Filistin devletinin kurulma ihtimalinin ortadan kaldırılması da bölgedeki barış fikrini tamamen yok edecek.

Netanyahu, barışın ancak ezici İsrail gücünü yansıtarak ve bölgede radikal değişiklikler gerçekleştirerek sağlanabileceğine inanıyor

Bu açıklamalar tesadüf mü?

Bu durum, Filistinlilerin arzu ettikleri devletin bir parçası olması gereken topraklarda binlerce ek Yahudi yerleşim birimi inşa ederek, Filistin devleti fikrini ortadan kaldırmaya yönelik aktif bir hareketliliğin yaşandığı Gazze veya Batı Şeria ile sınırlı değil.

Aksine bu durum, daha geniş bir bölgeyi ilgilendiriyor ve Netanyahu'nun Büyük İsrail vizyonuna bağlılığı, herkes için alarm zillerinin çalmasını ve devekuşu gibi kafayı kuma gömme politikasını benimsemekten vazgeçilmesini gerektiriyor. Yine bu vizyon, İsrail'in komşularıyla barış yapma konusundaki ciddiyeti ve gerçek barış anlayışı hakkındaki soruları da gündeme getirmeli.

Şarku'l Avsat'ın Al Majalla'dan aktardığı analize göre Netanyahu, barışın ancak ezici İsrail gücünü yansıtarak ve bölgede radikal değişiklikler gerçekleştirerek sağlanabileceğine inanıyor. Hamas ve diğer Gazzeli örgütler tarafından 7 Ekim 2023'te düzenlenen saldırı, İsrail Başbakanı ve çoğunluğu yerleşimcilerden oluşan kabinesine bu gücü gösterme ve bölgede değişim yapma fırsatı verdi.

Lübnan'da Hizbullah'ı hedef almaktan, İran eksenini İran'daki nüfuz merkezine saldırarak zayıflatma ve Gazze'de Hamas'ı ortadan kaldırmaya kadar İsrail, bölgeyi fiilen değiştiriyor. Bu değişimin kalıcı olmasını sağlamak için de İran'ı izlemeye devam ediyor, Suriye'yi zayıf ve güçsüz tutmaya çalışıyor, Hizbullah'ı silahsızlandırmaya çalışıyor ve Hamas'ın Gazze'deki varlığını sona erdirmekte ısrar ediyor.

fgthyu
5 Ağustos 2025'te Gazze Şeridi'nin güney sınırında bir İsrail tankı (AFP)

Bunu Büyük İsrail vizyonunu gerçeğe dönüştürme adımlarının takip etmesi mantıklı ve bu da Netanyahu'nun açıklamalarının zamanlamasının hiç de tesadüf olmadığını gösteriyor.

 Zamanında verilmiş bir cevap

Bu açıklamalar, İsrailli politikacılar ile Mısır’ın hükümet harcamalarını gözlemleyenler tarafından uzun zamandır sorulan bir soruya da zamanında bir cevap veriyor; Mısır, kimse ile savaş halinde olmamasına rağmen neden silah alımlarına bu kadar çok para harcıyor?

1979 Mısır-İsrail barış anlaşmasının, iki ülke arasında 1948'den beri on yıllardır süren düşmanlık sayfasını kapatması gerekiyordu. Bu süre zarfında Mısır ve Arap orduları, Sina Yarımadası'nı İsrail işgalinden kurtarıp, geri almak için 1973'te yapılan savaş da dahil olmak üzere, kendi kendine deklare edilen Yahudi devletine karşı dört savaş yürüttü.

Kahire'deki planlamacılar ve stratejistler, 1979'da İsrail ile imzalanan barış anlaşmasını her zaman uzun vadeli bir ateşkesten ibaret olarak gördüler. Netanyahu'nun Büyük İsrail vizyonu da Mısır'ın bu değerlendirmesini teyit ediyor

O zamandan beri Mısır, askeri gücünü artırmak için hiçbir fırsatı kaçırmadı, ancak aynı zamanda tek bir silah tedarikçisine güvenmek gibi geçmiş hatalardan da kaçınmaya çalıştı.

Dünyanın en güçlü ordularından biri olan Mısır ordusunun silah ve teçhizat envanteri, diğer olası tedarikçilerin yanı sıra Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa, Rusya ve Çin'den ithal edilen teçhizatları içeriyor. Bu, çeşitli sistemleri aynı anda ve büyük bir beceriyle çalıştırma konusunda benzersiz bir yeteneği yansıtıyor.

Mısır'ın 2024 yılında 5,2 milyar dolar olarak tahmin edilen resmi askeri harcaması ki bu ekonomik koşulları göz önüne alındığında önemli sayılabilecek bir meblağ, ancak diğer bölge ülkelerinin harcamalarıyla karşılaştırıldığında nispeten düşük bir miktar, Kahire'deki planlamacı ve stratejistlerin, 1979'da İsrail ile imzalanan barış anlaşmasını her zaman uzun vadeli bir ateşkesten ibaret olarak gördüklerini gösteriyor. Netanyahu'nun Büyük İsrail vizyonu da Mısır'ın anlaşmaya ilişkin bu olası değerlendirmesini teyit ediyor.

Bununla birlikte bu vizyon, yalnızca Mısır ile ilişkilerle ilgili değil, aynı zamanda İsrail'in bölgedeki tüm ülkelerle ilişkileriyle ilgili olarak da geleceğe dair birçok soruyu gündeme getiriyor.

 Bu vizyon, tüm Arapların, değişen bölgesel koşullara direnen, bir arada yaşama ve sömürgecilik hayallerini reddetmeye dayalı bir gelecek çağrılarını görmezden gelen bir vizyon çerçevesinde, eylemleri her zaman diğer ülkelerin topraklarına yayılma hırsı tarafından yönlendirilen bir devlet ile nasıl başa çıkmaları gerektiği konusunda derinlemesine düşünmelerini teşvik etmeli.