Sudan’da aslanlar hayvanseverler tarafından kurtarılıyor

Fotoğraf  (AFP)
Fotoğraf  (AFP)
TT

Sudan’da aslanlar hayvanseverler tarafından kurtarılıyor

Fotoğraf  (AFP)
Fotoğraf  (AFP)

Sudan'da Nubian kraliçelerinin antik çağdaki adı olan Kendake, ülkede gerçekleşen 25 Ekim Darbesi’nin ardından ordunun iktidardan uzaklaştırılması talebiyle patlak veren ve 2019 yılında Ömer El Beşir'in devrilmesine yol açan gösterilere katılan kadınlarla anılır hale geldi.
AFP’nin haberine göre Kendake adlı beş yaşındaki dişi aslan, Sudan'ın 30 yıllık askeri-İslamcı yönetimden ve uluslararası izolasyondan çıktığı Ocak 2021'de, Hartum Hayvanat Bahçesi'ndeki diğer iki aslanla birlikte serbest bırakıldı.
Yetersiz beslenmeden dolayı zayıf düşen üç aslan, sosyal medyada düzenlenen bir kampanya ile kurtarıldı. Proje zaman içinde genişledi ve aslanlar Hartum'a bir saatlik sürüş mesafesinde bulunan, 40 bin metrekareden fazla bir alanda yaşayan altı ay ile altı yaş arasında 17 aslanın yaşadığı El-Bakiriyye (El-Bageir) parkına götürüldüler.
Osman Salih, Mutaz Kemal ve diğer 20 gönüllü, aslanlara ve kendilerine ait kapalı ve açık alanları olan sırtlanlara her gün 5 ila 10 kilogram arasında et dağıtıyorlar.
Gönüllüler, zamanlarını parktaki çalışmaları ile işleri arasında bölüştürmüş durumdalar. Ancak Ekim Darbesi’nden bu yana yolculuk sorununu da kendi imkanları ile çözmeleri ve gösteriler nedeniyle ordunun kapattığı yollara alternatif aramaları gerekti. 30 yaşındaki gönüllü Mutaz Kemal, yakıtın pahalı olduğunu ve hayvanların yaşadıkları parklara gitmenin pahalı olduğunu vurguladığı açıklamasında "Buna rağmen her gün geliyorum. Çünkü her seferinde kendimi mutlu hissediyorum" dedi.
Projeye ilk başladığından bu aktif olarak katılan telekomünikasyon mühendisi Kemal, küçük yaşlardan itibaren köpeklere düşkün olduğunu ve parkı her hafta sonu ziyaret ettiğini belirtti. Yolculuğun kendisine iki ila dört dolara mal olduğunu kaydetti.
Kemal açıklamasında erkek aslan Yaralı Yüz’e ve yakın zamanda veteriner olmak için eğitimini tamamlamak üzere Uganda'ya giden bir gönüllünün adını alan bir diğer aslan Tayyibe’e özel bir hayranlığı olduğunu söyledi.



NASA teleskobu, evreni dönüştürmüş olabilecek minik galaksiler buldu

James Webb Uzay Teleskobu'nun tespit ettiği küçük galaksiler (beyaz kutular), evrenin aydınlanmasında kilit rol oynamış olabilir (NASA/ESA/CSA)
James Webb Uzay Teleskobu'nun tespit ettiği küçük galaksiler (beyaz kutular), evrenin aydınlanmasında kilit rol oynamış olabilir (NASA/ESA/CSA)
TT

NASA teleskobu, evreni dönüştürmüş olabilecek minik galaksiler buldu

James Webb Uzay Teleskobu'nun tespit ettiği küçük galaksiler (beyaz kutular), evrenin aydınlanmasında kilit rol oynamış olabilir (NASA/ESA/CSA)
James Webb Uzay Teleskobu'nun tespit ettiği küçük galaksiler (beyaz kutular), evrenin aydınlanmasında kilit rol oynamış olabilir (NASA/ESA/CSA)

NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu (James Webb Space Telescope /JWST), milyarlarca yıl önce evrenin aydınlanmasını sağladığı düşünülen minik galaksiler buldu. 

Yaklaşık 13,8 milyar yaşında olduğu tahmin edilen evren ilk 1 milyar yılında nötr hidrojen gazıyla doluydu. Yoğun bir sisin hakim olduğu bu dönemde ışık uzaklara gidemiyordu. 

Ancak daha sonra bu gaz iyonize hale geldi, yani elektronlarından arındırıldı ve Reiyonizasyon Çağı'nın başlamasıyla evrenin ışıkları yandı. 

İlk yıldız ve galaksilerin bu süreci başlattığı düşünülürken, bilim insanları hangi türden gökcisimlerinin sorumlu olduğundan emin değildi. Araştırmacılar hızlı bir şekilde yıldız oluşturan, yani "yıldız patlamaları" yaşayan küçük galaksilerin bu hidrojen sisinin iyonize olmasında rol oynadığından şüpheleniyordu.

Bulguları Amerikan Astronomi Topluluğu'nun 11 Haziran'da Alaska'da düzenlenen 246. toplantısında sunulan çalışmada bu düşünceyi destekleyen güçlü kanıtlar bulundu.

Bilim insanları JWST'yi kullanarak Dünya'dan yaklaşık 4 milyar ışık yılı uzaklıkta, Pandora'nın Kümesi diye bilinen Abell 2744 adlı galaksi kümesine odaklandı. Kütleçekimsel merceklenme denen bir olgu sayesinde küme, etrafındaki ışığı bükerek daha uzaktaki cisimlerin ışığının JWST'ye ulaşmasını sağladı.

Araştırmacılar bu görüntülerde iki elektronunu kaybetmiş oksijen atomlarının yaydığı yeşil ışığı aradı. Bu tür bir ışık, elektronların kopmasını sağlayan güçlü bir ultraviyole ışığın işareti olabilir. Bilim insanları aynı ışık kaynağının evreni kaplayan hidrojen gazı sisini iyonize etmiş olabileceğini söylüyor.

Ekip böylece evrenin yaklaşık 800 milyon yaşında olduğu dönemde yıldız patlaması yaşayan 83 küçük galaksi tespit etti ve 20'sini detaylıca inceledi. 

Çalışmanın bulgularına göre bu eski galaksiler, ultraviyole ışığın yaklaşık yüzde 25'ini uzaya saldıysa, evreni kaplayan sisi temizlemek için gereken tüm enerjiyi sağlamış olmalı. Araştırmacılar bugünkü benzer galaksilerin bu oranda ultraviyole ışık yaydığını söylüyor.

NASA'nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nden ve makalenin yazarlarından Isak Wold, "Ultraviyole ışık üretme konusunda bu küçük galaksiler ağırlıklarının çok üzerinde bir performans sergiliyor" diyor.

Bilim insanları bu galaksilerin 2 bin ila 200 bin tanesinin birleşimiyle Samanyolu'ndaki yıldız kütlesine ulaşılabileceğini belirtiyor. Ancak kütlelerinin düşük olması, evrenin aydınlanmasını sağlayan süreci başlatmalarına engel değil gibi görünüyor.

Çalışmanın bir diğer yazarı James Rhoads, "Düşük kütleli galaksiler etraflarında daha az nötr hidrojen gazı toplar ve böylece iyonlaştırıcı ultraviyole ışığın kaçması kolaylaşır" diyerek ekliyor:

Aynı şekilde yıldız patlamaları sadece bol miktarda ultraviyole ışık üretmekle kalmaz, aynı zamanda galaksinin yıldızlararası maddesinde bu ışığın dışarı çıkmasına yardım eden kanallar açar.

Independent Türkçe, Live Science, Universe Today, NASA