Mısır, Avrupa ve ABD ile ‘insan hakları’ konusunda görüştü

Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri ve Avrupa Birliği İnsan Hakları Özel Temsilcisi Eamon Gilmore, Kahire’de bir araya geldi. (Mısır Dışişleri Bakanlığı)
Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri ve Avrupa Birliği İnsan Hakları Özel Temsilcisi Eamon Gilmore, Kahire’de bir araya geldi. (Mısır Dışişleri Bakanlığı)
TT

Mısır, Avrupa ve ABD ile ‘insan hakları’ konusunda görüştü

Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri ve Avrupa Birliği İnsan Hakları Özel Temsilcisi Eamon Gilmore, Kahire’de bir araya geldi. (Mısır Dışişleri Bakanlığı)
Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri ve Avrupa Birliği İnsan Hakları Özel Temsilcisi Eamon Gilmore, Kahire’de bir araya geldi. (Mısır Dışişleri Bakanlığı)

Mısırlı yetkililer geçtiğimiz iki gün boyunca Kahire ve Washington’da düzenlenen görüşmelerde Avrupalı ve ABD’li mevkidaşları ile insan hakları konularını ele aldı. Söz konusu görüşmeler, Mısır’ın toplumların özelliklerini dikkate alan bir yaklaşımı vurguladığı ve Avrupa ve ABD’nin Mısır’ın özgürlükler dosyasında ilerleme kaydetmesini teşvik ettiği bir ortamda gerçekleşti.
Avrupa Birliği İnsan Hakları Özel Temsilcisi Eamon Gilmore, üç günlük Mısır ziyaretini tamamladı. Gilmore’un ziyareti, Dışişleri Bakanı ve İnsan Hakları Daimi Yüksek Komitesi Başkanı Samih Şukri, Sosyal Dayanışma Bakanı Nevin el Gabbaj, Adalet Bakanı Ömer Mervan, İçişleri Bakanı Yardımcısı Hussam el-Khouly ve Temsilciler Meclisi ve Senato’daki insan hakları komitelerinin başkanlarıyla gerçekleştirdiği toplantı ile başladı.
Avrupa Birliği (AB) Mısır Misyonu’na göre Gilmore, Mısır’daki Ulusal İnsan Hakları Konseyi, Ulusal Kadın Konseyi, Ulusal Engelliler Konseyi, Ulusal Çocuk ve Anne Konseyi, sivil toplum örgütleri ve insan hakları savunucuları, Birleşmiş Milletler (BM) Mukim Koordinatörü ve 9 BM kurumu ve programının temsilcileri ile bir araya geldi. Gilmore ayrıca Mısır’da insan hakları alanında çalışmalar yürütüen bir dizi isimle de  görüştü.
Misyon’na göre Gilmore, hükümet ve parlamento ile yaptığı görüşmelerde Mısır’da İnsan Hakları Ulusal Stratejisi’nin yayınlanmasına yönelik memnuniyetini dile getirdi ve söz konusu stratejiyi etkili bir şekilde uygulama planlarını ele aldı.
Avrupa tarafından yapılan açıklamaya göre Gilmore sivil toplum kuruluşlarına yönelik kanunu ve iç tüzüğünün uygulanması konusunda kapsamlı tartışmalar gerçekleştirdi ve 173 No’lu davanın kapatıldığı, sanıkların seyahat yasağı ve varlık dondurma kararlarının kaldırıldığına yönelik güvence aldı.
173 No’lu davada bir dizi Mısırlı hukukçu, yargı makamları tarafından ‘kanunlara aykırı olarak yabancı kuruluşlardan para almak’ suçlamasıyla karşı karşıya kalmıştı. Dava kapsamında sanıkların bazılarına seyahat yasağı getirildi ve soruşturma süresince paralarına el konuldu. Ancak geçtiğimiz aylarda yargı tarafından yapılan açıklamalarda soruşturmaların tamamlandığı ve sanıkların çoğu için başka bir dava açılmayacağı kaydedildi.
Açıklamada ayrıca Gilmore’un Mısırlı ortaklarla daha fazla iletişimi artırmak için ziyaretlere devam etme niyetinde olduğu ifade edildi.
Gilmore da açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Avrupa’da ve daha geniş anlamda bölgedeki insan hakları durumunu ele alan tartışmalar da dahil olmak üzere, geçtiğimiz üç günde Mısır’da gerçekleştirdiğimiz samimi ve yapıcı görüşmeleri takdir ediyorum. Ziyaret sırasında ele alınan tüm konularda diyalogu sürdürme niyetindeyim.” 
ABD’den yapılan açıklamaya göre Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri ve ABD’li mevkidaşı Antony Blinken, iki ülkeyi bir araya getiren stratejik ilişkiler çerçevesinde, aralarındaki iş birliğinin çeşitli yönlerinin yanı sıra iki tarafı da ilgilendiren bir dizi uluslararası ve bölgesel konuyu ele aldı.
Mısır tarafından yapılan açıklamada, görüşmede insan hakları konularının ve bakanların bu konulara yönelik bakış açılarının ele aldığını belirtildi. Şukri, kapsamlı bir perspektife sahip olmanın, toplumların özelliklerini dikkate almanın yanı sıra imkanları desteklemek için karşılıklı saygı temelinde iş birliği yapmanın önemini vurguladı. İki bakan, önümüzdeki dönemde Mısır ve ABD’yi ilgilendiren çeşitli iş birliği dosyalarında ilerlemeye yönelik isteklerini dile getirdiler. ABD Dışişleri Bakanlığı internet sitesine göre Bakanlık Sözcüsü Ned Price, söz konusu toplantıda Blinken’ın Mısır da dahil olmak üzere tüm ortaklarla ikili ilişkilerde insan haklarının önemi vurguladığı ve insan hakları ve temel özgürlüklerin korunmasında ilerleme kaydedilmesini teşvik ettiği belirtildi.



Libya'nın yerel seçim haritasını askeri ve aşiret bağlılıkları ‘kontrol ediyor’

 Geçtiğimiz kasım ayında yapılan belediye seçimlerinin ilk turunda seçim merkezinde oyunu kullanan bir Libya vatandaşı (Libya Yüksek Seçim Komisyonu)
Geçtiğimiz kasım ayında yapılan belediye seçimlerinin ilk turunda seçim merkezinde oyunu kullanan bir Libya vatandaşı (Libya Yüksek Seçim Komisyonu)
TT

Libya'nın yerel seçim haritasını askeri ve aşiret bağlılıkları ‘kontrol ediyor’

 Geçtiğimiz kasım ayında yapılan belediye seçimlerinin ilk turunda seçim merkezinde oyunu kullanan bir Libya vatandaşı (Libya Yüksek Seçim Komisyonu)
Geçtiğimiz kasım ayında yapılan belediye seçimlerinin ilk turunda seçim merkezinde oyunu kullanan bir Libya vatandaşı (Libya Yüksek Seçim Komisyonu)

Askeri, siyasi ve aşiret bağlılıkları, tarihi henüz belirlenmemiş olan Libya genelindeki yerel seçimlerin ikinci turu için seçim manzarasının ‘büyük bir bölümünü’ kontrol ediyor.

Aktivistlere ve siyasi analistlere göre bu bağlılıklar ‘askeri oluşumların’ etkisinden Libya Ulusal Ordusu'na (LUO) ve Libyalı aşiretlere kadar uzanıyor. El-Aziziye’deki Evlad Salih aşiretinden bir milisin ‘barış’ listesinden aday olmak isteyenleri tehdit ettiği ve onları askeri karargahlarda alıkoyduğu yönündeki suçlamalarının ardından başkent Trablus'ta bu harita açıkça görüldü.

Tehditler ve gözdağı

İsmini vermek istemeyen bir kaynak ve bir sivil aktivist, Şarku’l Avsat'a bu olayın bazı detaylarını açıklayarak, ‘bir akademisyen ve bir adayın ekibinden bir kişinin, bir belediye başkanından seçimlerden çekilmeleri için doğrudan tehdit ve gözdağı aldıklarını’ belirtti.

El-Aziziye'de Evlad Salih aşireti üyeleri tarafından düzenlenen bir protestodan (videodan alınan ekran görüntüsü)El-Aziziye'de Evlad Salih aşireti üyeleri tarafından düzenlenen bir protestodan (videodan alınan ekran görüntüsü)

İki kaynağın ifadeleri, bu yerel yetkilinin nüfuzunu Milis 55 Komutanı Beşir ed-Davi ile olan ilişkisinden aldığı ve diğer adayları, güvenlik ve kötüleşen hizmet koşullarından mustarip bir şehirde toplumsal barış endişesiyle seçimlere katılmaktan kaçınmaya zorladığı konusunda örtüşüyor.

Belediyeye bağlı sosyal medya platformları, yerel yetkilinin aşiret aktörleriyle yaptığı toplantıların fotoğraflarını ve video kayıtlarını yayınlayarak yaklaşan seçim turunda kendisine bağlılığını gösterdi. En önemlisi de bu yerel yetkilinin 3 Şubat'ta Cefara Emniyet Müdürü Tümgeneral Abdunnasır et-Tayef'in evinde Milis 55 Komutanı ile bir araya gelmesi oldu.

Geçtiğimiz kasım ayında yapılan belediye seçimlerinin ilk turunda seçim merkezinde oyunu kullanan bir Libya vatandaşı (Libya Yüksek Seçim Komisyonu)Geçtiğimiz kasım ayında yapılan belediye seçimlerinin ilk turunda seçim merkezinde oyunu kullanan bir Libya vatandaşı (Libya Yüksek Seçim Komisyonu)

Sosyal medyada dolaşan bu suçlamalara yerel yetkililerden ya da ed-Davi'den resmi bir yanıt gelmezken, Şarku’l Avsat'ın konuştuğu Libyalı aktivistler Trablus'ta aday olmak isteyen vatandaşlara yönelik ‘ihlaller ve baskılar’ olduğunu söyledikleri bir liste hazırlamakla meşguldü.

Aralarında Trablus'un da bulunduğu 63 belediyede yapılan yerel seçimlerin ikinci turu, Libya Yüksek Seçim Komisyonu tarafından açıklanan takvime göre, geçen hafta sonunda tamamlandı.

Seçim dürüstlüğünün ciddiyeti

Şarku’l Avsat'a bir açıklama yapan siyasi aktivist Muhammed Kaşut, ‘adaylara sandık yoluyla belediyelerine hizmet etmeleri için baskı yapıldığı’ yönündeki haberlerin ortasında ‘seçim dürüstlüğünden’ bahsetmenin ciddiyetini sorguladı.

Libyalı siyasi analist Muhammed Amtarid'e göre, bu belediyelerin küçüklüğü ve seçmenleri üzerindeki sınırlı siyasi ve askeri etkileri göz önüne alındığında, nüfuz yarışının geçtiğimiz ekim ayında yapılan belediye seçimlerinin ilk turunda ortaya çıkmadığını belirtmek gerekli.

ABD Libya Özel Temsilcisi Richard Norland, Libya Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı ile daha önce yaptığı bir görüşmede. (UNSMIL)ABD Libya Özel Temsilcisi Richard Norland, Libya Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı ile daha önce yaptığı bir görüşmede. (UNSMIL)

Belediye seçimlerindeki sadakat ve tehdit tartışmalarının başkent Trablus'un diğer bölgelerinde de tekrarlanması muhtemel görünüyor. Milislerin etkisi üç ana bölgede artıyor: İstikrarı Destekleme Gücü Komutanı Abdulgani el-Kikli'nin etki alanına giren Ebu Selim bölgesi, Özel Caydırıcı Güç Komutanı Abdurrauf Kara'nın kontrolü altındaki Suk el-Cuma bölgesi, Tümgeneral Mahmud Hamza'nın komuta ettiği 444. Tugay’ın bulunduğu Ayn Zara.

Aktivist Muhammed Kaşut'a göre bu durum, ‘her partinin bir sonraki siyasi aşamaya hazırlık olarak belediyeleri kontrol etme ve bu belediyelerdeki sözleşme ve projelerden mali olarak yararlanma arzusunun pratik bir tercümesi.’

Komisyon tarafından yayınlanan karara göre ikinci aşama seçimleri 41'i batı bölgesinde, 13'ü doğu bölgesinde ve 9'u güney bölgesinde olmak üzere 63 belediyede yapılacak.

Hammad hükümetinin kontrolü

Libya'nın doğusunda da durumlar iyi değil. Libya Güvenlik ve Askeri Araştırmalar Merkezi Direktörü Eşref Bufarda'ya göre Libya Temsilciler Meclisi (TM) tarafından atanan hükümetin kontrolü seçim sahnesinde açıkça görünüyor. Bufarda, sonuçların LUO Genel Komutanlığı’nın isteklerine aykırı olması halinde askeri liderlerden oluşan yönlendirme konseylerinin atanmasını da göz ardı etmedi.

Hammad hükümeti daha önce de geçtiğimiz ocak ayında Sirte'nin doğusundaki Harava belediyesinin seçilmiş konseyini, Libya'nın batısındaki Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) önünde yasal yemin etmesinin ardından askıya almıştı.

Libyalıları belediye seçimlerine yoğun bir şekilde katılmaya teşvik etmek için yürütülen kampanyadan (Şarku’l Avsat)Libyalıları belediye seçimlerine yoğun bir şekilde katılmaya teşvik etmek için yürütülen kampanyadan (Şarku’l Avsat)

Libya'da Mart 2022’den bu yana iki hükümet iktidar mücadelesi veriyor. Bu hükümetlerden biri, başkent Trablus merkezli, Abdulhamid Dibeybe’nin başbakanı olduğu UBH. Diğeri ise Usame Hammad’ın başbakanı olduğu ve TM tarafından desteklenen, merkezi Libya'nın doğusunda bulunan Libya İstikrar Hükümeti (LİH).

Libyalı siyasi analist Amtarid'e göre buna paralel olarak aşiret bileşenlerinin Libya'nın doğusundaki belediye seçimlerinde önemli bir varlık göstermesi bekleniyor. Listeleri şehirli ve Bedevi kabileler arasında değişen Bingazi'nin özgünlüğüne işaret eden Amtarid, bu durumun Derne için de geçerli olduğunu, Tobruk ve el-Beyda gibi şehirlerde ise bazı kabilelerin hâkim olduğunu söyledi.

Tobruk kentindeki eş-Şifa ve Daru's Selam gibi seçim listelerinde yer alan isimler, Beyt Meryem kabilesi üyelerinin el-Katan kabilesi ile tarihi rekabeti ışığında bu ay bir toplantı sırasında gerçekleştirdikleri seçim istişarelerine paralel olarak ortaya çıkmaya başladı.

Şarku’l Avsat'a konuşan ve ismini vermek istemeyen bir sivil aktiviste göre, gözlemciler Libya'nın doğusunda ilk turda yaşanan ve aşiret gerilimleri olarak tanımlanan olayların tekrarlanmasından korkuyor. Örneğin Ecdebiye kenti, ez-Zaviye aşiretine bağlı bir listenin el-Meğaribe aşiretine bağlı başka bir listeye karşı kazanmasının ardından gerginliğe sahne oldu. Sivil aktivist, ilk listenin LUO’dan açık destek aldığına dikkat çekti.

Libya Yüksek Seçim Komisyonu verilerine göre, 16 Kasım'da 58 belediyede yapılan ilk tur seçimlerine, toplam seçmen sayısının yüzde 74'ü gibi yüksek bir katılım gerçekleşti.

Libya'nın güneyinde, LUO'nun güvenlik kontrolüne rağmen, özellikle Evlad Süleyman, et-Tabu ve el-Makarha arasındaki aşiret çatışmaları seçim sahnesine yansıyabilir. Bu bağlamda Libyalı analist Muhammed Amtarid, “Her kabilenin belirli bölgelerde etkisi var ve bazıları belediyeyi kontrol etmek için varlıklarını zorla dayatıyor” dedi.

Eşref Bufarda'ya göre, belediye seçimlerindeki sadakat haritasının bir başka tarafında, eski rejimin destekçileri en önde gelen menfaatçiler gibi görünüyor. Şarku’l Avsat'a konuşan Bufarda, belediye seçimlerinin Seyfulislam'ın destekçileri için altın bir fırsat olduğunu söyledi. Bufarda, “Öyle ki bu seçimler onların siyasi hayata ve devlet sistemine geri dönmelerini ve Şubat Devrimi'nden 14 yıldan fazla bir süre sonra Libyalılarla doğrudan iletişim kurabilmelerini sağlıyor” ifadelerini kullandı.

Libyalı siyasi analist Muhammed Mahfuz, ‘yasadışı atama ve tayinlerden bahsetmek yerine’ partilerin belediyelere siyasi katılım konusuna ilgi göstermesini önemli bir başarı olarak nitelendirdi ve bunu ‘krizin çözüm aracı olarak sandığa olan inancın devam ettiğinin’ bir kanıtı olarak değerlendirdi.