Pakistan Talibanı, ülkedeki ‘cihat’ için Afganistan’ın doğusunda bağış topluyor

Peşaver kentinde geçen hafta Cuma namazı sırasında bir camiye düzenlenen intihar saldırısının ardından konuşlanan polisler (EPA)
Peşaver kentinde geçen hafta Cuma namazı sırasında bir camiye düzenlenen intihar saldırısının ardından konuşlanan polisler (EPA)
TT

Pakistan Talibanı, ülkedeki ‘cihat’ için Afganistan’ın doğusunda bağış topluyor

Peşaver kentinde geçen hafta Cuma namazı sırasında bir camiye düzenlenen intihar saldırısının ardından konuşlanan polisler (EPA)
Peşaver kentinde geçen hafta Cuma namazı sırasında bir camiye düzenlenen intihar saldırısının ardından konuşlanan polisler (EPA)

Afganistan sınırındaki Host kasabasında dağıtılan broşürlere göre, Pakistan Talibanı (TTP) ülkedeki ‘cihat’ için Afganistan’ın doğusunda bağış toplamaya başladı.
Afganistan’daki sınır kasabalarında kalıcı bir sığınak bulan Pakistan Talibanı, Host şehrindeki iş insanları ve tüccarlarına Pakistan’daki ‘cihada’ bağış yapmaya çağıran broşürler dağıtmaya başladı.
Pakistan Talibanı, Afganistan’da Taliban’ın Kabil’i ele geçirerek iktidarı devralmasının ardından kentsel alanlarda, kasabalarda ve sınır şehirlerinde saldırılarını hızlandırdı.
Pakistan İçişleri Bakanı Şeyh Raşid Ahmed, Taliban’ın Afganistan’daki zaferinden bu yana ülkede terör saldırılarının arttığını kabul etti.
Pakistanlı gazeteci İhsanullah Tipu Mehsud, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, Pakistan Talibanı’ndan bir kaynağa konuyu sorduğunu bildirdi.
Twitter üzerinden yaptığı açıklamaya göre, gazeteci Pakistan Talibanı’ndaki kaynaktan şu yanıtı aldı;
“Kardeşlerimizin (Afganistan Talibanı) Pakistan’da daha önce bağış toplamak için yaptığını yapıyoruz.”
Pakistan Talibanı, son zamanlarda Pakistan güvenlik güçlerine saldırılar başlattı.
Son aylarda, Afganistan Talibanı’nın Pakistan ve Afganistan topraklarını ayıran çitleri kesmeye çalışması da Pakistan Dışişleri Bakanlığı’nın sert tepkisine neden oldu.
Ancak Kabil’deki Taliban rejimi, henüz toprakları üzerinde tam kontrole sahip olmadıklarını ileri sürerek konuyu hafife almaya çalıştı.
Pakistan, son aylarda Pakistan Talibanı’nın kentsel alanlardaki saldırılarına karşı savunmasız hale geldi.
Afganistan’daki Taliban’dan ayrı faaliyet gösteren Pakistan Talibanı, geçtiğimiz Aralık ayından İslamabad yönetimini ateşkes koşullarını ihlal etmekle suçlayarak ateşkesi sona erdirdi.
Örgüt, Pakistan güvenlik güçlerine yönelik saldırılarına yeniden başladı, bu da ülkede şehir ve kasabalarda başka bir şiddet dalgasına tanık olabileceğine dair korkuları artırdı.
Pakistan güvenlik güçlerinin son aylarda gerçekleştirdiği operasyonlar, bazı terör unsurlarının öldürülmesi ve yakalanmasının yanı sıra birçok silah ve mühimmata el konulmasıyla sonuçlandı.
Ülkedeki yetkililer, sınırın Afganistan tarafındaki mevcut gelişmelerin endişe yarattığını söyledi.
Pakistan Talibanı’nın Afganistan sınırındaki kasaba ve şehirlerde bağış toplamaya çalışması, örgüt unsurlarının sınırın diğer tarafında hareket özgürlüğünün tadını çıkardığını gösteriyor.
Pakistan Dışişleri Bakanlığı bu konuyu Afganistan’daki Taliban yönetimi ile ele alabilir.
Ancak sorun şu ki, Afganistan Talibanı sınırın kendi tarafında yasalar ve kurallara uyulmasını sağlayacak fiilen yetkinliğe sahip değil.



Suveyda’da ateşkes bir ihtiyaç olsa da gerçek bir çözümün yerini tutamaz

Bedevi aşiretlerinden kişiler, Suriye’nin güneyindeki Suveyda ilinin et-Tera beldesinde bir kamyonun üzerinde Dera'ya doğru yol alırken, 21 Temmuz 2025 (AFP)
Bedevi aşiretlerinden kişiler, Suriye’nin güneyindeki Suveyda ilinin et-Tera beldesinde bir kamyonun üzerinde Dera'ya doğru yol alırken, 21 Temmuz 2025 (AFP)
TT

Suveyda’da ateşkes bir ihtiyaç olsa da gerçek bir çözümün yerini tutamaz

Bedevi aşiretlerinden kişiler, Suriye’nin güneyindeki Suveyda ilinin et-Tera beldesinde bir kamyonun üzerinde Dera'ya doğru yol alırken, 21 Temmuz 2025 (AFP)
Bedevi aşiretlerinden kişiler, Suriye’nin güneyindeki Suveyda ilinin et-Tera beldesinde bir kamyonun üzerinde Dera'ya doğru yol alırken, 21 Temmuz 2025 (AFP)

Hayed Hayed

ABD’nin arabuluculuğunda sağlanan ateşkes, Suveyda'da on yıllardır görülen en şiddetli çatışmalar geçici olarak sona erdirdi. Olaylar 13 Temmuz'da Dürzi silahlı gruplar ile Bedevi aşiretlerinden silahlı gruplar arasında yerel bir çatışma olarak başladı. Ancak kısa sürede tırmandı ve Dürzi silahlı gruplarla Şam’daki geçici hükümete bağlı güçler arasında geniş çaplı bir askeri çatışmaya dönüştü.

Şiddet şu anda azalmış olsa da bu durgunluğu istikrarın geri dönüşü olarak yorumlamak yanlış olur. Tüm ilk göstergeler, ateşkesin çatışmanın patlak vermesinden önceki durumu yeniden üretmekten öteye gitmediğini ve bölgedeki Dürzilerin Suveyda’nın fiili olarak kontrolünü geri aldığını gösteriyor. Şiddetin durdurulması gerekli bir ilk adım olsa da bu sağlam bir siyasi çözüme ulaşmak için yeterli değil. Gerginliği tırmandıran temel sorunlar, yani siyasi olarak ötekileştirme ve iktidar mücadelesi, gerçek anlamda köklü bir şekilde çözülmedikçe, bu sükunetin uzun süre devam edemez.

Krizin fitili

Krizin fitilini ateşleyen kıvılcım, bir Dürzi tüccarın Bedevi aşiretleriyle bağlantılı kişiler tarafından kaçırılması olayıydı. Buna misilleme olarak bir dizi kaçırma olayı yaşandı ve bu olaylar daha geniş çaplı bir mezhep çatışmasına dönüştü. Bu olayların Suriye'nin güneyinde sıkça yaşandığını belirtmek gerekiyor. Bu bölgede, karşılıklı güvensizlik ortamında yerel topluluklar arasında gerginlikler halen devam ediyor. Bu olayı diğerlerinden ayıran noktaysa geçici hükümet yetkililerinin askeri müdahale kararı alması oldu.

Şam, güvenlik güçlerini konuşlandırmayı düzeni yeniden sağlamak ve güvenliği sağlamak için gerekli bir görev olarak nitelendirdi. Ancak Suveyda'nın vatandaşları, en azından şiddetle direnenler, bunu bölgedeki iktidarı ele geçirme girişimi olarak gördü. Bu algı, Suveyda'nın önde gelenleri ile geçiş dönemi yetkilileri arasında, özellikle yönetim, güvenlik düzenlemeleri ve Suriye'nin gelecekteki kimliği konusunda süregelen anlaşmazlıklardan kaynaklanıyor.

Tartışmalı yetki

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Suveyda'nın önde gelenleri, merkezi olmayan bir yönetim modelinin (adem-i merkeziyet) ve toplumun ihtiyaçlarına uygun olarak yerel olarak yönetilen güvenlik yapılarının kurulmasını talebini her zaman dile getirdiler. Ancak Şam, kararların en üst düzeyde alındığı ve daha sonra aşağıya doğru uygulandığı hiyerarşik bir yapıya dayanan katı bir merkezi yaklaşımı sürdürdü. Tekrarlanan müzakerelerin başarısızlıkla sonuçlanmasıyla daha da tırmanan bu gerilimler, birçok kişinin devletin müdahalesinin barışı korumak için değil, merkezi otoritesini zorla yeniden dayatmak için yapıldığına dair inancını pekiştirdi.

Bu gerginlikler, hükümet güçleri ile Dürzi mezhebinin önde gelen ruhani liderlerinden Şeyh Hikmet el-Hicri'ye bağlı silahlı gruplar arasında çatışmaların patlak vermesiyle doruğa ulaştı. Taraflar birbirlerini suçladı. Şam, Hicri'ye bağlı silahlı grup üyelerini önceki anlaşmaları ihlal ederek güvenlik güçlerine saldırmakla suçlarken, Hicri'nin destekçileri hükümetin sözlerini tutmadığını ve sahada ciddi ihlallerde bulunduğunu iddia etti.

Dürzi karşıtı kışkırtıcı söylemler, İsrail'in saldırılarını, bu mezhebi İsrail ile iş birliği içinde veya ayrılıkçı olarak gösterme amacıyla kullandı.

Ateşkes var barış yok

Olaylar, İsrail'in çatışmalara yanıt olarak Suriye hükümet güçlerini ve ülkenin bir dizi hayati tesisini, başta Savunma Bakanlığı binası olmak üzere, hava saldırılarıyla hedef almasıyla tehlikeli bir dönemece girdi. Gerginliğin tırmanmasından endişe eden ABD, Türkiye'nin yardımıyla ateşkes anlaşması sağlanması için arabuluculuk yaptı. Geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, devlet televizyon ekranlarından yaptığı konuşmada ateşkes anlaşmasına varıldığını duyurdu ve ‘bu anlaşmayı durumun daha fazla kötüleşmesini önlemek için atılan gerekli bir adım’ olarak nitelendirdi.

dfrgthyu
Suriye'nin güneyindeki Suveyda ili yakınlarındaki Dera ilinin Busra el-Harir beldesinde konuşlanan Suriye hükümetine bağlı güvenlik güçleri, tampon bölge olarak kurdukları toprak setin yanında duruyorlar, 21 Temmuz 2025 (AFP)

Ateşkes, şiddeti kontrol altına almak için gerekli ve memnuniyetle karşılanan bir adımdır, ancak krizin temel nedenlerine müdahale etmezken çatışmaların patlak vermesinden önceki duruma geri dönülmesini sağladı, ancak uzun vadeli bir siyasi çözüme yönelik ciddi ve somut adımlar atılmadı. Fakat bu adımların atılmaması, gerçekleri ciddi şekilde göz ardı etmek anlamına geliyor. Geçtiğimiz haftaki olayların Suriye'deki siyasi ortamı derinden değiştirdiği şüphe götürmez bir gerçekti. Bu olaylar, toplumda var olan bölünmeleri ortaya çıkarmış ve aynı zamanda yeni bölünmelere yol açtı.

Dürzi karşıtı kışkırtıcı söylemler, İsrail'in saldırılarını, bu mezhebi İsrail ile iş birliği içinde veya ayrılıkçı olarak gösterme amacıyla kullandı. Bu da mezhepçi söylemleri güçlendirirken toplu cezalandırma çağrılarını alevlendirdi ve nihayetinde Dürzi azınlığa karşı kışkırtma endişe verici bir boyuta ulaştı. Öyle ki Dürzi tüccar ve iş adamlarını boykot etme çağrıları yapıldı, birçok ilde Dürzi öğrenciler üniversite yurtlarından atıldı. Buna karşın, mezhebin geniş bir kesiminin, özellikle de Şeyh el-Hicri'ye bağlı olanların, devlete ve devlet kurumlarına olan güvensizlikleri arttı. Bu durum, geçiş hükümetinin meşruiyetini daha da zayıflattı.

Ateşkes silah seslerini susturmuş olabilir, ancak Suriye'nin kanayan yaralarını sadece gerçek ve kapsamlı bir siyasi geçiş süreci sarabilir.

Yıllardır kabuğun altında kaynayan mezhepçilik patlak verdi ve açık bir düşmanlığa dönüştü. Marjinal bir konuma hapsolmuş olan nefret söylemi, kuru otların ateşe verilmesi gibi yayıldı, sesini yükselterek diğer sesleri bastırdı ve her yönde yankılandı. Mevcut ateşkes anlaşmasını kırılgan ve riskli hale getiren de işte bu. Çünkü siyasi ve toplumsal alanda meydana gelen derin dönüşümü hesaba katmıyor. Kriz öncesi duruma geri dönmek, barışın sağlandığı anlamına gelmiyor, aksine galip ve mağlup olmayan, değişken bir çatışmada yeni bir tıkanıklık anlamına geliyor.

Ateşkes silah seslerini susturmuş olabilir, ancak Suriye'nin kanayan yaralarını sadece gerçek ve kapsamlı bir siyasi geçiş süreci sarabilir. Suveyda'daki şiddetin temelindeki nedenleri ele almak için acil adımlar atılmazsa, bu kırılgan ateşkes uzun sürmez. Suriye'nin daha fazla bölünme ve parçalanmaya doğru sürüklenmesini önlemek için bir umut ışığı olsa da kapsamlı ve sürdürülebilir bir çözüm arayışı için alan hızla daralıyor.