عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

İran, Viyana müzakerelerinde ‘askıda kalan konuların’ sorumluluğunu ABD’ye yükledi

İran Cumhuriyet Savcısı: Süleymani dosyasını takip etmekte ısrarcı olacağız… İranlı milletvekili, Rusya ve Çin’in anlaşmayla ilgili endişeleri olduğunu söyledi.

İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan ile AB Siyasi Direktörü Enrique Mora’nın, 27 Mart’ta Tahran’daki görüşmesinden bir kare (AFP) 
İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan ile AB Siyasi Direktörü Enrique Mora’nın, 27 Mart’ta Tahran’daki görüşmesinden bir kare (AFP) 
TT
TT

İran, Viyana müzakerelerinde ‘askıda kalan konuların’ sorumluluğunu ABD’ye yükledi

İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan ile AB Siyasi Direktörü Enrique Mora’nın, 27 Mart’ta Tahran’daki görüşmesinden bir kare (AFP) 
İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan ile AB Siyasi Direktörü Enrique Mora’nın, 27 Mart’ta Tahran’daki görüşmesinden bir kare (AFP) 

Tahran, nükleer anlaşmayı yeniden canlandırmayı amaçlayan Viyana müzakerelerinde askıda kalan sorunların çözümünün sorumluluğunu ABD’ye yükledi.
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ile telefonda görüştü. Görüşmede, Viyana'daki nükleer görüşmeler ve Yemen'de taraflar arasında varılan geçici ateşkes konuları ele alındı. İran Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, ‘nükleer müzakerelerde anlaşmaya yakın’ olduklarını belirten Abdullahiyan’ın Guterres’e, ‘’Çözüm bekleyen konularla ilgili önerilerimizi, Avrupa Birliği (AB) temsilcisi (Enrique Mora) aracılığıyla ABD'ye ilettik. Top artık ABD'nin sahasında" dediği aktarıldı. BM Genel Sekreteri Guterres de Viyana'daki nükleer müzakerelerin önemini vurgulayarak tarafların en kısa sürede anlaşmaya varmalarını umduğunu ifade etti. 
ABD ve İran heyetleri doğrudan iletişim kurmuyor, taraflar mesajlarını Avrupa Birliği ve diğer katılımcılar aracılığıyla gönderiyor. AB Dış İlişkiler Servisi Genel Sekreter Yardımcısı ve Siyasi Direktörü Enrique Mora, geçtiğimiz hafta, aradaki buzları eritmek ve görüş ayrılıklarını yakınlaştırmak amacıyla, Tahran ve Washington’a ziyaret gerçekleştirmişti. Avusturya’nın başkenti Viyana’da yaklaşık bir yıldır devam eden ‘nükleer müzakerelerde’ sona yaklaşılmışken, Moskova, Ukrayna savaşı nedeniyle kendisine uygulanan yaptırımların İran ile ilişkilerini etkilemeyeceğine dair yazılı garanti talebinde bulundu. Yaklaşık iki haftalık belirsizliğin ardından Rusya, ABD’den yazılı garanti aldığını açıkladı.
Rus engelinin aşılmasının ardından, Washington ile Tahran arasındaki ‘çözüm bekleyen’ konular yeniden gündeme geldi. İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan, 26 Mart’ta yaptığı açıklamada, İran Devrim Muhafızları’nın ‘yabancı terör örgütleri listesinden’ çıkarılmasının da ‘çözüm bekleyen konular arasında’ olduğunu açıkladı. Daha önce bu husus defalarca gündeme gelmiş ancak İran’dan resmi olarak net bir açıklama yapılmamıştı. ABD’nin İran Özel Temsilcisi Robert Malley, Devrim Muhafızları’nın yaptırım listesinden çıkarılması konusunda, "Bu anlaşma Devrim Muhafızları ile alakalı değil. Devrim Muhafızları’na yaptırımlar devam edecek. Bu konudaki politikamız ve düşüncemiz değişmeyecek" demişti. ABD merkezli Axios haber sitesi, Joe Biden yönetiminin İran’a, bölgesel faaliyetlerini kısıtlaması karşılığında Devrim Muhafızları’nı terör örgütleri listesinden çıkarmayı teklif ettiğini, İran’ın ise bu teklifi reddettiğini iddia etti.

Süleymani tartışmaları
Geçtiğimiz Perşembe günü, Farsça yayın yapan Radio Farda, İran’ın Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin intikamıyla ilgili herhangi bir eyleme başvurmayacağını taahhüt etmesinin, ABD’nin, Devrim Muhafızları’nı terör listesinden çıkarmak için ön koşullarından biri olduğunu ileri sürdü. Kasım Süleymani 2020’nin başlarında, dönemin ABD Başkanı Donald Trump’ın talimatıyla Bağdat’ta düzenlenen hava saldırısında öldürülmüştü. ABD istihbaratı, İran’ın, Kasım Süleymani’nin intikamını almak için dönemin yetkililerini hedef almaya yönelik çalışmaları olduğunu duyurmuştu.  
Diplomatik kaynaklar, Devrim Muhafızları’nın terör listesinden çıkarılmasının, Viyana müzakerelerinin tamamlanmasının önündeki son engel olduğunu aktardı. İran Cumhuriyet Savcısı Muhammed Cafer Muntaziri, dün yaptığı açıklamada, “İran, sorumlular cezalarını çekene kadar Süleymani dosyasını takip etmekten vazgeçmeyecektir” dedi. İran haber ajansı ISNA’nın aktardığına göre Muntaziri, “Süleymani suikastıyla ilgili dosyanın uluslararası bir boyutu var, dosyanın sonuçlanması zaman alacaktır. Ancak şunu ifade etmeliyim ki; dava tamamlanana ve failler cezalandırılana kadar hukuki takibi bırakmayacağız. Israrcıyız, dava seneler sürse de vazgeçmeyeceğiz” diye konuştu.  

Çin ve Rusya’nın endişeleri 
Viyana'da müzakerelerin gerçekleştirildiği Coburg Palace Oteli’nin önünde basın mensuplarına tahsis edilen çadırın kaldırılması, müzakerelerin seyriyle ilgili endişelere neden oldu. Rusya’nın müzakere heyetinin başkanı Büyükelçi Mihail Ulyanov, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Bu aşamada gazetecilerin çadırı gerekli değildi. İran ve ABD sorunlarını nihai olarak çözdüğünde -umarım yakında olur- taraflar otele dönerek müzakerelerin yeniden başladığını duyuracaktır” değerlendirmesinde bulundu.  
İran Meclisi Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu üyesi Celil Rahimi Cihanabadi, Rusya ve Çin’in endişelerinin, Viyana müzakerelerine ara verilmesinin başlıca nedenleri arasında olduğunu söyledi. İran resmi haber ajansı IRNA’ya konuşan Cihanabadi, “Rusya ve Çin’in, özellikle Ukrayna kriziyle uğraşan Rusya’nın, İran Batıyla anlaşma sağlarsa, ticari olarak olumsuz etkilenecekleri yönünde endişeleri var” dedi. ABD’yi nükleer müzakerelerin önünü tıkamakla suçlayan Cihanabadi, “’ABD İsrail’in etkisi altında kalıyor, İran bu darboğazdan geçerse daha fazla istekte bulunamayacaklarını bildiklerinden, İran’a tüm taleplerini bu süreçte dayatmaları gerektiğini düşünüyorlar. Batı, İran’ın direnişi ve diplomasisi karşısında bir çıkmaza girdi, kendi kamuoylarını zafer kazandıkları yönünde ikna etmeye çalışıyorlar” diye konuştu.  
Muhafazakâr Milletvekili Mahmud Nebeviyan, Devrim Muhafızları’na bağlı Fars haber ajansına, nükleer müzakerelerle ilgili bir makale kaleme aldı. Nebeviyan, ‘muhtemel anlaşmanın İran’ın kırmızı çizgilerini dikkate almadığını’ öne sürdü. Eski Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’in yardımcılarının, Ali Bakıri Kani liderliğindeki müzakere heyetinde yer aldığına dikkati çeken Nebeviyan, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’ye, müzakere heyetini değiştirmesi ve heyete ‘İran’ın kırmızı çizgilerine ve devrime bağlı’ kişileri ataması çağrısında bulundu. 2015 nükleer anlaşmasının canlandırılması yerine yeni bir anlaşmaya varılmasının zorunlu olduğunu vurgulayan Nebeviyan, İran’ın nükleer kazanımlarının zedelenmeyeceği bir anlaşmaya varılması gerektiğini savundu.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Suveyda'dan Beyrut'a: Mezhepçilik oyunu sürerken, Lübnan, diğer ülkelerin çatışmalarının bedelini mi ödüyor?

Lübnan'ın Suriye çatışmalarına dahil olması, mezhepsel bölünmeleri derinleştiriyor ve savaşı Lübnan'a taşıma tehdidi oluşturuyor (Sosyal medya)
Lübnan'ın Suriye çatışmalarına dahil olması, mezhepsel bölünmeleri derinleştiriyor ve savaşı Lübnan'a taşıma tehdidi oluşturuyor (Sosyal medya)
TT
TT

Suveyda'dan Beyrut'a: Mezhepçilik oyunu sürerken, Lübnan, diğer ülkelerin çatışmalarının bedelini mi ödüyor?

Lübnan'ın Suriye çatışmalarına dahil olması, mezhepsel bölünmeleri derinleştiriyor ve savaşı Lübnan'a taşıma tehdidi oluşturuyor (Sosyal medya)
Lübnan'ın Suriye çatışmalarına dahil olması, mezhepsel bölünmeleri derinleştiriyor ve savaşı Lübnan'a taşıma tehdidi oluşturuyor (Sosyal medya)

Tony Bouloss

Bölge için tehlikeli bir şeylerin planlandığı aşikar. Olaylar hızla gelişiyor ve siyasi mesajlar, Lübnanlı yetkililerin boş yere tekrarladığı boş egemenlik sloganlarının arkasına gizlenemeyecek kadar netlik kazanıyor. ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Tom Barrack'ın “Lübnan, Biladuşşam’ın bir parçasıdır” demesi boşuna değil. Bu bir dil sürçmesi değil. Aksine, zayıf ve dağılmış devletlerin kalıntıları üzerinde nüfuz haritalarını yeniden çizen uluslararası ve bölgesel uyarıların açık bir ifadesidir. Buna, “Trablus ve Bekaa'nın Suriye'ye ilhakı” gibi tehlikeli senaryolar veya birbiri ile savaşan dini gruplar ve mini devletler arasında yeniden nüfuz dağıtımını sağlayacak “mezhepsel konfederasyon çözümleri” gibi medyada yer alan şüpheli sızıntılar eşlik ediyor. Tüm bu haberler, Lübnan arenasını kızıştırmak ve Lübnanlıları hiçbir ilişkileri ve çıkarları olmayan bir çatışmaya çekmek için kötü niyetli bir şekilde medyaya ve siyasi alana pompalanıyor.

Hassas nokta mezhepçilik

Bu tür önerilerin propagandasını yapmak ne spontane ne de masum bir şey. Bu, Lübnan ve Suriye arasındaki mezhepsel ve dini gerginlikleri yeniden alevlendirmeyi amaçlayan tehlikeli bir oyunun parçası. İç içe geçmiş bir dini ve ulusal mozaikle birleşen iki ülke, bir kez daha büyük hesaplaşmalar için bir satranç tahtasına dönüşüyor.

Örneğin Suveyda'da, Dürziler ile Suriye makamları arasında sosyal, mezhepsel ve siyasi boyutların iç içe geçtiği kanlı bir çatışma sahnesine tanık oluyoruz. Ancak orada yaşananlar sadece Suriye ile sınırlı değil; her zamanki gibi, yankıları hemen Lübnan'a da ulaştı.

Lübnan'da Sünniler arasında mezhepçi duygular canlandı ve Suriye'de “yeni Sünni rejim” olarak adlandırdıkları oluşumla dayanışmaya yönelik hareketlenmeler arttı. Lübnan sanki kendi başına bir devlet olmaktan çıkıp, askeri ve mezhepsel destek için bir platform haline gelmiş gibi, Suveyda'ya savaşmaya giden Lübnanlılar öldü.

Diğer tarafta, Suriye rejimine karşı Suveyda Dürzilerini desteklemek amacıyla Lübnan'ın çeşitli bölgelerinde Dürzi kitleler harekete geçti. Böylece Lübnan, sanki Lübnanlılar dış çatışmalar için her zaman “yedek mühimmat” olmaya mahkummuş gibi, sınır ötesi mezhepsel bölünmelerin tekrar tekrar yaşandığı bir sahne haline geldi.

Hizbullah sahnesinin tekrarı

Bugün yaşananlar, daha önce Hizbullah'ın aktörü olduğu sahnenin yeni bir versiyonu. Hizbullah, İran örtüsü altında Suriye savaşına askeri müdahalede bulunmaya karar verdiğinde, gerekçe olarak “Şiileri ve türbeleri korumayı” öne sürmüştü. Bu müdahale çok geçmeden Suriye'deki Alevi rejiminin varlığını sürdürmesine yönelik doğrudan bir desteğe dönüşmüştü.

Bugün, aynı denklem farklı biçimlerde tekrarlanıyor:

Sünniler, Suriye'deki “yeni Sünni rejimi” desteklemek için savaşçı gönderiyor.

Dürziler, rejime karşı Suveyda Dürzileri ile dayanışma içinde.

İronik bir şekilde, yalnızca Hristiyanlar farklı bir tutum sergilediler ve tarafsızlık ilkesinin bilincinde olarak Suriye'deki Hristiyanları destekleme yönünde hiçbir adım atmadılar. Zira Lübnanlı Hristiyanlar, Suriyeli Hristiyanları, seçeneklerinin farkında olan ve kendilerine uygun olanı seçebilecek Suriyeliler olarak görüyorlar.

Bu Hristiyan tutumu, yani tarafsız kalmak ve krizleri ithal veya ihraç etmemek, ara sıra kendisine yöneltilen eleştirilere rağmen, bu çıkmazdan çıkmak için gereken modeldir.

Kriz ihraç etmek

Lübnan'ın bugünkü sorunu, yalnızca başkalarının ateşini kendi topraklarına çekmesi değil, aynı zamanda kendisinin de dışarıya kriz ihraç etmesidir. Bazı Lübnanlı liderler, tehlikeli bir bölgesel oyunun piyonları haline geldiler.

Bazıları Velid Canbolat'ın Suriye Dürzi çatışmasına müdahale ederek Şeyh Yahya el-Belus'u desteklediğini, onu Şam'daki yeni hükümet ile yakınlaşmaya teşvik etmeye çalıştığını düşünüyor. Buna karşılık, rejime sadık diğer Dürzi güçler Şeyh Hikmet el-Hicri'yi desteklemek için harekete geçtiler. Bu durum, Suriye'yi doğrudan etkileyen ve Suveyda'da durumun alevlenmesine katkıda bulunan tehlikeli bir Dürzi bölünmesine yol açtı.

Şarku’l Avsat’ın Indpendent Arabia’dan aktardığı analize göre yaşananlar, devletinin zayıflığı ve kurumlarının çöküşü gölgesinde Lübnan'ın bir vekil “destek arenasına” dönüştüğünün açık bir kanıtı. Her Lübnanlı grup, tıpkı Lübnanlı silahlı grupların yıllardır bölgesel çatışmalarda dış güçleri desteklemesi gibi, dışarıdaki kendi grubunu destekliyor.

Lübnan fanatizmin rehinesi

Lübnanlıların bugün sorması gereken soru şudur: Bu politikalar bizi nereye götürüyor?

Dış mesajlar için bir posta kutusu olmak Lübnan'ın çıkarına mı?

Başkaları için savaşmak, mültecilerini kabul etmek ve çatışmalarını finanse etmek mi istiyoruz?

Lübnan'ın yabancı istihbarat çatışmalarının arenası haline gelip parçalanmasına ve toplumun dağılmasına yol açan 1970’ler ve 1980'lerdeki deneyimi tekrarlamamız gerekiyor mu?

Lübnan devletinin rolünü yerine getirmediği açık. Siyasi, diplomatik ve güvenlik sınırlarını her türlü dış projeye açarken, silah ve savaşçı kaçakçılığına, mezhep çatışmalarını 24 saat boyunca körükleyen kışkırtma kampanyalarına göz yuman güçsüz ve kırılgan bir devlet var.

Tarafsızlık seçeneği gerçek çözümdür

Bugün yaşananlar, tarafsız olmamanın doğrudan bir sonucudur. Tarafsızlığı benimsemeyen ülkeler savaş alanlarına dönüşürler. Sloganlar mezhepsel ve bölgesel çatışmaların bahanesi haline geldiğinde, herkes bedelini öder.

Tarafsızlık bir lüks değil, ulusal bir zorunluluktur. Tek başına Lübnan'ın bölgesel bataklığa sürüklenmesini engelleyebilir.

Zira İran, Lübnan'ı kurtarmayacaktır.

Ne Suudi Arabistan ne de Katar, milislerin yönettiği bir ülkeyi yeniden inşa etmeyecektir.

Amerika Birleşik Devletleri veya Avrupa da devlet olmayı reddeden bir devleti desteklemek için acele etmeyecektir.

Yıpranmayı durdurmak ve çöküşü önlemek

Lübnan devleti işleri derhal kontrol altına almazsa, daha fazla parçalanmaya doğru gidiyoruz. Lübnan bugün sadece ekonomik çöküşün eşiğinde değil, aynı zamanda daha tehlikeli bir siyasi ve ahlaki çöküşün de ortasında.

İçerideki partiler ile liderlerin, her birinin kendi mezhebine göre, dışarıda şu veya bu tarafı desteklemek için seferber olması kabul edilemez.

Trablus'un, Bekaa'nın veya Güney'in Suriye, İran veya Körfez ülkeleri için vekil çatışma platformları haline gelmesi kabul edilemez.

Her türlü bölücü projeye karşı savunmasız bir ülke olarak kalmamız kabul edilemez.

Bugün ihtiyaç duyulan şey cesur ve egemen bir karar almaktır. Lübnan'ın bir destek arenası haline gelmesini engelleme kararıdır. Siyasi ve sosyal sınırları kontrol etme kararıdır. Lübnan'ın başkalarının savaşları için bir sahne olması değil, her şeyden önce gelmesi kararıdır.

Aksi takdirde bölünme yoldadır ve belki de bu sefer Lübnan diye bir şey kalmayacaktır.