Fethi Başağa, Trablus’a girmek için ‘gizli çözümler’ arayışında!

Tunus'taki Libya Yüksek Konseyi temsilcileri için BM misyonu tarafından düzenlenen istişare toplantısından bir kare (BM misyonu)
Tunus'taki Libya Yüksek Konseyi temsilcileri için BM misyonu tarafından düzenlenen istişare toplantısından bir kare (BM misyonu)
TT

Fethi Başağa, Trablus’a girmek için ‘gizli çözümler’ arayışında!

Tunus'taki Libya Yüksek Konseyi temsilcileri için BM misyonu tarafından düzenlenen istişare toplantısından bir kare (BM misyonu)
Tunus'taki Libya Yüksek Konseyi temsilcileri için BM misyonu tarafından düzenlenen istişare toplantısından bir kare (BM misyonu)

Libya’da Fethi Başağa başkanlığındaki İstikrar Hükümeti, başkent Trablus'a girmek ve iktidarı ele geçirmek için ‘gizli çözümler’ aramaya başladı.
Başağa'ya yakın kaynakların aktardığına göre, başkentte ‘bir an önce’ iktidarı ele geçirmek isteyen İstikrar Hükümeti, Dibeybe hükümetinin oradaki varlığının yarattığı engelleri aşmak için zamanla yarışıyor.
Kimliğinin açıklanmamasını isteyen aynı kaynaklar, Başağa'nın ‘Trablus'a barışçıl ve kansız bir giriş’ yapmaya bağlılığını vurguladı. Ancak, masada olan çözümlerin içeriğini açıklamayı reddettiler.
Başağa hükümeti, ülkenin güneyinde ve doğusunda Dibeybe'ye ait hükümet karargahlarını ele geçirmesine rağmen şu ana kadar Trablus'a giremedi. İki tarafa sadık milisler arasında silahlı çatışma olasılığına ilişkin korkular artıyor.
Başağa, medyanın aleyhinde yayın yapmasına rağmen memleketi Misurata'da (batı) popülaritesini kaybettiği yönündeki iddiaları reddetti. Başağa, aleyhindeki pozisyonların ‘yapay, yüzeysel, aldatıcı ve geçici’ olduğunu ifade ediyor.
Rakibi Dibeybe'yi seçimlerin tekrar başarısız olmasına neden olmakla ve petrolü iktidarı ele geçirmek için bir baskı kartı olarak kullanmaya çalışmakla suçlayan Başağa, ayrıca, Libya Devlet Yüksek Konseyi (DYK) Başkanı Halid el-Mişri'nin pozisyonuna şaşırdığını da dile getirdi.
Öte yandan, Dibeybe'nin ‘Bizim Hükümetimiz’ platformu, Libya'nın çeşitli şehirlerindeki bazı yerel projelerde elde edilen başarıları yayınladı. Platform ayrıca, geçen hafta Dibeybe'nin ‘en önemli faaliyetleri ve kararlarının’ yer aldığı bir videoyu paylaştı.
Bu arada, Petrol Tesisleri Muhafızları Başkanı Ali ez-Zib, bir telefon görüşmesi sırasında, Dibeybe'yi ordunun ve devletin kuruluşuna karşı durmakla suçladı. Zib, ayrıca maaşların ve ikramiyelerin ödenmediği takdirde tesise ait 17 bin askeri göndermekle tehdit etti. Zib, “Dibeybe bize cebinden bir şey vermiyor, biz de ona sadece bir hafta mühlet vereceğiz" diye konuştu.
Dibeybe hükümetindeki Savunma Bakanlığı, mevcut ayın maaşlarının Batı Askeri Bölgesi üyelerine ödendiğini önceki gün yayınladığı bir video ile duyurdu.
Öte yandan ABD Libya Özel Temsilcisi ve Trablus Büyükelçisi Richard Norland, Dibeybe ve Başağa'ya aralarındaki siyasi açmaza barışçıl bir çözüm bulmak için müzakere çağrısını yineledi.
Norland, dün yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Dibeybe ile Başağa arasındaki çatışmada bizi en çok endişelendiren şey, dikkatlerin Libya halkının istediği şeyden, yani bir an önce cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin yapılmasından uzaklaştırılmasıdır. Dibeybe ve Başağa güç kullanmayacaklarına dair taahhütlerde bulunmalarına rağmen, Libyalılar için bir trajediye ve şiddetin tırmanmasına dönüşebilecek bir çatışma riski her zaman var. Yüksek fiyatlardan yararlanma olasılığı varken mevcut dönemin Libya'da petrol üretimini durdurması için en kötü zaman. Petrol gelirlerini yönetmek üzere bir mekanizma önerisi Berlin Süreci Ekonomik Çalışma Grubu ile çalışılmalı.”
Başka bir bağlamda, Birleşmiş Milletler (BM) Libya Özel Temsilcisi Stephanie Williams, seçimlerin ‘ülkede güç ve kaynaklara erişim konusundaki sürekli mücadeleden’ kurtulmanın en iyi yolu olduğunu söyledi.
Williams dün yaptığı açıklamada, Birleşmiş Milletler'in yapılacak seçimler için ‘anayasal temelde uzlaşma ve kesin bir zaman çizelgesi ihtiyacına odaklandığını kaydetti.
Libyalıların çatışmaya dönmek için ‘hiç istekli olmadığını’ belirten Williams, yerel liderler arasında gerginliği azaltan " akıllıca bir strateji" olarak nitelendirdiği şeyin önemine dikkat çekti.
Başkent Trablus, geçtiğimiz günlerde Başağa bağlantılı silahlı bir konvoyun şehre girmeye çalışmasına tanık olmuş ve şehirde gerilim tırmanmıştı.
Williams, “Bir geçici hükümetten diğerine geçebilirsiniz, ancak ülkeyi seçimlere taşımanız gerektiği gerçeğinden kaçamazsınız. Herhangi bir geçici hükümet belirli düzeyde meşruiyet eksikliği yaşar. Seçimler bir an önce yapılmalı” diye konuştu.
Williams, önceki gün Tunus'ta yaptığı istişare toplantısının sona erdiğini, ortak komite için aday gösterilen Yüksek Danıştay heyetiyle birlikte duyurmuştu. Libya’da adil ve kapsayıcı seçimleri mümkün kılmak amacıyla sağlam bir anayasal temel oluşturmak için Yüksek Danıştay heyetinin çalışmaları Birleşmiş Milletler tarafından kolaylaştırılmaktadır.
Williams, Temsilciler Meclisi heyetinin yakında toplantıya katılacağına olan güvenini dile getirdi. Birleşmiş Milletler tarafından kolaylaştırılan müzakerelerin kapısının ‘her zaman açık’ olduğuna dikkat çeken Libya Özel Temsilcisi, Libya için mümkün olan her şeyi yapma sözü verdi.



Azalan iyimserliğe rağmen... Gazze Şeridi'nde ateşkes için ABD destekli öneri tartışılıyor

İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)
İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)
TT

Azalan iyimserliğe rağmen... Gazze Şeridi'nde ateşkes için ABD destekli öneri tartışılıyor

İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)
İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)

İsrail ve Hamas’tan müzakereciler, 6 Temmuz'dan bu yana Doha'da devam eden ateşkes görüşmelerinin son turunda, esirlerin aşamalı olarak serbest bırakılmasını, İsrail güçlerinin Gazze Şeridi'nin bazı bölgelerinden çekilmesini ve çatışmanın sona erdirilmesine ilişkin görüşmeleri içeren 60 günlük ateşkes için ABD destekli bir öneriyi tartışıyorlar.

ABD'li, Katarlı ve Mısırlı arabulucular bir anlaşmaya varmak için çalışıyor, ancak bir anlaşmaya varılabileceğine dair iyimserlik azaldı.

İşte Reuters'a isminin açıklanmaması kaydıyla konuşan bir yetkilinin özetlediği ateşkes önerilerinin ayrıntıları ve ilgili bazı siyasi hesaplara bir bakış:

İsrailli esirler ve Filistinli mahkûmlar

Gazze Şeridi'nde tutulan 10 esir, 18 cesetle birlikte 60 günlük bir süre içinde iade edilecek. Takaslar tören olmadan gerçekleşecek. Buna karşılık İsrail de sayısı henüz belli olmayan Filistinli mahkûmları serbest bırakacak. İsrail, Hamas ve müttefikleri tarafından tutulan 50 esirden yaklaşık 20'sinin hayatta olduğuna inanıldığını söylüyor.

Filistinlilere yardım

19 Ocak'ta varılan bir anlaşmaya göre, Birleşmiş Milletler (BM) ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi'nin (ICRC) katılımıyla Gazze Şeridi'ne yeterli miktarda yardım derhal ulaştırılacak.

İsrail’in geri çekilmesi

İlk gün, ilk 8 esirin serbest bırakılmasının ardından İsrail ordusu, üzerinde mutabık kalınacak haritalara göre Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki bazı bölgelerden çekilecek. Yedinci gün, 5 ceset alındıktan sonra, İsrail haritalara göre Gazze Şeridi'nin güneyindeki bazı bölgelerinden çekilecek.

ABD Başkanı Donald Trump, Maryland eyaletindeki Andrews Ortak Üssü'nde gazetecilere el sallarken (AFP)ABD Başkanı Donald Trump, Maryland eyaletindeki Andrews Ortak Üssü'nde gazetecilere el sallarken (Arşiv-AFP)

Teknik bir ekip, teklifin çerçevesi üzerinde mutabakata varıldıktan sonra yapılacak hızlı müzakereler sırasında çekilme kılavuzunun oluşturulması için çalışacak.

Kalıcı ateşkes müzakereleri

Anlaşmanın ilk gününde kalıcı ateşkes müzakereleri başlayacak. Bir anlaşmaya varılması halinde, 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'nde tutulan tüm esirler ve Filistinli mahkûmlar serbest bırakılacak.

Garantiler

Teklif, ABD Başkanı Donald Trump'ın anlaşmaya bağlılığını garanti ediyor. Arabulucular, ara verilen süre boyunca ciddi müzakerelerin yapılmasını sağlayacak ve daha fazla zamana ihtiyaç duyulması halinde bu süreyi uzatabilecekler.

İsrail'de siyasi hesaplar

İsrail hükümetinin iki aşırı sağcı üyesi, Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, ateşkes çabalarını eleştirerek bunun yerine Hamas'ın tamamen yok edilmesi çağrısında bulundu.

İki ismin bir anlaşma imzalanması halinde istifa edip etmeyeceği belli değil. Netanyahu onları kendi tarafında tutmak için İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nde ocak ayında yürürlüğe giren son ateşkesten çok daha geniş bir alanı kontrol etmesi için bastırıyor ve ordunun güneyde Han Yunus ile Refah arasındaki bölgeyi kontrol etmesine izin veriyor. Hükümet bu bölgede yaklaşık 600 bin kişi için bir ‘insani yardım şehri’ inşa etmeyi planladığını ve bunun Gazzeliler için güvenli bir alan olacağını belirtti. Muhalifler bu kenti bir toplama kampına benzetti.

Eleştirmenler, Netanyahu'nun müzakereleri Knesset'in yaz tatiline gireceği 27 Temmuz'a kadar uzatmaya çalıştığını söylüyor. Zira Knesset açık değilken bir hükümeti devirmek çok zordur.

Hamas'ın siyasi hesapları

Hamas, bu kadar çok toprağın doğrudan İsrail'in kontrolüne bırakılmasına ya da kıyı şeridi üzerindeki zaten kırılgan olan kontrolünü azaltacak kapalı bir ‘insani yardım şehri’ kurulmasına temelden karşı. Bu nedenle Hamas, İsrail güçlerinin ocak ayındaki ateşkesten önce belirlenen hatlara çekilmesini talep ediyor.

Hamas ayrıca, İsraillilerin ateşkesi uzatma niyetinde olmadıklarından endişe duyduğundan, çatışmaların durdurulmasının savaşın sona ermesine yol açacağına dair daha güçlü garantiler verilmesi için bastırıyor.