عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Anayasal zemine dair ihtilaflar, Libyalıların seçim umutlarını sonuçsuz mu bırakacak?  

Muhammed el-Menfi liderliğindeki Libya Başkanlık Konseyi üyeleri ile BM Libya Özel Temsilcisi Stephanie Williams’ın görüşmesinden bir kare (Başkanlık Konseyi)  
Muhammed el-Menfi liderliğindeki Libya Başkanlık Konseyi üyeleri ile BM Libya Özel Temsilcisi Stephanie Williams’ın görüşmesinden bir kare (Başkanlık Konseyi)  
    Kahire/Cemal Cevher  
TT
TT

Anayasal zemine dair ihtilaflar, Libyalıların seçim umutlarını sonuçsuz mu bırakacak?  

Muhammed el-Menfi liderliğindeki Libya Başkanlık Konseyi üyeleri ile BM Libya Özel Temsilcisi Stephanie Williams’ın görüşmesinden bir kare (Başkanlık Konseyi)  
Muhammed el-Menfi liderliğindeki Libya Başkanlık Konseyi üyeleri ile BM Libya Özel Temsilcisi Stephanie Williams’ın görüşmesinden bir kare (Başkanlık Konseyi)  

Libya Temsilciler Meclisi (TM) ve Devlet Yüksek Konseyi (DYK) temsilcileri, ‘seçimlere anayasal zemin hazırlamak’ için Mısır’ın başkenti Kahire’de bir hafta süren toplantılar yaptı. BM Libya Özel Temsilcisi Stephanie Williams, Ramazan Bayramı sonrasına ertelenen toplantıların gayet olumlu geçtiğini açıkladı. Ancak komitenin görüşmeleri şu ana kadar herhangi bir somut sonuç doğurmadı.  
Her ne kadar, farklı siyasi görüşlerde olan temsilciler uzlaşmacı söylemlerde bulunsa da son derece karmaşık olan ‘seçimler için anayasal zemin’ oluşturulması hususunda ilerleme kaydedilemedi. Bu durum, seçimlerin yapılamamasına ve geçiş sürecinin uzamasına yönelik endişelere yol açtı.  
Anayasa istişare toplantılarına katılanlar arasında belirgin görüş ayrılıkları bulunmaktaydı. Temsilciler Meclisi üyeleri mevcut anayasa taslağının temel alınarak, sadece seçimlerle ilgili ihtilaflı noktaların tartışılmasını istedi. Buna mukabil Devlet Yüksek Konseyi’nin bazı üyeleri, Temsilciler Meclisi’nin duyurduğu anayasa taslağını dikkate almaksızın, seçimlerle ilgili maddelerin yeniden yazılmasını savundu. Libya'da yeni anayasa için 2014'te çalışmalarına başlayan Anayasa Komitesi, 2017'de ülkenin kalıcı anayasası olacak taslak çalışmalarını bitirdiğini duyurmuştu. Temsilciler Meclisi, Kahire’deki üyelerinden, Meclis tarafından onaylanan anayasa taslağının maddelerine bağlı kalmaları, amaç ve içerik yönünden anlaşmazlık bulunması halinde ise konuyla ilgili görüş ayrılıklarını meclise sunmalarını talep etmişti. Kahire’deki toplantılarda ise tam olarak bu yaşandı. Kahire toplantıları, BM Libya Özel Temsilcisi Stephanie Williams’ın önerileri doğrultusunda oluşturulan TM ve DYK ortak komitesinin, tek hedefi; parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimleri için ‘anayasal zemin’ oluşturmaktı. Daha önce Tunus Birleşmiş Milletler’in himayesinde, Temsilciler Meclisi’nin katılımı olmadan, Devlet Yüksek Konseyi üyelerine benzer bir hedef doğrultusunda ev sahipliği yapmıştı. Siyasiler Kahire toplantılarının da sonuçsuz kalmasından endişe ediyor. Heyet üyeleri kendi çıkarlarına uygun görüşlerde diretirse seçimler uzun bir süre daha gerçekleşmeyebilir. Oysa Libya’nın bütünleştirici bir cumhurbaşkanına ve kalıcı bir hükümete ihtiyacı bulunuyor.  
Libyalı politikacı Muhammed el-Mubeşşir, “Paralı askerler Birleşmiş Milletler’e yalvarmak ya da ajanslara açıklama yapmakla ülkeyi terk edecek değil, halk birlik olup cesur bir başkanı seçerse, ancak o, bu güçleri ülkeden çıkarabilir” yorumunda bulundu.  
Birleşmiş Milletler misyonu, Kahire toplantılarında bir sonuca varılmasını kolaylaştırmak için, teknik bir ekibin, farklı ülkelerdeki ‘seçim yasalarına’ dair ayrıntılı brifingler verdiğini ve bölge ile dünyadaki birçok anayasal deneyime atıfta bulunulduğunu açıkladı. Devlet Yüksek Konseyi, Kahire toplantılarına iştirak eden üyelerinden, toplantılarla ilgili ayrıntıları paylaşmalarını talep etti. DYK’dan yapılan açıklamada, “‘anayasa istişare heyetinin’ Kahire toplantılarında karşılaştıkları zorluklar ve çözüm önerilerini içeren bir raporu konseye sunmaları istenmiştir. Böylelikle, şeffaf ve bağımsız seçimlerin düzenlenebilmesine sağlam bir anayasal zemin hazırlanması için tavsiye ve görüşlerimizi duyurabiliriz” denildi.  
BM Libya Özel Temsilcisi Stephanie Williams önceki gün Trablus’ta ayrı ayrı, Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ve Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi ile görüşerek, Kahire toplantılarıyla ilgili bilgi paylaşımında bulundu. Williams ayrıca Türkiye’nin Libya Büyükelçisi Kenan Yılmaz’ı da süreçle ilgili bilgilendirdi.  
Williams, Dibeybe ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, “Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Dibeybe ile, Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi ortak komitesinin Kahire’deki toplantılarıyla ilgili bilgi paylaştım. Ortak komite mevcut kutuplaşmanın sonlanması ve sükunetin korunması hususunda hemfikirdi” ifadelerini kullandı.  
BM’nin, iki meclis arasında bir uzlaşı sağlamayı hedeflediğini vurgulayan Willams, Libya halkının özlemleri doğrultusunda bir an önce seçimlerin düzenlenebilmesi için, anayasal zemine dair bir takvim oluşturulmasının önemine işaret etti. Libya’da geçen sene aralık ayında düzenlenmesi gereken seçimlerin yapılamamasının ardından Temsilciler Meclisi, anayasanın ilgili maddelerini değiştirmek için bir komisyon oluşturmuştu. BM Temsilcisi Willams, Devlet Yüksek Konseyi ve Temsilciler Meclisi’nin katılımıyla yeni bir komite oluşturulmasını önerdi. Söz konusu komitenin, çalışmalarını, Ramazan Bayramı’nın ardından sürdürmesi planlanıyor.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Suriye-İsrail görüşmelerinde “büyük uçurum”

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, cumartesi günü Bakü'deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın terasından etrafı izlerken (AP)
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, cumartesi günü Bakü'deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın terasından etrafı izlerken (AP)
TT
TT

Suriye-İsrail görüşmelerinde “büyük uçurum”

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, cumartesi günü Bakü'deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın terasından etrafı izlerken (AP)
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, cumartesi günü Bakü'deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın terasından etrafı izlerken (AP)

Şam ve Tel Aviv'den Bakü'de yapılacak Suriye-İsrail görüşmesi hakkında çelişkili haberler çıkarken, Şarku’l Avsat’a konuşan siyasi kaynaklar, iki ülke arasındaki ön görüşmelerin pozisyonlar arasında “büyük bir uçurum” olduğunu ve Şam'ın İsrail’in işgali altındaki Suriye toprakları Golan Tepeleri’nden tamamen çekilmesi talebinden vazgeçmediği sürece İsrail'in derin bir normalleşme konusunda istekli olmadığını ortaya koyduğunu söyledi.

Aynı kaynaklar, İsrail'in Suriye’nin normalleşmenin ‘bir miktar’ olması ve Beşşar Esed rejiminin düşüşünden sonra işgal ettiği bölgelerden çekilmesiyle sınırlı kalması yönündeki tutumunu reddettiğini ve bu bölgelerin büyük bir kısmında kalmak karşılığında daha fazla normalleşme istediğini söyledi. Kaynaklar, İsrail'in Şeyh dağlarının zirvelerinde ve Golan Tepeleri’nin doğusunda işgal ettiği 9 bölgede kalmakta ısrar ettiğini vurguladı.

İsrail, Suriye'deki birçok tarafın Golan Tepeleri’ndeki Yahudi yerleşimlerine saldırı düzenleme niyetinde olduğuna dair bilgilere sahip olduğunu iddia etti. Bu bilginin, İsrail ordusunun geçtiğimiz haftalarda Suriye'nin iç kesimlerinde gerçekleştirdiği tutuklamalarla doğrulandığını ve İran'a bağlı milis güçlerin üyelerinin, Suriye'nin güneyinde faaliyet gösteren cihatçı gruplarla iş birliği içinde yerleşim yerlerine saldırı düzenlemeyi planladıklarını itiraf ettiklerini öne sürdü.

cvfgh
İşgal altındaki Golan Tepeleri'ndeki bir eğitim alanında askeri eğitim sırasında ilk yardım eğitimi alan İsrail askerleri (AFP)

İsrailli bir yetkili, hükümetinin Suriye yönetimine güvenmediğini ve onun vaatlerine güvenemeyeceğini belirterek, İsrail ordusunun sadece İsraillilerin güvenliğini sağlayacak savunma önlemleri almakta kararlı olduğunu, bu nedenle sıkı güvenlik garantileri içeren tam bir barış anlaşmasının imzalanmasının bu güvenliği sağlamanın tek yolu olduğunu düşündüğünü söyledi.

İsrailli kaynaklar, Suriye yönetiminin şu aşamada İsrail ile ‘karşılıklı olarak saldırganlığı durdurma’ garantisi veren bir güvenlik anlaşması yapmakla ilgilendiğini doğruladı. Bu anlaşma, 1974 yılında imzalanan iki ülke arasındaki kuvvetlerin ayrılması anlaşmasına ve İsrail'in bu anlaşmada kabul edilen sınır hattına çekilmesine dayanıyor.

Ancak İsrail, ilişkilerin bir miktar normalleşmesi ile bağlantılı olsa bile geri çekilmeyi reddediyor. İsrail ordusu, Suriye ile birincisi İsrail sınırları içinde (yani İsrail'in Golan Tepeleri’nde işgal ettiği bölge) olup, burada İsrail ordusu büyük bir kuvvet ve ağır tahkimatlarla konuşlanacağı, ikincisi, sınır boyunca 3-5 kilometre genişliğinde bir güvenlik kuşağı oluşturulması ve bu kuşağın içinde silahlı kişilerin bulunmasının yasaklanacağı, üçüncü ise Şam'dan güney ve güneybatıya kadar silahsızlandırılacak üç bölge oluşturulmasını öngören ‘yeni bir güvenlik doktrini’ belirlemişti. Söz konusu güvenlik kuşağında 9 adet müstahkem askeri üs kuran İsrail, bu üsleri kalıcı olmasında ısrar ediyor.

vfbghyj
İsrail ordusuna ait Hummer araçları, 8 Temmuz'da işgal altındaki Golan Tepeleri'ndeki bir eğitim alanında askeri tatbikat sırasında (AFP)

İsrail'in Arapça, İbranice, İngilizce ve Fransızca yayın yapan haber sitesi I24 dün, ‘Suriyeli bir kaynağa’ dayandırdığı haberinde Şara'nın ‘cumartesi günü Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de İsrailli yetkililerle en az bir kez yüz yüze görüşme yaptığını’ bildirdi.

I24, Şara’ya yakın olduğu belirtilen kaynağın, görüşmenin iki taraf arasında Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ve Suriye hükümetinin İsrail ile güvenlik toplantılarını koordine eden Ahmed ed-Dalati'nin de katıldığı iki veya üç toplantılık görüşmelerde yer aldığını açıkladığını iddia etti.

vfgbhy
İşgal altındaki Golan Tepeleri ile Suriye arasındaki sınır yakınlarında bir İsrail askeri aracı, 4 Mayıs 2025 (Reuters)

İsrail heyetinin Başbakan Binyamin Netanyahu’nun özel temsilcisinin yanı sıra üst düzey güvenlik ve askeri yetkililerden oluştuğunu söyleyen aynı kaynağa göre toplantılar, Suriye ve İsrail arasında olası bir güvenlik anlaşmasını görüşmek ve İran'ın Suriye ve Lübnan’daki varlığı, Hizbullah'ın silahları, Filistinli silahlı gruplar, Lübnan'daki kamplar, Gazze'den gelen Filistinli mültecilerin geleceği ve Şam’da diplomatik nitelikte olmayan bir İsrail koordinasyon ofisi açılması olasılığını ele almak amacıyla gerçekleştirildi.

İsrail televizyonu KAN, cumartesi günü Bakü'de Suriye ve İsrail yetkilileri arasında bir toplantı yapıldığını ve bu toplantıda tarafların Suriye'nin güneyinden İsrail güçlerinin çekilmesi talebini ve iki taraf arasında çok sayıda ‘koordinasyon’ konusunu görüştüğünü bildirdi. KAN ayrıca Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ile İsrailli mevkidaşı Gidon Sa'ar'ın bugün Brüksel'deki Avrupa Birliği (AB) merkezinde bir araya geleceğini, ancak ayrı bir ikili toplantı konusunda kesin bir bilgi olmadığını aktardı.