Travmatik beyin hasarı hakkında 5 efsane

Travmatik beyin hasarı hakkında 5 efsane
TT

Travmatik beyin hasarı hakkında 5 efsane

Travmatik beyin hasarı hakkında 5 efsane

Bazı tahminlere göre travmatik beyin hasarı sebebiyle (TBI) Hindistan'da yılda yaklaşık yüz bin kişi ölüyor. Ayrıca Hindistan'da her yıl bir milyon kişi ciddi kafa travması geçiriyor.
Hindistan'da altı travma kurbanından biri ölürken ABD’de bu oran her 200 kişide bir olarak görülüyor. Veriler, sağlık imkanlarına erişimdeki önemli farkı ortaya çıkarıyor.
Bilgi ve farkındalık eksikliği de sorunu şiddetlendiriyor. Zira  travmatik beyin hasarı hakkında birçok efsane dolaşıyor.
Sağlık haberleri yayınlayan Onlymyhealth adlı internet sitesi tramvatik beyin hasarı hakkındaki efsaneler hakkındaki gerçekler için Kalyan, Fortis Hastanesi Acil Tıp Uzmanı Dr. Sudhir Gore’un açıklamalarını yayınladı. Gore’un hakkında açıklamalar yaptığı en bilinen 5 efsane şöyle:

1-Bilinç kaybı travmatik beyin hasarının göstergesidir
Bilincini kaybeden birçok kişi bunun travmatik bir beyin hasarından dolayı olduğuna inanır. Her ne kadar bir dereceye kadar doğru olsa da tam olarak gerçekleşen bu değil. Travmatik beyin hasarı karmaşıktır. Bu durumdan muzdarip olan bir kişi bilincini kaybedebilir de kaybetmeyebilir de. Bunun etkisi hafif olabilir. Ancak beyin hücrelerine zarar verebilir. Bu nedenle şiddetli olsun ya da olmasın, kafa travması durumunda bir uzmana görünmek gerekir.

2-Tramvatik beyin hasarının etkileri hemen görülebilir
Birçoğu, TBI'nın etkilerinin kişilikte değişiklikler, hafıza kaybı ve bilişsel yeteneklerin kaybı şeklinde hemen ortaya çıktığına inanıyor. Ancak bu inanış gerçeklerden uzak. TBI bazı durumlarda hafif belirtiler gösterir. Bu nedenle göz ardı edilebilir. Hafif beyin hasarı, dehidrasyon, migren baş ağrıları veya zayıf uyku olarak da kendini gösterebilir. Bu nedenle, yanlış teşhis edilebilir. Teşhis edilmezse bu tür bir hasarın etkileri gelecekte ortaya çıkabilir.

3-Temiz MRI raporları beyin hasarı olmadığı anlamına gelir
Hafif beyin hasarı durumunda kanama veya şişlik olmadığında beyin taramalarında herhangi bir anormallik görülmez. Bu, hasarın teşhis edilmemesine neden olabilir. Bu nedenle bir kaza geçirirseniz vakit kaybetmeyin ve bir uzmana başvurun.

4- Sadece sporcular beyin sarsıntısı geçirir
Beyin sarsıntısı sporcular arasında daha yaygındır. Ancak bundan sadece onlar muzdarip değil. Kaza, düşme, fiziksel travma, aile içi şiddet ve benzeri durumlar sonrasında sarsıntı meydana gelebilir. Bu nedenle beyin sarsıntısı ile ilgili belirtiler yaşıyorsanız vakit kaybetmeyin ve en kısa zamanda bir doktora görünün.

5-Beyin hasarından kurtulmak kolaydır
Beyin sarsıntısı ve hafif beyin hasarı olanların çoğu aylar hatta günler içinde iyileşir. Bununla birlikte iyileşme kişiye, hasara ve kazanın oluş şekline bağlıdır. Birçok TBI hastası travma sonrası stres bozukluğundan muzdarip olduğundan ruh sağlığı da burada öne çıkıyor. Bu nedenle, her hasta için özelleştirilmiş bir tedavi planı gereklidir Ayrıca danışmanlık travma tedavisinin bir parçası olmalıdır.
Gördüğü gibi travmatik beyin hasarı oldukça karmaşık ve hastadan hastaya farklılık gösteriyor. Bazı durumlarda semptomlar teşhis edilmeden bile ortadan kalkabiliyor. Bu nedenle herhangi bir travmatik beyin hasarı durumunda derhal bir doktora başvurmak büyük önem arz ediyor.



Eşi görülmemiş büyüklükte kara delik jeti bulundu: Samanyolu'nun 140 katı

Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
TT

Eşi görülmemiş büyüklükte kara delik jeti bulundu: Samanyolu'nun 140 katı

Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)

Bilim insanları bugüne kadar görülen en büyük kara delik jeti çiftini buldu.

İkili, evrende 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor. Bu da üst üste yığılmış yaklaşık 140 tane Samanyolu Galaksisi'nin uzunluğuna denk geliyor.

Bu tür jetler, süper kütleli kara deliklerden püsküren muazzam miktarda radyasyon ve parçacık patlamalarını ifade ediyor. Milyonlarca yıl sürebilen bu jetler, maddenin uzaydaki akışını değiştirirken kozmosu yeniden şekillendiriyor ve toplam çıktısı trilyonlarca Güneş'e eş değer patlamalar yaşıyor.

Samanyolu jetleri, evrende bir galaksi tarafından üretilen en büyük oluşumlardır. Ancak yeni bulunan ikili, daha önce gördüklerimizden bile daha büyük; önceki gözlemler sadece 16 milyon ışık yılı kadar bir boyuta ulaşabileceklerini gösteriyordu.

Önceki rekor sahibi Alcyoneus adlı bir jet sistemiydi. Aynı ekip tarafından 2022'de bulunmuştu fakat uzunluğu sadece 100 Samanyolu kadardı.

Gökbilimciler jetlere Yunan mitolojisindeki bir deve ithafen Porphyrion (Porfirion) adını verdi. Evrenin sadece 6,3 milyar yaşında, yani bugünkü yaşının yarısından daha genç olduğu bir mesafede tespit edildiler.

Aynı araştırma, bu türden keşfedilmeyi bekleyen daha birçok mega yapının olabileceğini de öne sürüyor. Bilim insanları halihazırda toplam 10 binden fazlasını buldu.

Yeni makalenin başyazarı Martijn Oei, "Dev jetleri ilk bulduğumuzda epey şaşırdık" diyor. 

Bu kadar çok oldukları hakkında hiçbir fikrimiz yoktu.

Ayrıca jet sistemleri, galaksilerin oluşumuna fark etmediğimiz şekillerde katkı sunuyor gibi görünüyor. Evrenin daha erken bir döneminde, galaksiler arasındaki bağlantıların bugünkünden daha yakın olduğu bir zamanda var olan Porphyrion, "kozmik ağın" daha da geniş bir alanına ulaşıyordu.

Caltech'te astronomi ve veri bilimi profesörü olan, çalışmanın ortak yazarı George Djorgovski, "Gökbilimciler, galaksilerle onların merkezindeki kara deliklerin birlikte evrimleştiğini düşünüyor ve bunun kilit önemdeki bir yönü, jetlerin yaydığı muazzam miktarda enerjinin, ev sahibi galaksilerin ve yakınlardaki diğer galaksilerin büyümesini etkileyebilmesi" ifadelerini kullanıyor.

Bu keşif, etkilerinin düşündüğümüzden çok daha öteye uzanabileceğini gösteriyor.

Bulgular, hakemli dergi Nature'da yayımlanan "Black hole jets on the scale of the cosmic web" (Kozmik ağ ölçeğinde kara delik jetleri) başlıklı yeni bir makalede aktarılıyor.

Independent Türkçe