Katliamlara öfkelenen Suriyelilerden rejimden hesap sorma çağrısı

Sivillerin 2013 yılında Şam’ın güneyindeki bir mahallede infaz edildiğini gösteren bir video yayınlandı.

The Guardian, Tadamon Mahallesi’ndeki katliama ilişkin görüntüler yayınladı.
The Guardian, Tadamon Mahallesi’ndeki katliama ilişkin görüntüler yayınladı.
TT

Katliamlara öfkelenen Suriyelilerden rejimden hesap sorma çağrısı

The Guardian, Tadamon Mahallesi’ndeki katliama ilişkin görüntüler yayınladı.
The Guardian, Tadamon Mahallesi’ndeki katliama ilişkin görüntüler yayınladı.

İngiliz The Guardian gazetesi tarafından yayınlanan, Suriye rejim güçlerine bağlı unsurların başkent Şam’ın Tadamon Mahallesi’nde, 2013 yılında işlediği bir ‘savaş suçunun’ görüntüleri krize neden oldu. Video, uluslararası toplumu ‘tutuklulara karşı işlediği iğrenç suçlar nedeniyle Suriye rejiminden hesap sormaya’ çağıran Suriyeliler, devrimci aktivistler ve muhalifler arasında büyük bir öfke dalgasına yol açtı.
Videoda onlarca sivilin toplu olarak infaz edildiği ve cesetlerin üst üste yığılarak derin bir çukura atıldıktan sonra yakıldığı görülüyor.
Suriye’nin kuzeybatısındaki Halep kırsalından muhalif aktivist olan Ahmed el-Ömer şu açıklamada bulundu:
“İngiliz The Guardian gazetesi tarafından yakın zamanda yayınlanan ve Suriye rejim güçlerinin onlarca sivil tutukluya yönelik toplu infazını ortaya çıkaran video ve soruşturma raporu, 2013 yılında başkent Şam’ın et-Tadamon Mahallesi’nde meydana geldi. Video, vatandaşların öfkelenmesine neden oldu. Geçen yıllarda rejim güçlerinin Suriye şehir ve mahallelerine yönelik baskınları, kitlesel tutuklamaları, sivilleri meydanlarda yakmaları ve evlere ateş açmaları sırasında tanık olunan vahşet ve suçlar, halkın hafızalarına kazınmış durumda. Rejim güçlerinin yaptıkları, uluslararası toplumun Şam’ın son 10 yılda Suriyelilerin haklarına karşı işlediği suçlara karşı sessiz kalması karşısında büyük bir şaşkınlığa neden oldu. Şehirler, uluslararası açıdan yasaklı olanlar da dahil olmak üzere silahlarla, varil bombalarıyla bombalandı ve siviller en korkunç şekilde ve yöntemlerle öldürüldü.”
Diğer yandan Şam kırsalından göç etmiş ve İdlib’in kuzeyinde yerinden edilmiş insanlar için kurulan bir kampta ikamet eden 56 yaşındaki Um Mazen, İngiliz gazetesi tarafından yayınlanan videoya ve yürütülen soruşturmaya ilişkin şunları söyledi:
“Bir gazete tarafından yayınlanan videoyu izlerken, Aralık 2013’te Şam kırsalındaki en-Nabek şehrinde rejim güçlerinin düzenlediği baskın operasyonunda gençlerin katledilmeleri, toplu olarak infaz edilmeleri ve aralarında çocukların da bulunduğu cesetlerin yakılması sahnelerinin de aralarında olduğu korkunç sahneler ile ilgili yoğun bir korku hissettim. Dehşet duydum.”
Eşi 2013 yılından bu yana tutuklu bulunan Um Mazen, 2013 yılında rejim güçlerinin Tadamon Mahallesi’nde gerçekleştirdiği ve onlarca sivilin korkunç bir şekilde infaz edildiği katliamın videosunu izledikten sonra duyduğu dehşet hissin halen devam ettiğini belirtti. Um Mazen, bu hissi ‘rejim güçleri tarafından alıkonulan ve akıbeti henüz bilinmeyen her eş ve oğul için, her kadın ve annenin hissettiği, onların her an öldürüleceği korkusu’ olarak nitelendirdi.
Suriye İslam Konseyi, Tadamon Mahallesi katliamıyla ilgili şu  açıklamayı yayınladı:
“Rejim güçlerinin Tadamon Mahallesi’nde işlediği korkunç suçun kurbanlarının ailelerine taziyelerimizi sunuyoruz, Allah onlara sabır verdin. Katillerden ve rejime destek verenlerden intikam almalarını nasip etsin. Suriye rejiminin suçları, ‘Sezar Yasası’nın dahli süreci ve ‘mezar kazıcının tanıklığı’ ile başlamadı. Tutuklularla parmaklıklar ardında yaşananlarla devam ettiği gibi Tadamon Mahallesi’nin katliamıyla da bitmeyecek.”
Açıklamada ayrıca mültecilerin geri dönüşüne ilişkin tartışmalara da dikkat çekildi:
“Nasıl ki ortak bir anayasa komitesinden veya uzlaşıdan söz etmek bu suçluların iktidarda olmasıyla mümkün değilse, herhangi bir Suriyelinin rejime iadesinin de onların ölümü anlamına geldiğini hatırlatıyoruz.”
 ‘Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu’ da yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:
“Dünya, İngiliz gazetesinin (The Guardian) cani Esed rejimine ait unsurlara dair sızdırdığı katliamlarından birini üzüntüyle izledi. Unsurlar, onlarca sivili infaz ediyor, çukurlara atıyor ve cesetlerini vahşice yakıyor. Bu durum, Esed rejimi ve müttefiklerinin Suriye halkına karşı gerçekleştirdiği binlerce kanlı katliamdan sadece biridir. Suriyeliler tarafından bilinenler tüm dünyada görünür hale geldi. Bu durum, geride acımasız rejimin sayısız katliamdaki sorumluluğu konusunda herhangi bir şüphe bırakmadı. Şam’ın Tadamon Mahallesi’nde gazete tarafından takip edilen bu vahşet, bütünleşmiş ve failleri belli olan bir savaş suçudur. Bu ve benzeri belgelenmiş suçlar, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde adil bir hesap verebilirlik gerektiriyor. Bıçakla katliam yapma, kurşuna dizme, top, varil ve uçakla bombalama, kimyasal silahlarla boğma dahil her türlü suçu işleyen bu sistem varken Suriye’de ve bölgede barış olmaz. Tüm bunlar, uluslararası hesap verebilirlik dosyasının açılmasını, suçluların adil biçimde yargılanmasını, adaletin zaferini ve Suriyelilerin trajedisinin sona ermesini gerektirmektedir.”
İngiliz The Guardian gazetesi 27 Nisan Çarşamba günü Suriye rejim güçlerine bağlı Askeri İstihbarat Teşkilatı Bölge Şubesi olarak bilinen 227. şube unsurlarının, başkent Şam’ın güneyindeki Tadamon Mahallesi’nde sivillere yönelik toplu infazlarını gösteren bir video yayınladı. Videolar, Suriye rejim güçlerinin, cesetleri üst üste yığarak yaktığını da gösterdi. Yeni ortaya çıkan görüntüler, Nisan 2013’te Şam’ın güneyindeki Tadamon Mahallesi’nde işlenen, sivillerin tutuklandığı, gözlerinin ve ellerinin kelepçelendiği, vurulmak üzere olduklarının farkında olmadan infaz çukuruna doğru yürüdükleri katliama ışık tutuyor. 



Gazze’de ateşkes teklifi: Nihai çözümün kapısını aralayacak mı?

8 Temmuz'da Gazze'nin merkezindeki Bureyc Mülteci Kampında yerinden edilmiş kişilerin barındığı bir okula düzenlenen İsrail hava saldırısının yeri (Reuters)
8 Temmuz'da Gazze'nin merkezindeki Bureyc Mülteci Kampında yerinden edilmiş kişilerin barındığı bir okula düzenlenen İsrail hava saldırısının yeri (Reuters)
TT

Gazze’de ateşkes teklifi: Nihai çözümün kapısını aralayacak mı?

8 Temmuz'da Gazze'nin merkezindeki Bureyc Mülteci Kampında yerinden edilmiş kişilerin barındığı bir okula düzenlenen İsrail hava saldırısının yeri (Reuters)
8 Temmuz'da Gazze'nin merkezindeki Bureyc Mülteci Kampında yerinden edilmiş kişilerin barındığı bir okula düzenlenen İsrail hava saldırısının yeri (Reuters)

Salim er-Rayes

Hamas ve İsrail, ABD Başkanı Donald Trump'ın desteklediği bir ABD girişiminin ardından 60 günlük ateşkes anlaşmasına varmaya yakın. Girişim, esas olarak ABD Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un mayıs ayı sonlarında sunduğu belgeye dayanıyor. Söz konusu belge, belirtilen süre içinde ateşkesi ve esir takasını sağlamayı, kalıcı bir ateşkese varmak ve savaşı sona erdirmek amacıyla, anlaşmanın hükümlerinin uygulanmasıyla eş zamanlı olarak müzakereler yürütülmesini öngörüyordu.

Mevcut teklif her iki tarafın da ön onayını alırken, kalıcı ateşkesin şartları konusunda bir anlaşmaya varılamadı. Bu şartlar arasında müzakereler sırasında askeri operasyonların durması, Hamas başta olmak üzere Gazze'deki Filistinli direniş gruplarının elindeki İsrailli rehinelerin sayısını azaltma girişimleri sayılabilir. İsrail, savaşı sona erdirmek için Hamas’ın iktidardan tamamen vazgeçmesini ve Gazze Şeridi'nin tamamen silahsızlandırılmasını şart koşuyor. Hamas ise silahların teslim edilmesini kırmızı çizgi sayarak, teslim etmemekte ısrar ediyor. Buna karşılık, liderlerinden az sayıda kişinin sınırlı bir süre için Gazze Şeridi'nden ayrılması konusunda esneklik gösterdi.

Savaşın sona erdirilmesiyle ilgili şartlarda bir anlaşma sağlanamaması nedeniyle, Witkoff belgesine yakın zamanda güncellenmiş bir formül eklendi. Bu formül müzakere sürecinin geçici ateşkes süresince devam etmesine, müzakerelerde “iyi niyet” gösterilmesi halinde, altmış günlük sürenin ardından ateşkesin daha uzun bir süre uzatılabilmesine imkân tanıyor. İyi niyet gevşek bir ifade, zira İsrail'in Hamas'ın kalıcı bir ateşkese varılması konusunda iyi niyet göstermediğini düşünmesi halinde askeri operasyonlarını ve hava saldırılarını yeniden başlatmasına olanak tanıyor. Kalıcı ateşkes için daha önce de belirttiğimiz gibi hem İsrail hem de ABD, Hamas'ın iktidardan vazgeçmesini ve silahlarını tamamen teslim etmesini şart koşuyor, dolayısıyla İsrail, Hamas’ın iyi niyetli olmadığını ve silahlarını teslim etmekten ziyade “depolamayı” önerdiğini öne sürerek savaşa geri dönebilir.

Son haftalarda İsrail, Hamas’ın hem siyasi hem askeri liderlerini ve üyelerini hedef alarak hava bombardımanlarını ve topçu saldırılarını yoğunlaştırdı ve bunlar, Gazze Şeridi'nde onlarca Filistinli sivilin hayatına mal oldu. Ancak, askeri baskıyla yetinmedi; ayrıca Gazzelileri aç bırakarak ve BM’ye bağlı uluslararası kurum ve kuruluşlar aracılığıyla yardımların onlara ulaşmasını engelleyerek baskısını daha da yoğunlaştırdı. BM yerine Amerikan yardım dağıtım noktaları kurdu ve bunun sonucunda İsrail ordusunun ateşiyle, çocuklarına yiyecek götürmek isteyen 650'den fazla kişi öldü.

Buna ilave olarak, Hamas’a karşı savaşan silahlı Filistinli milis gruplar da ortaya çıktı ve bunlar, birkaç haftadır İsrail ordusu tarafından kontrol edilen bir bölge olan Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ın doğusunda bulunan bölgede konuşlanmış bulunuyorlar. Bu milisler, “Terörle Mücadele Birliği” veya silahlı grubu yöneten kişiye atfen “Yasir Ebu Şebab Grubu” olarak biliniyor. İsrail medyası, grubun İsrail ve Filistinli taraflarca desteklendiğini bildirdi, Ebu Şebab ise Wall Street Journal'a verdiği röportajda bu iddiayı reddetti.

İsrail'in Hamas’ın gerek askeri kanadı olan Kassam Tugayları'na gerekse İçişleri Bakanlığı'na bağlı polis kuvvetlerine mensup askeri unsurlarını yoğun bir şekilde hedef alması, İsrail ordusunun Gazze sakinlerine zorunlu tahliyeyi dayatması, Gazze Şeridi'nin 365 kilometrekarelik alanının yüzde 80'inden fazlasının kontrolünü ele geçirmesi ile birlikte, Hamas’ın iç güvenlik kontrolü azaldı. Gazze'deki önde gelen ailelere ait çeşitli gruplar arasında silahlanma yaygınlaştı. Bunlar yardım tırlarını gasp ettiler ve çaldıkları malları pazarlarda Gazzelilere normal fiyatlarının 300 ila 500 katı fiyatlara sattılar.

Haziran ayının ikinci yarısından itibaren, 2007'den beri silah zoruyla dayattığı Gazze Şeridi üzerindeki kontrol ve otoritesini kaybetmesi anlamına gelen, güvenlik gücünün zayıfladığını hissetmesiyle birlikte Hamas, yönetimini sessizce yeniden yapılandırdı. Şarku’l Avsat’ın al Majalla dergisinden aktardığı analize göre adının açıklanmasını istemeyen Hamaslı bir yetkili; “Hamas, açıklanmayan kararlarla kendisine bağlı iki yeni vali (biri eski bir güvenlik görevlisi) atadı. İsrail tarafından öldürülenlerin yerine yeni güvenlik liderleri belirledi” bilgisini verdi.

Kaynak, “Bazıları Hamas'ın bittiğini ve İsrail suikastları ile Gazze'nin geniş alanları üzerindeki kontrolü sonucunda iktidardan düşeceğini sanıyor. Ancak hareket her zaman kendini yeniden yapılandırarak, yönetim ve güvenlik kontrolünü dayatarak herkesi şaşırttı. İşgalin, varlığını ortadan kaldırma hedefine ulaşmasına da izin vermeyecek” değerlendirmesinde bulundu.

Gazze'deki hükümet atamalarına paralel olarak, “Delici Ok” adı verilen ve varlıklarını üç merkezi bölgede yoğunlaştıran silahlı gruplar da yaygınlaştı. Bu bölgeler, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'un güney-orta bölgesi, Gazze Şeridi'nin merkezi bölgesi Nuseyrat Kampı ve Deyr el-Belah şehri, Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Gazze Şehri'nin kuzeybatı ve orta bölgesidir. Bu gruplar, siyah giyinen, maske takan, silah ve sopa taşıyan yirmili yaşlarının başındaki genç erkeklerden oluşuyor. Yardım tırlarını gasp etmeye ve çalmaya çalışan çeteleri ve haydutları hedef alıyorlar.

Delici Ok grubu, 2006 yılında Hamas ve İslami Cihat'ın askeri kanatlarını da kapsayacak şekilde kurulan Filistin Direniş Grupları Ortak Harekât Odası'na bağlı. Oda, Hamas'ın askeri kanadı olan İzzeddin Kassam Tugayları başta olmak üzere, Filistinli direniş örgütlerinin 12 silahlı kanadını bünyesine kattıktan sonra 2018 yılında yeniden oluşturuldu ve canlandırıldı.

Grubun operasyonları son günlerde varlığını dayatma ve göreceli olarak güvenliği sağlama amacıyla gelişti. Delici Ok’un operasyonlarına ait onlarca video dolaşıma sokuldu ve bunlarda, Gazze Şeridi'nde yakın zamanda silahlanan ailelere mensup kişilerin kurşuna dizilerek infaz edilmesi de dahil olmak üzere hırsız çetelerinin dövüldüğü ve dağıtıldığı görülüyor. Bu uygulama, aşiretlerin, sivil bir yargılama olmaksızın hırsızlık suçlamasıyla öldürülen üyeleri için intikam talep eden açıklamalar yapmasına yol açtı.

Bütün bunlar, İsrail ordusunun tüm Filistin güvenlik güçleri unsurlarını hedef almaya devam ettiği sırada yaşandı. Nitekim yardım tırlarını korumaya çalışırken veya hırsızlara ve haydutlara kurdukları pusular sırasında “Delici Ok” unsurlarını hedef aldı ve bazılarını öldürdü. Delici Ok güçleri ise çalmaya ve hatta fiyatları yükseltmeye çalışan herkesi daha güçlü ve sert bir şekilde cezalandırarak bu saldırılara karşılık verdi. Piyasada sınırlı miktarda bulunan temel gıda maddelerini, yaklaşık 650 gündür devam eden savaştan psikolojik ve mali olarak bitkin düşmüş, ailelerinin ihtiyaçlarını karşılamak isteyen sıradan vatandaşların satın alamayacağı fiyatlarla satın alıp sattıkları için kendilerine doğrudan tehditler yöneltilen bir dizi esnafı, dükkanlarını kapatmaya zorladı.

Bazıları Hamas'ın bittiğini ve İsrail suikastları ile Gazze'nin geniş alanları üzerindeki kontrolü sonucunda iktidardan düşeceğini sanıyor. Ancak hareket her zaman kendini yeniden yapılandırarak, yönetim ve güvenlik kontrolünü dayatarak herkesi şaşırttı.

Hamas ve İsrail arasında önümüzdeki günlerde ateşkese varılmasının yakın olduğu konuşulurken, Delici Ok, kanun kaçağı olarak sınıflandırdığı Yasir Ebu Şebab Grubu gibi silahlı grupları tehdit eden bir bildiri yayınladı. Ayrıca, son haftalarda ortaya çıkan silahlı aileleri tehdit etti. Güvenlik ve kontrolü sağlamak için ateşkes döneminde hırsızları, çeteleri, haydutları ve tekelleşen büyük tüccarları takip etme ve hesap sorma ile tehdit etti.

Yukarıdaki tüm saha verileri göz önüne alındığında, Hamas'ın ateşkes ışığında savaşı kalıcı olarak sona erdirmek, İsrail’in askeri operasyonlarını, liderlerini ve üyelerini hedef almasını durdurmak için nihai çözümü, müzakere etmeyi seçtiği anlaşılıyor. Hamas, İsrail ordusunun geçen mart ayındaki sınırlara kadar geri çekilmesini şart koşuyor. Bu, ordunun güney, doğu ve kuzey sınırları boyunca 700 ila 1.000 metre derinliğe çekilmesi anlamına geliyor. Geri çekilme, Hamas’a 60 gün içinde serbestçe faaliyet gösterip, hareket etmesine ve güvenliği sağlamasına olanak tanıyacak. Böylece, iki yıllık soykırım savaşının ardından Gazze Şeridi'nde hükümet ve askeri olarak varlığını kanıtladıktan sonra, diğer tarafa -ABD tarafından desteklenen İsrail'e- kendi koşullarını dayatmaya çalışacak.

fgthy
İsrail’de askeri araçlar, İsrail ile Gazze arasındaki sınırın yakınında duruyor, 7 Temmuz (Reuters)

Hamas, üyelerinin kararlılığına, yaşamak için en temel ihtiyaçlarını, çocuklarını, mallarını ve işlerini kaybeden Gazze sakinlerinin fedakarlıklarına güveniyor. Ayrıca elinde kazançlı bir kart olan İsrailli rehinelerin veya onlardan geriye kalanların bulunmasına güveniyor. Ancak bir rehine takası gerçekleşirse ve bu kartını kaybederse, İsrail'in 60 gün geçtikten sonra savaşa geri dönmemesini nasıl garantiye alacak? İsrail ve ABD'nin kalıcı bir ateşkes için ön koşul olarak iktidardan vazgeçmesi ve tüm silahlarını teslim etmesi konusundaki ısrarı göz önüne alındığında, yönetiminin devamını nasıl sağlayacak ve savaşta yıkılanları yeniden inşa etme aşamasını nasıl başlatacak?

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir.