عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Suriye: Dera’daki suikastlar rejimin kontrolündeki bölgelere uzandı

Suriye’nin güneyindeki operasyonlar son iki gün içinde genişledi.

Dera el-Mahatta ilçesinde Suriye rejimine ait bir kontrol noktası (sosyal medya)
Dera el-Mahatta ilçesinde Suriye rejimine ait bir kontrol noktası (sosyal medya)
    Dera / Riyad ez-Zeyn
TT
TT

Suriye: Dera’daki suikastlar rejimin kontrolündeki bölgelere uzandı

Dera el-Mahatta ilçesinde Suriye rejimine ait bir kontrol noktası (sosyal medya)
Dera el-Mahatta ilçesinde Suriye rejimine ait bir kontrol noktası (sosyal medya)

Suriye’nin güneyindeki Dera kentinde son iki günde (cuma ve cumartesi) 9’dan fazla suikast gerçekleşti. Bu suikastlarda Suriye rejim güçlerinin subayı, eski muhalif unsurlar ve uyuşturucu kaçakçılığı zanlısı hedef alındı.
Yerel kaynaklar, Dera el-Mahatta ilçesinde Suriye rejim güçlerinin kontrol ettiği ‘Güvenlik Karesi’ isimli bölgede cumayı cumartesiye bağlayan gece kimliği belirlenemeyen silahlı kişilerin güvenlik güçleri unsurlarına ateş açması üzerine iki taraf arasında kısa süreli bir çatışmanın yaşandığını bildirdi. Dera el-Mahatta ilçesinin El-Kaşif Mahallesi’nde meydana gelen çatışmada Astsubay Kıdemli Başçavuş Muhammed es-Salhadi ve komutasındaki askerlere motosikletli iki kişi tarafından ateş açıldığını belirten kaynaklar, çatışmada Salhadi’nin ağır yaralandığını, saldırganlardan birinin öldürüldüğünü, diğer saldırganın kaçtığını ve Salhadi’nin Dera el-Vatani ilçesindeki hastaneye sevk edildiği bilgisini paylaştı.
Dera’nın doğusundaki En-Naima beldesinde doğan Salhadi, Askeri Güvenlik Servisi 265. Şubesi’nde gönüllüydü. En-Naima beldesinin sakinlerinden çok sayıda kişiyi Dera’daki Askeri Güvenlik Servisi’ne alan Salhadi, 2021 yılında uğradığı suikast girişiminde kendisi ve beraberindeki bir kişi yaralandı.
Dera’nın batı kırsalındaki Tafas ilçesinin doğusunda cuma akşamı aynı anda 3 gence suikast girişiminde bulunuldu. Ahmed ez-Zabi, Muhammed ez-Zabi ve Muhammed Ebu Ceyş isimli 3 genç uğradıkları silahlı saldırıda ağır yaralanarak Tafas’taki hastaneye sevk edildi.
Suriye rejiminin 2018 yılında imzaladığı uzlaşı anlaşmasıyla Dera’da kontrolü ele geçirmeden önce muhalif grupların saflarındaki eski unsurlardan Muhammed Keyvan da aynı ilçede kimliği belirlenemeyen kişilerce düzenlenen silahlı saldırıda yaralandı.
Dera’nın kuzey kırsalındaki Casim ilçesinde Yusuf el-Yetim isimli bir vatandaş da kimliği belirlenemeyen kişilerin açtığı ateşle hayatını kaybetti. Yusuf, Özgür Suriye Ordusu gruplarına bağlı Havran Adalet Evi’nin eski Hakimi ve Başkanı Usame el-Yetim’in kardeşi. Usame 2015’te Ürdün sınırındaki El-Harbi yolu üzerinde iki kardeşiyle birlikte DEAŞ unsurları tarafından infaz edildi.
Dera’nın batı kırsalındaki Tel Şihab beldesinde cuma günü Faruk el-Beşnedi isimli bir vatandaş kimliği belirlenemeyen kişilerin düzenlediği silahlı saldırıda öldürüldü. Beşnedi’nin cesedinin üzerinde “hırsız, uyuşturucu taciri ve bozguncu” sözcüklerinin yazılı olduğu bir kağıt parçası bulundu.
Deralı aktivist Muhammed ez-Zabi, Dera’nın doğu kırsalındaki Nahtah ile Buser el-Harir arasındaki bağlantı yolunda Hava Kuvvetleri İstihbarat Müdürlüğü’ne ait kontrol noktasındaki unsurların yoldan geçen vatandaşları durdurduğunu, kimlik kartlarını aldığını ve geri vermek için onlardan vergi aldıklarını söyledi. Zabi vatandaşlara yönelik bu şantaj uygulamalarının bir yıl önce Dera sakinlerine zorunlu askerlik hizmetini yerine getirmeleri için verilen sürenin bitmesinin ardından başladığını kaydetti. Zabi’ye göre kontrol noktasındaki unsurlar ayrıca bulundukları noktanın 3 kilometre yakınında çadırları bulunan bedevi aşiretlerden de bölgeden uzaklaşmalarını talep etti.
Zabi, Suriye rejim güçlerinin Dera el-Mahatta ilçesi ve uzlaşı anlaşmasına katılan Dera’nın batı kırsalındaki Neva ilçesi gibi diğer büyük ilçeler ile El-Leca bölgesindeki kontrol noktalarında yeni güvenlik uygulamalarını tatbik ettiğini ancak bugüne kadar hiç kimsenin zorunlu askerlik hizmetine katılmadığını kaydetti. Zabi ayrıca rejim unsurlarının söz konusu bölgelerde aniden konuşlanmaya başladıklarını, yoldan geçen kişilerin ve araç sahiplerinin kimlik karlarını kontrol ettiklerini veya para almak için şantaj uyguladıklarını söyledi.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

İsrail saldırganlığı karşısında Suriye'nin seçenekleri

 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)
 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)
TT
TT

İsrail saldırganlığı karşısında Suriye'nin seçenekleri

 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)
 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)

Mecid Kayalı

Mevcut koşullar altında İsrail, Hamas ve Hizbullah'ın gücünü ve konumunu zayıflattıktan, Suriye rejimi çöktükten ve İran'ın Arap Maşrık (Levant) ülkelerindeki nüfuzunu sonlandırdıktan veya sınırlandırdıktan sonra, bölgede politik ve güvenlik açısından yeni bir stratejik gerçeklik dayatmaya çabalıyor. Hatta Aksa Tufanı’nın, ABD'nin sınırsız desteği de dahil ortaya çıkardığı sonuçlardan yararlanarak, bu bölgede bir tür kırılgan rejimler kurmak için müdahalelerde bile bulunuyor.

Siyasi düzeyde İsrail, yalnızca zayıf ve dağılmış Arap sistemine karşı değil, aynı zamanda diğer iki bölge ülkesine, yani Türkiye ve İran'a karşı da bölgede daha güçlü bir bölgesel devlet veya baskın bir devlet olarak kendini dayatmaya çalışıyor. İsrail'in Türkiye ile sorunu, Türkiye'nin yeni Suriye'deki siyasi, ekonomik ve askeri ağırlığının azaltılmasıyla ilgili ise İran ile sorunu, İran'ın nükleer ve füze programlarını çökertme ve kendisini sınırları içine hapsetmekte ısrar etmesinden kaynaklanıyor. Filistinlilere gelince, İsrail onları siyasi denklemden silmeye, bağımsız bir Filistin varlığını engellemeye ve nehirden denize kadar üzerlerindeki hakimiyetini sağlamlaştırmaya çalışıyor.

Güvenlik açısından İsrail, yalnızca ordusunun prestijini yeniden kazanmasını sağlamayı veya yakın çevresinde herhangi bir askeri gücün belirmesini engellemek için önleyici savaşlara girişmeyi amaçlamıyor. Aynı zamanda Suriye ve Lübnan'da, kendine hayati bir alan yaratmaya çalışıyor. Gazze ve Batı Şeria'da oluşturulacak tampon bölgelerle birlikte, bu alan Suriye’de Dera, Kuneytra ve Suveyda illeri, Lübnan'da, Litani Nehri'nin kuzeyindeki Evveli Nehri sınırlarına kadar olan bölge dahil olmak üzere 60 kilometre derinlikte. Adı geçen iki ülkeye zaman zaman düzenlediği askeri saldırıların açıklaması da budur. Bu saldırılarla sanki hem devlet hem de milis güçler düzeyinde kendisi ile çatışmada askeri seçeneğin sonunu hazırlıyor.

Ancak İsrail, radikal hükümetinin savaşı sürdürme, Suriye, Lübnan, Gazze ve Batı Şeria’yı silahsızlandırma veya silahları sınırlandırma talebi konusundaki ısrarından da anlaşılacağı üzere, ayrıca Suriye ve Lübnan'daki mezhepsel ayrışmalara yatırım yaparak, komşu rejimlerin yapılarını değiştirmek için mevcut Arap, bölgesel ve uluslararası koşulları kullanmayı amaçlıyor. Böylece mezhepçi/Yahudi devleti karakterini genelleştirmeye çalışıyor. Zira Arap Maşrık ülkelerinin de kendisine benzemesi, onu Arap coğrafyasında bir Yahudi devleti olarak istisnai durumundan kurtaracaktır. Azınlıkları korumak ile övünmesinin anlamı da belki budur.

İsrail, tarih boyunca jeopolitik önemi nedeniyle, şu aşamada Suriye'ye diğer ülkelerden daha fazla odaklanıyor. Çünkü zorlu bir geçiş sürecinden yaşıyor ve Esed rejiminin bıraktığı ağır mirasın yükünü her düzeyde taşıyor.

Bu bakış açısının İsrail'de aşırı milliyetçi ve dinci sağın ideolojik cephaneliğinin her zaman bir parçası olduğu biliniyor. Bu, bazılarının inandığı gibi Suriye'yi sadece coğrafi olarak değil, aynı zamanda ve en önemlisi toplumsal düzeyde de bölmeyi amaçlıyor.

Tarih boyunca sahip olduğu jeopolitik önem nedeniyle, İsrail'in şu aşamada Suriye'ye diğer ülkelerden daha fazla odaklandığı aşikâr. Çünkü zorlu bir geçiş sürecinden geçiyor ve Esed rejiminin geride bıraktığı ağır mirasın yükünü her düzeyde taşıyor. Yani bu dönem, İsrail'in Suriye'yi devlet ve halk olarak zayıflatması, gelecekte de siyasi, ekonomik ve sosyal güç elde etme kabiliyetini sınırlaması için en uygun dönemdir.

İsrail'in Suriye'ye yönelik müdahale ve saldırılarını, öncelikle terörist ve cihatçı etkinin artması korkusuyla örtbas ettiğini belirtmekte fayda var. İkinci gerekçesi, İsrail'e karşı düşmanlık beslediğini varsaydığı, sanki bu konuda İran'ın yerini alabilecekmiş gibi algıladığı Türkiye'nin nüfuzunun artmasını engellemek. Üçüncüsü, yeni Suriye rejiminin, İsrail'e karşı savaşmayacağına dair İsrail'i rahatlatacak ölçüde kesin işaretler vermemesi. Dördüncüsü, bölgedeki yeni denklemler ve gelişmeler doğrultusunda Suriye'yi İsrail ile normalleşme dalgasına çekmek.

Suriye'nin İsrail'in bu pusuları ve müdahaleleri karşısındaki sorunu, bitkin ve güçsüz olması ve onu parçalanmaya sürükleyen etkenlerin varlığıdır. İsrail ile hegemonya mücadelesi veren bölgesel güçlerin ortadan kalkması veya zayıflamasıdır. İran, tüm milis güçlerinin başına gelenlerden sonra artık kendi bekasıyla ilgileniyor. Siyasi ve ekonomik baskı altında olduğu gibi, nükleer ve füze programlarının belini kıracak olası bir saldırı tehdidiyle de karşı karşıya.

Suriye için mümkün olan ve en güvenli seçenek, onu iki yönden güçlendirmektir: Birincisi, devleti bir kurumlar ve hukuk devleti olarak inşa etmek, Suriyeliler her anlamda bir halk olsun diye vatandaşlığa dayalı bir toplum tesis etmektir

Türkiye’ye gelince, Suriye liderliğini kucaklamasına veya desteklemesine rağmen, ABD'nin desteklediği İsrail politikalarına karşı fazla bir şey yapması mümkün değil. Türkiye, NATO'nun önemli bir üyesi ve Suriye'ye olan ilgisi büyük ölçüde, hemen yanı başında bağımsız bir Kürt oluşumunun kurulmasını engellemekle sınırlı. Söylemi ne olursa olsun Suriye'deki rolünü sadece yumuşak güç, ekonomik imkânlar, altyapı ve hatta güvenlik güçlerinin eğitimi ile sınırlıyor.

Bu durum karşısında Suriye'nin seçenekleri sınırlı ve kısıtlı görünüyor; yorgun, bitkin ve parçalanmış, siyasi, ekonomik ve sosyal olarak acilen toparlanmaya ihtiyaç duyan bir Suriye gerçeğinde askeri seçeneği önermek pervasızlıktır. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre buna ilave olarak, Suriye ordusunun kapasitesinin ve altyapısının tahrip edilmesinden ve İsrail’in uzun elinin İran'a kadar bütün Ortadoğu'ya uzanabildiği ortaya çıktıktan sonra, savaşacak gücü ve kapasitesi de yok.

Dolayısıyla Suriye için mümkün olan ve en güvenli seçenek, onu iki yönden güçlendirmektir: Birincisi, devleti kurumlar ve hukuk devleti olarak inşa etmek, ikincisi de Suriyeliler her anlamda bir halk olsun diye vatandaşlığa dayalı bir toplum tesis etmektir. Kastettiğimiz, Suriye'de coğrafi bölünmüşlüğü reddedip, merkezi bir devlete yönelmekten bahsetmekle yetinmenin mümkün veya yeterli olmadığıdır. Çünkü böyle bir devlet ne bir güç göstergesidir ne de birlik göstergesidir, önemli olan halkın birliğidir. Bu da ancak etnik, mezhepsel ve siyasal ayrımlardan uzak, özgür ve eşit yurttaşlardan oluşan bir devletin kurulmasıyla gerçekleşebilir. İsrail devletinin kuruluşundan bu yana ihmal edilen veya bastırılan, İsrail'e karşı en etkili silah da budur.

İkinci boyut, Suriye'nin uluslararası, bölgesel ve Arap dünyasıyla ilişkilerinin güçlendirilmesini, dünyaya ve gerçekliğe karşılık vermesini ve uyum sağlamasını gerektiriyor. Çünkü böyle bir uyum, İsrail'in öne sürdüğü argümanları elinden alacaktır.

Burada Suriye'nin şu anda bir geçiş sürecinde olduğunu, Suriye'nin ve halkının geleceğinin, bu süreci sağlam ve doğru temeller üzerinde geçirmesinin belirleyeceğini kastediyoruz.

*Bu analiz Şarku'l Avsat tarafınadan Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir.