BM'nin yeni Libya özel temsilcisi Afrika'dan mı olacak?

BM Temsilcisi Stephanie Williams, geçici ‘birlik’ hükümetinin başkanı Abdulhamid Dibeybe ile bir süre önce bir araya geldi.
BM Temsilcisi Stephanie Williams, geçici ‘birlik’ hükümetinin başkanı Abdulhamid Dibeybe ile bir süre önce bir araya geldi.
TT

BM'nin yeni Libya özel temsilcisi Afrika'dan mı olacak?

BM Temsilcisi Stephanie Williams, geçici ‘birlik’ hükümetinin başkanı Abdulhamid Dibeybe ile bir süre önce bir araya geldi.
BM Temsilcisi Stephanie Williams, geçici ‘birlik’ hükümetinin başkanı Abdulhamid Dibeybe ile bir süre önce bir araya geldi.

Eski BM Libya Özel Temsilcisi Jan Kubis’in istifasından bu yana siyasi kulisler bir sonraki temsilcinin hangi ülkeden olacağı ile ilgili tartışmalara tanık oluyor.
BM Güvenlik Konseyi oturumlarının ve uluslararası delegelerin görüşmelerinin yanı sıra iç ve bölgesel düzeyde yürütülen istişareler bir Afrikalının temsilci olarak atanma olasılığını güçlendiriyor.
Kubis beklenmedik bir şekilde geçen kasım ayında istifasını sunmuştu. O zamandan bu yana Birleşmiş Milletler yeni bir temsilci atamaya çalışıyor. Ancak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde temsil edilen Libya’nın destekçileri ve muhalifleri arasındaki talepler çelişiyor.
Libya kaynakları Şarku'l Avsat'a, Afrika Birliği'nin daha önce Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres'e BM'nin Libya elçisi olarak bir Afrikalı atamasını teklif ettiğini aktardı. Teklif, Rusya ve Çin'in de desteğini alıyor. Ancak Ukrayna'daki savaş uluslararası alanda denklemleri derinden etkiliyor.
Aynı kaynaklara göre Guterres, Libya'ya yeni bir elçi atanmasına itiraz eden bazı ülkeler nedeniyle bazı zorluklarla karşı karşıya. Bu zorluklar onu, kıdemli ABD’li diplomat Stephanie Williams'ın Genel Sekreter Danışmanı olarak atamaya sevk etti. Williams misyonun daha önce Libya'da benimsemediği bir isim.
Williams Aralık ayı başlarında Libya'ya geldi. O zamandan beri siyasi partiler arasında yol haritasının uygulanması ve ülkede cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin misyon koordinatörü olan Risdon Zninga ile birlikte yapılması konusunda anlaşmaya varılması isteniyor.
İtalyan haber ajansı Nova’nın aktardığına göre dün akşam, Libya dosyasına yakın Batılı kaynaklar ‘BM misyonunun yeni başkanının bir Afrikalı olacağını’ bildirdi.
Haber ajansı daha fazla ayrıntı vermese de Libyalı politikacılar ‘çıkarların kesiştiğini’ görüşündeler. Rusya’nın savaşının ülkeye yeni bir BM elçisinin atanmasına dikkat çekici bir şekilde yansıyacağı kaydediliyor. Kahire ve Williams arasında Libya dosyasıyla ilgili bir vizyon farklılığı olduğuna işaret eden Libyalı politikacılar Moskova'nın Williams'ı görevden almak ve yeni bir misyon başkanı atamak için bir süredir çaba harcadığını kaydettiler. Bu durumun Moskova ile ABD vizyonu açısından çelişki yaratacağı tahmin ediliyor.
BM Güvenlik Konseyi geçtiğimiz nisan ayının 29'unda oy birliğiyle Birleşmiş Milletler Destek Misyonu'nun Libya'daki bir sonraki görev süresini 31 Temmuz'a kadar üç aylığına yeniledi.
Libya Fethi Başağa liderliğindeki ‘istikrar’ hükümeti ile Abdulhamid Dibeybe liderliğindeki ‘ulusal birlik hükümeti’ arasında keskin bir bölünme ve güç mücadelesine tanık oluyor. Dibeybe, Temsilciler Meclisi tarafından yakın zamanda önerilen yol haritasına açıkça aykırı olarak seçimlerin haziran ayında  yapılması çağrısında bulunuyor.
İngiltere, BMHK’ya misyonun görev süresinin bir yıl uzatılmasını öngören bir karar taslağı sunmuştu. Rusya'nın reddetmesi karşısında metin, mevcut görev süresinin sadece üç aylığına teknik olarak yenilenmesine dönüştü. Aralarında Fransa, Brezilya ve Gabon'un da bulunduğu ülkeler, Rusya'nın bir yıllık görev süresi isteyen diğer 14 konsey üyesi karşısındaki ‘inatçılığını’ kınayarak üzüntülerini dile getirdiler. Konsey, Guterres'i başkent Trablus'ta görev yapacak yeni bir elçi atamaya çağırdı.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.