Lübnan’da Sünnilerin seçimlere katılım oranının yüksek olması bekleniyor

Lübnan’daki seçimler parlamentodaki dağılım açısından büyük önem taşıyor. (Reuters)
Lübnan’daki seçimler parlamentodaki dağılım açısından büyük önem taşıyor. (Reuters)
TT

Lübnan’da Sünnilerin seçimlere katılım oranının yüksek olması bekleniyor

Lübnan’daki seçimler parlamentodaki dağılım açısından büyük önem taşıyor. (Reuters)
Lübnan’daki seçimler parlamentodaki dağılım açısından büyük önem taşıyor. (Reuters)

Lübnan’da Sünnilerin genel seçimlere katılmasına yönelik çağrıların karşılık bulması bekleniyor. Siyasi bir kaynağa göre yeni hükümetin belirlenmesinde önemli bir rol oynayacak seçimler yaklaşırken bu durum parlamentodaki dağılım ve yeni cumhurbaşkanının seçimini de etkileyecek.  
Şarku’l Avsat’a açıklamada bulunan siyasi kaynak, Lübnan Müftüsü Şeyh Abdullatif Deryan’ın öncülük ettiği, Sünni oluşumlar Mekasidi Hayriye ve Beyrut Aileleri derneklerinin, seçimlere kesinlikle katılım sağlanması yönündeki çağrıların karşılıksız kalmayacağını söyledi. Şu ana kadar Sünnilerin seçime muhtemel katılım oranlarının yeterli seviyede olmadığını değerlendiren kaynak, Müstakbel Hareketi Başkanı Saad Hariri’nin siyasi faaliyetlerini askıya alması ve seçimlere katılmayacak olmasının Sünnileri seçimlerden soğuttuğunu belirtti.  
Hariri’nin destekçilerinden seçimleri boykot etmelerini istemediğine işaret eden kaynak, Sünni seçmenlerin ağırlıkta olduğu bölgelerde ciddi bir boşluk oluştuğunu ve bu durumun farklı siyasi yapılar tarafından suiistimale uygun bir zemin hazırladığını kaydetti. Müstakbel Hareketi destekçilerinin, geçmişteki seçimlere nazaran, bu seçimlere büyük ölçüde kayıtsız kaldıklarını değerlendiren siyasi kaynak, Müstakbel Hareketi’nden istifa etmiş kişiler de dahil olmak üzere Hariri ekolünden adaylar olduğunu ve bu kişilerin desteklenmesi gerektiğini vurguladı. Sünnilere seçimlere katılmaları çağrısında bulunan kaynak şunları söyledi:
“Sahayı boş bırakmamak lazım. Sünniler seçimlere katılmazsa, aleyhlerinde projeleri olanlar bu boşluk kullanılır ve istemedikleri kişiler seçilir. Parlamentoda en azından bir denge unsuru oluşturabilmek adına Sünnilerin seçimlere katılması son derece önem arz etmektedir. Sünniler eğer oy kullanmazsa parlamentoda daha az temsil edilirler. Böylelikle siyasi olarak ciddi güç kaybederler. Sünniler 120 milletvekilin 85’inin belirlenmesi için oy kullanabiliyor. Bu önemli bir güce işaret ediyor.”
Seçimlere katılan bazı adayları destekleyen eski Başbakan Fuad Sinyora ve Mustakbel Hareketi Genel Sekreteri Ahmed Hariri arasındaki tartışmanın olumsuz etkileri olacağına işaret eden siyasi kaynak “Bu tartışmaların makul bir gerekçesi olamaz. Mevcut şartlarda daha fazla görüş ayrılığı ihtiyacımız olan son şeydir. Bu tür tartışmaların Sünni seçmen üzerinde olumsuz etkileri olacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
Lübnan’daki Arap ülkelerinin büyükelçilerinin ve uluslararası toplumun da bir denge kurulabilmesi adına seçimlerin boykot edilmemesi çağrıları yaptığını hatırlatan kaynak bu çağrıların en somut şekilde Suudi Arabistan’ın Beyrut Büyükelçisi Velid el-Buhari tarafından dillendirildiğine dikkat çekti. Suudi Arabistan ve Arap ülkelerinin Lübnan seçimlerine müdahil oldukları yönünde bir izlenim bırakmak istemediklerine işaret eden kaynak sözleirni şöyle sürdürdü:
“Arap ülkeleri Lübnanlıların kendi seçimlerini özgür bir şekilde yapmalarını istiyor. Bu nedenle Suudi Arabistan Büyükelçisi Buhari, aday listeleri oluştuktan sonra Beyrut’a dönmeyi tercih etti. Buna rağmen Hizbullah’ın saldırılarına engel olamadı. Hizbullah, Suudi Arabistan ve Fransa’nın sosyal, eğitim, sağlık, güvenlik ve askeri alanlardaki organizatör rolünden rahatsızlık duyuyor.”
Siyasi kaynak, Lübnan iç savaşını sona erdiren Taif Anlaşması'ndan sonra, 1992'de gerçekleşen seçimlerin Hristiyanlar tarafından boykot edildiğini hatırlatarak Sünnilerin seçimleri boykot etmesi halinde bu iki durumun birbiri ile kıyas kabul etmeyeceğini ifade etti. Siyasi kaynağa göre, Hristiyanların 1992’deki boykotunun nedeni, ülkenin Arap kimliğinin korunması ve doğal Arap çevresi ile etkileşime girmesi yönünde atılan adımlara itiraz etmiş olmalarıydı. Sünnilerin olası boykot kararının ise mevcut siyasi yapıya bir protesto mahiyeti taşıyacağını değerlendirdi. Seçimlere Sünni katılımının yüksel olacağını değerlendiren kaynak konuya dair şunları söyledi:
“Bu parlamento seçimleri eski seçimlerden daha kritiktir. Lübnan hiç olmadığı kadar büyük bir çöküş yaşıyor, Necib Mikati hükümeti de mali finansal çöküşü engelleyemedi. Bu seçimlerde belirlenecek olan parlamento Mişel Avn’ın yerine yeni cumhurbaşkanını seçecek. Bu seçimler, Lübnan’ın egemenliğini savunan muhalefet ile silahına yasal bir kılıf arayan ve parlamentoda çoğunluğu ele geçirmeye çalışan Hizbullah arasında bir tercih durumunu yansıtıyor.”
Sünnilerin seçim sandıklarına gitmesinin, onları siyasi süreçten dışlamak ya da Hizbullah gibi, temsil haklarını kendi çıkarları için kullanmak isteyenlere engel olacağını ifade eden kaynak bunun bilincinde olan Sünni seçmenin, seçimlere geniş bir katılım göstereceğini beklediğini söyledi.  



Kültürel kentsel soykırım: Gazze Savaşı tarihi kararlılıkla tahrip ediyor

En dikkat çekici kayıplar arasında yıkılan Aziz Porphyrius Rum Ortodoks Kilisesi, El-Ehli Baptist Hastanesi ve Ömer Camii vardı (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
En dikkat çekici kayıplar arasında yıkılan Aziz Porphyrius Rum Ortodoks Kilisesi, El-Ehli Baptist Hastanesi ve Ömer Camii vardı (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
TT

Kültürel kentsel soykırım: Gazze Savaşı tarihi kararlılıkla tahrip ediyor

En dikkat çekici kayıplar arasında yıkılan Aziz Porphyrius Rum Ortodoks Kilisesi, El-Ehli Baptist Hastanesi ve Ömer Camii vardı (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
En dikkat çekici kayıplar arasında yıkılan Aziz Porphyrius Rum Ortodoks Kilisesi, El-Ehli Baptist Hastanesi ve Ömer Camii vardı (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

İzzeddin Ebu Ayşe

Gazze'nin Eski Şehir bölgesinde bulunan Büyük Ömer Camii'nin kütüphane kalıntıları üzerinde Enes, bir kısmı yanmış yırtık bir romanın sayfalarını çeviriyor. “Bu, Gazze Şeridi’ndeki en büyük kütüphaneden geriye kalan tek şey. Kütüphanenin içerisinde binlerce kitap, belge, eser ve burada yaşamış kadim halkların medeniyetleri yer alıyordu” diyor.

Enes’in gözleri, molozların ve üst üste yığılmış taşların arasından, Gazze'nin en eski ve en büyük camisi üzerinde geziyor. Eski mimarisi, tarihi taşları ve yabancı ziyaretçilerin sık sık ilgisini çeken, sanatsal ve mimari anlamlarını anlamak için incelemeye geldikleri benzersiz süslemeleri için üzülüyor.

Kültürel kayıplar can kayıplarıyla paralellik gösteriyor

Enes, Filistin kültürünü ve mirasını seviyor ve Gazze'de yaşamış medeniyetlerin kadim tarihini takip etmeye meraklı. “Kültürel alanlar sadece tarihi alanlar değil, aynı zamanda antik ve eski dünyaya açılan bir pencereydi” diye ekliyor.

Enes, Gazze'nin en büyük kütüphanesinin yıkıntıları arasında bulduğu romanın yırtık sayfalarını katlıyor ve “Gazze'nin kültür penceresi bombardımanlar altında kapandı” diyor. Buradan ayrılıp Gazze'nin eski mimarinin hakim olduğu Eski Şehri’ndeki diğer tarihi alanlara doğru yola koyulup ayakta kalanları inceliyor.

Gazze savaşı sadece insanları öldürmedi, aynı zamanda bu yıkımın, kanın, patlamaların ortasında altta bir yerde, çok büyük kültürel ve sanatsal kayıplara da yol açtı. Kültür Bakanı Atıf Ebu Seyf, “İsrail'in Gazze'de gerçekleştirdiği soykırıma paralel olarak, trajik yönleri olan kültürel bir soykırım da yaşanıyor” dedi.

Gazze'nin özel konumu

Gazze, coğrafi konumu itibarıyla şanslı. Kendisi Afrika kıtasının Asya'ya açılan kapısı ve iklimi güzel, denize kıyısı var, arazisi engebesiz ve toprağı verimli. Bu nedenle Mısır, Yunan, Roma, Bizans, Kenan ve Fenike uygarlıklarına ev sahipliği yaptı. Aynı şekilde Memlük, Abbasi ve Osmanlı İslam devletlerinin de önemli merkezlerinden biri oldu.

u78ıkıo
Gazze Şeridi'ndeki kültürel kentsel soykırım (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

Topraklarında tarih boyunca birbirini izleyen medeniyetler, mimari ve tarihi eserler ile nadir eserlerden ve harikulade taşlardan oluşan bir arkeolojik miras bıraktılar. Bu da Gazze'ye kültürel ve tarihi bir değer kattı, onu kadimliği her geçen gün daha da derinleşen bir yapıya kavuşturdu. Ama kitap, mimari ve tarihi eserlerden oluşan tüm bu zengin kültür harabeye dönüştü.

En önemli kayıplar

7 Ekim 2023'te başlayan savaşın ilk gününden itibaren Filistin kültürü ve tarihi mirası, İsrail bombardımanlarından doğrudan etkileniyor. Gazze'nin Eski Şehir bölgesi, bu dönemde en çok tahrip edilen yerlerden biri olabilir.

UNESCO verilerine göre İsrail ordusu 146 tarihi eser, 114 tarihi cami ve kütüphanelerin aralarında bulunduğu 200 kültür alanını tahrip etti.

Savaşın en önemli sonuçlarından biri, MS 5. yüzyıldan kalma Aziz Porphyrius Rum Ortodoks Kilisesi'nin yıkılmasıydı. Gazze tarihinin en eski hastanesi olan el-Ehli Baptist Hastanesi’nin, Gazze Şeridi'ndeki en eski cami olup MS 7. yüzyılda inşa edilen Büyük Ömer Camii’nin hedef alınmasıydı. İçinde bir tarihi eser koleksiyonu olan Paşa Sarayı Müzesi'nin yanı sıra Kenan ve Yunan dönemlerine ait binlerce eserin yer aldığı “Mataf el-Funduk” adlı müze de bombalandı. Bölgenin en eski Hristiyan manastırlarından biri olan ve 2024 yılında Dünya Miras Listesi'ne alınan St. Hilarion Manastırı yıkıldı. Bir asırdan fazla bir geçmişe ait binlerce tarihi ve ulusal belgenin bulunduğu Gazze Belediyesi merkez arşiv binasının yanı sıra yüzlerce tarihi, arkeolojik ve kültürel miras tahrip edildi.

Kültürel soykırım

Araştırmacılar, kültürel bağları ortadan kaldırmak, toplumun hafızasını silmek ve kültürel yapının temellerini sarsmak amacıyla, Gazze kültürüne yönelik tahribatın boyutunun, sivil altyapının kasıtlı ve sistematik bir şekilde tahrip edilmesini ifade eden bir terim olan “kültürel kentsel soykırım” noktasına vardığını belirtiyor.

Güney Afrika'nın Uluslararası Adalet Divanı'nda İsrail'e karşı açtığı dava kapsamında, “kültürel soykırım" suçlamasında da bulunuldu. Mirasın tahribattan veya askeri kullanımlardan korunmasını sağlamayı amaçlayan “Silahlı Çatışma Durumunda Kültürel Mirasın Korunmasına Dair Lahey Sözleşmesi’ne atıf yapıldı.

“Soykırım” teriminin formüle edilmesine yardımcı olan Polonyalı avukat Raphael Lemkin'in tanımına göre, kültür tahribi soykırımın bir parçası olup savaş suçu teşkil etmektedir ve bu tür ihlaller cezalandırılmalıdır.

Filistin tarihinin sonu

Filistin tarihi ve mirası  profesörü İbrahim el-Mısri, “Kültürel ve tarihi yapıların tahribi, ulusal kimliğin doğrudan hedef alınması anlamına geliyor. Kültür, Filistin halkının kolektif ruhunu koruyan son duvardır. Bu duvar hedef alındığında toplum çöküşe daha fazla açık hale gelir” dedi.

“İsrail'in Gazze'de tarihi eserleri ve kültürel mirası hedef alması ve yıkması, belirli bir bölgede belirli bir insan grubunun varlığına dair tüm kanıtların silinmesini içermektedir. Bu kültürel soykırım anlamına gelmektedir ve kütüphanelerin, kültür merkezlerinin yıkılması Filistin kimliğini yok etme girişimidir” diye ekliyor.

5y6h
İsrail ordusu 146 tarihi eseri tahrip etti (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Kültür Bakanı Atıf Ebu Seyf, Filistin kültürel yaşamının ve kültürel miras kurumlarının yanı sıra kültür, bilim ve eğitim alanlarındaki varlıklarının hedef alınmasının ve kasıtlı olarak tahrip edilmesinin, İsrail stratejisinin bilinçli bir parçası olduğunu ifade ediyor.

Şunu da ekliyor “Sürekli devam eden bombardıman Gazze'deki sanat ve edebiyat camiasında yaralar bıraktı. Yaşanan şey, anıtların fiziksel olarak yok edilmesinin veya bireylerin öldürülmesinin çok ötesine geçen çok katmanlı bir eylem. Bu uygulamalar, yerel toplumun mirasını, kimliğini ve varlığını zayıflatan daha geniş kapsamlı yıkıcı süreçlerin çerçevesinde yer alıyor. Bunun Filistinliler üzerinde sembolik ve psikolojik yansımaları da bulunuyor.”

Şöyle devam ediyor: “Gazze'deki kültürel alanların fiziki olarak tahrip edilmesi, Filistin tarihi anlatıları araştırmaları açısından tehlikeli sonuçlara yol açıyor. Gazzeliler, Gazze'nin kültürel gelişimini ve tarihini anlamamıza yardımcı olan asırlık el yazmalarını ve değerli kaynakları kaybettiler.”

UNESCO, Gazze'deki arkeolojik, tarihi ve kültürel alanları korumaya çalıştı ancak savaş nedeniyle başarısız oldu. Kuruluşun medya sorumlusu Julian Mercouri, “Bazı kütüphanelerin yeniden inşası için acil yardım sağladık. Ancak ihtiyaç duyulan destek bizim sağlayabileceğimizden çok daha fazla ve Gazze'deki zor koşullar kültürel mirasın korunmasını engelliyor” dedi.

İsrail'e gelince Ordu Sözcüsü Avichay Adraee, ordunun kasıtlı olarak Filistin kültürel mirasını hedef aldığı iddialarını yalanladı. “Bu bölgelere yakın yerlere saldırılar yapılmışsa, Hamas ve diğer örgütler bu yerleri kendi faaliyetleri için kullanmış oldukları için yapılmıştır. Biz asla Gazzeli sivillerle savaşmıyoruz” dedi.