Sudan’daki protestolarda bir gösterici daha hayatını kaybetti

Sudan Merkezi Doktorlar Komitesi, başkent Hartum’un Doğu Nil bölgesinde askeri yönetim karşıtı düzenlenen protestolarda bir göstericinin daha vurularak öldürüldüğünü açıkladı.
Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, 25 Ekim tarihinde devrik lider Ömer el- Beşir rejiminin düşmesinin ardından sivil ve asker tarafından yönetilen ülkede darbe yaparak tüm yetkiyi ordu elinde toplamıştı. O günden bu yana halk, iktidarın sivillere devredilmesi talebiyle ülke genelinde protestolar düzenliyor. Bugünlerde ise on binlerce Sudanlı sıcak havaya, göz yaşartıcı gaza, mübarek Ramazan ayına rağmen protestolara devam ediyor.
Bugünkü protestolar, 25 Ekim’de sivil hükümetin devrilmesine karşı başlayan protestoların altıncı ayında gerçekleşti. 25 Ekim’den bu yana Sudan ekonomisi gittikçe kötüleşti.
Çoğunluğu oruç tutan göstericiler, 42 dereceye ulaşan sıcak havada bile protestolarına devam ediyor. Omdurman’daki bazı kişiler, El Mesira Yolu üzerindeki evlerde bulunan hortumlarla serinlemek için kendilerine su tuttu.
23 yaşındaki üniversite öğrencisi Ahmed Abdullah, “Oruçlu bir şekilde hayatını kaybetmiş şehitlerin yolundayız. Orduyu yeneceğiz. Özgürlük ve adalet yolunda yürümeye devam edeceğiz” dedi.
Sağlık görevlileri, bugüne kadar emniyet güçlerinin ateş açtığı protestolarda en az 93 kişinin hayatını kaybettiğini, binlerce kişinin ise yaralandığını açıkladı.
6 Nisan tarihi, 2019 yılında devrik lider Ömer el- Beşir’e yapılan darbenin ardından düzenlenen protestoların yıl dönümü olarak kabul ediliyor. O günden beri protestocular, çeşitli eylemler düzenliyor.
Göstericiler, iktidarın sivillere devredilmesini istiyor. Geçtiğimiz yıl 3 Haziran tarihinde halk, oturma eylemi düzenlerken, eyleme müdahale eden güvenlik güçleri ile çıkan çatışmada askeri güçler de dahil olmak üzere çok sayıda Sudanlı hayatını kaybetmişti. Yaşanan olayların ardından iktidarda güç paylaşımı tercih edildi ve askeri- sivil konsey kuruldu. Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri’nin (ÖDBG) seçtiği isim olan Abdullah Hamduk, başbakan olmasının ardından yaşanan olayların sonucunda 2 Ocak 2022 tarihinde görevinden istifa etmişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı, “Sudan halkı henüz hedeflerine ulaşmadı. Barışçıl protestolara, göstericilerin şiddet korkusu yaşamadan izin verilmeli” dedi.
Göstericilerin oruç tutması nedeniyle başkent Hartum’da günün geç saatlerinde protesto çağrısı yapılırken ülkenin batısındaki el- Ubeyd, Nyala, Cuneyna, Port Sudan, Kessele ve Gadarif bölgelerinde, ülkenin güneyinde Madani, Kosti ve Kadugli bölgelerinde protestolar başladı.
Güvenlik güçleri ve ordu, ana caddelerde konuşlanırken başkentteki hükümet binaları ile Omdurman ve Bahri’ye giden köprüler kapatıldı.
Hartum Havalimanı’na doğru yürüyen on binlerce kişi, göz yaşartıcı gaz ve ses bombalarına maruz kaldı. Ancak göstericiler, eylemlerine devam etti ve “Devrim, halkın devrimidir. Otorite, halkın otoritesidir” sloganlarını attı.
Havaalanın çevresindeki göstericilere çok sayıda gaz bombası atılırken, protestocular, Hartum’un büyük caddelerine barikat kurdu.
ABD’nin yaptırım uyguladığı Merkez Polis Teşkilatı, göstericilere müdahale etti.
Bölgede bulunan Reuters muhabiri, kahvaltı yapmaya hazırlandığı bir vakitte silah seslerini duyduğunu açıkladı.
Sudan Direniş Komiteleri, Hartum ve Omdurman’daki eylemcilerden akşama kadar sokaklardan geri çekilmesini isterken Omdurman’daki sivil komiteler, protestoculara müdahale edildiğini belirtti.

Sudan kamuoyunda “iki generalin savaşı” olarak adlandırılan iç savaş, tahminen binlerce ölü, milyonlarca yerinden edilmiş kişi ve mülteci; hastahaneler ve okullar dahil olmak üzere ülkenin altyapısının tamamen çökmesine yol açtı. Sudan’a bu ağır bedeli ödeten iç savaş 100. gününe girdi.

Her iki taraf da birbirine karşı sadece saatler veya en fazla birkaç gün sürecek hızlı bir zaferin hayalini kuruyordu. Ancak şimdi ‘100 günlük ölüm ve yıkım’ hikayesiyle dünyayı ‘şaşırtıyorlar’.

Son bilançoya göre Sudanlı generallerin iç savaşında yaklaşık bin 800 kişiyi öldürüldü. Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC), en az 180 kişinin kimlikleri tespit edilmeden “rastgele” gömüldüğünü söylerken, basında çıkan haberlerde ölü sayısının çok daha yüksek olabileceği ifade edildi. Zira sosyal medyada yoğun bir şekilde dolaşan haberlerde, sokaklarda ve yollarda henüz gömülmemiş “çürüyen cesetlerin” yanı sıra evlerin içinde, dışında ve meydanlarda gömülmüş cesetlerin olduğu öne sürüldü.

Çatışmada her iki taraftan ölen askerlerin kesin sayısı bilinmezken, Hartum’daki halk her iki taraftan da sokakların ortasında veya evlerin içinde yatan askeri üniformalı çok sayıda ceset görüyor. Ancak her iki taraftaki gerçek ölü sayısının öğrenilebileceği güvenilir üçüncü bir taraf yok.

Şarku’l Avsat’ın Sudan Doktorlar Sendikası’ndan edindiği verilere göre, savaş nedeniyle sağlık hizmetleri neredeyse tamamen felç oldu ve hastanelerin ve sağlık merkezlerinin yaklaşık yüzde 80’i çalışmaz hale geldi.

Sağlık alanında olduğu gibi eğitim sistemi de tamamen felç oldu. Sudanlı öğrencilerin sınavları süresiz olarak ertelendi, okullar kapatıldı, üniversiteler çalışmalarını durdurdu, bazıları geniş çaplı vandalizm faaliyetlerine maruz kaldı, hatta bazıları merkezlerini Sudan’ın dışına taşırken bir kısmı da uzaktan eğitim yöntemini seçti. Ülkede bankacılık sistemi de tamamen çöktü. Sudan Merkez Bankası da dahil olmak üzere tüm bankalar çalışmayı durdurdu.

Sudan’daki protestolarda bir gösterici daha hayatını kaybetti