Başağa, Trablus'a geçmek için Ulusal Birlik Hükümeti bakanları ile iletişime geçti

Dibeybe hükümetin Ekonomi Bakanı’nın istifa ettiği habelerini yalanladı.

Fethi Başağa Tunus’ta Mısrata milis liderleriyle bir araya geldi. (Tecemmu’ Ensar Reisi’l Hüküme)
Fethi Başağa Tunus’ta Mısrata milis liderleriyle bir araya geldi. (Tecemmu’ Ensar Reisi’l Hüküme)
TT

Başağa, Trablus'a geçmek için Ulusal Birlik Hükümeti bakanları ile iletişime geçti

Fethi Başağa Tunus’ta Mısrata milis liderleriyle bir araya geldi. (Tecemmu’ Ensar Reisi’l Hüküme)
Fethi Başağa Tunus’ta Mısrata milis liderleriyle bir araya geldi. (Tecemmu’ Ensar Reisi’l Hüküme)

Yeni Libya İstikrar Hükümeti’nin Başbakanı Fethi Başağa, Trablus’a geçmek için yürüttüğü temaslarına hız verdi. Rakibi Abdulhamid ed-Dibeybe'nin başkanlığındaki Geçici Ulusal Birlik Hükümeti’nin bazı bakanları ve ülkenin batısındaki Misrata şehrine bağlı silahlı milislerin önde gelen liderlerinden bazılar ile görüşmeler gerçekleştirdi.
Çalışmalarını geçici olarak Tunus'ta, bir oteldeki ikametgahından sürdüren Başağa, önceki gün paralel hükümetinin başkent Trablus'a barışçıl yollarla geçmesine yönelik mekanizma hakkında Terörle Mücadele Gücü Yedek Tümen Komutanı Muhtar el-Cehavi ve 166. Koruma Tugayı Komutanı Muhammed el-Hussan da dahil olmak üzere bazı liderlerle sürpriz bir adımla bir araya geldi.
Ancak Dibeybe'nin damadı İmran el-Muense, daha sonra yayınladığı bir videoda, Mısrata milis liderlerinin, ‘oğulları Başağa’ olarak nitelediği kişiyle görüşmelerinin kendisini ‘yanlış pozisyona’ ikna etmeyi amaçladığını söyledi. Parlamento Başkanı Akila Salih ile ‘Ulusal Libya Ordusu’nun Başkomutanı Mareşal Halife Hafter'i Trablus'a getirme projesinin ‘gerçekleşmeyeceğini’ de kendisine ilettiklerini kaydetti.
Dibeybe de iki tarafın silahlı milisleri kendi saflarına çekme ve bağlılıklarını kazanma hamleleri kapsamında, Başağa ile görüşenler de dahil olmak üzere bazı milis liderleriyle yakın zamanda görüşmüştü.
Başağa da Dibeybe hükümetindeki bazı bakanlarla temaslarda bulundu. Söz konusu isimler arasında Ekonomi Bakanı Muhammed el-Huveyc de vardı. Bazı milletvekilleri ve yetkililer, Başağa ile gerçekleşen görüşmenin ‘planlı olmadığını’ söyledi. Tüm Libya liderlerinin ülkenin çıkarları ve istikrarı için istişare için bir araya geldiği kaydedildi.
Huveyc, geçtiğimiz perşembe günü bir televizyon kanlına yaptığı açıklamada görevinden istifa ettiği yönündeki iddiaları yalanladı. Görevinden resmi ve geçici izne ayrıldığına işaret ederek ‘bu zor aşamada’ istifa etmeyeceğini vurguladı.
Diğer yandan Dibeybe, İletişim ve Devlet İşleri bakanlarının da katılımıyla Zuvara Belediyesi Başkanı ve birçok askeri ve güvenlik lideriyle, hizmet ve güvenlik koşullarını ve karşılaştığı sorunları ele aldı. Dibeybe’nin ofisinden yapılan açıklamaya göre Yüksek Öğrenim ve Bilimsel Araştırma Bakanlığı'nın çalışmalarını takip etti. Video iletişim teknolojisi aracılığıyla Libya üniversitelerinin başkanlarıyla karşılaştıkları sorunları ve engelleri ele almak üzere bir araya geldi.
Ulusal Birlik Hükümeti’nin Maliye Bakanlığı, Ulusal Petrol Şirketi aracılığıyla Libya Merkez Bankası'ndaki hesabına petrol, petrol türevleri ve doğal gaz gelirlerinden 6 milyar dolar aktarıldığını duyurdu. Bakanlıktan yapılan açıklamada bu miktarın ücretler, maaşlar, farklı sektörler için işletme giderleri, temel emekli maaşları, akaryakıt sübvansiyonu giderleri, temizlik işleri, su, elektrik ve acil hizmetlere yönelik devlet harcamalarını vatandaşların hizmetini sağlamak ve Libya'nın tamamını kapsayacak şekilde yurtiçinde ve yurt dışındaki harcamaları karşılamayı amaçladığı belirtildi.
Diğer yandan Ulusal Birlik Hükümeti’nin Petrol ve Gaz Bakanı Muhammed Avn, bakanlığın hükümetin yakın zamanda başlattığı petrol ve gaz sektörünü geliştirmeye yönelik ulusal planın hazırlanması planına dahil edilmemesinden duyduğu üzüntüyü dile getirdi. Yerel basına, yasa metinlerinde Petrol Şirketi'ni denetleme yetkisine sahip olmasına rağmen planda bakanlığın adını vermediğini aktardı.
Petrol Bakanlığı, söz konusu planın hazırlanmasına dahil edilmediği konusunda kamuoyu önünde şikayette bulunmuştu. Yapılan açıklamada, petrol sektörünü düzenleyen yürürlükteki mevzuata tam olarak uyulması gereği çağrısında bulunuldu. Ayrıca çok zor koşullarda çalıştıklarını ve adil bir şekilde ödüllendirilmediklerini söyleyen çalışanlarının maddi durumunun da iyileştirilmesini istedi.
Diğer yandan Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, geçtiğimiz perşembe akşamı doğu bölgesindeki belediyelerin birçok temsilcisiyle yaptığı görüşmede bu hamlelerin Konsey’in yetkileri dahilinde, Libya'daki çatlağı iyileştirmek ve kalıcı barış ve istikrarı sağlamak amacı ve yetkili yürütme makamları ile koordinasyon içinde tüm zorlukların üstesinden gelmek için çalışma taahhüdüyle gerçekleştirmeye çalıştığı ulusal uzlaşma projesinin bir parçası olduğunu vurguladı.



Azalan iyimserliğe rağmen... Gazze Şeridi'nde ateşkes için ABD destekli öneri tartışılıyor

İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)
İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)
TT

Azalan iyimserliğe rağmen... Gazze Şeridi'nde ateşkes için ABD destekli öneri tartışılıyor

İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)
İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarının yol açtığı yıkımdan (AP)

İsrail ve Hamas’tan müzakereciler, 6 Temmuz'dan bu yana Doha'da devam eden ateşkes görüşmelerinin son turunda, esirlerin aşamalı olarak serbest bırakılmasını, İsrail güçlerinin Gazze Şeridi'nin bazı bölgelerinden çekilmesini ve çatışmanın sona erdirilmesine ilişkin görüşmeleri içeren 60 günlük ateşkes için ABD destekli bir öneriyi tartışıyorlar.

ABD'li, Katarlı ve Mısırlı arabulucular bir anlaşmaya varmak için çalışıyor, ancak bir anlaşmaya varılabileceğine dair iyimserlik azaldı.

İşte Reuters'a isminin açıklanmaması kaydıyla konuşan bir yetkilinin özetlediği ateşkes önerilerinin ayrıntıları ve ilgili bazı siyasi hesaplara bir bakış:

İsrailli esirler ve Filistinli mahkûmlar

Gazze Şeridi'nde tutulan 10 esir, 18 cesetle birlikte 60 günlük bir süre içinde iade edilecek. Takaslar tören olmadan gerçekleşecek. Buna karşılık İsrail de sayısı henüz belli olmayan Filistinli mahkûmları serbest bırakacak. İsrail, Hamas ve müttefikleri tarafından tutulan 50 esirden yaklaşık 20'sinin hayatta olduğuna inanıldığını söylüyor.

Filistinlilere yardım

19 Ocak'ta varılan bir anlaşmaya göre, Birleşmiş Milletler (BM) ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi'nin (ICRC) katılımıyla Gazze Şeridi'ne yeterli miktarda yardım derhal ulaştırılacak.

İsrail’in geri çekilmesi

İlk gün, ilk 8 esirin serbest bırakılmasının ardından İsrail ordusu, üzerinde mutabık kalınacak haritalara göre Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki bazı bölgelerden çekilecek. Yedinci gün, 5 ceset alındıktan sonra, İsrail haritalara göre Gazze Şeridi'nin güneyindeki bazı bölgelerinden çekilecek.

ABD Başkanı Donald Trump, Maryland eyaletindeki Andrews Ortak Üssü'nde gazetecilere el sallarken (AFP)ABD Başkanı Donald Trump, Maryland eyaletindeki Andrews Ortak Üssü'nde gazetecilere el sallarken (Arşiv-AFP)

Teknik bir ekip, teklifin çerçevesi üzerinde mutabakata varıldıktan sonra yapılacak hızlı müzakereler sırasında çekilme kılavuzunun oluşturulması için çalışacak.

Kalıcı ateşkes müzakereleri

Anlaşmanın ilk gününde kalıcı ateşkes müzakereleri başlayacak. Bir anlaşmaya varılması halinde, 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'nde tutulan tüm esirler ve Filistinli mahkûmlar serbest bırakılacak.

Garantiler

Teklif, ABD Başkanı Donald Trump'ın anlaşmaya bağlılığını garanti ediyor. Arabulucular, ara verilen süre boyunca ciddi müzakerelerin yapılmasını sağlayacak ve daha fazla zamana ihtiyaç duyulması halinde bu süreyi uzatabilecekler.

İsrail'de siyasi hesaplar

İsrail hükümetinin iki aşırı sağcı üyesi, Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, ateşkes çabalarını eleştirerek bunun yerine Hamas'ın tamamen yok edilmesi çağrısında bulundu.

İki ismin bir anlaşma imzalanması halinde istifa edip etmeyeceği belli değil. Netanyahu onları kendi tarafında tutmak için İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nde ocak ayında yürürlüğe giren son ateşkesten çok daha geniş bir alanı kontrol etmesi için bastırıyor ve ordunun güneyde Han Yunus ile Refah arasındaki bölgeyi kontrol etmesine izin veriyor. Hükümet bu bölgede yaklaşık 600 bin kişi için bir ‘insani yardım şehri’ inşa etmeyi planladığını ve bunun Gazzeliler için güvenli bir alan olacağını belirtti. Muhalifler bu kenti bir toplama kampına benzetti.

Eleştirmenler, Netanyahu'nun müzakereleri Knesset'in yaz tatiline gireceği 27 Temmuz'a kadar uzatmaya çalıştığını söylüyor. Zira Knesset açık değilken bir hükümeti devirmek çok zordur.

Hamas'ın siyasi hesapları

Hamas, bu kadar çok toprağın doğrudan İsrail'in kontrolüne bırakılmasına ya da kıyı şeridi üzerindeki zaten kırılgan olan kontrolünü azaltacak kapalı bir ‘insani yardım şehri’ kurulmasına temelden karşı. Bu nedenle Hamas, İsrail güçlerinin ocak ayındaki ateşkesten önce belirlenen hatlara çekilmesini talep ediyor.

Hamas ayrıca, İsraillilerin ateşkesi uzatma niyetinde olmadıklarından endişe duyduğundan, çatışmaların durdurulmasının savaşın sona ermesine yol açacağına dair daha güçlü garantiler verilmesi için bastırıyor.