İran destekli Fatimiyyun milisleri Irak sınırında Suriye rejimine ait binalara el koydu

Suriye’nin kuzeyindeki Deyrizor’da İran Devrim Muhafızları’na bağlı Fatimiyyun Tugayı milislerine ait bir arşiv fotoğrafı.
Suriye’nin kuzeyindeki Deyrizor’da İran Devrim Muhafızları’na bağlı Fatimiyyun Tugayı milislerine ait bir arşiv fotoğrafı.
TT

İran destekli Fatimiyyun milisleri Irak sınırında Suriye rejimine ait binalara el koydu

Suriye’nin kuzeyindeki Deyrizor’da İran Devrim Muhafızları’na bağlı Fatimiyyun Tugayı milislerine ait bir arşiv fotoğrafı.
Suriye’nin kuzeyindeki Deyrizor’da İran Devrim Muhafızları’na bağlı Fatimiyyun Tugayı milislerine ait bir arşiv fotoğrafı.

İran destekli Fatimiyyun Tugayı milislerinin, Elbukemal kenti girişindeki eski Göçmenlik ve Pasaport Dairesi binasında konuşlanan Suriye rejimine bağlı Ulusal Savunma unsurlarını zor kullanarak binadan çıkardığı bildirildi. Fatimiyyun Milisleri daha önce de Deyrizor’un doğusunda Irak sınırındaki Ketif bölgesinde Ulusal Savunma unsurlarına ait binalara el koymuştu.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nin (SOHR) aktardığına göre, Ulusal Savunma unsurlarının kontrolündeki ofis ve dairelerin kilitlerini kırarak içerdeki malzemelere zarar veren Fatimiyyun unsurları, Ulusal Savunma unsurlarını binadan çıkardı.
Fatimiyyun unsurları geçtiğimiz günlerde, Elbukemal kenti girişindeki binayı terk etmeleri için süre tanımış ancak Ulusal Savunma unsurları bunu görmezden gelmişti. Bunun üzerine Fatimiyyun unsurları zor kullanarak binaya el koydu. Fatimiyyun unsurları bundan önce de Ulusal Savunma unsurlarının Ketif bölgesindeki binalarına el koymuştu.
Fatimiyyun unsurları ayrıca Elbukemal’e bağlı Maslah bölgesi yakınındaki noktaların boşaltılmasını istemiş ve Ulusal Savunma unsurları bu ayın ortalarında söz konusu noktalardan çekilmişti. Maslah bölgesi, Ulusal Savunma unsurlarının Fırat Nehri yakınında konuşlandığı tek bölgeydi. Fatimiyyun unsurlarının bu bölgedeki noktaları Ulusal Savunma unsurlarından alması, İran’ın kontrol ettiği bölgelerde nüfuzunu genişletme çabalarının bir parçası olarak değerlendiriliyor.
Medya kaynakları, Rusya destekli milislerden mümkün olan en fazla sayıda unsurun İranlı milislerin saflarına geçmesini sağlamak amacıyla İran tarafının kendisine bağlı unsurların aylık maaşlarına zam yapacağını ve maddi yardımda bulunacağını bildirdi. İran, Rusya’nın maaş miktarını düşürdüğü milisleri kendi saflarına çekerek, Rusya’nın Ukrayna savaşı ile meşgul olmasından ve bölgedeki kötü ekonomik koşullardan faydalanmaya çalışıyor.
Ayn el-Fırat Ağı isimli haber sitesine konuşan özel kaynaklar, Rusya destekli 5. Kolordu ve Kudüs Tugayı gibi milis grupların, unsurlarına verdiği aylık maaşları 200 dolardan 100 dolara düşürdüğünü ve İran’ın bu durumu lehine çevirmeye çalıştığını söyledi.
Suriye’nin doğusundaki Deyrizor’da yer alan ve ‘Güvenlik Karesi’ olarak bilinen Suriye rejimine bağlı bölgedeki unsurlar İran Devrim Muhafızları komutanlarıyla bir araya geldi. İranlı yetkili Hac Hasan, orada toplanan unsurlara önümüzdeki aylarda maaşlara zam yapılacağını belirterek, maaşların dolarla ya da onunla eşdeğer miktardaki Suriye lirası olarak verileceğini söyledi. Ayn el-Fırat Ağı’na konuşan gözlemcilere göre İran’ın Rusya destekli unsurları tarafına çekme çabası, iki tarafın Suriye’nin doğusu başta olmak üzere bölgede güç ve nüfuz elde etmek için girdiği gizli rekabet ve çatışmanın bir sonucu.



Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
TT

Mücteba Hamaney gerçekten babasının yerine mi hazırlanıyor?

Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)
Helikopterin düşüşünün kaza olmadığını düşünenlerin aklındaki olası faillerden biri de Mücteba Hamaney (AP/Arşiv)

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümüyle birlikte ülkenin yönetimine dair sorular ortaya atılırken en çok zikredilen isimlerden biri de Yüce Lider'in oğlu Mücteba Hamaney oldu. 

Hiçbir resmi rolü bulunmasa da ülkenin en etkili figürlerinden biri gibi görülen Hamaney, pek çok İranlı için gizemini koruyor. Zira kendisi ne kamuoyunda sıklıkla görülüyor ne de konuşma yapıyor. 

ABD'nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 85 yaşındaki Ayetullah Ali Hamaney'in 54 yaşındaki oğlunu mercek altına aldı.

Mücteba Hamaney'in, kendi kişisel gücü olmadığı ve itaatkar bir tavır gösterdiği söylenen Reisi'nin döneminde istihbarat ve güvenlik yapılarındaki nüfuzunu artırdığını bildirdi. 

İran Yüce Liderliği için Reisi'nin hazırlandığının düşünüldüğü ancak helikopterin düşmesiyle birlikte bu konudaki soru işaretlerinin arttığı aktarıldı. 

WSJ'nin konuştuğu uzmanlara göre Mücteba Hamaney'in, babasının yerine geçme ihtimali düşük ve spot ışıklarının altından kaçınarak daha da güç kazanması bekleniyor.

Alman Uluslararası Politika ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nde çalışan İran uzmanı Hamidreza Azizi şöyle düşünüyor:

Son 20 yıldır işler, Mücteba ve etrafındaki şebekenin kontrolünde. Şimdi Hamaney için asıl mesele, Reisi'yle aynı özelliklere sahip birini bulmak. Böylece Mücteba toplumun gözünün önünde olmadan gücünü koruyup artırabilir.

Mücteba Hamaney'in haziran sonunda düzenlenmesi planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de önemli bir rol oynaması bekleniyor. 

İran'ın geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir'in de Mücteba Hamaney'e sadık bir isim olduğuna işaret ediliyor. 68 yaşındaki Muhbir seçimlere kadar tüm meselelerde belirleyici olacak üç kişilik bir konseyin parçası.

Yüce Lider'e bağlı, milyar dolarlık yatırım fonu Setad'ın başkanlığını neredeyse 15 yıl boyunca yürüttü. 

Haberde 1969'da Meşhad'da doğan Mücteba Hamaney'in geçmişine de değinildi. Yüce Lider'in sitesine göre, Şah Rıza Pehlevi döneminde evlerine düzenlenen baskınlardan birinde babasının dövüldüğünü gördü. 

1979'de devrimden sonra Tahran'a taşınan ailenin babası hızla yükselirken oğlu da 1980-1988'de Irak'la yürütülen savaşta cepheye gitti. 

Daha sonra Devrim Muhafızları'nda önemli görevlere gelecek kişilerle burada tanışan Mücteba'nın nüfuzu özellikle 2000'lerin ortalarında geniş çaplı olarak konuşulmaya başladı. 

Değişimciler, 2005 ve 2009'da Mahmud Ahmedinecad'ın kendilerine karşı kazandığı zaferlerin Mücteba Hamaney tarafından ayarlandığını öne sürdü.

ABD, 2019'da Devrim Muhafızları ve Besic milisleriyle "babasının istikrarı bozan bölgesel hırslarını ve ülke içindeki baskıya dair hedeflerini ilerletmeye" çalıştığı gerekçesiyle onu yaptırım listesine aldı. 

2022'de Mehsa Emini'nin gözaltında ölmesinin ardından ülke çapında patlak veren gösterilerde nefret objesi oldu. Ev hapsinde tutulan eski cumhurbaşkanı adayı Mir Hüseyin Musevi, Yüce Lider'e seslenerek o pozisyona oğlunu hazırladığı haberlerini yalanlamasını istedi. Ancak yanıt gelmedi. 

Ali Hamaney hakkında kitap yazan ABD ve İran yurttaşı Mehdi Khalaji bütün bunlara rağmen söylentilere karşı çıkıyor:

Mücteba'nın yeni Yüce Lider olma arzusuna dair fikirler tamamıyla bir mit. Tarihsel deneyime dayanarak Hamaney'in ne kendi oğlunu ne de başkasını işaret edeceğini sanmıyorum.

İslam Cumhuriyeti'ni kuran Ruhullah Humeyni ve yerine geçen Ali Hamaney'in Yüce Liderlik pozisyonunun babadan oğula geçmesine karşı çıkmasını İslam'a aykırı görmesi de Khalaji'nin tahminlerini güçlendiriyor. 

Mücteba Hamaney'in yönetim deneyimi ve dini yeterliliği de bu göreve uygun görülmüyor.

Tennessee Üniversitesi'nden Saeid Golkar şöyle diyor:

Önemli kararların alındığı yerlerde onlarca yıldır tecrübe edinen Mücteba Hamaney'in rejimdeki bağlantıları eşsiz. Ancak onun atanması monarşiyi geri getirerek Hamaney'in mirasını lekeler.

Bazı uzmanlar da Ahmed Humeyni'nin Mücteba Hamaney'den de güçlü görüldüğünü ancak babasının 1989'da ölmesiyle birlikte işlerin değiştiğini bildiriyor. Hamaney ve dönemin cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani'yle sorunlar yaşayan Ahmed Humeyni, 1995'te henüz 45 yaşındayken hayatını yitirmişti. Kalp krizinin ölüme neden olduğu bildirilmişti.

Independent Türkçe, WSJ, BBC Türkçe