LUO askeri bir çöküş ve bölünmenin yeniden ortaya çıkmasına kaşı uyardı

Washington’dan, seçimlerin ‘acil bir şekilde’ düzenlenmesi çağırısı

Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi’nin, Trablus’ta UBH’nin Maliye Bakanı Abdullah Halid el-Mebruk ile görüşmesinden bir kare (Başkanlık Konseyi Basın Ofisi)
Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi’nin, Trablus’ta UBH’nin Maliye Bakanı Abdullah Halid el-Mebruk ile görüşmesinden bir kare (Başkanlık Konseyi Basın Ofisi)
TT

LUO askeri bir çöküş ve bölünmenin yeniden ortaya çıkmasına kaşı uyardı

Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi’nin, Trablus’ta UBH’nin Maliye Bakanı Abdullah Halid el-Mebruk ile görüşmesinden bir kare (Başkanlık Konseyi Basın Ofisi)
Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi’nin, Trablus’ta UBH’nin Maliye Bakanı Abdullah Halid el-Mebruk ile görüşmesinden bir kare (Başkanlık Konseyi Basın Ofisi)

Libya Ulusal Ordusu (LUO), geçici Ulusal Birlik Hükümeti’nin Başbakanı Abdulhamid ed-Dibeybe’yi bir kez daha askerlerin maaşlarını geciktirmekle suçlayarak bunun ‘askeri süreçte bir çöküşe’ neden olabileceği konusunda uyardı.
Libya’nın doğusunu merkez edinen LUO’nun temsilcileri tarafından yapılan beklenmedik açıklamada, 5+5 Ortak Askeri Komite’den, LUO mensuplarının maaşlarının bir an önce ödenmesini ve siyasilerin komitenin çalışmalarına müdahale etmemelerini talep ederek, aksi takdirde bu durumun askeri sürecin çöküşüne ve kaos, bölünme ve güvenlikte istikrarsızlığın geri dönüşüne yol açabileceği konusunda uyardı. LUO temsilcileri, tüm bunların sorumluluğunu UBH ve Başbakanı Dibeybe’nin taşıdığını öne sürdüler.
Açıklamada, UBH, Ramazan ayının yaklaşmasına rağmen üç aydır ordu üyelerinin maaşlarını ödemeyi geciktirmekle suçlandı. LUO Komutanlığı, tüm verileri, bu verileri gözden geçiren ve daha önce harcanan tüm miktarları belirleyen İdari Gözetim Otoritesi’ne sunmasına rağmen, bunun ilk kez yaşanmadığını belirttikten sonra Libya halkına ve Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu’na (UNSMIL), ‘UBH’ye ve bu sorumsuz davranışına karşı net bir tutum sergilenmesi’ çağrısında bulundu.
Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, Salı günü UBH’nin Maliye Bakanı Abdullah Halid el-Mebruk ile yaptığı görüşme sırasında, UBH'nin askerlerin maaşlarının ödenmesi talebine değindi. Menfi, ülkenin doğusunda, batısında ve güneyinde görevli ordu mensuplarının maaşlarının, Ramazan ayından önce daha fazla gecikmeden ödenmesi gerektiğini vurguladı.
Menfi, cumhurbaşkanlığına aday isimlerden oluşan bir heyet ile yaptığı görüşmede, Başkanlık Konseyi'nin parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin üzerinde uzlaşıya varılan seçimlerin anayasal temel çerçevesinde aynı anda düzenlenmesini sağlama sözünü bir kez daha yinelemişti. Menfi’nin ofisinden yapılan açıklamada, heyetin Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri'nin Libya Özel Danışmanı Stephanie Williams’ın seçimlerin yapılmasını desteklemeye yönelik önerisini memnuniyetle karşıladıkları belirtildi. Açıklamaya göre heyet ayrıca Yüksek Mahkeme’deki Anayasa Dairesi’nin faaliyetlerinin yeniden başlamasının ve Yüksek Seçim Komisyonu tarafından seçimlere aday olan isimlerin nihai listesinin açıklanmasının önemini vurguladılar.
Bu arada UNSMIL dün, BM Genel Sekreteri’nin Libya Özel Danışmanı Williams’ın liderliğinde Tunus'ta Libya Devlet Yüksek Konseyi (DYK) üyeleriyle gerçekleştirilen ve ertelenen seçimler için bir uzlaşıya varılmasını hedefleyen istişare toplantıların ikinci gününde de devam ettiği ve Temsilciler Meclisi (TM) heyetinin toplantıya halen katılmadığı belirtildi.
Öte yandan Fethi Başağa hükümetinin Sözcüsü Osman Abdulcelil, Salı günü televizyon ekranlarından yaptığı açıklamada, Abdulhamid ed-Dibeybe hükümetine ‘seçimlerin yapılmasını hiçbir zaman istemediğini’ öne sürerek suçlamalarda bulundu. Abdulcelil, Başağa hükümetinin, Yüksek Seçim Komisyonu’nun daha sonra tarihlerini açıklayacağı seçimlerin yapılması için çalışacağını da sözlerine ekledi.
Tüm Libyalıların isteklerini yerine getirecek ve tüm bölgeleri kontrol edecek bir hükümetin yakında başkent Trablus'taki hükümet merkezini devralacağını bir kez daha vurgulayan Abdulcelil, “Orada (Trablus) iktidarı devralırken herhangi bir şiddet veya savaş yaşanmasını istemiyoruz” dedi. Abdulcelil, bunun ne zaman olacağına ise değinmedi.
Diğer taraftan ABD Dışişleri Bakanlığı İdari İşlerden Sorumlu Müsteşarı Büyükelçi John Bass, ülkesinin Libya’daki çeşitli kurumların ve yetkililerin bir anlaşmaya varmasını ve bu anlaşma ile ilerlemesini sağlayacak sağlıklı bir formül bulunması konusunda BM Özel Temsilcisi Williams’ı desteklemeye devam ettiğini belirterek halen ABD’nin Libya’da seçimlerin yapılması yolunda ilerlemenin önemine bağlı olduğunu vurguladı.
Libya’nın resmi haber ajansı Cemahiriye Haber Ajansı’nın (JANA) aktardığı açıklamasında Bass, ‘mevcut çıkmazın bir çözüm olmadığını’ vurguladı. ABD’li yetkili Salı günü yaptığı açıklamada, fırsatı değerlendirmeye, uluslararası toplumun Libya meselesindeki çıkarlarından yararlanmaya ve ilerleme kaydetmeye çağırdı.
Başkent Trablus'a yaptığı ziyaretin, ABD büyükelçiliğinin Libya’daki faaliyetlerinin sorumluluğunu üstlenmesinden bu yana gerçekleştirdiği ilk dış görevi olduğunu belirten Bass’a göre bu da ABD’nin Trablus Büyükelçiliği’nin Libya’daki çalışmalarına geri dönmesi meselesine verdiği önemi ortaya koyarken büyükelçinin Tunus üzerinden değil, doğrudan Libyalılarla çalışmasına izin vereceğine işaret ediyor. Bass, bu gelişmenin Libya’nın güvenlik durumundaki iyileşme çerçevesinde, büyükelçiliğin yeniden Trablus'taki faaliyetlerinin fiilen başlamasının bir göstergesi olduğunu ifade etti.
ABD'nin Trablus Büyükelçisi ve Libya Özel Temsilcisi Richard Norland ise Libya'da seçimlerin bir an önce yapılması çağrısını yineledi. Seçimler bir an önce düzenlenmezse bunu garipseyeceklerini söyleyen Norland, “Seçimleri uzun süre ertelemek isteyenler yanılıyor” dedi.
Avrupa Birliği (AB) Libya Delegasyonu Başkanı Büyükelçi Sabadell Jose ise Libya Ulusal Petrol Kurumu (NOC) Başkanı Mustafa Sanallah ile yaptığı görüşmenin ardından Salı günü Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Libya'da ve dünyada istisnai koşullar çerçevesinde ‘sorumluluk almanın ve uzlaşmanın zamanının geldiğini’ vurgulayarak, “Libyalılar, gerekli harcamaların nasıl karşılanacağı konusunda anlaşmaya varmalı ve gelirin tüm Libyalıların yararına kullanılmasını sağlamalı” ifadelerini kullandı.
Bir başka gelişmede üç haftadır ülkenin batısı ile doğusu arasındaki uçak seferlerinin yapılmadığı Libya’da Salı günü 32 yolcusuyla Mitiga Uluslararası Havaalanı’ndan Bingazi'deki Benina Uluslararası Havalimanı'na ilk uluslararası havayolu uçağı iniş yaparken, daha sonra 25 yolcuyla benzer bir uçak seferinin daha yapılması planlandı.



Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
TT

Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın Hizbullah savaşçılarının, 1990 iç savaşından sonra olduğu gibi Lübnan ordusuna entegre edilmesi önerisi siyasi çevrelerde ve uzmanlar arasında tartışma konusu oldu.

Ordunun çeşitli sebeplerle bu savaşçıları bünyesine katamaması nedeniyle öneri henüz yaygın kabul görmezken, uzmanlar bu meselenin doğuracağı sonuçlar konusunda uyarıda bulundu. Bunun ‘silahlarını devlete teslim etmesi karşılığında Hizbullah için bir teselli ödülü’ olduğunu belirten uzmanlar, ‘dini emir alan ve ideolojik inanca sahip olan unsurların orduda yer alamayacağını’ vurguladı.

Cumhurbaşkanı Avn basına verdiği demeçte, “Ordu içinde Hizbullah savaşçılarından oluşan bağımsız bir birim oluşturmak mümkün değil. Ancak 1990'ların başında Lübnan'daki iç savaşın sonunda çeşitli taraflarla olduğu gibi üyeleri orduya katılabilir ve kurslara tabi tutulabilir” ifadelerini kullandı.

Bu öneriyi yorumlayan Güçlü Cumhuriyet Bloğu Milletvekili Giyas Yazbek, ordunun ‘Hizbullah'ın dış uzantılarla ordusunu oluşturduğunu iddia ettiği 100 bin savaşçıyı absorbe edemeyeceğini’ söyledi. Şarku’l Avsat'a konuşan Yazbek, “Hizbullah'ın 25 bin savaşçısı olsa bile, şu anda subaylarının ve üyelerinin maaşlarını dış yardımlarla güvence altına almaya çalışan askeri kuruma bunları dahil etmek imkânsız” dedi.

Yazbek, ‘ordunun cumhurbaşkanı ve hükümetle birlikte geliştirdiği ulusal güvenlik stratejisinin henüz Lübnan'ın ordu ve güvenlik güçlerinin sayısına olan ihtiyacını belirlemediğini’ vurguladı. Yazbek, “Sınırlarımızı çizdiğimizde, savaşın nedenlerini ortadan kaldırdığımızda ve Lübnan'da siyasi bir çözüme doğru ilerlediğimizde, ordunun mevcut subay ve personel sayısı yeterli olacak ve artacaktır” şeklinde konuştu.

Hizbullah savaşçılarının durumu

Askeri uzman Halid Hamade'ye göre, ‘Taif Anlaşması'ndan sonra silahlı milislerin dağıtılmasında olduğu gibi bugün de Hizbullah savaşçılarının orduya alınması önerisi, Cumhurbaşkanı'nın Hizbullah'ı silahlarını devlete teslim etmeye ikna etme çabaları bağlamında Hizbullah için bir teselli ödülüdür.’

Hamade, ‘Hizbullah savaşçılarının orduya entegre edilmesinin, özellikle ateşkes anlaşmasının imzalanmasının ardından yaşanan gelişmelerden sonra, birçok engelle karşı karşıya olduğunu’ savundu.

fvdgh
Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in 24 Şubat 2025 tarihinde Lübnan'ın güneyindeki Deyr Kanun en-Nahr kasabasında düzenlenen cenaze töreni sırasında Hizbullah üyeleri (Reuters)

“İç savaşın sona ermesinin ardından Lübnan devletinin yüzlerce milisi orduya ve güvenlik güçlerine katmayı başardığı doğrudur, ancak Hizbullah'ın durumuyla karşılaştırma yapmak artık mümkün değildir” diyen Hamade, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Ulusal Mutabakat Belgesi imzalandığında milis liderleri belgeyi tanıdı, milislerin feshedildiğini duyurdu, silahlarını gönüllü olarak devlete teslim etti ve siyasi sürecin bir parçası oldu. Hizbullah ise ateşkes anlaşmasını tanımıyor ve silahlarını teslim etmeyi kabul etmiyor. Dolayısıyla siyasi sürecin bir parçası haline geldiğini ve artık askeri bir kanadı olmadığını kabul etmeden milislerini orduya dahil etmekten bahsetmek bağlamdan kopuktur.”

Hizbullah'ın ideolojisi

Yazbek'e göre Hizbullah'ın ideolojisi, savaşçılarının orduya entegrasyonunun önündeki en büyük engel. Yazbek, “Hizbullah, Lübnan'ı İran'ın uzantısı olan coğrafi bir nokta olarak görüyor. Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım'ın silahları teslim etmeyeceğini ve silahların devletin elinde olmasıyla ilgili konuşmalarla ilgilenmediğini açıklamasının da gösterdiği gibi bu doktrin halen varlığını sürdürüyor” ifadelerini kullandı.

ukıo
24 Şubat 2025 tarihinde düzenlenen cenaze töreninde eski Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in tabutunu taşıyan Hizbullah savaşçıları (AP)

‘Lübnan iç savaşı sırasında milisleri olan ve devlet şemsiyesi altına giren liderlerin Lübnanlı liderler olduğunu, kararlarının Lübnanlıların kararı olduğunu’ hatırlatan Hamade, “Hizbullah ise organik olarak bölgesel bir otoriteye bağlıdır ve hem Lübnan içinde hem de dışında tehlikeli askeri ve güvenlik rolleri oynamıştır” dedi. Hizbullah'ın ‘Tahran'dan ayrıldığını, yerel bir siyasi bileşen olmayı kabul ettiğini ve askeri kolunu feshettiğini açıklamadığına, böylece savaşçılarının ordu içinde absorbe edilmesi konusunun tartışılabileceğine’ dikkat çeken Hamade sözlerini şöyle sürdürdü: “Veliyyül Fakih tarafından verilen ve uygulanması gereken meşru yetki çerçevesinde faaliyet gösteren askeri bir grup ile anayasal makamlar tarafından demokratik mekanizmalar çerçevesinde alınan siyasi bir karar çerçevesinde faaliyet gösteren başka bir grubu uzlaştırmak nasıl mümkün olabilir? İster sivil idarelerde ister güvenlik kurumlarında milislerin devlete entegre edilmesi deneyimi tekrarlanabilecek kadar başarılı oldu mu?”

Ordu disiplini

Bazılarının iddia ettiği gibi iç savaş sürecindeki milislerin orduya alınmadığını belirten Yazbek, ‘güvenlik ve askeri kurumlara alınanların Lübnan'ı yöneten Suriye rejimine yakın olduğunu, ülkenin egemenliği için savaşan ve Suriye işgaline karşı çıkanların ise kovalandığını, hapsedildiğini ve birçoğunun Lübnan'ı terk etmek zorunda kaldığını’ vurguladı. Yazbek ayrıca, ‘ordu personeli tarafından uygulanan disiplinin Hizbullah savaşçıları için geçerli olmadığını, çünkü milislerin orduyla, ordunun da onlarla uyumlu olmadığını’ belirtti.

Hamade, “Hizbullah savaşçılarının Lübnan ordusuna ve diğer devlet kurumlarına dahil edilmesinin artıları ve eksileri ne olursa olsun, doğru yol Hizbullah'ın silahlarını devlete teslim etmesiyle başlamalı. Hizbullah üyeleri Lübnan toplumundan izole edilmiş bir grup değildir ve topluma entegre edilmelidir. Ancak Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi için bir tür ayartma olarak özümsenmeleri konusunu gündeme getirmekte acele etmek hedefe ulaşılmasını sağlamayacaktır. Gerekli olan, Hizbullah’ın öncelikle devleti, silahların yalnızca devletin elinde olmasını, savaş ve barış kararının devletin elinde olduğunu ve bu konuda meydana gelebilecek herhangi bir düzenlemenin başlangıcı olarak uluslararası kararları uygulama ihtiyacını tanımasıdır” dedi.