عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Libya: Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi temsilcileri Kahire’de ‘anayasa taslağındaki ihtilaflı maddeleri’ görüşecek

Libya: Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi temsilcileri Kahire’de ‘anayasa taslağındaki ihtilaflı maddeleri’ görüşecek
    Kahire / Halid Mahmud
TT
TT

Libya: Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi temsilcileri Kahire’de ‘anayasa taslağındaki ihtilaflı maddeleri’ görüşecek

Libya: Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi temsilcileri Kahire’de ‘anayasa taslağındaki ihtilaflı maddeleri’ görüşecek

Libya Temsilciler Meclisi ile Devlet Yüksek Konseyi temsilcilerinin ertelenen seçimlerin anayasal zemini konusunda yaşadıkları anlaşmazlıkları görüşmek amacıyla bugün Mısır’ın başkenti Kahire’ye doğru hareket ederken, Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ve yeni İstikrar Hükümeti lideri Fethi Başağa memleketleri olan Misrata ile yoğun bir görüşme trafiği yürüttü.
Başağa ve Libya’nın güneyinden sorumlu yardımcısı Salim ez-Zadma Tunus’ta bulunan konutlarından video konferans yoluyla Misrata’daki halkla ve gençlerle görüştü. Görüşmede hükümet çalışma programı ve başkent Trablus’ta başlayan hazırlıklar hakkında konuşuldu. UBH Başbakanı Dibeybe de Misrata kentindeki UBH yanlısı silahlı milis gruplardan birkaçının komutanıyla görüştü.
UBH’den dün sabahın erken saatlerinde yapılan açıklamada, toplantıda ülkenin askeri ve güvenlik durumunun ele alındığı belirtildi. Ancak resmi olmayan kaynakların aktardığına göre silahlı grupların liderlerinden birkaçının katıldığı toplantının amacının, UBH’ye bağlılığın teyit edilmesi olduğu savunuldu. Yerel basın yayın organları ise bu toplantıda milis grupların karşılaştığı zorlukların ve ülkedeki son siyasi gelişmelerin ele alındığını aktardı.
Dibeybe, UBH yanlısı Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkanı Muhammed el-Haddad, Kara Kuvvetleri Komutanı El-Fituri Gribel ve 5+5 Ortak Askeri Komitesi’ndeki UBH temsilcileri ile bir araya geldi. Halife Hafter komutasındaki Libya Ulusal Ordusu’nun (LUO) 5+5 Ortak Askeri Komitesi temsilcilerinin dile getirdiği talepleri görmezden gelen Dibeybe, Libya halkının UBH’nin geçtiğimiz süreçte ortaya koyduğu çalışmaları ve kendisine verilen görevin sınırları içerisinde kalmasını takdir ettiğini belirterek, bunun siyasi tartışmalardan tamamıyla uzaklaşmayı gerektirdiğini söyledi. Dibeybe 5+5 Ortak Askeri Komitesi’ndeki UBH temsilcilerine izledikleri yolda devam etmelerini ve geri adım atmamalarını istedi.
Komite çalışmalarının çerçevesinin uluslararası anlaşmada açık bir şekilde çizildiğini ifade eden Dibeybe, Komite’nin büyük ölçüde tarafsız ve profesyonel olmayı gerektiren çalışmalarını yapabilmesi ve hedeflerini gerçekleştirebilmesi için siyasetten ve devletin yönetim işleriyle ilgili detaylara girmekten uzak durması gerektiğini kaydetti.
Görüşmeye Savunma Bakanlığının bu yılki planını getiren Haddad, Komitenin rolünün açık olduğu ve ayrıntılı bir şekilde belirlendiğini ve siyasi işlerle ilgisinin bulunmadığını vurgulayarak, Komitenin kendisi için belirlen görevlere göre çalışmalarını yürütmeye devam etmesinin önemini dile getirdi.
5+5 Ortak Askeri Komitesi’nde yer alan Batı Bölgesi Komutanlığı temsilcileri, Ordu Başkomutanı unvanına sahip olan Başkanlık Konseyi Başkan Yardımcısı Abdullah el-Lafi ile görüştü. Batı Bölgesi Komutanlığı temsilcileri, LUO temsilcilerinin Komite çalışmalarına katılmayı askıya almasının “ülkede yeniden bölünmeye yol açabileceği” uyarısında bulunarak, Komitenin teknik bir komite olmasından dolayı siyasi tartışmalardan tümüyle uzak olduklarını kaydetti. Batı Bölgesi Komutanlığı temsilcileri ‘LUO’nun tüm mensuplarının maaşlarının ödenmesiyle ilgili soruna köklü çözümler bulmanın gerektiğini’ vurguladı. Bununla birlikte maaş ödemelerinde yaşanan aksaklıklar devlete bağlı tüm kurumlar için geçerli bir durum.
Lafi, Komitenin çalışmasındaki herhangi bir bozukluğun, ateşkes ve istikrarın sağlanması elde edilen başarıları baltalayacağını ve ülkenin birlik ve huzurunu olumsuz etkileyebileceğini kaydetti. Lafi, verilen görevleri yapması ve geçtiğimiz aylarda gerçekleştirdiği tüm kazanımları korumak için Komitenin çalışmalarını desteklemeye devam edeceklerini söyledi.
5+5 Ortak Askeri Komitesi’nde yer alan LUO temsilcileri, Dibeybe’nin iktidarı Temsilciler Meclisi tarafından görevlendirilen Başağa hükümetine teslim etmemesi ve son 4 aydır LUO mensuplarının maaşlarını yatırmayı durdurması üzerine Komite çalışmalarına katılmayı askıya alma kararı almıştı.
Lafi, dün katıldığı bir toplantıda Başkanlık Konseyi’nin seçimlerin uzlaşmacı bir anayasal zemine göre gerçekleştirilmesi taahhüdüne bağlı olduğunu belirterek, ülkede birlik ve istikrarın sağlanması amacıyla Başkanlık Konseyi’nin Libya halkının seçimlerin düzenlenmesi konusundaki arzusunu gerçekleştirmek için müdahalede bulunma gücüne sahip olduğunu söyledi. Lafi, Libya’daki uzlaşı sürecinin tamamlanması adına Başkanlık Konseyi’nin uzlaşma projesinin himayesinde çalışmalarına devam edeceğini ifade etti.
Öte yandan Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih yeni İstikrar Hükümeti’nin Savunma Bakanı Humeyd Huma ile görüşmesinde ülkedeki gelişmeleri ele aldı. Salih ayrıca Meclis Adalet ve Ulusal Uzlaşı Komisyonu Başkanı Abdulhadi es-Sağir ve Anayasa Taslağı Değişikliği Komitesi üyesi ile bir araya geldi. Bu görüşmede Temsilciler Meclisi tarafından onaylanan 12. anayasa değişikliği uyarınca Anayasa Heyeti tarafından hazırlanan taslağın tartışmalı maddeleri gözden geçirildi.
Salih’in Basın Danışmanı, Temsilciler Meclisi ile Devlet Yüksek Konseyi temsilcilerinin anayasa taslağındaki söz konusu ihtilaflı maddeleri görüşmek üzere bugün Mısır’ın başkenti Kahire’de bir araya geleceklerini bildirdi. İki taraftan toplam 24 üyeden temsilcinin katılımıyla oluşturulan ortak komite Kahire’de Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Libya Özel Danışmanı Stephanie’nin katılımıyla toplantı gerçekleştirecek.
Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Halid el-Mişri, Konseyi temsil edecek üyeler Kahire’ye hareket etmeden önce onlarla Trablus’taki konutunda bir toplantı düzenledi. Görüşmede anayasa süreci dosyası, seçimler ve ülkenin ekonomik durumunun masaya yatırıldığı bildirildi.
Diğer yandan yerel basın yayın organlarında, başkent Trablus’ta Dibeybe hükümetine ait binada görev yapan güvenlik gücünün Öfke Volkanı Operasyonu gazilerini darp etmesine yönelik eleştirel haberlere yer verildi. Bu haberlere göre gaziler hükümet binasının önünde protesto düzenledikleri sırada bakanlık emriyle hedef alındı.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

HDK, Kadugli'deki BM merkezine saldırdı

Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
TT
TT

HDK, Kadugli'deki BM merkezine saldırdı

Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)

Sudan’da Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) dün, kuşatma altındaki Güney Kordofan eyaletinin yönetim şehri Kadugli’ye insansız hava aracı (İHA) saldırısı düzenleyerek Birleşmiş Milletler (BM) karargahını hedef aldı. Bu saldırı sonucunda Bangladeşli altı asker hayatını kaybetti. Şehirdeki bazı insani yardım kuruluşları ve BM ajansları, personelini tahliye etmeye başladı. Şehir ayrıca sakinlerinin toplu göçüne tanık oluyor.

Sudan Geçici Egemenlik Konseyi, saldırıyı ‘uluslararası insani hukukun ciddi bir ihlali ve açık bir ihlali’ olarak nitelendirdi.

Konsey tarafından yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:

“Korunan bir BM tesisini hedef almak, organize terörizme eşdeğer tehlikeli bir tırmanış ve suç teşkil eden bir davranıştır ve uluslararası hukuku kasıtlı olarak hiçe saymayı ve insani yardım ve uluslararası misyonların çalışmalarını doğrudan tehdit etmeyi amaçlamaktadır.”

Açıklamada, BM ile uluslararası topluma BM tesislerinin korunmasını sağlamak için ‘kararlı tutumlar ve caydırıcı önlemler’ alınması çağrısı yapıldı.

Bu gelişme, BM Genel Sekreteri António Guterres'in HDK’yı ‘kötü aktörler’ olmakla suçlamasından iki gün sonra yaşandı. Buna karşın HDK, BM'yi ‘çifte standart’ uygulamakla suçladı.

ARAP DÜNYASI

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.

ARAP DÜNYASI

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir