Beyrut Sanat Müzesi’nin temeli atıldı

Temelinin atılan müze faaliyetlerine 2026 yılında başlanacak

Beyrut'taki Levant Yolu üzerindeki BeMA Müzesi'nin modeli
Beyrut'taki Levant Yolu üzerindeki BeMA Müzesi'nin modeli
TT

Beyrut Sanat Müzesi’nin temeli atıldı

Beyrut'taki Levant Yolu üzerindeki BeMA Müzesi'nin modeli
Beyrut'taki Levant Yolu üzerindeki BeMA Müzesi'nin modeli

Lübnanlılar, Sandra Ebu Nader ve Rita Nammour tarafından kurulan Beyrut Sanat Müzesi’nin (BeMA - Beirut Museum of Art)  açılışını 2017'den beri bekliyor. O tarihten bugüne dek müzenin tamamlanması için gayret gösteren BeMA kurucuları projenin duyurulmasından 5 yıl sonra temel atılmasını kutladı.
Fırtınalı ve yağmurlu bir havada gerçekleşen törende Medya ve basın mensupları Ulusal Müze'nin karşısına yapılacak geleceğin müzesinin arazisinde toplandı. Levant yolu bölgesinde bulunan alan, savaş sırasında iletişim ve temas noktası olarak biliniyordu. Şimdi ise, kültürlerin buluşması ve diyalog alanına dönüşecek. BMA Müzesi, akademik araştırmalarla ilgili forumlarda ve tartışmalarda, sivil toplumla iş birliğine kendini adamış bir kamu kültür merkezi olarak hizmet verecek.
Müzenin temel atma törenine Lübnan Başbakanı Necip Mikati, Kültür Bakanı Muhammed Murtaza, eski meslektaşı Roni Araiji, ABD Büyükelçisi Dorothy Shea ile siyaset, kültür ve sanat camiasından çok sayıda kişi katıldı.
Müzenin kurucu ortağı Sandra Ebu Nader, Şarku'l Avsat'a müzenin, Lübnanlıların farklı şekillerde maruz kaldığı şiddet ve zulümle yüzleşmek için bir umut projesi olacağını söyledi. Ebu Nader, bu noktadan hareketle Lübnanlılar için diyalog ve sivil toplum platformu görevi görecek bir müze kurmak istediklerini belirtti.
Ebu Nader, 2026 yılında hizmete girmesi hedeflenen müzeyi farklı kılan özellikleri hakkında ise şöyle konuştu:
“Kültür Bakanlığı tarafından 3000 plastik boya tabloya ev sahipliği yapmak da dahil olmak üzere birçok şey onu kültürel bir yapı ve sanatsal bir işaret olarak ayırt edebilecek. Saint Joseph Üniversitesi'nin bizleri cesaretlendirmek ve ülkede kültürün yayılmasına katkıda bulunmak amacıyla hediye ettiği arazi üzerine inşa edilen müzede bu resimler sergilenecek.”
“Birçok şey onu kültürel ve sanatsal açıdan farklı kılacak. Kültür Bakanlığı tarafından restore edilip sergilenmeleri için bize verdiği yaklaşık 3.000 tablo Saint Joseph Üniversitesi'nin ülkede kültürün yayılmasına katkıda bulunmak amacıyla hediye ettiği arazi üzerine inşa edilen bu müzede yer alacak.
BeMA Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Joe Sadi ise, müzenin temel atma töreninin zamanlamasının tesadüf olmadığını belirterek, “Beyrut Sanat Müzesi, yalnızca dünyaya daha açık bir Lübnan adına bir direniş ve kararlılık eylemi değil, aynı zamanda kültürel temelde şiddete, karamsarlığa ve hayal kırıklığına meydan okuyan bir projedir” dedi.

Müzenin inşaatı 2026’da tamamlanacak
Müze binası, New York'taki Columbia Üniversitesi Mühendislik Fakültesi eski dekanı ve başkanının özel danışmanı olan Amale Andraos tarafından tasarlandı. Dış formu ve iç mimarisi ile hem sanatı hem de kültürü tasvir eden ve simgeleyen çağdaş bir tasarıma sahip olacak. Birinci katı resepsiyon olarak kullanılacak olan müzede kafe ve butik de yer alacak. İkinci katta ise enstitü, resim restorasyon laboratuvarı ve sanat eğitimi bölümü bulunacak. Resim ve diğer plastik sanatlar sergileri ise üç kata dağıtılacak. Altıncı ve son kat, partiler ve sergiler için restoran ve salon olarak hizmet verecek.
Cumhurbaşkanı Mikati törende, çocukken ziyaret ettiği ilk lunaparkın merkezi olan müzenin konumundan bahsettiği bir konuşma yaptı.
Ulusal Müze'ye baktığı, bize tarihimizi ve Lübnan'ın üstesinden geldiği tuzakları hatırlattığı için buranın birçok anlam taşıdığını vurgulayarak, "Savaş sırasında temas hattı olarak bilinen bir yol üzerinde bulunuyor, ancak Lübnanlılar herhangi bir bölünmeyi kabul etmediklerini ve sadece birlik olmak istediklerini gösterdiler" dedi.
Kültür Bakanı Muhammed Murtaza, siyasetçilerin ve tüm Lübnanlıların güzel bir Lübnan kimliğine sarılmaları gerektiğini belirtti. Beyrut Sanat Müzesi'nin (BeMA) Lübnan'nın kültürel yaşamında bir kilometre taşı olduğunu ve Lübnan’ın sahip olduğu çeşitliliğin, Lübnanlı sanatçıların yaratıcılıklarını anlatmasına katkı sağlayacağına inandığını söyledi.
Cizvit Üniversitesi rektörü Peder Salim Dakkaş yaptığı konuşmada, müzenin kurulmasının çeşitli üniversitelerin ortak iradesinin sonucu olduğunu belirterek, Lübnan’daki tüm sanatseverlerin çatısı altında toplanacağı ve ziyaret edip buluşabileceğı bir yer olduğunu ifade etti.
Eski Kültür Bakanı Roni Araiji, projeyi “her zaman ihtiyacımız olan bir kültürel girişim" olarak nitelendirdi. Araiji Şarku'l Avsat’a verdiği ropörtajda şu değerlendirmede bulundu:
“Churchill'e savaş sırasında Kültür Bakanlığı'nın bütçesini kesip kesmeyeceği sorulduğunda, Kültürümüzü korumak istemiyorsak neden savaşa girelim?” demiş.
Bu inançla yola çıkarak BeMA projesine imza attım. BeMA Derneği ve Lübnan için çaba, yorgunluk ve finansal imkanlar sunan herkes büyük övgüyü hak ediyor. Elbette Kültür Bakanlığı destek olmak ve arkalarında durmak ve tebrik etmekle görevlidir. Kültür, hayatımızın temelidir ve bir ulusun, halkın özelliği ve direniş eylemidir.”



İsrail saldırganlığı karşısında Suriye'nin seçenekleri

 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)
 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)
TT

İsrail saldırganlığı karşısında Suriye'nin seçenekleri

 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)
 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)

Mecid Kayalı

Mevcut koşullar altında İsrail, Hamas ve Hizbullah'ın gücünü ve konumunu zayıflattıktan, Suriye rejimi çöktükten ve İran'ın Arap Maşrık (Levant) ülkelerindeki nüfuzunu sonlandırdıktan veya sınırlandırdıktan sonra, bölgede politik ve güvenlik açısından yeni bir stratejik gerçeklik dayatmaya çabalıyor. Hatta Aksa Tufanı’nın, ABD'nin sınırsız desteği de dahil ortaya çıkardığı sonuçlardan yararlanarak, bu bölgede bir tür kırılgan rejimler kurmak için müdahalelerde bile bulunuyor.

Siyasi düzeyde İsrail, yalnızca zayıf ve dağılmış Arap sistemine karşı değil, aynı zamanda diğer iki bölge ülkesine, yani Türkiye ve İran'a karşı da bölgede daha güçlü bir bölgesel devlet veya baskın bir devlet olarak kendini dayatmaya çalışıyor. İsrail'in Türkiye ile sorunu, Türkiye'nin yeni Suriye'deki siyasi, ekonomik ve askeri ağırlığının azaltılmasıyla ilgili ise İran ile sorunu, İran'ın nükleer ve füze programlarını çökertme ve kendisini sınırları içine hapsetmekte ısrar etmesinden kaynaklanıyor. Filistinlilere gelince, İsrail onları siyasi denklemden silmeye, bağımsız bir Filistin varlığını engellemeye ve nehirden denize kadar üzerlerindeki hakimiyetini sağlamlaştırmaya çalışıyor.

Güvenlik açısından İsrail, yalnızca ordusunun prestijini yeniden kazanmasını sağlamayı veya yakın çevresinde herhangi bir askeri gücün belirmesini engellemek için önleyici savaşlara girişmeyi amaçlamıyor. Aynı zamanda Suriye ve Lübnan'da, kendine hayati bir alan yaratmaya çalışıyor. Gazze ve Batı Şeria'da oluşturulacak tampon bölgelerle birlikte, bu alan Suriye’de Dera, Kuneytra ve Suveyda illeri, Lübnan'da, Litani Nehri'nin kuzeyindeki Evveli Nehri sınırlarına kadar olan bölge dahil olmak üzere 60 kilometre derinlikte. Adı geçen iki ülkeye zaman zaman düzenlediği askeri saldırıların açıklaması da budur. Bu saldırılarla sanki hem devlet hem de milis güçler düzeyinde kendisi ile çatışmada askeri seçeneğin sonunu hazırlıyor.

Ancak İsrail, radikal hükümetinin savaşı sürdürme, Suriye, Lübnan, Gazze ve Batı Şeria’yı silahsızlandırma veya silahları sınırlandırma talebi konusundaki ısrarından da anlaşılacağı üzere, ayrıca Suriye ve Lübnan'daki mezhepsel ayrışmalara yatırım yaparak, komşu rejimlerin yapılarını değiştirmek için mevcut Arap, bölgesel ve uluslararası koşulları kullanmayı amaçlıyor. Böylece mezhepçi/Yahudi devleti karakterini genelleştirmeye çalışıyor. Zira Arap Maşrık ülkelerinin de kendisine benzemesi, onu Arap coğrafyasında bir Yahudi devleti olarak istisnai durumundan kurtaracaktır. Azınlıkları korumak ile övünmesinin anlamı da belki budur.

İsrail, tarih boyunca jeopolitik önemi nedeniyle, şu aşamada Suriye'ye diğer ülkelerden daha fazla odaklanıyor. Çünkü zorlu bir geçiş sürecinden yaşıyor ve Esed rejiminin bıraktığı ağır mirasın yükünü her düzeyde taşıyor.

Bu bakış açısının İsrail'de aşırı milliyetçi ve dinci sağın ideolojik cephaneliğinin her zaman bir parçası olduğu biliniyor. Bu, bazılarının inandığı gibi Suriye'yi sadece coğrafi olarak değil, aynı zamanda ve en önemlisi toplumsal düzeyde de bölmeyi amaçlıyor.

Tarih boyunca sahip olduğu jeopolitik önem nedeniyle, İsrail'in şu aşamada Suriye'ye diğer ülkelerden daha fazla odaklandığı aşikâr. Çünkü zorlu bir geçiş sürecinden geçiyor ve Esed rejiminin geride bıraktığı ağır mirasın yükünü her düzeyde taşıyor. Yani bu dönem, İsrail'in Suriye'yi devlet ve halk olarak zayıflatması, gelecekte de siyasi, ekonomik ve sosyal güç elde etme kabiliyetini sınırlaması için en uygun dönemdir.

İsrail'in Suriye'ye yönelik müdahale ve saldırılarını, öncelikle terörist ve cihatçı etkinin artması korkusuyla örtbas ettiğini belirtmekte fayda var. İkinci gerekçesi, İsrail'e karşı düşmanlık beslediğini varsaydığı, sanki bu konuda İran'ın yerini alabilecekmiş gibi algıladığı Türkiye'nin nüfuzunun artmasını engellemek. Üçüncüsü, yeni Suriye rejiminin, İsrail'e karşı savaşmayacağına dair İsrail'i rahatlatacak ölçüde kesin işaretler vermemesi. Dördüncüsü, bölgedeki yeni denklemler ve gelişmeler doğrultusunda Suriye'yi İsrail ile normalleşme dalgasına çekmek.

Suriye'nin İsrail'in bu pusuları ve müdahaleleri karşısındaki sorunu, bitkin ve güçsüz olması ve onu parçalanmaya sürükleyen etkenlerin varlığıdır. İsrail ile hegemonya mücadelesi veren bölgesel güçlerin ortadan kalkması veya zayıflamasıdır. İran, tüm milis güçlerinin başına gelenlerden sonra artık kendi bekasıyla ilgileniyor. Siyasi ve ekonomik baskı altında olduğu gibi, nükleer ve füze programlarının belini kıracak olası bir saldırı tehdidiyle de karşı karşıya.

Suriye için mümkün olan ve en güvenli seçenek, onu iki yönden güçlendirmektir: Birincisi, devleti bir kurumlar ve hukuk devleti olarak inşa etmek, Suriyeliler her anlamda bir halk olsun diye vatandaşlığa dayalı bir toplum tesis etmektir

Türkiye’ye gelince, Suriye liderliğini kucaklamasına veya desteklemesine rağmen, ABD'nin desteklediği İsrail politikalarına karşı fazla bir şey yapması mümkün değil. Türkiye, NATO'nun önemli bir üyesi ve Suriye'ye olan ilgisi büyük ölçüde, hemen yanı başında bağımsız bir Kürt oluşumunun kurulmasını engellemekle sınırlı. Söylemi ne olursa olsun Suriye'deki rolünü sadece yumuşak güç, ekonomik imkânlar, altyapı ve hatta güvenlik güçlerinin eğitimi ile sınırlıyor.

Bu durum karşısında Suriye'nin seçenekleri sınırlı ve kısıtlı görünüyor; yorgun, bitkin ve parçalanmış, siyasi, ekonomik ve sosyal olarak acilen toparlanmaya ihtiyaç duyan bir Suriye gerçeğinde askeri seçeneği önermek pervasızlıktır. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre buna ilave olarak, Suriye ordusunun kapasitesinin ve altyapısının tahrip edilmesinden ve İsrail’in uzun elinin İran'a kadar bütün Ortadoğu'ya uzanabildiği ortaya çıktıktan sonra, savaşacak gücü ve kapasitesi de yok.

Dolayısıyla Suriye için mümkün olan ve en güvenli seçenek, onu iki yönden güçlendirmektir: Birincisi, devleti kurumlar ve hukuk devleti olarak inşa etmek, ikincisi de Suriyeliler her anlamda bir halk olsun diye vatandaşlığa dayalı bir toplum tesis etmektir. Kastettiğimiz, Suriye'de coğrafi bölünmüşlüğü reddedip, merkezi bir devlete yönelmekten bahsetmekle yetinmenin mümkün veya yeterli olmadığıdır. Çünkü böyle bir devlet ne bir güç göstergesidir ne de birlik göstergesidir, önemli olan halkın birliğidir. Bu da ancak etnik, mezhepsel ve siyasal ayrımlardan uzak, özgür ve eşit yurttaşlardan oluşan bir devletin kurulmasıyla gerçekleşebilir. İsrail devletinin kuruluşundan bu yana ihmal edilen veya bastırılan, İsrail'e karşı en etkili silah da budur.

İkinci boyut, Suriye'nin uluslararası, bölgesel ve Arap dünyasıyla ilişkilerinin güçlendirilmesini, dünyaya ve gerçekliğe karşılık vermesini ve uyum sağlamasını gerektiriyor. Çünkü böyle bir uyum, İsrail'in öne sürdüğü argümanları elinden alacaktır.

Burada Suriye'nin şu anda bir geçiş sürecinde olduğunu, Suriye'nin ve halkının geleceğinin, bu süreci sağlam ve doğru temeller üzerinde geçirmesinin belirleyeceğini kastediyoruz.

*Bu analiz Şarku'l Avsat tarafınadan Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir.