Grundberg, Husilerin BAE ve Suudi Arabistan'a saldırılarının ciddiyeti konusunda uyardı

BM Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg, Hudeyde'deki yerel yetkililerle birlikte (AFP)
BM Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg, Hudeyde'deki yerel yetkililerle birlikte (AFP)
TT

Grundberg, Husilerin BAE ve Suudi Arabistan'a saldırılarının ciddiyeti konusunda uyardı

BM Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg, Hudeyde'deki yerel yetkililerle birlikte (AFP)
BM Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg, Hudeyde'deki yerel yetkililerle birlikte (AFP)

Birleşmiş Milletler (BM) Yemen Özel Elçisi Hans Grundberg, yaptığı açıklamada, Yemen’de tarafların çıkarlarını siyasi, güvenlik ve ekonomik olarak ele alınmasını sağlayan üç yollu sürece atıfta bulunarak kapsamlı bir siyasi çözüm olarak adlandırdığı bir çerçeve planı hazırladığını belirtti.
Grundberg, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne (BMGK), İran destekli Husi milislerin Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) yönelik saldırılarının bu çatışmayı kontrolden çıkararak zarar vereceği konusunda uyarıda bulundu ve gerilimi azaltmak için “olası uzlaşmaları” desteklemeye çağırdı.
Grundberg, Yemen’deki son gelişmeleri takip etmek amacıyla düzenlediği toplantıda, Yemen krizindeki "endişe verici gelişmeler" ve "bu yolu tersine çevirmek ve uzun zamandır beklenen bir siyasi sürece başlamak" için diplomatik çabaları ele aldı. Son aylardaki gerginliğin Yemen'deki çatışmanın bölgesel boyutuna ışık tuttuğunu atıfta bulunan yetkili, geçtiğimiz ay Husiler tarafından BAE’deki bir sivil havaalanı ve sanayi bölgesine yapılan saldırılarla üç sivilin hayatını kaybettiğine değindi. Açıklamasında, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in bu saldırıları kınadığını yineleyen Grundberg, BAE ve Suudi Arabistan'a yönelik saldırıların, Yemenli tarafların, bölge ve uluslararası toplum bu çatışmayı sona erdirmek için ciddi çaba göstermediği sürece çatışmaların kontrolden çıkma tehlikesine işaret ettiğini vurguladı. Yetkili, artan gerginlikle ilgili endişelerini ifade ederek, tüm taraflara uluslararası insancıl hukuk kapsamındaki yükümlülüklerini hatırlattı.
BM Yemen Özel Elçisi, Yemen'deki savaşın ekonomik arenada da şiddetle devam ettiğine atıfta bulunarak, savaşan tarafların kaynaklar, ticaret akışları ve para politikası üzerindeki çatışmasına işaret etti. Savaşın bu yönünün etkisinin, tartışmasız biçimde bir bütün olarak Yemen nüfusunu etkilemeye devam ettiğini söyleyen Grundberg, ayrıca savaşın, Yemen'deki medya profesyonelleri ve aktivistlerine yönelik gözdağı, gözaltı ve tacizle birleşerek giderek artan düşmanca medya retoriği ile kamusal alanda da yürütüldüğünü bildirdi. Yetkili, tüm tarafları “basın özgürlüğünü korumaya, tutuklu gazetecileri ve siyasi aktivistleri derhal ve koşulsuz serbest bırakmaya” davet etti.
BM yetkili, tüm bu zorluklara rağmen, “bu savaştan bir çıkış yolu olduğunu” vurguladı ve savaşı sona erdirmenin "kolay olmayacağını, ancak bunun mümkün olduğuna kesinlikle inandığını” vurguladı. Çok yönlü bir süreç kurmak dahil olmak üzere kapsamlı bir siyasi çözüme doğru ilerleme kaydetmek adına bir çerçeve planı geliştirdiğini söyleyen yetkili, siyasi, güvenlik ve ekonomik konularda daha geniş bir Yemen gündemiyle savaşan tarafların çıkarlarına hitap edebileceğini söyledi. Önümüzdeki hafta, savaşan taraflar, siyasi partiler, sivil toplum temsilcileri ve Yemenli uzmanlar da dahil olmak üzere birçok Yemenli paydaşla siyasi, güvenlik ve ekonomik alanlarda temaslara başlayacağını söyleyen Grundberg, çatışmayı sona erdirmek için Yemenlilerin daha geniş özlemleri ve vizyonlarına ek olarak üç yol (ekonomik, güvenlik ve ekonomik) ile kısa ve uzun vadeli önceliklerini keşfetmeye çalışacağını aktardı. BMGK’nın tüm aktörlerini gecikmeden yapıcı planına katılmaya teşvik için destek olmaya davet eden Grundberg, Yemenli tarafların rotalarını değiştirmeleri ve ileriye dönük barışçıl bir yol çizmeleri için gerçek bir fırsata sahip olduklarını söyledi. Grundberg açıklamasında, çatışmanın ana unsurlarını ele alarak, yıkıcı askeri, siyasi ve ekonomik savaşların sona ermesi için yeniden umudun sağlanabileceğine inandığını dile getirdi.
Gerilimi azaltmak için her olasılığı araştırmaya devam ettiğini söyleyen Grundberg, tarafların üzerinde anlaşacağı "olası uzlaşmalar" konusunda sürekli olarak savaşan taraflarla temas  içinde olduğunu belirtti. Yetkili ayrıca, Riyad ve Maskat'taki son toplantılarda gerilimi düşürme konusunda seçenekleri sunduğunu ve ancak çağrılarına henüz yanıt almadığını söyledi. Bu savaşı sona erdirmek için güvenin az olduğunu söyleyen Grundberg, savaşı sona erdirebilmek için tarafların taviz vermesi gerektiğini belirtti ve BMGK’yı tarafları çatışmanın sürdürülebilir askeri çözümün olmadığına ikna etmek için destek olmaya çağırdı.
Grundberg, 19 Ocak’ta görevine başlayan Birleşmiş Milletler Hudeyde Anlaşmasını Destekleme Misyonu (UNMHA) Başkanlı emekli İrlandalı General Michael Perry tarafından memnuniyetle karşılanırken, Aden, Sana'a ve Hudeyde'deki taraflarla pozisyonlarını değerlendirmek ve Hudeyde'deki şiddeti azaltma fırsatlarını araştırmak için yaptığı görüşmeler hakkında bilgi verdi.
BMGK ayrıca BM İnsani İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Martin Griffiths’ten insani durum Safer petrol tankeri hakkında ek bir brifing dinleyecek.



Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
TT

Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)

Filistinli yetkililere göre Gazze'de ateşkes görüşmeleri çıkmaza girdi. 

Kimliğinin açıklanmaması şartıyla BBC'ye konuşan kaynaklar, Tel Aviv yönetiminin Katar'ın başkenti Doha'daki müzakerelere, ihtilaflı konularda karar vermeye yanaşmayan bir heyet gönderdiğini savunuyor. 

Ayrıca yetkililer, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ABD ziyaretiyle "zaman kazanmaya" çalıştığını ve süreci tıkadığını ileri sürüyor. 

Netanyahu, 7-10 Temmuz'da gerçekleştirdiği ziyarette ABD Başkanı Donald Trump'la bir araya gelmişti. Ancak beklenen 60 günlük ateşkesin sağlandığına dair bir açıklama yapılmamıştı.

Filistinli yetkililer, İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesi ve bölgeye yardım girişleri gibi konularda uzlaşma sağlanamadığını belirtiyor. 

BBC, özellikle İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah ve Han Yunus kentlerini ayıran Morag Koridoru'nda işgali sürdürme ısrarının henüz aşılamadığını aktarıyor. İsrail ordusunun Gazze'nin 1 ila 1,5 kilometre içine giren bir alandaki "tampon bölgeleri" bırakmak istemediği ifade ediliyor.

Diğer yandan Hamas'ın tampon bölgelere ait haritaları istediği ve sözkonusu alanın söylenenden çok daha büyük olduğunun ortaya çıktığı aktarılıyor. Buna göre İsrail ordusu, bazı noktalarda Gazze'nin 3 kilometre kadar içine giren tampon bölgeler inşa etmeyi planlıyor. 

Filistinli örgütün ilk etapta bu konuda taviz vermeyi düşündüğü fakat haritaları görünce bundan vazgeçtiği ifade ediliyor. Tel Aviv yönetiminin, Gazze'nin Mısır sınırındaki Refah kentinin tamamında işgalini sürdürmeyi planladığı aktarılıyor.

Kaynaklardan biri, Netanyahu yönetiminin tutumuna dair şunları söylüyor: 

Bu görüşmeleri hiçbir zaman ciddiye almadılar. Bunları zaman kazanmak ve sahte bir ilerleme görüntüsü vermek için kullandılar.

Diğer yandan New York Times'ın (NYT) analizinde, Netanyahu'nun Gazze savaşını iktidarını sürdürmek için kullandığına dikkat çekiliyor. 

Netanyahu'nun, savaşın sürmesini isteyen Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir gibi radikal sağcı koalisyon ortaklarını memnun etmek için ateşkese yanaşmadığı ifade ediliyor. 

Analizde, Netanyahu'nun Nisan 2024'te ateşkes yapmayı düşündüğü fakat yine aynı baskılar nedeniyle geri adım attığı belirtiliyor. Bazı Amerikalı yetkililerin, Netanyahu'yla İsrail halkının yüzde 50'sinin savaş yerine rehine takası anlaşmasını istediğine dair anket sonuçları paylaştığı, İsrail liderininse şöyle yanıt verdiği aktarılıyor: 

Evet ama bu yüzde 50'lik kesim benim seçmenlerimden oluşmuyor.

Başbakanın yargı reformu paketinin 2023'te büyük protestolara yol açtığı, hatta yedek askerlerin greve gittiği anımsatılıyor. Bunlara ek olarak Netanyahu hakkında yolsuzluk ve rüşvet suçlamalarıyla açılan davaların sürdüğü hatırlatılıyor. 

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) de Gazze'de işlenen "savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar" nedeniyle Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında Kasım 2024'te tutuklama emri çıkarmıştı. 

Analizde, Netanyahu'nun Gazze savaşını uzatarak bu davalardan kendini korumaya çalıştığı belirtiliyor. "İsrail hiç olmadığı kadar güvensiz bir konumda" denen analizde, başbakanın hamlelerinin ülke tarihinin en karanlık sayfalarından birini oluşturduğu ifade ediliyor: 

Netanyahu, 21. yüzyılın felaketlerinden birinin mimarı ve bu felaket, İsrail'in adını muhtemelen onlarca yıl lekeleyecek.

Independent Türkçe, BBC, Times of Israel, New York Times