Fransız istihbaratı: ABD ve İngiltere, Ukrayna'da ‘gizlice’ savaşıyorhttps://turkish.aawsat.com/home/article/3591346/frans%C4%B1z-istihbarat%C4%B1-abd-ve-i%CC%87ngiltere-ukraynada-%E2%80%98gizlice%E2%80%99-sava%C5%9F%C4%B1yor
Fransız istihbaratı: ABD ve İngiltere, Ukrayna'da ‘gizlice’ savaşıyor
Le Figaro gazetesi, Johnson'ın bizzat Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy'i daha iyi şartlar sunulana kadar Rusya ile savaşmaya devam etmeye ve barışa yönelmemeye teşvik ettiğini belirtti.
16 Mart'ta bombalanan Mariupol Drama Tiyatrosu'ndaki Rus askerleri. (AFP)
İstanbul/Şarku’l Avsat
TT
TT
Fransız istihbaratı: ABD ve İngiltere, Ukrayna'da ‘gizlice’ savaşıyor
16 Mart'ta bombalanan Mariupol Drama Tiyatrosu'ndaki Rus askerleri. (AFP)
Kifaye O'Leary
İngiltere ve ABD’nin özel seçkin kuvvetlerinin şubat ayı sonlarında Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın başlamasından beri Ukrayna'da bulunduğu bildirildi. Açıklama, Fransız istihbarat teşkilatından bir kaynağın Fransız gazetesi Le Figaro’ya verdiği röportajda yapıldı.
Söz konusu iddia, İngiltere Başbakanı Boris Johnson'ın Kiev'e beklenmedik bir ziyarette bulunduğu gün, gazetenin üst düzey uluslararası gazetecilerinden biri olan Georges Malbrunot tarafından ortaya atıldı. Her ne kadar bu iddia resmi olarak teyit edilmemiş olsa da İngiliz lidere ‘Special Air Service' (SAS) komandolarının eşlik ettiği kaydedildi.
Malbrunot, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda Fransız bir istihbarat kaynağından bilgi aldığını belirterek SAS birliklerinin ve ABD Delta gücünün savaş başladığından bu yana Ukrayna’da bulunduğunu söyledi. Kaynağın Rusya’nın yabancı komandolar tarafından birliklerine karşı yürütülen ‘gizli savaşın’ tamamen farkında olduğunu söylediğini aktardı. Kaynağın verdiği bilgiler, Le Figaro'nun Ukrayna ile ilgili aktardığı son gelişmelerin arasında yer aldı.
İngiltere ve ABD, Kiev'in en faal askeri destekçileri arasında yer alıyor. Johnson'ın bizzat Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy'i daha iyi şartlar sunulana kadar Rusya ile savaşmaya devam etmeye ve barışa yönelmemeye teşvik ettiği söyleniyor.
Batı'daki savaşı desteklemeye yönelik fikir birliği geçen hafta Avrupa Birliği (AB) dış politika sorumlusu Josep Borrell tarafından da doğrulandı. Nitekim kendisi cumartesi günü Kiev ziyareti sırasında yaptığı açıklamada ‘muharebe alanında savaşın kazanılacağını’ vurguladı.
İngiliz medyası bu haftanın başlarında, çok sayıda ‘emekli’ SAS askerinin keşif ve tanksavar savaşında Kiev'e yardım etmek için Ukrayna'ya gittiğini ve ileride de gitmeyi planladığını bildirdi. İngiliz gazetesi Daily Mirror'ın haberinde söz konusu emekli askerlerin hizmetlerinin bedelinin, İngiliz hükümeti yerine ‘özel bir askeri şirket aracılığıyla henüz adı paylaşılmayan Avrupa'daki bir ülke’ tarafından ödendiği iddia edildi.
Rus ordusundan yapılan açıklamalarda Ukrayna için savaşan ‘paralı askerlere’ karşı mücadele ettiklerinden söz ediliyor.
Rusya Savunma Bakanlığı, Kiev'in savaş sırasında en şiddetli çatışmalara sahne olan liman kenti Mariupol’dan üst düzey görevlileri tahliye etmek için yaptığı son başarısız girişiminde sivil bir gemi kullanmaya çalıştığını belirtti. Russia Today’e (RT) göre tahliye edilmesi planlanan kişilerin aşırı milliyetçi Azak Taburu liderleri ve yabancı paralı askerler olduğu ortaya çıktı. Gazeteye göre teyit edilmemiş haberlerde, yüzlerce yabancı uyruklu kişinin ve birkaç bin Azak askerinin Mariupol'da mahsur kalmış olabileceği iddia edildi.
ABD ve İngiltere, Ukrayna'ya savaşmak için asker gönderme planları olmadığını açıkça belirtiyorlar. Ancak her iki ülke de Kiev’in önemli silah tedarikçilerinden sayılıyor ve Rusya’nın saldırısından önce Ukrayna kuvvetlerini eğitiyorlardı. Haberlerde savaş başlamadan önce uzmanların ülkeden çekildiği ifade edilmişti.
İngiltere’den seyahat yasağı
İngiltere Savunma Bakanlığı mart ayı başlarında aktif görevli personelin Ukrayna'ya seyahat etmesini yasaklamış ve askeri personeli seyahat yasağını ihlal etmenin kovuşturma ile sonuçlanabileceği konusunda uyarmıştı. Rus saldırısının ardından Kiev, yurt dışındaki gönüllülere yeni kurulan ‘yabancı lejyonuna’ katılma çağrısında bulunmuştu.
Ukrayna'nın 2014'te imzalanan Minsk anlaşmalarının hükümlerini yerine getirmemesinin ve Rusya'nın Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Lugansk Halk Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tanıma kararının ardından, şubat ayı sonlarında Rusya Ukrayna'ya karşı geniş çaplı bir saldırı başlatmıştı. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Almanların ve Fransızların aracılığıyla müzakere edilen Minsk Protokolü, ayrılıkçı bölgelere Ukrayna devleti içinde özel bir statü vermeyi hedefliyordu.
Söz konusu dönemden bu yana Rusya, Ukrayna'nın kendisini ABD liderliğindeki Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’ne (NATO) asla katılmayacak tarafsız bir ülke olarak ilan etmesini istiyor. Kiev, Rus saldırısının gerekçesiz olduğu konusunda ısrar ediyor ve iki ayrılıkçı bölgeyi zorla ele geçirmeyi planladığı yönündeki iddialarına karşı çıkıyor.
ABD Azerbaycan-Ermenistan barış anlaşmasıyla İran sınırındahttps://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/5174457-abd-azerbaycan-ermenistan-bar%C4%B1%C5%9F-anla%C5%9Fmas%C4%B1yla-i%CC%87ran-s%C4%B1n%C4%B1r%C4%B1nda
ABD Başkanı Donald Trump, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Beyaz Saray'da imzalanan barış anlaşmasının ardından kameralara poz verirken, 8 Ağustos 2025 (AFP)
TT
TT
ABD Azerbaycan-Ermenistan barış anlaşmasıyla İran sınırında
ABD Başkanı Donald Trump, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Beyaz Saray'da imzalanan barış anlaşmasının ardından kameralara poz verirken, 8 Ağustos 2025 (AFP)
Ömer Önhon
Güney Kafkasya'da devam eden büyük oyunda, siyaset, ekonomi ve güvenliği bir araya getiren yeni bir proje öne çıktı. Beyaz Saray'da 8 Ağustos Cuma günü düzenlenen törende, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, iki ülke arasında barış için ortak deklarasyona imza attılar. Törene, anlaşmanın hamisi olarak belgeyi imzalayan ABD Başkanı Donald Trump da katıldı.
Ortak deklarasyon sınırlara saygı, bölgesel çatışmanın sona erdirilmesi ve güç kullanımının reddi gibi yedi temel maddeden oluşuyor. Taraflar ayrıca, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'na (AGİT) Minsk Grubu'nun kapatılması için ortak bir talepte bulunmak da dahil olmak üzere çeşitli bazı belgeler üzerinde de anlaşmaya vardı ve bunları imzaladı. Ermenistan ve Azerbaycan Dışişleri Bakanları, ‘Devletler Arasında Barış ve İlişkilerin Kurulmasına Dair Anlaşma’ taslağını imzalayarak, nihai metni tamamladılar. Bakü, Erivan'ın imzaların atılmasından ve nihai onaylamadan önce bölgesel talepleri sona erdirecek anayasa değişikliklerini yapmasını bekliyor.
Anlaşma ayrıca, Azerbaycan'ın ana kısmını Ermenistan toprakları üzerinden Nahçıvan'a bağlayan ‘Zengizor Koridoru’ olarak bilinen engelsiz bir geçiş bölgesi kurulmasını da kapsıyordu. Ermenistan, ABD ve üzerinde anlaşmaya varılan diğer dış taraflarla birlikte, ‘Trump'ın uluslararası barış ve refah yolu’ olarak adlandırılan bir çerçeve oluşturmak için çalışmayı taahhüt etti. Washington’daki görüşme önemli bir başarı olsa da, birçok ayrıntı hala net bir anlaşma ve daha fazla açıklığa ihtiyaç duyuyor.
Azerbaycanlılar ve Ermeniler arasındaki çatışma, 20’nci yüzyılın başlarına, her iki ülkenin de işgal altında olduğu ve 1990 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla bağımsızlıklarını kazandıkları döneme kadar uzanıyor. O zamandan beri, tarihsel anlaşmazlıklar ve bölgesel talepler nedeniyle aralarında zaman zaman savaşlar patlak verdi. Ermeniler, özellikle Rusya'nın büyük dış desteğiyle Karabağ ve diğer Azerbaycan bölgelerini işgal etti.
Proje, Bakü'den başlayıp Ermenistan'dan geçerek Nahçivan'a ulaşan ve ardından Türkiye'ye varan bir demiryolu hattı ve otoyol inşasını kapsarken bu yol, İran sınırına paralel olarak uzanıyor.
Azerbaycan, 2020 yılında Karabağ'ın büyük bir bölümünü geri alan bir askeri operasyon düzenledi ve ardından 2023 eylülünde terörle mücadele çerçevesinde hızlı bir harekatla işgal altındaki topraklarının geri kalanını da kurtardı. O tarihten bu yana Türkiye, ABD, İsrail, Fransa ve İran gibi ülkelerin farklı roller oynadığı karmaşık bir siyasi ve güvenlik sürecine girildi. Bu ülkeler, kendi çıkarlarını gerçekleştirmek için çaba sarf ettiler.
Başkan Trump, uzun süredir savaşları sona erdirme ve ekonomik ilişkileri güçlendirerek ve refahı artırarak ülkeleri bir araya getirme sloganını savunuyor ve bu konuda ABD'nin ekonomik çıkarlarına odaklanıyor. Ancak, savaşları birkaç gün içinde sona erdirebileceğine dair tekrar ettiği abartılı açıklamaları, özellikle bir günde sona erdirebileceğini söylediği Rusya-Ukrayna savaşını sona erdirememesi ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından manevra yapıldığını itiraf etmesi, güvenilirliğini zedeledi.
Nahçıvan Özerk Bölgesi'nin Stepanakert (Hankendi) şehrinde düzenlenen bir askeri geçit töreni, 8 Kasım 2023 (AFP)
Bu sefer işler onun lehine gelişebilir, çünkü yakında Putin ile görüşmeye hazırlanıyor ve bu da Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşı sona erdirme umutlarını canlandırıyor. Pakistan ile Hindistan, Tayland ile Kamboçya ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti ile Ruanda arasındaki çatışmaları sona erdirmeyi kendine mal eden Trump için, Kafkasya’daki son başarısı, uluslararası arenada başarılarını övünmek için yeni bir fırsat sunuyor.
Washington zirvesinin en önemli sonucu, anlaşmada ‘geçiş bölgesi’ olarak adlandırılan ve Zengizor Koridoru olarak bilinen, Ermenistan’da 43 kilometre uzunluğundaki şerit oldu. Bu şerit, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ana kısmını, Nahçivan Özerk Cumhuriyeti'ndeki topraklarından ayırıyor.
Proje, Bakü'den başlayıp Ermenistan'dan geçerek Nahçivan'a ulaşan ve ardından Türkiye'ye varan bir demiryolu hattı ve otoyol inşasını kapsarken bu yol, İran sınırına paralel olarak uzanıyor.
Başkan Donald Trump, Zengizor Koridoru’nu, Azerbaycan'a Nahçıvan'a tam erişim hakkı tanıyan ve Ermenistan'ın toprak bütünlüğüne tam saygı gösteren özel bir geçiş bölgesi olarak tanımladı. Projeye, Trump Uluslararası Barış ve Refah Yolu (TRIPP) adı verildi.
Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki gelişmelerle birlikte, gözlemciler Türkiye ile Ermenistan arasında tam normalleşme ve diplomatik ilişkilerin kurulmasının çok da uzak olmadığını tahmin ediyorlar.
Trump, Ermenistan'ın bu koridoru inşa etmek için ABD ile özel bir ortaklık kuracağını ve Washington'a 99 yıl süreyle uzatılabilir yönetim hakları vereceğini açıkladı. Projenin hayata geçirilmesi için ABD ve diğer ülkelerden müteahhitlerin yer alacağı bir koalisyon kurulacak ve ABD, Azerbaycan ve Ermenistan karı üzerinde anlaşmaya varılan oranlarda paylaşacak.
Teknik şüphelerle çevrili olan proje, çünkü Ermenistan koridorda egemenlik haklarına sahip olacak, ancak yolcuların ve malların denetimi ve kontrolü, trafiği veya ticari faaliyetleri engellemeyecek şekilde gerçekleştirilecek. Fakat bu durum, uygulama açısından hala belirsizliğini koruyor.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, bu tarihi adımın Trump'ın kişisel müdahalesi olmasaydı gerçekleşemeyeceğini vurgulayarak, 35 yıl süren savaşı sona erdirdiği için Nobel Barış Ödülü'nü hak ettiğini ve onu bu ödüle aday göstereceklerini açıkladılar.
Azerbaycan-Ermenistan çatışmasında etkili olan başlıca güçlerden biri olan Türkiye, Washington’daki zirvenin sonuçlarından duyduğu memnuniyeti dile getirirken bunu son derece önemli bir gelişme olarak nitelendirerek ABD'nin rolünü takdir etti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan anlaşmaya övgüde bulundu. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ise Zengizor Koridoru’nu Türkiye'yi Kafkasya ve Hazar Denizi üzerinden Türk dünyasına, Türkiye üzerinden Avrupa'ya ve Asya'nın derinliklerine bağlayan önemli bir bağlantı noktası olacağını belirtti.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, ABD Başkanı Donald Trump'ın da hazır bulunduğu Washington'daki Beyaz Saray'da düzenlenen barış anlaşması imza töreninde tokalaşırken, 8 Ağustos 2025 (AFP)
Türkiye ve Azerbaycan, ‘iki devlet bir millet’ deyişiyle ifade edilen yakın bir ilişkiye sahipler. Dışişleri Bakanı Fidan da bu çerçevede ‘Türk dünyası’ terimini kullandı. Ankara, Ermenistan-Azerbaycan savaşının başından itibaren Bakü'nün yanında yer aldı ve askeri destek sağlayarak Azerbaycan'ın zaferinde önemli bir rol oynadı. Türkiye, 21 Eylül 1991'de Ermenistan'ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden biri olmasına rağmen, Ermenistan'ın Azerbaycan topraklarını işgal etmesi ve mevcut anlaşmazlıklar nedeniyle iki ülke arasındaki ilişkiler gerildi.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, 2022 yılında Türkiye'nin diplomatik girişimlerine yanıt verdi ve iki ülke arasında uzlaşı sürecinin ilk adımları atıldı. Bu süreç, geçtiğimiz haziran ayında Paşinyan’ın Türkiye'ye yaptığı resmi ziyaretle taçlandı.
Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki gelişmelerle birlikte, gözlemciler Türkiye ile Ermenistan arasında tam normalleşme ve diplomatik ilişkilerin kurulmasının çok da uzak olmadığı tahminlerinde bulunuyorlar. Birçok Ermeni Taşnak, özellikle de Ermeni diasporasından olanlar, Başbakan Nikol Paşinyan'ın Ermenistan'ın ulusal çıkarlarına aykırı davranışlarda bulunduğunu düşünüyor, ancak halkın geniş desteğine sahip olan Paşinyan bu eleştirilerden etkilenmeyecektir.
Ekonomik faaliyetler ve normalleşme ile ulaşım koridorlarının sağlayacağı fırsatlar büyük bir etki yaratacak olsa da bu durum, mevcut tüm gerilimleri ve zorlukları bir anda ortadan kaldırmaz.
Rusya, Batı'nın kendi hayati etki alanı olarak gördüğü bölgelerde veya sınırlarına yakın bölgelerde yaptığı hamlelerden memnun değil. Başkan Vladimir Putin'in harekete geçmek için uygun anı sabırla beklediği biliniyor.
İran ve Rusya ise Aliyev ve Paşinyan’ın görüşmesi ve anlaşmaları imzalamalarının olumlu bir gelişme olduğunu vurguladılar. Ancak aynı zamanda, ABD'nin Moskova'nın arka bahçesi olarak gördüğü bölgede Rusya'ya karşı önemli bir diplomatik zafer elde etmesinden duydukları endişe ve rahatsızlığı da dile getirdiler. Bu gelişme, Rusya ile Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki ilişkilerin gerginleştiği bir dönemde gerçekleşti.
Ermenistan, Paşinyan liderliğinde Rusya'nın nüfuzundan uzaklaşarak güvenliğini sağlamak için Batı'ya yakınlaşmaya çalışırken, Aliyev liderliğindeki Azerbaycan'ın politikası Rusya ile ilişkilerinde temkinli olmakla birlikte, son zamanlarda daha açık bir tutum sergilemeye başladı.
Azerbaycan Savunma Bakanlığı'nın 19 Eylül 2023'te yayınladığı bir videodan alınan ve Bakü’nün Azerbaycan güçlerinin Ermenilerin Dağlık Karabağ bölgesinde kullandığı mevzileri imha etmesi sonucu meydana geldiğini söylediği bir patlamayı gösteren bir görüntü (AFP)
Öte yandan İran, Bakü ile Erivan arasındaki ilişkilerin iyileşmesini memnuniyetle karşıladı, ancak projenin olası sonuçları konusunda uyarıda bulundu. Ulaştırma yollarının açılmasının, karşılıklı çıkarlar ve egemenliğin korunması çerçevesinde gerçekleşmediği sürece bölge halklarına fayda sağlamayacağını vurgulayan Tahran, doğu ile batıyı birbirine bağlayan Zengizor Koridoru’nun, kendisinin teşvik ettiği kuzey-güney koridoruna büyük zarar vereceğinden ve Ermenistan'a doğrudan erişimini engelleyeceğinden endişe ediyor.
İran, bölgenin güvenliğini tehlikeye atabilecek dış müdahalelere karşı uyararak Tahran'ın varlığını ve Azerbaycan'daki İsrail varlığını ciddi bir endişe kaynağı olarak gören ABD'ye açık bir gönderme yaptı.
Burada sorun, İran'ın bu projeyi gerçekten durdurabilecek durumda olup olmadığında. Ancak Rusya'nın, Batı'nın kendi hayati etki alanı olarak gördüğü bölgede veya sınırlarına yakın bölgelerde yaptığı hamlelerden memnun olmadığı biliniyor. Başkan Vladimir Putin'in harekete geçmek için uygun anı sabırla beklediği de biliniyor.
ABD’li yetkililerin, Washington'ın anlaşmalarının ve projelerinin Rusya, Çin ve İran'ı hedef alan jeopolitik manevraların bir parçası olduğunu açıkça ilan etmesiyle, bu ülkelerin tek tek veya toplu olarak bu planları engellemek yahut bozmak için karşı projeler veya planlar ortaya koyması şaşırtıcı olmaz.