عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Ürdün’deki tarım krizinin ardında İsrail’e ihracat mı var?

Ürdün’de sebze fiyatlarının yükselmesinin arka planında sebzelerin İsrail'e ihracatı mı var? Hükümet bunu ulusal bir çıkar ve çiftçilerin gelirinde bir iyileşme kaydetmek olarak görüyor

Ürdünlüler geçtiğimiz iki hafta boyunca, ülkedeki sebze fiyatlarındaki rekor artıştan şikayet ediyor (Independent Arabia- Salah Mulkavi)
Ürdünlüler geçtiğimiz iki hafta boyunca, ülkedeki sebze fiyatlarındaki rekor artıştan şikayet ediyor (Independent Arabia- Salah Mulkavi)
    İstanbul/Şarku’l Avsat
TT
TT

Ürdün’deki tarım krizinin ardında İsrail’e ihracat mı var?

Ürdünlüler geçtiğimiz iki hafta boyunca, ülkedeki sebze fiyatlarındaki rekor artıştan şikayet ediyor (Independent Arabia- Salah Mulkavi)
Ürdünlüler geçtiğimiz iki hafta boyunca, ülkedeki sebze fiyatlarındaki rekor artıştan şikayet ediyor (Independent Arabia- Salah Mulkavi)

Tarık Dilovani
Ürdünlü bazı milletvekilleri, ülkedeki sebze fiyatlarının İsrail'e büyük miktarlarda sebze ihraç edilmesinden sonra keskin bir şekilde artmasından hükümeti sorumlu tuttular. Söz konusu vekiller Ürdün’ün İsrail ile ilişkilerini, özellikle enerji, su ve tarım gibi sektörlerde genişlettiğini, ancak bu gelişen ilişkilerin Ürdün'ün egemenliğini tehdit ettiği suçlamasında bulundular.
Ürdünlüler, geçtiğimiz iki hafta boyunca ülkede sebze fiyatlarında Ramazan ayının girmesiyle yaşanan rekor artıştan şikayetçi. Ürdün pazarındaki sebzelerin çoğu lükse dönüştü ve artık pek çok Ürdünlünün ulaşabileceği yerde değiller.
Fiyat artışının küresel olarak yaşandığı şeklinde bir gerekçe öne süren hükümet, piyasaları denetlemek için bir çalışma başlattı. Hükümet başta sebze olmak üzere çok sayıda emtia için fiyat tavanları belirledi, ancak bu krize çare olmadı.

İsrail pazarının tazmin edilmesi
Ürdünlü milletvekili Ahmed el-Katavne, hükümeti sebze üretimindeki düşüşte İsrail pazarını Ürdün pahasına tazmin etmekle suçladı. Hükümetin İsrail ile ilişkilerini genişlettiğini ve gelişen bu ilişkilerin Ürdün'ün egemenliğini tehdit ettiğini söyleyen Katavne, “Koronavirüs nedeniyle yaşanan küresel gıda krizi ve Rusya-Ukrayna savaşı ışığında Ürdün hükümetinin İsrail'e sebze ihraç etmesi akıl alır gibi mi?” dedi.
Ürdün Tarım Bakanı Halid el-Hanifat, Ürdün Parlamentosu çatısı altında İsrail'e sebze ihracatı ve bu ihracatın miktarındaki artışla ilgili şunları söyledi: “Tel Aviv'e sebze ihracatı, Ürdün'ün yüksek çıkarları ve Ürdün vatandaşının geçim kaynağının iyileştirilmesi kapsamında geldi.”
Tarım Bakanı, imzaladığı herhangi bir anlaşmayı veya İsrail tarafı ile yaptığı görüşme tutanaklarını meclise sunmadı. Bunun Ürdün'deki bazı sebze türlerinin fiyatlarında artışa neden olduğu tahmin ediliyor.

Ulusal çıkar
Öte yandan Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Tarım Bakanı Halid Hanifat, Ürdün'ün İsrail'e yaptığı sebze ihracatının yerel pazardaki fiyatları artırmada etkisi olduğu iddiasını yalanladı.
Hükümetin bu ihracatı ulusal çıkarlara öncelik vermek, tarımsal ihracatı artırmak, pazarlama yerleri oluşturmak ve çiftçilerin gelirlerini iyileştirmek için kabul ettiğini söyleyen Hanifat, ayrıca bir kısmı Filistin tarafına gitmesine rağmen, İsrail tarafına yapılan ihracatın en düşük seviyelere düştüğüne dikkat çekti.
Tarım Bakanlığı, Ürdün'ün İsrail'e yaptığı toplam sebze ihracatının, Krallık dışına ayda ihraç edilen 12 bin 500 tondan, bin 300 tonluk bölüm olduğunu belirtti. Ürdün'ün geçen yıl İsrail ile Ürdün tarım ürünlerinde İsrail pazarına öncelik verme konusunda anlaşmaya varması dikkat çekicidir.
Tarım Bakanlığı Medya Sözcüsü Lawrence Mecali'ye göre, söz konusu dönemde Ürdün'ün İsrail tarafına yaptığı ihracat hacmi 50 bin tonun üzerine çıktı. Ancak Ürdün Tarım Bakanı'nın krallığın İsrail'e sebze ihracatında daha yüksek çıkarın olduğuna ilişkin konuşması sosyal medya platformlarında büyük eleştirilerle karşılandı.
Gözlemciler Ürdün sebzelerinin İsrail topraklarında fiyatların düşmesine katkıda bulunduğunu ifade etti. Bu, İsrailliler için sorununun çözülmesine katkıda bulundu, ancak Ürdün pazarında bir sorun yarattı. Bu durum, Ürdün'ün İsrail'e yönelik tüm tutumlarına karşı popüler bir eleştiri alması bağlamında ortaya çıktı.

Mütevazı sayılar
Tarım Bakanlığı rakamları meclis suçlamalarını yalanlıyor. Başkentteki merkez pazar olarak Amman, günde dört bin tondan fazla sebze ve meyveyi barındıramıyor. İsrail'e ihraç edilenlerin hacmi ise sadece bin 500 tonu geçmiyor.
Bakanlık, reel fiyat artışının, üretimdeki düşüş ve kış mevsiminde sebze ve meyveleri vuran don dalgaları nedeniyle gerçekleştiğini söylüyor.
Ürdün Vadisi Çiftçiler Birliği, Ürdün'de sebze fiyatlarının yüksek olmasının nedeninin İsrail'e yapılan tarımsal ihracat olduğu iddiasını reddediyor. Birlik, Ürdün'ün sebze ve meyve ihracat rakamlarının yerel tüketici için bir tehdit oluşturmadığını iddia ediyor.
Ürdün, tüketici ve komşu pazarların ihtiyaçlarını karşılayan bir üretim fazlasına sahiptir. Birlik, Ürdün'ün dünyadaki 60'tan fazla ülkeye sebze ve meyve ihraç ettiğini; İsrail'e yaptığı sebze ihracatının ise çok az olduğunu açıkladı.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Açlık, Gazze Şeridi'ndeki çocukları ölüme sürüklüyor

TT
TT

Açlık, Gazze Şeridi'ndeki çocukları ölüme sürüklüyor

Açlık, Gazze Şeridi'ndeki çocukları ölüme sürüklüyor

Henüz iki yaşını doldurmamış olan Şam Kadih, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta, dört metrekarelik küçük bir çadırda zorlu koşullar altında yaşıyor. Bu koşullar, giderek kötüleşen ve hayatını tehdit eden trajik bir gerçeklikten kaynaklanıyor. Şam, tıpkı binlerce Gazze'li çocuk gibi, gıda malzemelerinin eksikliği nedeniyle yetersiz besleniyor ve çevresel koşulların etkisiyle hastalıklar artıyor.

Şam’ın annesi, bazen ‘çok şiddetli’ olarak sınıflandırılan ve hastaneye kaldırılmasını gerektiren yetersiz beslenmeden mustarip kızının ateşini düşürmek için, günde zar zor erişebildiği su dışında başka bir şey bulamıyor. Hastanelerde ise Şam’a yardım edebilecek hiçbir şey yok. Bu, binlerce açlık çeken insan arasında sıkça görülen bir durum.

xscfvghy
5 aylık kızını kucağında taşıyan anne, kızının yetersiz beslendiğini söylüyor. (Reuters)

Anne İslam Kadih, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, dokuz yıl süren kısırlık döneminin ardından tüp bebek tedavisiyle kızına kavuştuğunu, kızının doğumundan beri karaciğer büyümesi ve ciddi yetersiz beslenme sorunu yaşadığını söyledi. İslam Kadih, “Onu birçok hastaneye götürdük, ancak tedavisinin yapılamaması durumunun düzelmesini engelledi” dedi.

Anne Kadih, kızını kurtarmak ve durumunu iyileştirmek için gerekli sağlıklı sütü de veremiyor.

Şam 22 aylık olmasına rağmen, sağlık koşullarının zorluğu nedeniyle ağırlığı sadece 4,5 kilogram. Anne, kızını çadırın içinde veya dışında bir yerden başka bir yere taşımaya çalıştığında, göğüs kafesinin kemiklerinin çıkıntılı olması nedeniyle endişeleniyor.

İslam Kadih, aşırı yüksek fiyatlar nedeniyle süt, bebek bezi ve sağlıklı gıda satın alamıyor. Şam’ın dişlerinin rengi, zayıf vücudunda kalsiyum ve vitamin eksikliği nedeniyle değişti.

dfgthyju
Refah Sınır Kapısı yakınlarında insani yardım almaya çalışırken yaralanan bir çocuk (AFP)

Anne, kızının tedavi amacıyla yurt dışına gitmesi için koordinasyon kurabileceği hiçbir kurum bulamıyor. Anne Kadih, yetersiz beslenme nedeniyle sağlık sorunları yaşayan kızının hayatını kurtarmak için Birleşmiş Milletler (BM) ve uluslararası kuruluşlara yardım çağrısında bulundu.

Sessiz ölüm

Gazze Şeridi’ndeki Sağlık Bakanlığı'nın istatistiklerine göre, savaşın başlangıcından çarşamba gününe kadar yetersiz beslenme nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 154'e ulaştı; bunların 89'u çocuk.

Bu yıl şimdiye kadar yetersiz beslenmeye bağlı 100 ölüm vakası kaydedildi. Bunların üçü şubat, mart ve nisan aylarında, ikisi mayıs ayında, beşi de haziran ayında kaydedildi; geri kalan 90 vaka ise temmuz ayında kaydedildi. 2024 yılında yetersiz beslenmeye bağlı olarak 50 ölüm, bir önceki yıl ise 4 ölüm kaydedilmişti.

xsdferty
Yetersiz beslenme nedeniyle hayatını kaybeden kızının cenazesini taşıyan bir baba (Reuters)

Gazze Şeridi’nde toplamda 28 bin 677 kişi yetersiz beslenme vakası olarak sınıflandırıldı. 5 yaşın altındaki 260 bin çocuk, 100 bin hamile kadın, bin 556 erken doğum vakası, 3 bin 120 düşük ve rahim içi ölüm vakası, 159 bin 409 yaşlı ve 18 bin yaralı yetersiz beslenme nedeniyle komplikasyonlara maruz kaldı.

Bu vakalar arasında, yetersiz beslenme nedeniyle birçok hastalığa yakalanan 6 yaşındaki Vela Cude de bulunuyor.

Vücudundaki kalsiyum ve vitamin eksikliği nedeniyle Vela'nın saçları ve dişleri tamamen döküldü. Ayrıca osteoporoz hastası ve ayakta duramıyor; vücudu zamanla zayıf ve cılız hale geldi.

Şarku’l Avsat’a konuşan annesi, kızı çiğnemekte zorlandığından ekmeği ufalayıp yutabilmesi için parçalamak zorunda olduğunu söyledi. Fiyatların yüksekliği ve un bulunmaması nedeniyle, sık sık komşularından ve akrabalarından un istemek zorunda kalıyor.

Vela'nın annesi, kızının durumunu iyileştirmeye yardımcı olacak gıda maddeleri bulamıyor ve ona yararlı olan yumurta, süt ve diğer besinleri de sağlayamıyor.

Anne, keder ve acı dolu sözlerle şöyle diyor: “Kızıma biraz un dışında verecek hiçbir şeyim yok; onu da insanlardan dileniyorum. Kızımın diğer çocuklar gibi ayakta durup oynamasını ve hayatını yaşamasını istiyorum.”

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve diğer kurumlara kızını yurtdışında tedavi ettirmek için yardım çağrısında bulunan anne, daha önce bir Avrupa ülkesinde tedavi görmesi için karar alındığını, ancak sınırların kapatılması nedeniyle seyahat etmesine izin verilmediğini belirtti.

Dünya Gıda Programı'na (WFP) göre, son dönemde Gazze Şeridi'nde beş yaşın altındaki çocuklarda yetersiz beslenme oranları dört kat arttı. Gıda güvenliği aşamalı sınıflandırmasına göre, Gazze Şeridi'nin bazı bölgeleri üç aşamalı kıtlık aşamasının ikisini aştı. WFP, kapsamlı bir insani yardım müdahalesi başlatmak için zamanın azaldığını vurguladı.

sdfrgt
Han Yunus'taki Nasır Tıp Kompleksi'nde çalışan bir hemşire, yetersiz beslenen bir çocuğa yardım etmeye çalışıyor. (Reuters)

Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA), İsrail'in Gazze Şeridi'ne uyguladığı abluka nedeniyle 5 yaşın altındaki çocuklarda yetersiz beslenmenin mart ve haziran ayları arasında iki katına çıktığı uyarısında bulundu. UNRWA, bu dönemde sağlık merkezleri ve tıbbi noktalarda yaklaşık 74 bin çocukta yetersiz beslenme taraması yapıldığını ve yaklaşık 5 bin 500 vakada genel akut yetersiz beslenme, 800 vakada ise şiddetli akut yetersiz beslenme tespit edildiğini açıkladı.

Gazze Şeridi’ndeki Sağlık Bakanlığı'na göre, 40 bin çocuk süt ve gıda kıtlığı nedeniyle ölüm tehlikesiyle karşı karşıya.

En kötü senaryo açlık

Nasır Tıp Kompleksi'nde çocuk doktoru olan Dr. Ahmed el-Ferra, Gazze Şeridi'ndeki durumun, ister bölgedeki hastanelerde ister dışında olsun, ‘felaket’ olduğunu ve küçük büyük, kadın erkek, genç yaşlı herkesin bundan etkilendiğini söyledi.

El-Ferra, kalsiyum ve vitaminler gibi temel besin maddelerinin girişinin engellenmesinin, özellikle çocuklar arasında yetersiz beslenme vakalarını artırdığını ve bunun da ölüm sayılarını yükselttiğini belirtti. Hastanelerin, ilaç, besin takviyeleri ve diğer tıbbi malzemelerin eksikliği nedeniyle yetersiz beslenme vakalarının hayatını kurtaracak tıbbi imkanlara sahip olmadığını da bildirdi.

Şarku’l Avsat’ın ulaştığı resmi tıbbi verilere göre, yetersiz beslenme nedeniyle hayatını kaybeden birçok çocuk, sınır kapılarının kapatılması ve İsrail'in girişi engellemesi nedeniyle bölgede artık bulunmayan sağlıklı gıdalara acil ihtiyaç duyuyordu.

xchyju
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Netzarim Koridoru’nda gıda yardımı almak için toplanan Filistinliler (AFP)

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD), Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), WFP ve WHO tarafından yayınlan ‘2025 Dünya Gıda Güvenliği ve Beslenme Durumu’ başlıklı ortak rapora göre, Gazze Şeridi sakinleri ciddi gıda güvensizliği ile karşı karşıya.

Söz konusu raporda, BM'nin belirlediği Entegre Gıda Güvenliği Sınıflandırması uyarınca ‘en kötü kıtlık senaryosunun şu anda Gazze Şeridi'nde yaşanmakta olduğu’ ifade edildi. Rapor, bölgeye yardımların havadan atılmasının insani felaketi durdurmak için yeterli olmadığını belirterek, yardımların karadan ulaştırılmasının daha etkili, güvenli ve hızlı olduğunu vurguladı.