Tahran, İran asıllı İsveçli bilim insanını 21 Mayıs’ta idam etmeye karar verdi

İran asıllı İsveç vatandaşı Ahmed Rıza Celali (Twitter)
İran asıllı İsveç vatandaşı Ahmed Rıza Celali (Twitter)
TT

Tahran, İran asıllı İsveçli bilim insanını 21 Mayıs’ta idam etmeye karar verdi

İran asıllı İsveç vatandaşı Ahmed Rıza Celali (Twitter)
İran asıllı İsveç vatandaşı Ahmed Rıza Celali (Twitter)

İran asıllı İsveç vatandaşı akademisyen Ahmed Rıza Celali'nin cezasının 21 Mayıs'a kadar infaz edileceği bildirildi.
Yarı-resmi İranlı Öğrenciler Haber Ajansı'nda (İSNA)) ismi açıklanmayan bir yetkiliye dayandırdığı habere göre, Celali'nin İsveç ile artan gerilim sebebiyle casusluk suçlamasıyla 21 Mayıs’ta idam edileceği aktarıldı.
Celali, 2016 yılında İran'a yaptığı akademik bir ziyaret sırasında tutuklanmış ve İsrail istihbarat servisi (Mossad) adına casusluk yapmak suçundan idama mahkum edilmişti.
İsveç Başsavcılığı’nın "insanlığa karşı suç" işlediği suçlamasıyla İranlı eski savcı Hamid Nuri’yi ömür boyu hapis cezası talep etmesinin ardından iki ülke arasında gerginlik arttı.

İran'da çok sayıda mahkumun infazına karışmakla suçlanan 61 yaşındaki Hamid Nuri, Ağustos 2021'den bu yana Stockholm'de yargılanıyor. İnfazlar, Tahran’ın “terörist” olarak kabul ettiği ve 1981 yılından bu yana yasaklı olan Halkın Mücahitleri Örgütü mensuplarına yönelikti.
İran Dışişleri Bakanlığı, Hamid Nuri'nin tutuklanmasını ve yargılanmasını "yasadışı" olarak nitelendirerek, serbest bırakılmasını talep etti. İsveç'in Tahran Büyükelçisi Matthias Lentz ise geçtiğimiz Perşembe günü Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı.
Konuyla ilgili İsveç’ten bir açıklama gelmedi. İsveç mahkemeleri, evrensel yargı ilkesi uyarınca, suçun nerede işlendiğine bakılmaksızın bir kişiyi cinayet veya savaş suçları gibi suçlamalardan yargılayabilir.
İsveç Dışişleri Bakanlığı, geçtiğimiz hafta Twitter'dan yaptığı açıklamada, vatandaşlarına "güvenlik nedeniyle" İran'a zorunluluk haricinde seyahat etmemelerini tavsiye etti.



İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
TT

İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.