Başağa, hükümetinin çalışmalara ‘çok yakında’ başlayacağını duyurdu

Fethi Başağa, cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin yapılmasına onay verdi.

Ulusal Birlik Hükümeti Başkanı Abdulhamid Dibeybe, yetkililer eşliğinde Trablus’u gezdi. (Hükümete bağlı İstikrar Ajansı)
Ulusal Birlik Hükümeti Başkanı Abdulhamid Dibeybe, yetkililer eşliğinde Trablus’u gezdi. (Hükümete bağlı İstikrar Ajansı)
TT

Başağa, hükümetinin çalışmalara ‘çok yakında’ başlayacağını duyurdu

Ulusal Birlik Hükümeti Başkanı Abdulhamid Dibeybe, yetkililer eşliğinde Trablus’u gezdi. (Hükümete bağlı İstikrar Ajansı)
Ulusal Birlik Hükümeti Başkanı Abdulhamid Dibeybe, yetkililer eşliğinde Trablus’u gezdi. (Hükümete bağlı İstikrar Ajansı)

Temsilciler Meclisi tarafından görevlendirilen yeni Libya hükümeti başkanı Fethi Başağa, başkent Trablus’taki çalışmalarının ‘çok yakın bir zamanda’ başlayacağı taahhüdünde bulunurken, rakibi geçici Birlik Hükümeti başkanı Abdulhamid Dibeybe’yi de ‘şeytan’ olarak nitelendirdi.
Başağa, geçen pazartesi günü yaptığı uzun konuşmasında, Trablus’a zorla değil yasaların gücüyle gireceğini belirterek iki gün içerisinde iktidarı devralacağını vugruladı. Aynı şekilde hükümetinin oluşturulma şeklini de savunarak bunun ‘paralel değil, tüm Libyalıların hükümeti’ olduğunu kaydetti.  Yeniden cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri düzenleme sözü veren Başağa, ülkede yeni bir savaşın patlak vermesine karşı duruşunu yineleyerek silaha başvurulmamasını istedi. Başağa, başkent Trablus’taki tabur ve silahlı gruplarla da yakın ilişki kurmaya çalışırken tehdit veya saldırı yoluyla herhangi bir eylemde bulunmadıkça,tabur veya milis komutanlarına karşı harekete geçmeyeceğini vurguladı.
Rakibi Dibeybe’yi ‘insanı dininden çıkmaya ayartan şeytan’ olarak nitelendiren Başağa, meydan okuyan bir ses tonuyla “Allah’ın izniyle galip geldik. Trablus’a her şekilde girebiliyoruz ve gireceğiz” dedi.
Basın ise Misrata şehrinde Başağa’ya bağlı güçlerin bir araya geldiğini duyururken oluşumda 300’den fazla aracın yer aldığını belirtti. Sirte Alim Ve İleri Gelenleri Baş Müftüsü Miftah Merzuk de yaptığı açıklamada, Başağa hükümetini tanıdığını belirterek Dibeybe’nin iktidarı teslim etmesi sonrasında hükümet binasının Sirte’de kurulması çağrısı yaptı.
Aynı şekilde geçen perşembe günü yapılan parlamento toplantısına katılamayan Başağa hükümetinden beş bakan, geçen pazartesi günü el-Kubba şehrinde Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih’in karşısında anayasal yeminini etti. Temsilciler Meclisi, söz konusu bakanların kadın işleri ve yasa dışı göçten sorumlu devlet bakanlarının yanı sıra eğitim, deniz kaynakları ve sosyal işler bakanları olduğunu söyledi.
Diğer yandan Dibeybe, 8 Mart’ta İstikrar Destek Ajansı Başkanı Abdulgani el-Kikli eşliğinde Trablus’taki Ebu Salim kasabasını denetledi. Ajans, Dibeybe’ye bölgenin sahip olduğu güvenlik ve istikrar ve altyapısının gelişimi hakkında bilgi verildiğini açıkladı.
Dibeybe, ülkenin batısındaki Mısrata şehrinde Anayasa ve Seçim Destek Gücü için ‘görev alanı Sirte’nin batısındaki 50. Kapı’dan Zliten’in güneyindeki Zemzem’e kadar uzanan’, İbrahim İrfidah başkanlığında bir yan operasyon odası oluşturma kararı aldı. Dibeybe, tüm zorluk ve engellere rağmen güneye önem gösterdiklerini belirtirken geçen pazartesi günü de Tuareg Sosyal Konseyi başkanı ve üyeleriyle yaptığı görüşmede Medeni Hal Kurumu’na kayıtlı ulusal numara sahipleri sorununun ele alınması gereken etik ve profesyonel bir mesele olduğunu vurguladı.

Lafi-Williams görüşmesi
Başkanlık Konseyi üyesi Abdullah el-Lafi, 8 Mart’ta Birleşmiş Milletler (BM) Libya Özel Danışmanı Stephanie Williams ile Yüksek Mahkeme Başkanı Muhammed el-Hafi ve Anayasa Taslağı Kurumu yetkililerinin katılımıyla ‘seçimlerin yapılması için anayasal bir temel oluşturma’ konusunu ele aldı.
Diğer yandan Mareşal Halife Hafter liderliğinde, ülkenin doğusunda konuşlanan Ulusal Ordu (LUO) yaptığı açıklamada güçlerinin 8 Mart’ta Bingazi şehrinde balistik füze denemeleri yaptığını bildirdi. Yerel olarak geliştirilen ve ‘el-Kerame (Onur)’ adını taşıyan füzelerin, ülkenin doğusundaki Tobruk şehrinin 300 km güneyinde bulunan hedefleri isabetle vurduğuna aktardı. Paylaşılan videodaordunun Birinci Füze Taburu’nun Bingazi’nin güneybatısındaki Saluk bölgesinin güneyinden belirli hedeflere füzeler ateşleyerek tatbikatlarını tamamladığı görüldü.



Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
TT

Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın Hizbullah savaşçılarının, 1990 iç savaşından sonra olduğu gibi Lübnan ordusuna entegre edilmesi önerisi siyasi çevrelerde ve uzmanlar arasında tartışma konusu oldu.

Ordunun çeşitli sebeplerle bu savaşçıları bünyesine katamaması nedeniyle öneri henüz yaygın kabul görmezken, uzmanlar bu meselenin doğuracağı sonuçlar konusunda uyarıda bulundu. Bunun ‘silahlarını devlete teslim etmesi karşılığında Hizbullah için bir teselli ödülü’ olduğunu belirten uzmanlar, ‘dini emir alan ve ideolojik inanca sahip olan unsurların orduda yer alamayacağını’ vurguladı.

Cumhurbaşkanı Avn basına verdiği demeçte, “Ordu içinde Hizbullah savaşçılarından oluşan bağımsız bir birim oluşturmak mümkün değil. Ancak 1990'ların başında Lübnan'daki iç savaşın sonunda çeşitli taraflarla olduğu gibi üyeleri orduya katılabilir ve kurslara tabi tutulabilir” ifadelerini kullandı.

Bu öneriyi yorumlayan Güçlü Cumhuriyet Bloğu Milletvekili Giyas Yazbek, ordunun ‘Hizbullah'ın dış uzantılarla ordusunu oluşturduğunu iddia ettiği 100 bin savaşçıyı absorbe edemeyeceğini’ söyledi. Şarku’l Avsat'a konuşan Yazbek, “Hizbullah'ın 25 bin savaşçısı olsa bile, şu anda subaylarının ve üyelerinin maaşlarını dış yardımlarla güvence altına almaya çalışan askeri kuruma bunları dahil etmek imkânsız” dedi.

Yazbek, ‘ordunun cumhurbaşkanı ve hükümetle birlikte geliştirdiği ulusal güvenlik stratejisinin henüz Lübnan'ın ordu ve güvenlik güçlerinin sayısına olan ihtiyacını belirlemediğini’ vurguladı. Yazbek, “Sınırlarımızı çizdiğimizde, savaşın nedenlerini ortadan kaldırdığımızda ve Lübnan'da siyasi bir çözüme doğru ilerlediğimizde, ordunun mevcut subay ve personel sayısı yeterli olacak ve artacaktır” şeklinde konuştu.

Hizbullah savaşçılarının durumu

Askeri uzman Halid Hamade'ye göre, ‘Taif Anlaşması'ndan sonra silahlı milislerin dağıtılmasında olduğu gibi bugün de Hizbullah savaşçılarının orduya alınması önerisi, Cumhurbaşkanı'nın Hizbullah'ı silahlarını devlete teslim etmeye ikna etme çabaları bağlamında Hizbullah için bir teselli ödülüdür.’

Hamade, ‘Hizbullah savaşçılarının orduya entegre edilmesinin, özellikle ateşkes anlaşmasının imzalanmasının ardından yaşanan gelişmelerden sonra, birçok engelle karşı karşıya olduğunu’ savundu.

fvdgh
Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in 24 Şubat 2025 tarihinde Lübnan'ın güneyindeki Deyr Kanun en-Nahr kasabasında düzenlenen cenaze töreni sırasında Hizbullah üyeleri (Reuters)

“İç savaşın sona ermesinin ardından Lübnan devletinin yüzlerce milisi orduya ve güvenlik güçlerine katmayı başardığı doğrudur, ancak Hizbullah'ın durumuyla karşılaştırma yapmak artık mümkün değildir” diyen Hamade, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Ulusal Mutabakat Belgesi imzalandığında milis liderleri belgeyi tanıdı, milislerin feshedildiğini duyurdu, silahlarını gönüllü olarak devlete teslim etti ve siyasi sürecin bir parçası oldu. Hizbullah ise ateşkes anlaşmasını tanımıyor ve silahlarını teslim etmeyi kabul etmiyor. Dolayısıyla siyasi sürecin bir parçası haline geldiğini ve artık askeri bir kanadı olmadığını kabul etmeden milislerini orduya dahil etmekten bahsetmek bağlamdan kopuktur.”

Hizbullah'ın ideolojisi

Yazbek'e göre Hizbullah'ın ideolojisi, savaşçılarının orduya entegrasyonunun önündeki en büyük engel. Yazbek, “Hizbullah, Lübnan'ı İran'ın uzantısı olan coğrafi bir nokta olarak görüyor. Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım'ın silahları teslim etmeyeceğini ve silahların devletin elinde olmasıyla ilgili konuşmalarla ilgilenmediğini açıklamasının da gösterdiği gibi bu doktrin halen varlığını sürdürüyor” ifadelerini kullandı.

ukıo
24 Şubat 2025 tarihinde düzenlenen cenaze töreninde eski Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in tabutunu taşıyan Hizbullah savaşçıları (AP)

‘Lübnan iç savaşı sırasında milisleri olan ve devlet şemsiyesi altına giren liderlerin Lübnanlı liderler olduğunu, kararlarının Lübnanlıların kararı olduğunu’ hatırlatan Hamade, “Hizbullah ise organik olarak bölgesel bir otoriteye bağlıdır ve hem Lübnan içinde hem de dışında tehlikeli askeri ve güvenlik rolleri oynamıştır” dedi. Hizbullah'ın ‘Tahran'dan ayrıldığını, yerel bir siyasi bileşen olmayı kabul ettiğini ve askeri kolunu feshettiğini açıklamadığına, böylece savaşçılarının ordu içinde absorbe edilmesi konusunun tartışılabileceğine’ dikkat çeken Hamade sözlerini şöyle sürdürdü: “Veliyyül Fakih tarafından verilen ve uygulanması gereken meşru yetki çerçevesinde faaliyet gösteren askeri bir grup ile anayasal makamlar tarafından demokratik mekanizmalar çerçevesinde alınan siyasi bir karar çerçevesinde faaliyet gösteren başka bir grubu uzlaştırmak nasıl mümkün olabilir? İster sivil idarelerde ister güvenlik kurumlarında milislerin devlete entegre edilmesi deneyimi tekrarlanabilecek kadar başarılı oldu mu?”

Ordu disiplini

Bazılarının iddia ettiği gibi iç savaş sürecindeki milislerin orduya alınmadığını belirten Yazbek, ‘güvenlik ve askeri kurumlara alınanların Lübnan'ı yöneten Suriye rejimine yakın olduğunu, ülkenin egemenliği için savaşan ve Suriye işgaline karşı çıkanların ise kovalandığını, hapsedildiğini ve birçoğunun Lübnan'ı terk etmek zorunda kaldığını’ vurguladı. Yazbek ayrıca, ‘ordu personeli tarafından uygulanan disiplinin Hizbullah savaşçıları için geçerli olmadığını, çünkü milislerin orduyla, ordunun da onlarla uyumlu olmadığını’ belirtti.

Hamade, “Hizbullah savaşçılarının Lübnan ordusuna ve diğer devlet kurumlarına dahil edilmesinin artıları ve eksileri ne olursa olsun, doğru yol Hizbullah'ın silahlarını devlete teslim etmesiyle başlamalı. Hizbullah üyeleri Lübnan toplumundan izole edilmiş bir grup değildir ve topluma entegre edilmelidir. Ancak Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi için bir tür ayartma olarak özümsenmeleri konusunu gündeme getirmekte acele etmek hedefe ulaşılmasını sağlamayacaktır. Gerekli olan, Hizbullah’ın öncelikle devleti, silahların yalnızca devletin elinde olmasını, savaş ve barış kararının devletin elinde olduğunu ve bu konuda meydana gelebilecek herhangi bir düzenlemenin başlangıcı olarak uluslararası kararları uygulama ihtiyacını tanımasıdır” dedi.