Otizm veya DEHB olan bireylerde erken ölüm riski daha yüksek

ABD’li bir otistik çocuk (Arşiv-Reuters)
ABD’li bir otistik çocuk (Arşiv-Reuters)
TT

Otizm veya DEHB olan bireylerde erken ölüm riski daha yüksek

ABD’li bir otistik çocuk (Arşiv-Reuters)
ABD’li bir otistik çocuk (Arşiv-Reuters)

Yeni araştırmalar otizm veya dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna (DEHB) sahip olmanın normalden daha erken ölme riskini artırabileceğini gösteriyor.
CNN’in haberine göre, geçtiğimiz Pazartesi günü Jama dergisinde yayınlanan yeni bir meta-analiz ve önceki birkaç çalışmadan elde edilen verilere göre, bu nörogelişimsel bozuklukların erken ölüm riski ile ilişkili olabileceği öne sürüldü.
Meta-analiz, 1988 ve 2021 yılları arasında yayınlanan Kuzey Amerika ve Avrupa merkezli 27 çalışmayı (katılımcı sayısı 642 bin) inceledi.
Araştırmanın baş yazarlarından Ferrán Catalá-López, yeni araştırmayla, hem doğal hem de anormal nedenlerden kaynaklanan erken ölümlerin (meta-analizde çocukluk veya orta yaştaki ölüm) hem otistik hem de DEHB denekler için iki kat daha fazla olduğunu ortaya koyduğunu söyledi.
Doğal nedenler arasında kalp rahatsızlıkları ve nöbetler bulunurken, anormal nedenler arasında kasıtsız yaralanmalar, intihar ve cinayeti içeriyor.
Meta analize göre, DEHB'li kişiler arasında, doğal olmayan nedenlerden kaynaklanan erken ölümlerin sayısı (847) beklenenden daha yüksekti. Ulusal Halk Sağlığı Okulu ve Ruh Sağlığında Biyomedikal Araştırma Merkezi'nden bir bilim adamı olan Lopez, bulguların güçlü bir delil olarak algılanmaması gerektiğini söyledi.

Erken ölümü arttıran faktörler
Meta-analizin yazarları, katılımcıların yaşam tarzları, sosyoekonomik faktörleri veya belirli ölüm nedenleriyle ilgili ayrıntılara sahip değildi. Ancak önceki araştırmalar, otizmli veya DEHB'li çocuklar ve yetişkinler arasındaki daha yüksek erken ölüm oranını açıklayabilecek birkaç faktörü vurguladı.
Otizm Derneği ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, dünya çapındaki insanların yaklaşık yüzde 1'inde otizm varken, insanların yaklaşık yüzde 5'inde DEHB bulunuyor. DEHB veya otizmli kişilerin, depresyon, anksiyete, maddeyi kötüye kullanım, yeme bozuklukları, epilepsi, davranış bozuklukları veya tikler gibi zihinsel bozukluklar ve nörolojik durumlar geliştirme riski daha yüksek bulunuyor.
Meta-analize göre, bu bozuklukların özelliği olan dürtüsel veya belirsiz davranışlar, istenmeyen yaralanmalara ve kazalara neden olan faktörler arasında yer alıyor.



Çin'den gövde gösterisi: Yarı maratonda robotlar insanlarla yarıştı

Yarış sırasında insanlar su içerken robotların da bataryaları değiştirildi (AFP)
Yarış sırasında insanlar su içerken robotların da bataryaları değiştirildi (AFP)
TT

Çin'den gövde gösterisi: Yarı maratonda robotlar insanlarla yarıştı

Yarış sırasında insanlar su içerken robotların da bataryaları değiştirildi (AFP)
Yarış sırasında insanlar su içerken robotların da bataryaları değiştirildi (AFP)

Cumartesi günü Çin'in başkenti Pekin'de düzenlenen Yizhuang yarı maratonuna insansı robotlar da katıldı. 

21 kilometrelik parkurda 21 robot 12 bin insanla birlikte koştu. Böylece ilk kez bu makineler bir yarı maratonda insanlarla yarıştı.

DroidVP ve Noetix Robotics gibi Çin şirketlerinin ürettiği robotların arasında 120 santimetreden kısa olanlar da vardı, 180 santimetreye uzanan da… 

Bir firma, feminen özellikler taşıyan ve göz kırparak gülümseyen robotunun insanlara çok benzemesiyle övündü. 

Bazı şirketler, yarış öncesinde haftalar boyunca deneme yaptıklarını bildirdi. 

Robotların bazılarını piste birlikte çıktıkları insan eğitmenlerin fiziksel olarak da desteklemesi gerekti. 

Bir robot başlangıç çizgisinde düştü. Bir diğeriyse birkaç metre koştuktan sonra parmaklıklara girerek operatörünün de kendisiyle birlikte yere inmesine yol açtı. 

Bazı robotlar koşu ayakkabısı giyerken birinin boks eldivenleri, bir diğerininse "kazanmaya mahkum" yazılı bir kafa bandı taktığı görüldü. 

Pekin İnsansı Robot İnovasyon Merkezi'nden Tiangong Ultra, 2 saat 40 dakikalık derecesiyle yarışı ilk sırada bitiren robot oldu. 

Erkekler birincisiyse 1 saat 2 dakikada bitiş ipini göğüslemeyi başardı. 

Görsel kaldırıldı.Robotlar kategorisinde yarışın kazananı 1.80 metre boyuyla Tiangong Ultra oldu (Reuters)


İki kamu iktisadi kuruluşuyla birlikte Xiaomi ve UBTech şirketlerinin sahip olduğu Pekin İnsansı Robot İnovasyon Merkezi'nin baş teknoloji sorumlusu Tang Jian, robotlarının uzun bacaklarına ve insanların nasıl maraton koştuğunu taklit etmesine izin veren algoritmasına dikkat çekti:

Böbürlenmek istemem ama Batı'daki hiçbir robotik şirketinin Tiangong'un sporda başardıklarına erişebildiğini sanmıyorum.

İzleyicilerden He Sişu, yapay zeka üzerine çalıştığını belirterek "Robotlar çok iyi çalışıyor, çok istikrarlılar. Robotlar ve yapay zekanın evrimine tanıklık ettiğimi hissediyorum" dedi. 

Oregon Eyalet Üniversitesi'nde robot bilimi dersleri veren Alan Fern ise robotların koşturulmasının Çinli yetkililerin söylediği gibi yapay zekada çığır açıldığı anlamına gelmediğini savundu:

Çin şirketleri yürüme, koşma, dans etme ve diğer çeviklik gösterilerine gerçekten odaklanmış durumda. Bunlar genelde ilginç gösteriler olsa da faydalı işlerdeki kullanımına ya da basit bir zekaya dair çok bir şey ifade etmiyor.


Independent Türkçe, CNN, Reuters