Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi’nin Avrupa ayağı Ukrayna’daki savaşın tehdidi altında

Pekin, Kuşak ve Yol Girişimi’nin Çin’in modern rönesansını desteklemesini umuyor (Reuters)
Pekin, Kuşak ve Yol Girişimi’nin Çin’in modern rönesansını desteklemesini umuyor (Reuters)
TT

Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi’nin Avrupa ayağı Ukrayna’daki savaşın tehdidi altında

Pekin, Kuşak ve Yol Girişimi’nin Çin’in modern rönesansını desteklemesini umuyor (Reuters)
Pekin, Kuşak ve Yol Girişimi’nin Çin’in modern rönesansını desteklemesini umuyor (Reuters)

ABD’de yayınlanan bir rapor, Kuşak ve Yol Girişimi’nin (KYG), Çin’in proje kapsamında Avrupa’ya inşa ettiği demiryolu ağlarının çoğunun Rusya'dan geçmesinden dolayı Ukrayna’daki savaşın tehdidi altında olduğuna işaret etti. Raporda, bu tehdidin Çin'in onlarca ülkede altyapısını inşa ettiği KYG'nin akıbetine ilişkin ciddi soru işaretlerini gündeme getirdiği belirtildi. Raporda analistlere göre Çin, artık ekonomisi zarar görmüş ve yıkılmış bir ülkeye yatırım yapmak, Ukrayna’nın da Rusya’nın işgaline karşı duruşundan sonra Çin ile işbirliği yapmak istemeyebileceğinden ötürü, savaş yakın bir gelecekte sona erse bile ne Çin'in ne de Ukrayna'nın Ukrayna'daki KYG projelerini ilerletmekle ilgilenmeyecekleri kaydedildi.
Avrupa, Asya ve Afrika ülkelerindeki projeleri ile dünyanın en büyük altyapı programı olan KYG için Çin'in sadece geçtiğimiz yıl 59,5 milyar dolar harcadığı, programın başlatıldığı 2013 yılından bu yana ise 800 milyar dolardan fazla yatırım yaptığı tahmin ediliyor.

Çin-Avrupa gerilimi
Fransa, 24 Şubat’ta Ukrayna'da savaşın başlamasından sadece bir hafta önce Çin ile Afrika, Güneydoğu Asya ve Doğu Avrupa'da 1,7 milyar dolarlık altyapı anlaşması yaptı. Ancak Batı'nın Rusya’ya karşı öfkesinin Çin'e kadar uzanması ve Moskova’ya üstü kapalı olarak destek sağlamakla suçlanmasıyla anlaşmanın uygulanabilirliği tehlikeye girebilir. Çin ile Avrupa arasında ekspres tren projesinin hayata geçirilmesi, Pekin’in lehine olan ticaret dengesizliği nedeniyle Avrupa’dan Çin'e daha az mal taşıyabilmesine rağmen, Çin mallarının taşınabilmesi için şart. Demiryolu ağında Çin'i Kazakistan, Rusya, Beyaz Rusya, Polonya, Almanya, Çekya, Fransa ve İspanya'ya bağlayan 73 hat yer alıyor. Çinli resmi kaynaklara göre bu hatlarda hareket eden yük trenleri bu yılın ilk çeyreğinde 3 bin 630 sefer yaptı.
Uzmanlar, Avrupa ülkelerinin bu demiryolu ağının ortasında kalan Rusya'nın tecrit edilmeye devam edilmesi halinde yük trenlerin sefer sayısının ya yarı yarıya ya da daha fazla düşmesini bekliyorlar. Bunun yanında Rusya da Çin mallarının Avrupa'ya Avrupa mallarının Çin’e geçişine itiraz edebilir veya en azından buna karşı yaptırımlar uygulayabilir. Böyle bir durum ise büyük bir kısmı Rusya topraklarından geçen KYG’nin demiryolu ağının geliştirilmesi planlarını tehdit edebilir. Avrupa ile Çin arasındaki gerginlik de Ukrayna'daki savaşla birlikte artarken, Çin'in Avrupa'da inşa ettiği demiryollarının geleceği hakkında soru işaretlerini gündeme getiriyor.

Alternatif yollar
Avrupa'da çeşitli zorluklarla karşı karşıya kalan Çin, kendisini Kazakistan, Özbekistan, Türkiye ve diğer ülkelerle bağlayan Orta ve Batı Asya arasındaki güzergaha yönelebilir. Orta Asya ülkeleri, Hazar Denizi bölgesi, İran ve Türkiye üzerinden daha fazla ihracat yapmayı düşünebilir. Fakat özellikle uzun zaman alan ve çok maliyetli olan mallarını deniz yoluyla taşımak zorunda kalabilecek olan Çin’in bu güzergaha ulaşması için de önünde birçok sorun var. Rapora göre Pekin yıllardır Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru (CPEC) güzergahını güçlendirmeyi umuyordu. Ancak bugün başbakan değişikliğiyle siyasi olarak çalkantılı bir dönemden geçen Pakistan, bu yılın sonunda yapılması planlanan seçimlerle daha fazla siyasi ve ekonomik sorunlarla karşı karşıya kalabilir. Pakistan’da yeni kurulan hükümet ciddi bir mali krizle karşı karşıya ve Uluslararası Para Fonu'ndan (IMF) yardım talep etti. Şahbaz Şerif hükümeti, Çin’e daha fazla borçlanamayacağı için CPEC kapsamındaki bazı projeleri erteleyebilir ya da iptal edebilir. Bunun yanı sıra IMF de çok fazla borcu olan bir ülkeyi desteklemekten kaçınabilir. Bu arada rapora göre Pakistan’ın yeni Başbakanı Şahbaz Şerif, jeopolitik ilişkileri dengeleme becerisiyle tanınıyor. Raporda Şerif’in bir yandan ABD ile yakınlaşmaya çalışırken diğer yandan Çin ile ilişkileri sürdürmeye veya daha büyük olasılıkla güçlendirmeye devam edeceği belirtildi. Şerif’in CPEC’i daha da güçlendirmeye çalışabileceği vurgulanan raporda, Şerif’in lideri olduğu Pakistan Müslüman Ligi-Navaz'ın (PML-N) 2013 yılında CPEC projesini başlattığına işaret edildi. Ancak CPEC projelerinin tamamlanması ve Çin mallarının Arap Denizi Yolu üzerinden taşınmasına hazır hale gelmesi için uzun bir süreye ihtiyaç duyuluyor. Bu da Pekin’in Çin mallarının Rusya toprakları üzerinden Avrupa'ya taşınması konusunda karşı karşıya kalması beklenen birtakım zorluklar çerçevesinde kaldıramayacağı bir durum.



UNRWA, çökmesi halinde bütün bir Filistinli çocuk neslinin eğitimden mahrum kalacağı uyarısında bulundu

UNRWA'nın Gazze'deki Genel Komiseri Philippe Lazzarini (AFP)
UNRWA'nın Gazze'deki Genel Komiseri Philippe Lazzarini (AFP)
TT

UNRWA, çökmesi halinde bütün bir Filistinli çocuk neslinin eğitimden mahrum kalacağı uyarısında bulundu

UNRWA'nın Gazze'deki Genel Komiseri Philippe Lazzarini (AFP)
UNRWA'nın Gazze'deki Genel Komiseri Philippe Lazzarini (AFP)

Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini dün yaptığı açıklamada, ajansın çökmesi halinde bir nesil Filistinli çocuğun eğitimsiz kalacağı ve “daha fazla radikalleşmenin tohumlarının atılacağı” uyarısında bulundu.

AFP'ye konuşan Lazzarini, ciddi mali sıkıntılarının devam etmesi halinde ajansın “gerçek bir çöküş ve patlama riski” olduğunu söyledi. Lazzarini, UNRWA'nın çökmesi halinde “düzgün eğitimden mahrum kalacak bir nesil çocuğu kesinlikle feda etmiş olacağız” dedi.

UNRWA yetmiş yılı aşkın bir süredir Filistinli mültecilere eğitim ve sağlık hizmetleri gibi temel, insani ve hizmet yardımları sağlıyor. Lazzarini UNRWA'yı Gazze Şeridi, Batı Şeria, Lübnan, Ürdün ve Suriye'ye yayılmış yaklaşık altı milyon Filistinli mülteci için “can simidi” olarak tanımladı.

Lazzarini pazartesi günü yaptığı açıklamada, İsrail'in diğer kuruluşları Gazze'de “yönetimi devralmaya” teşvik ettiğini söylemesinin ardından, UNRWA'nın yerini ancak Filistinli kurumların alabileceğini belirtti. Lazzarini pazartesi günü Cenevre'de düzenlediği basın toplantısında, “Alternatif bir STK ya da başka bir BM kuruluşu değil” dedi ve “tek geçerli alternatifin (...) Filistin devletinin Filistinli kurumları olduğunu” vurguladı.

UNRWA, 15 ay süren savaşın harap ettiği Gazze Şeridi'nde 13 bin kişiye istihdam sağlıyor ve diğer kuruluşlar için insani yardım operasyonları yürütüyor. Ocak ayının sonunda İsrail, ekim ayında kabul edilen ve ajansın işgal altındaki Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ndeki faaliyetlerini yasaklayan bir yasa uyarınca, UNRWA'nın kendi topraklarındaki çalışmalarını askıya aldı. İsrailli yetkililer, UNRWA çalışanlarını 7 Ekim 2023 saldırısına karışmakla suçluyor.

Suçlamalar büyük bağışçıların ajansa verdikleri fonları askıya almalarına yol açtı. Ağustos ayında yapılan bir BM soruşturması, dokuz UNRWA çalışanının saldırıya “karışmış olabileceği” sonucuna vardı. Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığına göre Lazzarini dün yaptığı açıklamada, “Biz öncelikle hükümet benzeri hizmetler sunuyoruz. Dolayısıyla herhangi bir sivil toplum kuruluşunun ya da BM ajansının aniden kamu hizmeti sunmak için devreye girdiğini düşünmüyorum” şeklinde konuştu.

BM yetkilisi, UNRWA'nın eğitim hizmetlerini kaybetmesinin vahim sonuçlar doğurabileceği uyarısında bulundu. “Örneğin Gazze'de 100 bin kız ve erkek çocuğunu eğitimden mahrum bırakırsanız, gelecekleri yoksa, okulları umutsuzluktan başka bir şey değilse ve moloz yığınları arasında yaşıyorlarsa, size daha fazla radikalleşmenin tohumlarını ektiğimizi söyleyebilirim. Bence bu felaket için bir reçete” ifadelerini kullandı.