Kahire, Washington ile stratejik ilişkilerini güçlendirme konusundaki kararlılığını vurguladı

İki ülke arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasının üzerinden 100 yıl geçti.

Mısır Uluslararası İşbirliği Bakanı Meşat, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı Direktörü Power ile görüştü. (Mısır Bakanlar Kurulu)
Mısır Uluslararası İşbirliği Bakanı Meşat, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı Direktörü Power ile görüştü. (Mısır Bakanlar Kurulu)
TT

Kahire, Washington ile stratejik ilişkilerini güçlendirme konusundaki kararlılığını vurguladı

Mısır Uluslararası İşbirliği Bakanı Meşat, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı Direktörü Power ile görüştü. (Mısır Bakanlar Kurulu)
Mısır Uluslararası İşbirliği Bakanı Meşat, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı Direktörü Power ile görüştü. (Mısır Bakanlar Kurulu)

Mısır, ABD’yle olan stratejik ilişkilerini ve iki ülkenin toplumları arasındaki ilişkileri güçlendirme konusundaki kararlılığını vurguladı. Kahire ve Washington dün, iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasının 100’üncü yılını kutladı. Mısır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ahmed Hafız, Twitter üzerinden şu paylaşımda bulundu:
“Mısır, ABD arasındaki diplomatik ilişkilerin kurulmasının 100’üncü yılı vesilesiyle, iki ülke arasındaki stratejik ve toplumları arasındaki ilişkileri güçlendirme konusundaki kararlılığını vurguluyor.”
Hafız’ın bu mesajı, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın benzer bir paylaşımına yanıt olarak geldi. Blinken dün yaptığı paylaşımda “Bugün, ABD ve Mısır arasındaki diplomatik ilişkilerin 100’üncü yılı. Stratejik ortaklığımızın 100’üncü yılı münasebetiyle, Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri’ye, 1922 yılında Mısır’ın bağımsızlığını kutlamak üzere gönderilmiş telgrafları hediye ettim” ifadelerine yer vermişti.
ABD Dışişleri Bakanı, Dışişleri Bakanı Samih Şukri’ye 1922’den kalan, Mısır’ı bağımsızlığını tebrik eden telgrafları verdi.
Mısır Uluslararası İşbirliği Bakanı Rania el-Meşat da Mısır ile ABD arasındaki ekonomik ilişkilerin derinliğini ve önemini vurguladı. Meşat söz konusu ilişkiler ile ilgili şunları söyledi:
“Ekonomik ilişkiler 40 yılı aşkın bir süredir devam ediyor. Bu durum, öncelikli alanlarda kalkınma çabalarının desteklenmesine katkıda bulunan, 30 milyar doları aşkın kalkınma anlaşmaların ve finansmanların sağlanmasını sağladı.”
Bakan Meşat, ekonomik iş birliğine yönelik çabaların, 2021 yılında 130 milyon dolar değerinde 7 hibe anlaşmasıyla sonuçlandığı belirtti. Ayrıca iki ülke arasında 2014 yılından bu yana yapılan anlaşmaların, temel eğitim, yükseköğretim, sağlık, yönetim, küçük ve orta ölçekli şirketlere destek de dahil turizm ve tarım gibi stratejik sektörleri kapsadığını ve yaklaşık bir milyar dolar değerinde olduğunu belirtti.
Meşat dün Washington’da Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası’nın bahar toplantılarına katılımı sırasında ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) Direktörü Samantha Power ile bir araya geldi. Bahar toplantıları, dünyanın en büyük iki ekonomik kurumuna üye olan ülkelerin katılımıyla iki yıldır ilk kez yüz yüze gerçekleştirildi.
Meşat’ın açıklamasına göre USAID Direktörü Samantha Power ile görüşmesi, USAID ile iş birliği içinde somutlaşan, Mısır ve ABD arasındaki stratejik ekonomik ilişkiler çerçevesinde geldi. Görüşmede, ortak kalkınma ilişkilerine yönelik çeşitli tartışmalara tanık olunurken, Mısır’da uygulanan ekonomik reformlar, iklim değişikliğine karşı eylem çabaları, kadınların desteklenmesi ve sivil toplum örgütlerine ilişkin konular da ele alındı. Meşat ekonomik ilişkilerin devamı çerçevesinde, iki taraf arasında devam eden görüşmelere ve bu yıl içinde onaylanması beklenen anlaşmalara da değindi. Mısır ve ABD arasındaki ekonomik ilişkilerin çeşitliliğine dikkat çeken Bakan, geçen yıl iki ülke arasındaki ticaretin 8 milyar doları aştığını ve ABD’nin Mısır’daki yatırımların da 24 milyar doları geçtiğini belirterek bu durumun iki ülke arasındaki güçlü ilişkileri yansıttığını vurguladı.  
Bakan, hükümetin özel sektör için elverişli bir ortam yaratmak, iş ortamını iyileştirmek ve başta iklim değişikliğine yönelik çalışmalar olmak üzere tüm kalkınma alanlarına katılımını artırmak için üzerinde çalışılan ekonomik ve yapısal reformlarına değindi. Mısır’ın 2016 yılında iddialı bir ekonomik reform programını 2016 uygulamaya başladığını, bu programın Kovid-19 pandemisi sırasında bile ekonomik büyüme imkanını desteklemeye katkıda bulunduğunu belirtirken devletin şu an küresel acil durum sorunlarıyla başa çıkmak için reform çabalarını devam ettirmek, ekonomik üretkenliğin yanı sıra kapsamlı ve sürdürülebilir büyümeyi artırmak amacıyla yapısal reform çabalarını artırmak için çalıştığını açıkladı. Meşat ayrıca Cumhurbaşkanlığı’nın köyleri geliştirmeye yönelik Onurlu Yaşam Girişimi’ne dikkat çekti. Onurlu Yaşam Girişimi’nin Mısır’daki en büyük girişim ve proje olduğunu ve ülke genelinde 4 bin köyde yaklaşık 58 milyon vatandaşın koşullarını iyileştirmeyi amaçladığını belirtti. Bakan ayrıca ABD İklim Özel Elçisi John Kerry’nin şubat ayındaki ziyaretine dikkat çekerek, Mısır’ın bölgede yenilenebilir enerjiye geçilmesine ve 27. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Taraflar Konferansı (COP27) çerçevesinde Mısır ile ABD arasındaki iş birliğine öncülük etme konusundaki açıklamalarına dikkat çekti.



Gazze’deki ateşkesin ilk aşamasının uzatılması için Hamas'a silahsızlanması baskısı yapılabilir

Gazze Şeridi’ndeki el-Bureyc Mülteci Kampı’nın kuzeyinde İsrail tarafından düzenlenen bombardımanda yakınları öldürülen Filistinli kadınlar (AFP)
Gazze Şeridi’ndeki el-Bureyc Mülteci Kampı’nın kuzeyinde İsrail tarafından düzenlenen bombardımanda yakınları öldürülen Filistinli kadınlar (AFP)
TT

Gazze’deki ateşkesin ilk aşamasının uzatılması için Hamas'a silahsızlanması baskısı yapılabilir

Gazze Şeridi’ndeki el-Bureyc Mülteci Kampı’nın kuzeyinde İsrail tarafından düzenlenen bombardımanda yakınları öldürülen Filistinli kadınlar (AFP)
Gazze Şeridi’ndeki el-Bureyc Mülteci Kampı’nın kuzeyinde İsrail tarafından düzenlenen bombardımanda yakınları öldürülen Filistinli kadınlar (AFP)

Gazze Şeridi’nde savaşan İsrail ile Hamas Hareketi arasında Katar’ın başkenti Doha’nın ev sahipliğinde gerçekleşen ilk doğrudan görüşmenin ardından ABD’nin ‘Hamas'ı silahsızlandırma’ söylemi giderek daha fazla dillendirilmeye başladı. Ateşkes anlaşmasının ilk aşamasının uzatılmayıp ikinci aşamasının başlatılmasında ısrar eden Hamas, ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff’ın müzakerelere katılmasına itiraz ederken reddederken, gözler Witkoff’ın katılımına çevrilmiş durumda.

Filistinli sağlık kaynakları dün Mısır'da yayın yapan El-Kahire el-İhbariye kanalına yaptıkları açıklamada Gazze Şeridi'nde son 24 saat içinde İsrail’in düzenlediği bombardımanlar sonucu 10 Filistinlinin öldüğünü söylediler.

Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlar, ateşkesin birinci aşamasının uzatılmasının ardından, birtakım garantiler ve koşullarla Gazze Şeridi’nin yeniden inşasını içeren ikinci aşamaya ilişkin müzakerelerin ya da Gazze Şeridi'nde savaşın yeniden başlaması gibi senaryoları göz ardı etmiyor.

İsrail televizyonu Kanal 13'ün aktardığına göre müzakereciler dün, İsrailli heyetin de katılımıyla Doha’daki görüşmelerin yeni turuna başladılar. Kanal 13, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun mizakere heyetine savaşı sona erdirmek için herhangi bir yetkisi ya da görevi olmayan Witkoff'un önerisine odaklanmasını tavsiye ettiğini bildirdi.

İsrail gazetesi Times of Israel'in pazartesi günü yayınladığı bir habere göre İsrail’in desteklediğini açıkladığı ‘Witkoff planı’ müzakereler sırasında masaya yatırıldı ve Hamas'ın 60 günlük ateşkes karşılığında ABD-İsrail çifte vatandaşı Aidan Alexander’ın da aralarında bulunduğu halen hayatta olan 10 rehinenin serbest bırakılmasını içeriyor.

Times of Israel'in dünkü bir haberine göre bugün Doha'da olması beklenen Witkoff, daha önce Fox News'e yaptığı bir açıklamada, ‘Hamas'ın silahsızlanmak ve Gazze'yi terk etmekten başka alternatifi olmadığını’ söylemiş “Eğer (Hamas Gazze’den) ayrılırlarsa, müzakere edilmiş bir barış için her şey masada olacak” diye eklemişti.

ABD Rehine İşleri Özel Temsilcisi Adam Boehler'in Hamas'la ayrı ve doğrudan görüşmelerde bulunmasının ardından pazar günü CNN'e söylediklerini tekrarlayan Witkoff, geriye kalan tüm rehinelerin serbest bırakılması için ‘birkaç hafta içinde’ bir anlaşmaya varılabileceğini ve ‘çok yakında uzun vadeli bir ateşkese varılabileceğini’ söyledi.

Bu durum pazar günü ABD merkezli haber portalı Axios'a konuşan kaynakların, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin mart ayı başlarında sona eren ateşkesin ilk aşamasını Ramazan ayı ve Paskalya Bayramı’nın ötesine ve muhtemelen savaşı sona erdirebilecek uzun vadeli bir ateşkese ulaştırmaya çalıştığı yönündeki açıklamalarıyla da örtüşüyor.

Öne sürülen senaryolar

Filistinli siyasi analist Dr. Eymen er-Rakab, konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede Witkoff'un katılacağı müzakerelerde ya esir takası karşılığında ateşkesin ilk aşamasının uzatılacağını ya da ikinci aşamanın İsrail'in tamamen çekilmesine izin vermeyecek şekilde değiştirileceğini söyledi.

Dr. Rakab, Washington'ın ‘Hamas'ın silahsızlandırılması’ koşuluyla uzun vadeli bir ateşkes yapılabileceğine ilişkin açıklamaların, bağımsız bir Filistin devletinin kurulması fikri varsa dışlanmayacağını, ancak bu olmadan baskıdan öteye geçemeyeceğini belirtti.

Mısır Dış İlişkiler Konseyi üyesi ve İsrail meseleleri konusunda uzman bir akademisyen olan Dr. Ahmed Fuad Enver’e göre bu mesele, Witkoff planının uzatılması ihtimali çerçevesinde Washington'dan gelen baskıdan daha fazlası. Çünkü müzakerelerde ilerleme kaydedildiğine dair birtakım sinyaller taşıyor. ABD ise bunu Amerikan kamuoyuna ‘Hamas'ın büyük bir bedel ödeyeceği’ şeklinde pazarlamaya çalışıyor.

Mısırlı stratejist ve askeri uzman Tümgeneral Samir Ferec, ABD müzakerelerinin ateşkesin ilk aşamasını potansiyel olarak uzatmak için değil, her şeyi sona erdirmek için bir baskı olarak görülebileceğini söyledi.

Tümgeneral Ferec, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Ancak bu Hamas'a, koşullarına ve talep ettiği garantilere bağlı. Çünkü İsrail, Hamas silahlarına sahip olmaya devam ederken herhangi bir yeniden inşa sürecini kabul etmez ve savaşa dönmek için silah bırakmayı reddetmesinden faydalanabilir.”

Hamas'tan bazı kaynaklar, dün Şarku’l Avsat'a Hamas’ın silahsızlanmayı kabul edeceğine dair herhangi bir tarafa taahhütte bulunmadığını ve bunu bir Filistin meselesi olarak gördüğünü söyledi. Kaynaklar, bunun ancak bir Filistin devletinin kurulmasına olanak tanıyacak açık bir siyasi yol bulunması halinde kabul edilebileceğini de sözlerine ekledi.

“Müzakerelerin yapılması için yapılan müzakereler”

Hamas'ın Boehler ile yaptığı son görüşmeleri ‘olumlu’ olarak nitelendiren kaynaklara göre görüşmelerin başarılı olması için daha fazla zamana ihtiyaç var. Kaynaklar, Boehler'e beş yıldan az olmamak kaydıyla 10 yıla kadar ya da daha uzun süreli bir ateşkesi kabul etme fikrini sunanların Hamas liderleri olduğunu da belirttiler.

Öte yandan dün Times of Israel'e konuşan kaynaklara göre İsrail, Boehler'in ABD'nin ‘İsrail'in ajanı olmadığı’ yönündeki sözlerinin ardından Beyaz Saray yetkilileriyle de görüşmelerde bulundu. İsrail, Boehler’in kendisine özel bir mesaj vermeyi amaçladığını düşünüyor.

fergty6u7
ABD Rehine İşleri Özel Temsilcisi Adam Boehler, 6 Mart'ta Washington'da bir konuşması sırasında (AFP)

Washington'ın Hamas'la yürüttüğü müzakerelerin, özellikle de Trump'ın ‘Gazze Şeridi’nin Filistinlilerden arındırılması’ vaadinin ardından gelmesinin İsrail'de şok etkisi yarattığını belirten Mısırlı akademisyen Enver, ‘müzakerelerin karmaşık olduğunu ve İsrail'in Ramazan ayını atlatmak ve ardından savaşa dönmek için sonuçsuz müzakerelerle zaman öldürme çabası çerçevesinde hiçbir çözüme ulaşılamayacağını’ kaydetti.

Herkesin bunu beklediğini söyleyen Enver, “Washington'ın anlaşmayı devam ettirmek ya da uzatabilmek için her yolu deneyeceği olasılığı daha yüksek” ifadelerini kullandı.

ABD'nin Hamas'la doğrudan görüşmeler yapmanın önemine inanmasının, ilerlemek istediğine dair açık bir mesaj olduğunu düşünen Dr. Rakab ise ‘Netanyahu’nun eğer bir şekilde uzun vadeli bir anlaşmaya ulaşmak istiyorsa Trump'a karşı çıkmayacağını’ belirtti.

Mevcut müzakerelerin nasıl bir anlaşmayla sonuçlanacağını ya da İsrail'in ne gibi engeller çıkarabileceğini kesin olarak söylemek mümkün değil. Bu yüzden Tümgeneral Ferec, Doha’daki müzakere turunun en olası sonucunun Ramazan ayının sonu için iki haftalık bir uzatmanın görüşülmesi ve ardından savaşın sona erdirilmesi ve yeniden inşanın başlatılması için daha uzun vadeli bir yol üzerinde görüşmelere başlanması olduğunu söyledi.