Suudi Arabistan’ın en köklü gazetelerinden, merkezi Mekke’de olan Ummu'l Kura dün Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdulaziz, Kral’ın Danışmanı Prens Halid bin Selman, Mekke Valisi ile önde gelen birçok prens, bakan, çok sayıda edebiyatçı ve mütefekkirin katılımıyla 100’üncü yılını kutladı.
Suudi Arabistan Enformasyon Bakanlığı tarafından düzenlenen kutlamada gazetenin yayın hayatı ve tarihi gözler önüne serildi. Geçmişinin en önemli özelliği, Kurucu Kral Abdulaziz'in 1924 yılında Mekke-i Mükerreme'ye girişinden sonra, bizzat verdiği emirle kurulmuş olması gösterildi. Söz konusu tarihten yeni milenyuma kadar yaşanan dönüşüm ve değişimler karşısında, sayfaları arasında stratejik bir bilgi birikimi ve sağlam bir hafızaya sahip gazetelerden biri olarak kaldı.
Ummu'l Kura farklı yer ve zamanlarda, gerçek bilgiye ulaşımda gerçek bir referans olarak nitelendirildi. Bir zamanlar hükümet ve sosyal alanda yapılan duyurularla sınırlı başlangıca rağmen hızla gelişerek yerel ve uluslararası haberler yayınlamaya başlayan gazete önemli bir yayın haline geldi. Medya uzmanları, Ummu'l Kura'nın lansmanının başlangıçta şiir, yönetmelikler, kararlar, anlaşmalar ve uluslararası uzlaşılar, iş ilanları, ithalat ve ihracat ile ilgili haberler yayınladığına dikkat çekiyorlar.
Gazete, 87 yıl önce, özellikle 1356'da yayınlanan 655’inci sayısının başyazısında, basının ilke ve görevlerine dikkat çekti. Medyanın ve gazeteciliğin çekirdeğinin yanı sıra bölgedeki emsalleri arasında lider bir biçimde, yerel düzeydeki konumu güçlendiren öncü rolünün önemi vurgulandı.
Kağıt krizi ve İkinci Dünya Savaşı
Gazete daha sonra söz konusu yaklaşımı zarif sunumuyla sürdürdü, 40 yıl boyunca içeriğinde pek çok kültürel materyal, bilimsel ve edebi araştırma, şiir ve ticari reklam içerecek şekilde geliştirmeye devam etti. Ancak 1942 yılına gelindiğinde, İkinci Dünya Savaşı nedeniyle dünyayı kasıp kavuran kağıt krizi sebebiyle gazetelerin yayını durdurması sonucunda gerçek dönüşüm olarak nitelenen bir aşamadan geçti. Ancak Ummu'l Kura gazetesi, Suudi hükümetinin de desteğiyle sayfalarını azaltmasına ve boyutunu küçültmesine rağmen yerel ve uluslararası olayları aktarmayı sürdürdü.
Kurucu Kral’ın Dakota yolculuğunu aktardı
Ummu'l Kura gazetesinin başlıca özelliklerinden biri de önemli bir olay söz konusu olduğunda buna özel ekler yayınlamasıdır. Bu eklerden belki de en önemlisi, 1950 yılında 1320’inci sayısında Kral Abdulaziz’in Riyad’a girişinin 50’inci yıl dönümü vesilesiyle yayınlanandı. Bunun yanı sıra ‘Suudi Arabistan Hava Yolları'nın kuruluşunun tohumunun atılması’ olarak nitelenen ve 75 yıl önce Kral Abdulaziz'in ünlü Dakota uçağıyla yaptığı uçuşla ilgili yayınlanan haber de büyük öneme sahipti. 1945 yılında çıkarılan 1073’üncü sayısının ekinde bu haberle ilgili belgelere yer vermişti. Ayrıca başlangıçta sarıya dönük sayfalarıyla yayın yapan gazete beyaz kağıda geçti ve 2012 yılında tamamen renkli yayına başladı. Bununla birlikte haber içerikleri ve sunuş şeklini korudu.
Ummu'l Kura gazetesinin ilk sayfası kendine has bir şekil aldı. Yayınlanan haberin öneminin öne çıkarılması ve ön sayfada manşet olması gereken bazı durumlar haricinde ilk sayfanın sağındaki bir başyazı ve sayfanın geri kalanına yayılan haberler veya birkaç haberden alıntılardan oluşan bu şekli zaman içinde korudu. 4183’üncü sayısında, 95 yıllık bir aradan sonra ilk kez Genel Yayın Yönetmeni’nin ismine yer verildi. Gazete ayrıca gazetecilik çizgisinde ve yazı tasarımında da değişikliğe tanık oldu ve bu durum 2012 yılının başına kadar devam etti. Gazete çalışanları, 2012 yılında yaşanan dönüşümü teknolojiye, üretime, renklere ve editöryel yazı tipine bağlı olarak iş dinamizminde niteliksel ve fiili bir değişim olarak tanımlıyor.
Gelişime ayak uydurmak
Ummu'l Kura 2008 yılında dijital yapısını güncelledi. Departmanları arasında dijital olarak iletişim sağlayıp niteliksel bir hareket ile önemli teknik adımlar attı. Bu aşama, 2021 yılına kadar birkaç güncellemeden geçen bir internet sitesinin lansmanını da kapsıyordu. Bu aşamalar ayrıca dijital altyapının daha geniş bir modernizasyonu aşamasına da aracılık etti.
Gazetenin gelişim hamleleri arasında matbaa teknolojisi olarak bilinen; en modern ofset baskı cihazlarını ve baskı plakaları (ctp) cihazları da bulunuyor. Ummu'l Kura daha sonra baskı kalitesine, kapasitesine ve ürünlerinin çeşitliliğine katkıda bulunmak için bünyesine en son dijital yazıcıları eklediği 2019 yılına kadar baskı tekniklerinde güncellemeler yaptı. Gazete optimal bir şekilde ilerlemek ve teknik gelişmelere ayak uydurmak için geliştirmeye devam etti.
Araştırmacılar ve akademisyenler için referans
Suudi Arabistan’ın Eski Enformasyon Bakanı Dr. Abdulaziz el-Huca, Şarku'l Avsat’a yaptığı açıklamada, Ummu'l Kura’nın kurucu Kral Abdulaziz tarafından çıkarılan ilk gazete olduğuna dikkat çekti. Gazete söz konusu dönemden itibaren çeşitli haberlere ve raporlara kaynak oldu. Huca’ya gör gazete, Bakanlar Kurulu'nun çıkardığı Kraliyet emir ve kararlarını yayınlamak ve Şura Meclisi'nin tavsiyelerini takip etmekle sınırlı kalmadı, ülkenin kültürel ve edebi zevkini oluşturdu ve o dönemde popüler olan birçok edebi konuya yer verdi.
Huca açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Sawt Al-Hicaz’ın (Hicaz’ın Sesi) gazetesinin yayınlanmasından önceki ilk otuz yılda Ummu'l Kura gazetesinin gerçekliği incelenirse, gazetenin medya tahtına çıktığı ve Suudi Arabistan'daki kültürel ve edebi hareketin tek kaynağı olduğunu görülecektir. Aynı zamanda, alınan tüm kararları ve diğerlerini belgelemedeki önemine ek olarak o dönem için de tarihi referanstır. Ummu'l Kura gazetesinde, kuruluşundan, yani 100 yıldan bu yana Suudi Arabistan tarihini görüyoruz. Aslında büyük bir milletin Kral Abdulaziz döneminden günümüze kadar olan tarihinin küçük bir kaydıdır. Gazete, Suudi Arabistan'da gerçekleştirilen rönesansı en ince ayrıntılarına kadar takip etti. Gazetenin, araştırmacıların ve uzmanların farklı zamanlarda verilen bilgileri ve kararları araştırmaları için önemli bir referans ve kaynak olduğuna inanıyorum. Gazete ekibiyle birlikte, geleneksel halinden çıkarıp 2012'de meydana gelen değişikliklere uygun yeni bir kıyafet giymeye karar verdiğinde, mevcut renkli şekle ulaşana kadar değişiklikleri yakalamak için hızlı ve güçlü bir tempoda çalışıyorduk. Medya ve Kültür Hareketi Bakanı olduğum dönemde, gazetedeki tüm arkadaşlarımın çabalarıyla bu dönüşümün gerçekleşmesi beni çok mutlu etti.”
Huca açıklamasında ayrıca gelişime ve dönüşüme ayak uydurmak için gazetenin bu aşamada kağıt ve elektronik gazete yerine dijital bir yayına dönüşmesi için gelişimini sürdürmesi ve yeni bir yön alması gerektiğini vurguladı.
Resmi karar kaynağı
Kral Suud Üniversitesi'nde Siyasi Medya Profesörü olan Dr. Fahad el-Hureyci, Şarku'l Avsat’a yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Ummu'l Kura gazetesi Suudi Arabistan medyasının gerçeklerini takip eden herkesin sevdiği bir yayındır. Farklı aşamalardan geçmiş ve bazı fırsatları kaçırmış olabilir. Ancak son yıllarda gazete büyük bir gelişmeye ve iyi bir performansa tanık oldu. Resmi kararların ve Kraliyet emirlerinin kaynağı olmasının yanı sıra makale ve analizlere verdiği önem oldukça netti. Suudi basınına güzel bir katkı ve ulusal sağduyulu bir basın modeli sunarak yerel medyaya öncülük edebileceğine inanıyorum. Bu gerçekleşirse varlığının gerçek amacına ulaşmış olacaktır.”
Hureyci, kendilerini spor ve ekonomi de dahil olmak üzere belirli açılarla sınırlayan gazeteler gibi geleneksel şablondan çıkaran gazetenin önemine dikkat çekerek, Ummu'l Kura’nın bir sonraki aşamada ihtiyaç duyduğu başlıklara dikkat çekti.ç Bunları dengeli olmak, kararları ve bütçe analizini basitleştirilmiş bir şekilde, sayılardan uzak açıklamak ve okuyucunun kolayca anlayabileceği çoklu şablonlarda netleştirmek olduğunu vurguladı. Bunun bir sonraki aşamada gazetenin gücünü ve sağlamlığını artıracağının altını çizdi.
Mekke'de dün Hac sezonu için düzenlenen basın toplantısından (SPA)