Ukrayna'nın BM Daimi Temsilcisi Sergey Kislitsa, ülkesinin Rusya'nın işgalinden kurtulamaması durumunda uluslararası barış ve demokrasinin ayakta kalamayacağı konusunda uyardı. Rusya'nın BM Daimi Temsilcisi Vassily Nebenzia ise Kiev’in Ukrayna'nın doğusundaki Donetsk ve Luhansk bölgelerine saldırarak çatışmayı başlattığını savundu. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de konuşmasında Ukrayna’daki savaşın ‘son derece endişe verici’ olduğunu ve bir an önce durması gerektiğini vurguladı.
Söz konusu açıklamalar, Ukrayna’da devam eden savaş nedeniyle Rusya’yı ‘dizginleme çabasında olan’ onlarca devletin çağrısıyla, olağanüstü gündemle toplanan BM Genel Kurul toplantısında geldi. Birleşmiş Milletler 1940’larda kurulduğu tarihten bu yana 11’inci kez olağanüstü genel kurul toplantısını gerçekleştirdi. Toplantı kararı Rusya’nın dönem başkanlığındaki Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) alındı. Rusya’nın BM toplantı kararlarını veto hakkı bulunmuyor. Barış İçin Birlik Kararı, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 1950 tarihinde, sistemin veto kaynaklı tıkanması dolayısıyla alınmıştı. Karara göre uluslararası barışı tehdit eden bir gelişme yaşanır ve BMGK’da sorun veto nedeniyle çözülemezse Birleşmiş Milletler Genel Kurulu olağanüstü toplanabiliyor.
Oturumun açılışını yapan BM Genel Kurulu Başkanı Abdullah Şahid katılımcıları ‘savaşta yaşamını yitirenler’ için bir dakikalık saygı duruşuna davet etti. Şahid Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının bu ülkenin ‘egemenliğine ve toprak bütünlüğüne’ yönelik kabul edilemez bir eylem olduğunu belirterek bu durumun Birleşmiş Milletler tüzüğü ile çeliştiğini kaydetti.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Ukrayna’daki savaşın bir an önce durması gerektiğini yineledi. Rusya’nın Ukrayna şehirlerini gece gündüz füzelerle hedef aldığını belirten Guterres şu ifadeleri kullandı:
“Başkent Kiev her taraftan kuşatılmış durumda. 500 milyon Ukraynalı ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Çocuklar da dahil olmak üzere sivillerin ölümüyle sonuçlanan bu artan şiddet kesinlikle kabul edilemez. Artık yeter. Askerlerin kışlalarına geri dönmeleri gerekiyor. Liderlerin barışa gitmesi gerekiyor.”
İnsan hakları kanunlarına uyulması gerektiğini vurgulayan Genel Sekreter sözlerini şöyle sürdürdü:
“Ukrayna’da bir trajedi ile karşı karşıyayız. Aynı zamanda hepimiz için potansiyel olarak feci sonuçları olabilecek büyük bir bölgesel krizle yüz yüzeyiz. Ukrayna’nın sınırlarına, egemenliğine ve bölgesel güvenliğine saygı duyulmalıdır. Her dakika artan mültecilerle, kolayca Avrupa'nın on yıllardır en kötü insani krizi haline gelebilecek bir durumla yüzleşiyoruz.”
Guterres, güvenlik arayışı içindeki Ukraynalılara kapılarını açan komşu ülkelere minnettar olduğunu belirterek BM’nin Ukrayna halkını terk etmeyeceğini ve insani yardımları artırma konusunda kararlı olduklarını belirtti. Şimdiye kadar atılan adımlara ek olarak salı günü Ukrayna içinde yerinden edilenlerin ve sınırları geçenlerin ihtiyaçlarını kapsayacak iki yeni eşgüdümlü durum çağrısı başlatacaklarını bildirdi.
Kislitsa: Putin intihar mı ediyor?
Ukrayna'nın BM Daimi Temsilcisi Sergey Kislitsa yaptığı konuşmada, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i üstü kapalı bir şekilde Nazi lideri Adolf Hitler'e benzeterek, "İntihar etmek istiyorsa nükleer cephane kullanmasına gerek yoktu. Hitler’in Mayıs 1945'te Berlin'de bir sığınakta yaptığının aynısını uygulasaydı” dedi. Genel Kurul’un Rusya Federasyonu'na Ukrayna'ya yönelik saldırısını durdurması yönünde baskı yapması gerektiğini ifade eden Kislitsa; "Genel Kurul, Rusya'nın eylemlerini bağımsız ve egemen bir devlete karşı bir saldırganlık eylemi olarak tanımlamalı ve Rusya'ya kuvvetlerini koşulsuz olarak topraklarımızdan çekmesi yönünde derhal çağrıda bulunmalıdır" dedi. Ukrayna temsilcisi ayrıca ‘Belarus’un Rusya’nın saldırganlığına iştirak eden hain rolünün’ netleştirilmesi ve kınanması gerektiğini vurguladı.
Nebenzia: Saldırgan olan Ukrayna’dır
‘Mevcut krizin sebebinin Ukrayna'nın eylemleri olduğunu’ vurgulayan Rus temsilci Vassily Nebenzia ise unları söyledi:
“Saldırgan olan Ukrayna’dır. Ukrayna yönetimi uzun yıllar boyunca Minsk Anlaşması’ndaki yükümlüklerini yerine getirmedi. Üstelik saldırganlığını sürdürdü ve anlaşmalara istihzayla yaklaştı. Kısa bir süre önce Kiev’in 2015’teki anlaşmalara uymayı düşüneceği yönünde bir umut oluştu. Ancak Batı’nın desteğine olan güvenleri nedeniyle bunu yapmadılar.”
Rus ordusunun Ukrayna'daki siviller için bir tehdit oluşturmadığını iddia eden Nebenzia sözlerini şöyle sürdürdü:
“Ukrayna nüfusuna yönelik tehdit şu an halkı etkin bir şekilde rehin alan, onları canlı kalkan olarak kullanan ve insanların arkasına saklanan Ukraynalı milliyetçiler tarafından temsil edilmektedir. Rusya savaşı sonlandırmak istiyor. Kiev yönetimi hem Donbass sakinlerine hem de tüm muhaliflere karşı kin ve düşmanlık besliyor.”
Karar taslağı
Ukrayna ve Rusya temsilcilerinin ardından üye ülkelerin temsilcileri de söz aldı. Genel Kurul toplantısının bugün akşam saatlerinde sona ermesi bekleniyor. Genel Kurul toplantısının sonunda, Rusya’nın ‘Ukrayna'nın egemenliğine, bağımsızlığına, birliğine, toprak bütünlüğüne ve uluslararası kabul görmüş sınırlarına’ saygılı olmaya çağıran tavsiyeleri içeren bir karar taslağının oylanması bekleniyor. Karar taslağında Rusya’nın Ukrayna'ya karşı saldırganlığının en şiddetli biçimde kınanması bekleniyor. Birleşmiş Milletler Antlaşması’nın ikinci maddesinin dördüncü fıkrasında, “Tüm üyeler, uluslararası ilişkilerinde gerek herhangi bir başka devletin toprak bütünlüğüne ya da siyasal bağımsızlığa karşı, herhangi bir biçimde kuvvet kullanma tehdidine ya da kuvvet kullanılmasına başvurmaktan kaçınırlar” ifadeleri yer alıyor. Karar taslağında, bu madde uyarınca açık bir ihlale imza atan Rusya’nın askeri güçlerini koşulsuz olarak derhal Ukrayna’dan çekmesinin isteneceği belirtiliyor. Rusya’nın ‘Donetsk ve Luhansk bölgelerinin bağımsızlığını tanıma kararını da iptal etmesi isteniyor. Karar taslağında ayrıca taraflardan Minsk Anlaşması’na uymaları ve ilgili uluslararası çevrelerle yapıcı bir şekilde çalışmaları talep ediliyor. Tüm taraflar, Ukrayna'daki insani yardımların koordinasyonuna ve organizasyonuna destek olmaya çağrılıyor. İnsani yardım çalışanları da dahil olmak üzere sivillerin ve çocukların korunması taahhüdünde bulunulması isteniyor.
Diğer yandan, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi, Ukrayna'da Rusya'nın saldırganlığından kaynaklanan insan hakları durumuna dair Ukrayna tarafından yapılan acil toplantı çağrısını kabul etti. Konsey'in 49'uncu oturumu, İsviçre'deki BM Cenevre Ofisi'nde başladı. Oturumun 1 Nisan’a kadar devam etmesi bekleniyor.
CIA Başkanı William Burns (Reuters)