NASA: Güneş Sistemi dışında şimdiye dek 5 bin gezegen keşfedildi

"Her biri yeni bir dünya, yepyeni bir gezegen. Her biri için heyecanlanıyorum çünkü onlara dair hiçbir şey bilmiyoruz"

Varlığı doğrulanan ötegezegen sayısı gün geçtikçe artıyor (NASA)
Varlığı doğrulanan ötegezegen sayısı gün geçtikçe artıyor (NASA)
TT

NASA: Güneş Sistemi dışında şimdiye dek 5 bin gezegen keşfedildi

Varlığı doğrulanan ötegezegen sayısı gün geçtikçe artıyor (NASA)
Varlığı doğrulanan ötegezegen sayısı gün geçtikçe artıyor (NASA)

NASA, şu ana dek Güneş Sistemi’nin ötesinde, gezegen olduğu teyit edilmiş, 5 binden fazla gök cismi keşfedildiğini duyurdu.
NASA Ötegezegen Arşivi’ne en son eklenen 65 gezegenle birlikte ötegezegen sayısı dün 5 bine ulaştı. Bu arşiv, birden fazla yöntemle varlığı doğrulanmış, hakemli bilimsel dergilerde yayımlanmış ötegezegenleri içeriyor.
Güneş Sistemi’nin dışında, başka yıldızların yörüngelerinde dönen gezegenlere, 'ötegezegen' adı veriliyor.
Bilim insanları son derece gelişkin araçlar sayesinde giderek daha fazla sayıda ötegezegen adayı keşfediyor. Ancak bunların teyit edilmesi için ileri araştırmalar gerekiyor ve ötegezegenlerin yüzeyinde neler olduğuna dair fikir edinmek hâlâ çok zor.
NASA Ötegezegen Bilim Enstitüsü’nde görev alan, arşivden sorumlu bilim insanı Jessie Christiansen, 'Bu sadece bir sayı değil' dedi.
Christiansen, "Her biri yeni bir dünya, yepyeni bir gezegen. Her biri için heyecanlanıyorum çünkü onlara dair hiçbir şey bilmiyoruz" ifadesini kullandı. 
Güneş Sistemi’nin dışındaki ilk gezegenler 1990'larda keşfedilmişti. 2000'lerin başındaysa sadece 100 kadar ötegezegen teyit edilebilmişti. O yüzden uzmanlar bugünü, 'ötegezegen keşiflerinin altınçağı' diye niteliyor.
Bu gök cisimleri, 'gezegen avcısı' diye nitelenen güçlü teleskoplar sayesinde tespit ediliyor. Bunlar arasında Spitzer Uzay Teleskobu, Kepler Uzay Teleskobu ve Geçiş Halindeki Öte Gezegen Araştırma Uydusu gibi uzay araçları yer alıyor.
Şimdiye kadar, teyit edilen ötegezegenlerin yüzde 30'u gaz devlerinden oluşuyor. Jüpiter veya Satürn gibi gazdan oluşan gezegenler, bu sınıfta yer alıyor.
Keşfedilen gezegenlerin yüzde 31'i süper Dünya ve yüzde 35'i de Neptün benzeri diye niteleniyor. Dünya'nın kütlesinden daha büyük, fakat gaz devlerinden çok daha küçük gezegenlere 'süper Dünya' adı veriliyor.
Bilinen ötegezegenlerin yalnızca yüzde 4'ü Dünya veya Mars gibi kayalık gezegenlerden oluşuyor.
Arşive yeni eklenen 65 gök cismi, çoğunlukla süper Dünya ve Jüpiter boyutunda gezegenleri içeriyor. Araştırmacılar bunlar arasında Dünya büyüklüğünde iki gezegenin yer aldığını belirtiyor. Ancak söz konusu gezegenlerde sıcaklık 327 santigrat dereceye ulaşıyor. Yani bunlar yaşanabilir olmaktan çok uzak.
Ancak ötegezegen keşifleri hızlandıkça, yaşanabilir koşullara sahip olduğu anlaşılan gezegen sayısı da artıyor. Ayrıca hesaplamalar, Samanyolu Galaksisi'nde en az 300 milyon yaşanabilir gezegen olduğunu gösteriyor.
Christiansen, "Bu görevi aldım çünkü eskiden ötegezegen keşfi yepyeni ve çok heyecan verici bir şeydi" ifadelerini kullandı:
"Şimdi, neredeyse sıradanlar. Meslektaşım David Ciardi geçen gün şuna dikkat çekti: Bugün insanların yarısı, ötegezegenlere dair bilgi sahibi olmadığımız bir zamanda hiç yaşamadı."
Independent Türkçe, CNN International, New Atlas



Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
TT

Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)

Batılı ülkelerdeki büyük firmalar, Çin üretimi yapay zeka modellerini kullanmaya yöneliyor.

Wall Street Journal’ın (WSJ) analizinde, Amazon Web Services, Microsoft ve Google gibi Amerikan devlerinin, müşterilerine DeepSeek’i bir seçenek olarak sunmaya başladığını yazıyor.

Bu durumun, ABD hükümetinin veri güvenliği nedeniyle Çinli DeepSeek firmasının bazı uygulamalarını devlet cihazlarında yasaklamasına rağmen gerçekleştiğine işaret ediliyor.

Analiz firması Sensor Tower’ın verilerine göre, ABD’li OpenAI firmasının ürettiği ChatGPT en popüler yapay zeka destekli sohbet botu olma özelliğini koruyor. Küresel çapta uygulamanın 910 milyon kez indirildiği belirtiliyor. Çinli mühendislerin tasarladığı DeepSeek ise 125 milyon kez indirildi.

Harvard Üniversitesi’nin haziranda yayımladığı bir çalışmada, Çin’in yapay zekada öne çıkmasını sağlayan iki temel unsurun veri zenginliği ve insan sermayesi olduğu belirtilmişti.

WSJ’nin analizine göre de Amerikan şirketleri daha çok “yapay genel zeka” (AGI) gibi devrimsel ilerlemelere yoğunlaşırken, Çinli firmalar pratik uygulamalarla günlük sorunları çözmeye odaklanıyor. Çinli şirketler aynı zamanda modellerini açık kaynak olarak sunuyor. Bu sayede kullanıcılar modelleri kendi ihtiyaçlarına göre uyarlayabiliyor.

Alibaba’nın “Qwen” adlı açık kaynak modelinin dünya genelinde 100 binden fazla türevi geliştirildi. Haberde, Japonya Ekonomi Bakanlığı için özel yazılımlar geliştiren Tokyo merkezli Abeja şirketinin Google ve Meta yerine Qwen’i tercih ettiğine dikkat çekiliyor.

DeepSeek, diğer yapay zeka şirketlerine kıyasla düşük maliyetle ve az sayıda çip kullanarak geliştirdiği açık kaynaklı yeni modeli DeepSeek-R1'i, 20 Ocak'ta piyasaya sürmüştü. ABD’li şirketlerle yarışan modelleri daha ucuza geliştirip sattığını öne süren DeepSeek, Nvidia'dan Microsoft'a kadar teknoloji devlerinin yüzlerce milyar dolar değer kaybetmesine neden olmuştu.

Batılı ülkeler, DeepSeek’in siber güvenliği ihlal ettiğini ve verilerin Pekin yönetimiyle paylaşılmasını sağladığını öne sürmüş, firmaysa iddiaları yalanlamıştı.

Güney Afrika’daki Witwatersrand Üniversitesi, DeepSeek’in diğer yapay zeka modellerine göre daha iyi veri güvenliği sağladığını savunuyor. Üniversite yetkililerinden Tarık Surtee, “Açık kaynaklı olması ve çevrimdışı kullanılabilmesi, verilerimizi koruyor” diyor.

Independent Türkçe, Wall Street Journal, RT