Rusya’nın Ukrayna saldırısındaki en önemli aracı: İHA

Rus yapımı dronelar Moskova’nın elini kuvvetlendiriyor.

Rus yapımı ‘Orion’ adlı drone. (Arşiv)

Rusya-Ukrayna savaşını teknik açıdan değerlendirmek herkes için zor bir mesele. The National Interest tarafından yayınlanan habere göre Ukrayna medyası, ‘çatışma’ kavramını çarpıtmada etkili olurken Rus kaynaklı bilgiler ise zayıf ve oldukça belirsiz nitelikte. Bununla birlikte çeşitli kaynaklardan, çatışmada kullanılan Rus İHA'larının yeteneklerinin bir değerlendirmesini yapmak mümkün. Çatışmanın başlamasından bu yana Rus kayıpları hakkında toplanan kanıtlar, Rusya silahlı kuvvetlerinin savaşa hava yetenekleriyle tam olarak girmediğini gösteriyor. Ancak Rusya bugün, analistlerin başından beri beklediği insansız hava araçlarının konuşlandırılmasına dayanan operasyonlara doğru ilerliyor gibi görünüyor.
Rus droneları erken dönemde kullanıldı
En fazla öne çıkan Rus insansız hava aracı, Rusya Savunma Bakanlığı tarafından 4 Mart'ta gerçekleştirilen bir saldırıda kullanılan Orion’du. Orion, Rus Silahlı Kuvvetleri'nde hizmete giren ilk silahlı insansız hava aracıydı. 2018 yılına doğru Suriye'ye operasyonel bir şekilde konuşlandırıldı. Birçok Rus silah sistemi gibi geliştirme sürecinde Suriye'de kullanıldı ve keşif ve saldırı misyonları gerçekleştirdi. Görünen başarısına rağmen Orion'un Haziran 2020’ye kadar tam olarak hizmete girdiği düşünülmüyor. Yalnızca sınırlı sayıda kullanılmıştı. Ukrayna’da İHA kullanıldığını görmek ise şaşırtıcı durum değil. Orion, hassas saldırılar başlatma ve zamanında keşif yapma yeteneği açısından askeri olarak oldukça değerli.
Orion insansız hava aracının görünümü Rusya'nın teknolojik ilerlemelerini gözler önüne sererken Rusya'nın savaş çabalarında henüz önemli bir rol oynamadı. Daha az gelişmiş Orlan-10 ve Eleron-3 droneları ön plana çıktı. Bu İHA'lar Rus kuvvetlerine taktik düzeyde istihbarat, gözetleme ve keşif işlevleri sağlıyor.

Drone rollerinin evrimi
Çatışmanın başlangıcında Rus Orlan-10 ve diğer insansız hava araçlarına ilişkin çok az rapor vardı. Rus birliklerinin dağılım biçimi ve koordinasyon eksikliği de İHA’ların istenilen şekilde kullanılmadığı varsayımını destekliyor. Doğrulanmamış haberlere göre Orlan-10’lar şimdi Ukrayna'da üç ana temel rol oynuyor: Konvoy ve keşifleri desteklemek, topçuların yerini tespit etmek ve saldırılar için koordinat sağlamak.
Rus konvoylarında verilen kayıplara ilişkin raporlar göz önüne alındığında ilk rolünün önemi oldukça açık. Bazı veriler, Rus araç ve kamyonlarının kayıplarının ilk haftada zirve yaptığını ve o zamandan bu yana aşamalı olarak azaldığını gösteriyor. Bu değişikliğin nedeni hakkında yorum yapmak zor. Ancak İHA’larla konvoyların korunmasındaki artışın, Rus kuvvetlerinin kayıplarını azaltmasına ve Ukrayna pusularını önlemesine olanak sağlaması mümkün.
İkinci rol, 2014'ten bu yana Ukrayna'da yaygın olarak kullanılan Rus topçu mekanizmaları ile biliniyor. Rusya Savunma Bakanlığı'ndan alınan görüntülü kanıtlar, dronelar tarafından, genellikle Orlan-10 ile koordineli topçu saldırılarında 152 milimetre lazer güdümlü mermilerin kullanıldığını gösteriyor. Zira drone, yönlendirme yapmak için hedefi lazerle gösteriyor. Rus kaynaklı önceki yayınlar, bu saldırıların güdümsüz mermilerle de mükemmel bir şekilde yapılabildiğini ortaya koydu. Bununla birlikte Ukrayna'daki bazı saldırıların görünüşte araçlara yönelik olduğu göz önüne alındığında, Rus topçu kuvvetlerinin aşırı güç kullanmak yerine makul kuvvet seviyeleri seçmesi olası görülüyor.
Üçüncü rol ise özellikle Ukrayna kuvvetlerine zarar verme yeteneği açısından önemli olan keşif saldırıları. Bu, operasyonlar derinleştikçe önemli bir hedefe uzun menzilli füze veya topçu saldırılarını koordine etmek için gerçek zamanlı keşif, komuta ve kontrolün kullanılmasıdır. Ukrayna'da bunun dikkate değer bir örneği  Retroville alışveriş merkezine yapılan füze saldırısıydı. Drone görüntüleri, görünüşte Ukraynalı çoklu füze rampalarını ve ek füzeler için bir depolama alanını yok eden uzun menzilli bir füze ile ilk saldırıyı koordine etmek için kullanıldı.
Bu yetenekler, Rusya'nın tepki hızını ve Ukrayna kuvvetleriyle çatışmadaki gücünü artıracak. Söz konusu araçlar, savaşın durağan hale gelmesi durumunda Ukrayna kuvvetlerine büyük zararlar verebilir ve Rusya'nın ilerlemesine de fayda sağlayabilir.