Gölge adam ve Yemen anlaşmalarının mimarı: Reşad el-Uleymi

Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad el-Uleymi (Fotoğraf: Salih el-Ğanem)
Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad el-Uleymi (Fotoğraf: Salih el-Ğanem)
TT

Gölge adam ve Yemen anlaşmalarının mimarı: Reşad el-Uleymi

Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad el-Uleymi (Fotoğraf: Salih el-Ğanem)
Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad el-Uleymi (Fotoğraf: Salih el-Ğanem)

Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad el-Uleymi, uzlaşmacı ve her zaman dikkatlerden uzak, sessizce çalışmayı tercih eden güçlü ve ılımlı adam olarak nitelendiriliyor.
Yemen Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi, Reşad el-Uleymi başkanlığında, genel olarak Yemen yelpazesini temsil eden yedi kişinin üyeliğiyle Yemen Başkanlık Konseyi’nin kurulmasına ilişkin bir karar yayınladı. Bu konsey, yeni cumhurbaşkanının seçilmesiyle sona eren geçiş aşaması uyarınca ülke genelinde kalıcı bir ateşkes için Husilerle müzakere hakkına sahip olacak.
Reşad el- Uleymi, herkese yakın ve çeşitli Yemenli partiler ve taraflarla düşmanlığı bulunmayan biri olarak biliniyor. Bu da onu ortaya çıkan herhangi bir anlaşmazlığı derhal çözmeye çalışacak bir denge unsuru kılıyor.
Yemen Enformasyon Bakanlığı Müsteşarı Necip Gallab, Reşad el- Uleymi’nin Yemen Başkanlık Konseyi Başkanlığına getirilmesinin boşluktan kaynaklanmadığını, aksine onun Ayn Şems Üniversitesi’nden sosyoloji doktorasının olduğunu ve Mahra'dan Saada'ya dek Yemen'in sosyal yapısı hakkında geniş bilgi sahibi olduğunu söylüyor.
Şarku’l Avsat’a konuşan Gallab, el- Uleymi hakkında şu değerlendirmelerde bulundu:
“Yemen kabilelerinin hepsini inceledi ve bu hususta kitabı da var. Kabiliyeti dolayısıyla göreve getirildi. Muhtemelen Yemen'i yöneten ilk akademik şahsiyettir.”
Gallab onun hakkındaki sözlerini şöyle sürdürdü:
“Uleymi, gölgede ve bazen de açıkta çalışan en önde gelen liderlerden biridir. Birleşmiş Milletler ve Avrupalılarla yaptığı çalışmalarda önümüzdeki dönem barışın sağlanmasına odaklanmıştır. Büyükelçilerle ilişkileri iyidir. Bir teknokrat ve sorunları çözme hususundaki dehasıyla merhum Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih'in yakınındaydı. Pek çok konuda esnek ve pragmatik biridir. Dr. Abdülkerim el-İryani kendisine en yakın kişilerden biridir.”

Reşad el- Uleymi kimdir?
Reşad Muhammed el-Uleymi 1954 yılında Taiz’in Mevasit ilçesinde dünyaya geldi. İlk eğitimini köyünde, babası Hâkim Muhammed bin Ali Uleymi'den aldı. Ardından 1969’da Sana’daki Cemal Abdunnasır Okulu’ndan mezun olana kadar orta öğrenimini burada sürdürdü. Son dönemlerde Birleşmiş Milletler (BM) ve Avrupa örgütleri için barış süreçlerinde faaliyet gösterdi. Kendisi perde arkasında çalışan ve medyada görünmekten hoşlanmayan gölge adamlardan biridir.
Dr. el- Uleymi, İçişleri Bakanlığı liderliğine kadar güvenlik pozisyonlarında yükseldi. Bu, onun güvenlik alanındaki performansı açısından bir dönüm noktası oldu.
Aynı zamanda Dr. Reşad el-Uleymi, Yerel Yönetim Bakanı olarak da görev yatı. Cumhurbaşkanı Salih tarafından yönetilen Genel Halk Kongresi'nin önde gelen siyasi aktörlerinden biriydi.
Gallab onun hakkında, “Pek çok meselede anlaşmazlık yaşamalarına rağmen Salih'in el- Uleymi kadar takdir ettiği bir siyasi figür yoktur. Zira kendisi, uzlaşmacı siyasi model, siyasi dosyaları yönetme ve devlet yönetimi konusunda büyük deneyime sahipti” ifadelerini kullandı.
Uleymi, Nisan 2019'da açıklanan Yemen Siyasi Güçler Ulusal İttifakı'nın kuruluşunun da mimarı olarak kabul ediliyor. O dönemde de meşruiyetin ulusal taşıyıcısı olan bu koalisyonun başına getirilmişti.
İsminin açıklanmasını istemeyen bir Yemenli yetkiliye göre, el- Uleymi, Yemen'in ulusal çıkarları konusunda derin bir anlayışa sahip. Yetkiliye göre el- Uleymi, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) yönelik tüm propaganda ve saldırılara karşı çıkıyor, müttefik olduklarını açıklamaya çalışıyordu. Uleymi, tüm görüşlerinde koalisyona yakındı. Ayrıca sakin, iyi dinleyici ve nazik bir konuşmacıdır. Yemen toplumu ve Yemenli kişiliğin doğası hakkındaki akademik çalışmasının yanı sıra Yemen tarihi hakkındaki bilgisi, geniş çaplı sosyal bağlarını güçlendirdi.
Uleymi, 3 Haziran 2011'de Cumhurbaşkanlığı Sarayı'ndaki en-Nahdin Camii’nde Cuma namazı sırasında yaşanan patlama sonucu yaralandı. Saldırıda, Yemen Cumhurbaşkanı Abdullah Salih ve liderler hedef alınmıştı. Saldırı sonrasında Uleymi tedavi için Suudi Arabistan'a nakledildi.



‘Hayalet kamp’... Batı Şeria'da on binlerce kişi İsrail operasyonları nedeniyle yerinden edildi

Tulkerim Mülteci Kampı (DPA)
Tulkerim Mülteci Kampı (DPA)
TT

‘Hayalet kamp’... Batı Şeria'da on binlerce kişi İsrail operasyonları nedeniyle yerinden edildi

Tulkerim Mülteci Kampı (DPA)
Tulkerim Mülteci Kampı (DPA)

İsrail güçleri, işgal altındaki Batı Şeria'da büyüdüğü Tulkerim Mülteci Kampı’ndaki evleri yıkmaya başladığında Malik Lütfi, sahip olduğu birkaç dakika içinde ailesinin eşyalarından ne alacağını düşünürken kafası karışmıştı.

Altı çocuk babası 51 yaşındaki Lütfi, yakınlardaki Tulkerim kentinde küçük bir oda kiraladı. Ancak kuşatma altındaki kampta elektronik ev aletleri tamirhanesine erişimi olmadığı için kirayı ödeyecek geliri yok ve ailesinin geleceği konusunda endişeli.

asdfrgt
Tulkerim Mülteci Kampı’nda bir Filistinlinin üzerini arayan İsrail askeri (DPA)

Lütfi şunları söyledi: “Bizi 27 Ocak 2024'te yerlerimizden ettiler. Bizi evlerimizden çıkardılar ve geri gelmememizi söylediler. Bu yüzden altı aydır Tulkerim Mülteci Kampı’na dönmedik. Kendi başımıza oradan ayrıldık, çoğu insan yanına hiçbir şey almadı.”

Lütfi, durumu kendisinden daha kötü olan, aşırı kalabalık okullarda ya da tarım arazilerinde yaşamak zorunda kalan çok sayıda aile tanıdığını söyledi.

Lütfi, “Hükümetten ve insanların masraflarının karşılanması için yardım sözü veren hayırseverlerden yardım bekliyoruz” dedi.

cdfrgt
İsrail askerlerinin kestiği yolun kenarında bekleyen Tulkerim Mülteci Kampı sakinleri (DPA)

İşgal Edilmiş Topraklarda İnsan Hakları için İsrail Bilgi Merkezi (B'Tselem), İsrail operasyonlarının Batı Şeria'da Lütfi gibi on binlerce Filistinliyi evlerinden etmeye zorladığını bildirdi.

Bağımsız bir merkez olan B'Tselem, Tulkerim, Nur Şems ve Cenin mülteci kamplarında yaşayan yaklaşık 40 bin kişinin bu yıl askeri operasyonlar nedeniyle yerlerinden edildiğini belirtti.

İsrail, Batı Şeria'nın kuzeyindeki Tulkerim ve Cenin kentleri de dahil olmak üzere Filistinli militanların faaliyetlerine karşı harekete geçtiğini söylüyor.

Bir İsrail ordu sözcüsü dün yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Bu, kuvvetlerin bölgede serbestçe hareket etmesine ve engellenmeden hareket etmesine izin vermek için binaların yıkılmasını gerektiriyor.”

dfvghy
Tulkerim Mülteci Kampı’ndaki İsrail askerleri (DPA)

Açıklamada, “Bu yapıları yıkma kararı operasyonel gerekliliğe dayanmaktadır ve alternatif seçenekler değerlendirildikten sonra alınmıştır” denildi.

İsrail'in yıkımları yaygın uluslararası eleştirilere neden oldu ve Filistinliler arasında İsrail'in 1967 savaşında ele geçirdiği Batı Şeria'yı resmen ilhak etmek için organize bir çaba içinde olduğuna dair korkuların arttığı bir döneme denk geldi.

Şarku’l Avsat’ın Reuters'tan aktardığına göre görgü tanıkları, bu hafta buldozerlerin bina enkazları arasında ilerlediğini ve yeni yolların moloz ve beton bloklarla dolduğunu ifade etti. Bölge sakinleri kamyonların üzerine sandalye, battaniye ve mutfak aletleri gibi eşyalarını yığdı.

swdert
Tulkerim Mülteci Kampı’nda bir Filistinlinin kimliğini kontrol eden İsrail askeri (DPA)

Tulkerim Valisi Abdullah Kemyil, yıkımların son haftalarda arttığını, yakındaki Tulkerim ve Nur Şems mülteci kamplarında 106 ev ve 104 diğer yapının yıkıldığını açıkladı.

Kemyil, “Tulkerim Mülteci Kampı'nda yaşananlar İsrail'in siyasi kararıyla işlenen bir suçtur ve bunun güvenlikle hiçbir ilgisi yoktur” dedi.

Kemyil sözlerine şöyle devam etti: “Operasyon devam ediyor, altyapının yıkımı sürüyor. Kampta hiçbir şey bırakmadılar. Tulkerim Mülteci Kampı, çeşitli yerlerinde sadece keskin nişancıların bulunduğu bir ‘hayalet kamp’ haline geldi.”

İsrail'in Batı Şeria'nın kuzeyinde ocak ayında başlattığı operasyon, 20 yıl önceki İkinci İntifada’dan bu yana gerçekleştirilen en büyük operasyonlardan biri.

Operasyonda insansız hava araçları (İHA) ve helikopterler tarafından desteklenen birkaç ordu tümeninin yanı sıra on yıllardır ilk kez ağır savaş tankları da kullanılıyor.

ABD ve Katar'ın Gazze Şeridi'nde ateşkes sağlama çabaları yoğunlaşırken, bazı uluslararası yetkililer ve insan hakları örgütleri de Batı Şeria'daki çalkantılı durumdan duydukları endişeyi dile getirdiler.

B'Tselem İletişim Direktörü Shai Barnes, “İsrail, Gazze Şeridi'ne yönelik mevcut saldırısında geliştirdiği taktik ve savaş doktrinlerini Batı Şeria'nın kuzeyinde de uygulamaya başladı. Bu, evlerin ve sivil altyapının kasıtlı ve yaygın bir şekilde tahrip edilmesini ve sivillerin ordunun savaş bölgesi olarak belirlediği alanlardan zorla göç ettirilmesini içeriyor” ifadelerini kullandı.

Hükümet içindeki ve dışındaki İsrailli aşırılık yanlıları, Filistinlilerin başkenti Doğu Kudüs olan ve Gazze Şeridi'ni de içine alacak bağımsız bir devlet kurmak istedikleri Batı Şeria'nın ilhak edilmesi için defalarca çağrıda bulundu.

İsrailli bakanlar Batı Şeria operasyonunun militan gruplarla mücadele dışında bir amacı olduğunu reddediyor. İsrail ordusu yaptığı açıklamada, uluslararası hukuka uyduğunu ve militanları hedef aldığını ifade etti.

Vali Abdullah Kemyil, yerinden edilmenin zaten ekonomik olarak zor durumda olan bir toplum üzerinde baskı yarattığını söyledi. Binlerce kişi camilere, okullara ve aileleriyle birlikte tıkış tıkış yaşadıkları evlere sığındı.

Altı ay sonra ilk kez geri dönen Lütfi, evlerdeki yıkımın boyutunun kendisini şok ettiğini söyledi.

Lütfi, “Çoğu insan gitti ve geri dönüp evlerine baktığınızda yıkılmış olduklarını görüyorsunuz. Yıkım çok büyük; geniş caddeler, altyapı, elektrik, internet… Eğer yeniden inşa etmek istiyorsanız, bu uzun zaman alacak” şeklinde konuştu.